Untitled

~TBMM
~ Kütüphanesi
2004-21133
1 c~
'ı ıl
Cılt
J...snı
J...op
Dm~
lllill i
* 2011403505 *
~l/l l ıl lll/ 1 1 1 111111 111~1 1111 11
ULUSLARARASI iNSANCIL HUKUKA SAYGI
"Uluslararasi insaneti hukuk si/ahlt çattşmantn ortastnda bir
insan/tk ortamt yaratarak uzlaşmaya giden yolu açtk tutar ve
yalntzca savaşanlar arastnda banştn yeniden sağlanmastna
değil
aynt zamanda halklar arasmda ahengin yeniden
kurulmasina katkt
sağlar."
Parlamentolararası
Birlik, 90 . Konferansı ,
Eylül 1993
Bu el kitabı , tümü Parlamentolararası Birli{Jin Uluslararası Insancıl Hukuka
Komitesi üyesi olan ve aşa{Jıda adı verilen parlamenter-
Saygıyı Geliştirme
girişimi
ve katkısıyla hazırlanmıştır : Sayın Tomas Nonô (Brezilya),
Jonathan Hunt (Yeni Zelanda). Sayın Beth Mugo (Kenya). ve Sayın
François Borel (!sviçre) .
lerin
Sayın
Yazı
ve Editörler Kurulu :
Birlik:
Parlamentolararası
Uluslararası Kızılhaç
Sayın
Christine Pintat ve
Sayın
Kareen Jabre
Komitesi: Sayın Frederic Megret ve Sayın Laurent
Masmejean
Uluslararası Kızılhaç
Komitesi hukuk
danışmanı : Sayın
Sayın
Maria Teresa Dutli
Ingilizce'ye Çeviren : Susan Mutti
Türkçe 'ye Çeviren : Füsun Altınbaş
2
lsabelle Daoust ve
ÖN SÖZ
avaşlar, silahlı çatışmalar, terorizm , baskı ve şiddet olmasaydı, kuş ­
kusuz insan haklarından, insancıl hukuktan, dolayısıyla korunmaya
muhtaç sivil halk, mülteci veya yerlerinden edilmiş kişilerden söz etmeye gerek kalmazdı. Ne yazık ki, küreselleşmenin, yeni uluslararası sistem
olarak kendisini kabul ettirdiği 21inci yüzyılda bile, dünyanın birçok bölgesinde onlarca sıcak çatışma bölgesi var. Bu nedenle, insancıl hukuk açısın ­
S
belli kurallara uymalarının
eskiden olduğu gibi, günümüzde de uluslararası kamuoyunun
gündeminde önemli bir yer tutmaya devam ediyor.
Savaşlarda sivil halka zulüm yapılmaması, karşı taraftan bile olsa muhtaç durumdakilere yardım eli uzatılması Türklerin gelenekleri arasındadır .
Öte yandan, askerlerin savaş sırasında belli kurallara uymaları konusu sa vaşlar kadar eski olmakla birlikte bunların kurumsallaşması ancak 19. yüzyıl sonunda gerçekleşmiştir . Uluslararası insancıl hukukun temel belgeleri
1949 Cenevre Sözleşmeleridir ve Türkiye bu 4 sözleşmeye taraftır . Son yıl­
larda insancıl hukuk alanında atılan diğer adımlar da ülkemiz tarafından ya kından izlenmektedir. Konunun çok yönlü siyasi, askeri ve hukuki boyutları
dan sivil
halkın korunması, çatışan tarafların
sağlanması
olması
titizlikle yürütülmesini gerekli kılmaktadır .
Komitesi'nin işbirliğiy ­
le yayınlanmış olan Uluslararası Insancıl Hukuka Saygı başlıklı bu elkitabı­
bu konudaki
çalışmaların
Parlamentolararası
Birlik ve
Uluslararası Kızılhaç
nın amacı, yasama organlarının temsilcilerini insancıl hukukun temel ilkeleri ve bu konudaki gelişmeler konusunda bilgi sahibi kılmaktır . TBMM PAS
grubu tarafından basımı desteklenen bu kitapçığın konuya ilgi duyan herkes için faydalı bilgiler içerdiğine inanıyorum . Bu kitapçığın Türkçeye çevi rilmesinde ve basılmasında emeği geçen herkesi kutluyorum.
Cavit Kavak
Parlamentolerarası
Türk Grubu
Birlik
Başkanı
Haziran 2002
3
Ön söz
S
nin
ki
ilahlı çatışmalar kaçınılmaz
nışlara
çarpışmalara
dece
ortasında
varlık
do(jrudan
katılan
kuvvetler de(jildir. Muharebe-
olarak bunun "bedelini ödeyen" ise sivil
Evet, durumun böyle
olması
davra -
zarar görenler sa -
giderek artan bir oranda hem ma(jdur hem de tehlike
Sözleşmelerinin
altında­
halktır.
gerekmez. Tam olarak 50
yıl
önce Cenevre
kabulü ve onaya açılması hem askerlere hem de silahlı ça-
tışmanın mağdurlarına sağlanan
tur. O zamandan beri
kukun
taşıyan
bir biçimde kötü e(jilim
bunların sonuçlarından
meydan verir ve
korumaya yönelik kesin bir
savaş alanındaki
deneyimler,
girişim olmu ş­
uluslararası insancıl
kurallarına uyulmasının silahlı çatışma sırasında sayısız insanın
şı karşıya kaldı(jı acıların
büyük bölümünü önlemeye
hukar-
yardımcı olduğunu
göstermiştir .
Bu, toplumu bir bütün olarak korumaya yönelik güçlü bir yasal çerçevede
uluslararası insancıl
çarpışmalara katılan
turduğunun
Devlet
bir
hukukun ana ilkelerinin tam olarak
veya bunlardan etkilenen
oynadığı
bu bilincin
rol
Parlamenterler ilk
katılma
sürecinde ve
siyle ve
bunları
sağlanmasında
ön plana gelir fakat mahkemelerin ve Parla -
silahlı
nın
kadar büyüktür.
aşamada uluslararası insancıl
uluslararası
normlara uygun
hukukun belgelerine
yasaların
kabul edilme -
gerekli uygulama yönetmelikleriyle tamamlayarak etkin bir
sağlama
hukuku
lararası insancıl
ve bu tür bir yasal çerçeve
yanında azımsanmayacak
konusunda önemli bir rol oynarlar.
Parlamenterler kendi üzerlerine
nın insancıl
oluş ­
sorumlulu(ja sahiptirler. Bu ba(llamda Yürütme-
çoğunlukla
mentonun rolü bunun
uygulama
öğrenilmesinin,
için bir güvence
kanıtıdır .
Kurumları
oluşturulmasında başlıca
nin
kişiler
uygulamasını
hukuk
kurallarının
düşen
görevle sadece Yürütme
izlemekle
halka
kalmayıp, aynı
aktarılması
organı ­
zamanda ulus-
ve yetkili
kurumların ,
kuvvetlerin ve güvenlik güçlerinin bu konuda yeterli e(jitimi alması ­
sa(! lanması için ehil ve yetki sahibidirler. Aynı zamanda, silahlı çatışma-
5
bağlı kalınması
da
bilinmesi gereken
lerle ilgili bilinci
kitabı
Bu el
ve
barış
insancıl
döneminde de
hukuk
geliştirmede
korunması
kurallarını
önemli bir
ve
ve herkes
tarafından
bunların sağladığı
güvence-
konumdadırlar.
dünya Parlamenterler organizasyonu
Parlamentolararası
Birlik ile Uluslararası Insancıl Hukukun koruyucusu ve geliştiricisi Uluslara rası Kızılhaç
luluklarını
lerinin
Komitesi
tam
insancıl
arasındaki işbirliğinin
anlamıyla
Amacı,
sorum -
Parlamentoların
ve üye-
bir sonucudur.
yerine getirebilmeleri için
hukukun genel ilkeleri konusunda bilgi sahibi
olmalarına
ve
nasıl uygulandığını öğrenmelerine yardımcı olmaktır. Uluslararası insancıl
hukuka
saygı
göstermek ve
saygı
gösterilmesini
sağlamak,
hem bilgi hem
kapsamlı
bir siyasal giri-
de belirli bir yöntem bilgisi (know-how) temelinde
şim
gerektirir.
El
kitabının
bu nedenle iki yönlü bir
parlamenterlerin
insancıl
hukukun önemini
lerini sorumlu hissetmeleri ve özellikle
lararası insancıl
hukuka
amacı vardır:
saygıyı
Siyasal liderler olarak
anlamaları,
Parlamentoların
ona
saygıda
kendi -
ve üyelerinin ulus-
amacıyla
Parlamenterleri
ve eklerle tamamlanan
şekliyle insancıl
benimserneleri
bilgilendirmek ve harekete geçirmek.
Son elli
hukukun
yıl
boyunca
geliştirilen
kurallarına saygıyı saı;ılamak
halkın refahının saı;ılanması
çok önemli bir konudur.
Barışın
ve
Devletlerin ve halkın temsilcilerinin başlıca iki
sorumlulu!:ludur. •
Cornelio Sommaruga
Anders B. Johnsson
Uluslararast KlZIIhaç Komitesi
Parlamento/ararast Birlik
Başka nt
Genel Sekreteri
6
Bu el kitabmm
)>
içeriği
nedir?
Uluslararası insancıl hukukla ilg ili yedi sorudan oluşan bir sunum ve
parlamenterlerin bu hukuka
leri konusunda genel bir
saygıyı sağlamak
için neler yapabile ce k-
değerlendirme . Uluslararası i nsancıl
hukuku
uygulamak için parlamenterlerin önce bu hukuku ve bu hukuka uyul masının
)>
önemini
anlamaları
Uluslararası insancıl
alınması
için
da el e
Niçin?
Girişimde
olup
tarz-
anlamı
ve önemi
Nas1ll
Girişimde
denle somut
bulunmadan önce parlamenterlerin hareketlerinin
olmadığını anlamaları
hareketlerinin
gerekir. Bu nedenle her önlernin
açıklanmıştı r.
bulunmadan önce parlamenterlerin
nasıl
ve neye göre
anlamların
net
olacağını anlamaları
olması açısından
aynı
zamanda
gerekir. Bu ne-
bu konular genel terim-
tanımlanmıştır.
Parlamenterlerin rolü nedir? Parlamenterlerin etkin bir
bulunabilmeleri için her önlemle ilgili olarak
rak nerede ve
nasıl
bir
farklılık yaratacağını
Ne yapabilirsiniz? Hiç bir
lamenterlerin takip
)>
aynı
gereken yedi önlem . Bu önlemlerden her biri
alınmıştır :
yararlı
lerle
gerekir.
hukuka saygı göstermek ve saygıyı sağlamak
girişimd e
çalışmalarının
şeyin unutulmamasını sağlamak
edeceği g i rişimlerin
tam ola-
bilmeleri gerekir.
için Par-
bir listesi .
Belge örnekleri ve referans materyalleri. Parlamenterler bu
araçları
kullanmak suretiyle hükümetlerini uluslararası insancıl hukuka taraf
haline getirmenin ve yasalarla ilgili çalışmaları gerçekleştirmenin kolay
)>
olacağını
göreceklerdir.
Pratik ek bilgiler.
7
2oOy-3.50S"'"
Içindekiler
Onsöz ............... .. ....... ..... .... ...... ............... ... .... ......... ....................................... .. 3
Uluslararasi insaneli hukuk/s ilgili yedi soru:
eSoru 1
Uluslararası insancıl
hukuk nedir? ............... ............ ...... ......... .. 11
eSoru 2
Uluslararası insancıl
hukuk neyi ve
eSoru 3
Uluslararası insancıl
hukukun
eSoru 4
Uluslararası insancıl
hukuka kimin
eSoru 5
Uluslararası insancıl
hukuka
saygı
.Soru 6
Uluslararası insancıl
hukuka
saygıyı nasıl sağlayabilirsiniz?
.Soru 7
Parlamenterler konuyla
nasıl
korur? ............... ...... 16
başlıca antlaşmaları
nasıl
saygı
nelerdir? .... 20
göstermesi gerekir? ... 26
niçin gereklidir? ....... ... ..... 27
.28
ilgilidir ve neler yapabilirler? ..30
Uluslararasi insaneli hukuka sayg1 göstermek ve sayglYI
sağlamak
için almmas1 gereken yedi önlem
eÖnlem 1 Uluslararası insancıl hukuk antlaşmaları na taraf olunması ... 41
eÖn lem 2
Uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin engellenmesi ........ .... 46
eÖnlem 3 Kızılhaç ve Kızılay amblemlerinin korunması ....... .. ................. 54
eÖnlem 4 Uluslararası insancıl hukuka saygıyı sağlamak için
uygulamaya yönelik önlemlerin
alınması
.. .............................. 59
eÖnlem 5 Uluslararası insancıl hukukla ilgili bilgilerin yayılması. .... ...... 65
eÖnlem 6 Ulusal bir uygulama komisyonu kurulması. ........ .............. ...... 69
eÖn lem 7
Uluslararası insancıl hukuka evrensel saygıyı
sağlamak
için
girişimde bulunulması
..................................... .74
Belge örnekleri ve referans materyalleri
• Bir onay belgesi
örneği ......................... ..... ...... .. .... ....... ........... ................... 83
e1980 tarihli Konvansiyonel Silahlar
veya
Sözleşmesini
onay, kabul, tasdik
katılım örneği ......................................................................................85
• Önerilen deklarasyonlar .... ................. .. .............. ............... .. ........................ 88
e Kızılhaç ve Kızılay amblemlerinin kullanımı ve korunması ile ilgili
yasa örne{li ........................................... ............................. ................... ....... 90
•
Uluslararası insancıl
hukuk
sağlanan korumanın kısa
kapsamında
belirli gruplara
de{lerlendirmesi ................. .. ... ........................ 98
Ayrmt1/1 bilgi için ... ........................ .. ....................................................... 103
8
ULUSLARARASI INSANCIL HUKUKLA
ilgili
Yedi soru
9
Soru 1
Uluslararasi insaneli hukuk nedir?
>
Herşey
bir
düşünce
ile
başladı ...
Bu düşün ,. ~ çok basit fakat zorlayıcıydı: Bazı şeylere savaş döneminde
bile izin verilemez. Insanoğlunun şiddetinin sınırları vardır . Bu düşünceyi
başlangıç noktası
kabul etmekle uluslararası insancıl hukuk çarpışmalara
veya savaş dışı kalmış belirli kategorilerden kişileri
korumayı ve savaş yöntemlerini ve araçlarını sınıriandırmavı hedefleyen bir
takım kuralları belirler.
doğrudan katılmayan
•
Pratik bir düşünce: Insanhukuk, savaşın hukuka uy-
BM
Şartı
gun olup olmadığı ile ilgili bir
belirleme yapmaz; bunun yerine, her şeyden önemlisi sa-
1945
yılında
Milletler
cıl
vaşın
neden
olabileceği
ge-
reksiz acıları sınıriandırmavı
hedefler. Savaş artık "yasa
dışı" olabilir, ancak dünyanın
sayısız
yerinde hüküm sürmeye ve aşırı sayıda can al maya devam etmektedir.
•
Evrensel bir düşünce: Pek
çok kültür, savaşın neden
olabileceği acıları sınırlandır­
manın
yollarını
Uluslararası
sadece bu
aramıştır .
insancıl
hukuk
düşünceyi
hukuk-
sal terimlerle ifade eder.
Devletler savaşta insanoğlu­
na saygıyı uluslararası bir zorunluluk haline getirmekle,
uluslararası insancıl hukukun
tüm Devletler üzerinde ba(l layıcı olmasını istemişlerdir.
neyi ele
alır?
kabul edilen
Birleşmiş
diğer
1•
Devletlere karşı kuvvet kullanma
i•
Şartı
üye Devletlerin
tehdidinde bulunmaktan veya kul lanmaktan
kaçınmalarını şart koşar
ve böylece
savaşın
daki
Devletler
anlaşmazlıkları
artık
kabul edilebilir bir araç
(lını
belirtir.
Şart
ba(lımsızlıklarını
arasın ­
çözümlemede
olmadı­
yine de Devletlerin
veya
topraklarını
tehdit eden saldırılar karşısında kendilerini tek
başlarına
veya grup ha-
hakkı
oldu(lunu ga-
linde savunma
ranti ederek bu kuralda bazı istisnalar oldu(lunu belirtir. Ayrıca, VII. Bölüm üye Devletlere
rış
uluslararası
ve güvenli(li korumak
amacıyla
kuvvet kullanma yetkisi verir ve
uluslararası
ll
silahlı
kullanımı
çatışmalarda
- -.
engellenmez.
li
1•
ba -
bir arada hareket etme çerçevesinde
kuwet
1'
1
ı
1
-
yüzyıl.
20.
olduğu
ölümlerin en fazla
dönem
14(1
1211
E
"'
:- HHI
>
c
~
MO
e"'
(ı(J
.::
c:"'
~
~
40
211
18.
Her geçen
yüz yıl
yüzyılla savaş
19.
yü z yıl
daha fazla
sayıda insanın
can
kaybına
neden
olmuştur.
18. yüzyıl ....................... .. .. ....... ... ..................... .. .. .. ......... ....... .. .... 5.5
19. yüzyıl .. .. .. .......... .................... ................... ........... .. .. .......... .. ..... 16
1. Dünya Savaşı ................................. .. .. ....... .......... .. .. .. ................. 38
ll . Dünya Savaşı ..................................................... ..................... >60
1949- 1995 .............................................. .................... ...... .. ......... 24
milyon
milyon
milyon
milyon
milyon
yaklaşık
100 çatışmada ayda ortalama 38.000
(Kaynak: Defense nationale, sayfa 2107,
1. Dünya
Savaşı
Robert Laffont
1945
yanında
la
y ı lından
yeni
savaşları)
manslı
hariç: Kaynak Ouid 1997,
sayfa 797 f .)
Edisyonları ,
beri özellikle çok sayıda silahlı çatışma çıkmış olmasının
türleri ortaya çıkmış (ulusal özgürlük savaşları , geril ·
ve teknolojik ilerlemen in bir sonucu olarak yüksek perfor·
çatışma
silahlar
geliştirilmiştir .
1997 yılında 25 büyük silahlı çatışma dünyanın her tarafında 24 yerde
meydana gelmiştir. 1997'de ortaya çıkan silahlı çatışmaların tümü Afrika
k ı tasında meydana gelmişt i r ve burası çatışmaların sayısının yükselme gös·
terdi{J i tek bölge olmuştur . Aynı zamanda, en fazla sayıda şiddetli
çatışmanın
(örne{Jin, bir
dana geldi{Ji yer de
yıl
içinde
savaşla
ilgili 1.000 den fazla ölüm) mey·
Afrika'ydı .
(Kaynak: SIPRI
12
Yıllı{Jı,
1998)
... ve kurallar bir bütün haline geldi
Uluslararası insancıl
hukuk, amacı savaşın insanlar ve nesn eler üzerindeki etki lerini sın ı rland ı rmak olan bir dizi uluslararası ku raldan olu ş ur . Bu
kurallar dört katego ri halinde ele alınabilen u l uslararası antlaşm a larda yer
alır :
Savaş mağdurlarının korunması
Uluslararası insancıl
ile ilgili
san hakları : Ikisi aynı şey midir?
Çeşitli
rıiması
antlaşmalar ,
silah türlerinin sınıriandı ­
ve/veya yasaklanması ile
Uluslararası insancıl
ilg ili antla ş malar,
Belirli nesn elerin korunması ile il ·
gili
yönlendiren
dan
bazıları
lararası
önlenmesi)
tümü si l ahlı ça -
la rarası
belirli insancıl
Bu antlaşma l ar­
neredeyse sadece ulus-
silahlı
olmayan
çatışmalara
bir
nitelikte o lm aya n
ve ulus-
si l a h lı
lumda uyum içinde
li
uygula-
kuralları
gelişimi
ber, her ikisinin de ana
tün
uygula-
koşullarda
amacı
bü-
insan onurunu koru-
maktır.
hukukun ana
Çarpışmalara ka t ılmayan
ile ilgi-
belirler. Bununla bera -
nır .
Uluslararası insancıl
ça-
Insa n hakları hukuku, bireyin top-
kısmı uluslararası
silahlı çatışmalara
da-
tış m ala rda u ygulanır.
alırlar.
nırken, diğer
ayrı
hukuk, ulusla-
raras ı sila h lı çat ı şmala rda
tışma durumlarında
ele
hukukun
iki
lıdır .
antlaşmalar (suçların
konuları
paylaşan
Uluslararası insanc ıl
antlaşmaların
hukuk ve in-
uluslararası
ortak bir amacı
a ntlaşmalar,
Ulus l ararası yargıyı
Bu
hakları,
san
hukuk ve in-
mesajı kısaca şudur :
-
veya savaş dışı kalmış kişilere saldırıda bulu-
nulmasın
A skerler ve siv ill er
arasında ayırım
yapmayan silahlar ya da gereksiz
acı­
lara ve/veya hasariara neden olan silahlar ve yöntemler kullanılmasın.
Uluslararası insancıl hukuk b ir çatışma ortaya çıktığında uygulanır
için
ve
çarpışmayı
kimin
başlattığına bakılmaksızın
bütün taraflar
aynı şekilde bağlayıcıdır.
"Savaş
hukuku" ya da "silahli çat1şma hukuku" olarak da bilinen ulusla hukuk, bir Devletin silahlı kuvvete başvurmaya hakkı olup ol -
rarası insancıl
madığın ı
Şartı
belirlemeyi hedeflemez. Bu sorunun cevabı Birleşmiş M illetler
çerçevesinde ulus l ararası kamu hukukunun başlıca ve ayrı bir kolu ta -
rafı n da n
ele
alınır . Uluslararası i n sancıl
lerin ve kültür lerin
hukuk
kurallarından kaynaklanır .
ı
3
dünyanın
her yerindeki din-
Insani girişimin nitelikleri ve ilkeleri
Silahlı çatışma döneminde parlamenterler insani girişime
yardımcı
Uluslararası
ra
yardım
insan.i operasyonlar,
edip
acılarını
1:
olmak için ne yapabilirler?
çatışma mağdurlarını
hafifletmek içi n
çatışma
korumak ve onla -
bölgelerinde
gerçekleşti ­
rilir. Insani girişim başka bir şekilde karşılanması mümkün olmayan acil
gereksinimiere yönelik geçici bir önlemdir. En fazla
olan
kişi
grupları
ve
savunmasız
durumda
hedefler.
Insani_ girişim sadece aşağıda belirtilen temel koşullar yerine getirildiği
takdirde
gerçekleştirilebilir:
•
Çatışma mağdurlarına
•
Yetkililerle
•
Bağımsızlık : Operasyonların
engelleme
sınırlama olmaksızın
olmaksızın ulaşılması;
diyalog
tüm
kurulması;
aşamalarında
ve gereken kaynaklar
üzerinde tam kontrol.
Uluslararası insancıl
yetçilik ve
yansızlık
stratejik ve askeri
dağıtılması
hukuka göre herhangi bir insani operasyonda insaniilkelerinin gözetilmesi gerekir.
düşüncelerden
Yardımın
tüm siyasal ,
uzak olarak sadece gereksinim
bazında
gerekir.
Silahlı çatışma
döneminde parlamenterler insani
girişime yardımcı
olmak
için ne yapabilirler?
Uluslararası Kızılhaç
Komitesi gibi
insani operasyanlara
yardımcı
tarafsız
insani
kuruluşlarca
yürütülen
yapmaları
ge-
aşağıdakileri yapması
ge-
olmak için ellerinden geleni
rekir.
Uygulama
rektiğini
•
açısından
bu ifade parlamenterlerin
belirtir:
Ülkede bulunan insani yardım personeli için vize işlemlerinin kolaylaş­
tırılmasının sağlanması;
ulaşırnın kolaylaştırılması;
•
Hava/kara/deniz yoluyla
•
Vergi muafiyeti
•
Insani yardım personelinin, tesislerinin ve yardım malzemelerinin ko-
sağlanması;
runmasının sa(Jianması;
•
Insani girişimin verimlili(Jini önleyen tüm bürokratik engellerin ortadan
kaldırılması;
•
Nakdi, ayni
katkı
ve hizmet yoluyla insani
mesi.
14
operasyonların
desteklen-
Uluslararası çatışmalar
ve iç
çatışmalar: Uluslararası insancıl
hukuk bu durumlarda
ı
Cenevre
Hem iç
yı
çatışmalarda
hem de
yine de birbirinden
tüm
Sözleşmelerinde
ayrı
tarafları n uymaları
ı rk çı
çarpıştı(lı
suçlara
nevre
ve
uluslararası çatışmalarda
tutan
uluslararası insancı l
halkın
iki veya daha çok
bir kolon i gücüne,
karşı ayakla ndı (lı çatışmalardır.
Sözleşmesi
bu iki tür
hukukun
çatışma·
kurallarına
gerekir.
Uluslararası silahlı çatışmalar
lanarak
nasıl işler?
ortak 3. Madde
sayıda
dıştan
Bu
Devletin silah kul-
gelen bir
çatışmalar
ve 1. Ek Protokol'de belirtilenler de dahil
işgale
veya
dördüncü Ce-
çeşitli
kurallara
tabidir.
Iç çatışmalarda daha sınırlı bir kurallar grubu uygulanır. Bu çatışmalarda
özell ikle dört Cenevre
nı
Sözleşmesinin
kapsayan ll. Ek Protokol
ortak 3. Maddesi ve daha dar bir ala-
uygulanır .
Cenevre Sözleşmelerinin ortak 3. Maddesi şunu ifade eder:
"Yüksek Sözleşmeci Taraflardan birinin topraklamıda ortaya çıkan uluslararası nitelikte olmayan bir silahlı çallŞma durumunda, çatışmaya taraf olanlardan her biri,
asgari düzeyde, aşağıdaki hükümleri uygulamakla yükümlü o/acakur:
1) Çarpışmalarda aktif bir rol almayan kişiler, silah/anm bırakmış olan silahlı kuvvetler mensupları ve hastalık, yaralanma, tutukianma veya başka bir nedenle savaş
dışı kalmış kişiler de dahil olmak üzer; ırk, renk, din ve inanç, cinsiyet, doğum veya
servet, ya da benzer bir kritere göre aynm yapılmadan bütün koşullarda insani muamele göreceklerdir.
Bu amaçla yukanda belirtilen kişilere aşağıda belirtilen muamele/erin yapılması nerede ve ne şekilde olursa olsun yasaktır ve de yasak olarak kalacaktır:
a) Yaşama ve kişiye yönelik şiddet, özellikle her tür öldürme, sakat bırakma, zulüm
ve işkence;
b) Rehin alma;
c) Kişisel onurun çiğnenmesi, özellikle küçük düşürücü ve onur kıncı davramş
d) Uygar uluslarca vazgeçilmez olduğu kabul edilmiş tüm adli güvenceleri sağlayan
düzenli kurulu bir mahkemenill daha önceden beyan ettiği bir karar olmaksız m verilen mahkumiyet kararlan ve idam cezalanmn infazı
2) Yaralılar ve hastalar toplanacak ve tedavi edilecektir.
1
Uluslararası Kızılhaç Komitesi gibi tarafsız bir insani kuruluş çatışmaya taraf olanlara hizmetlerini sunabilir.
: Çatışmaya taraf olaniann bu Sözleşmenin diğer hükümlerinin tamam ılll ya da bir
kısmım özel anlaşmalar yoluyla yürürlüğe koymaya çalışması gerekir.
Yukandaki hüküm/erin uygulanması çatışmaya taraf olan/ann yasal statüsünü et·
ki/emeyecektir. "
-
ıs
Soru2
Uluslararasi insaneli hukuk neyi ve nasil korur?
Uluslararası insancıl
savaş
manda belirli
hukuk kişileri, belirli yerleri ve nesneleri korur. Aynı za yöntemlerinin ve araçlarının kullanımını da sınırlandı ­
rır .
> Kişiler
Uluslararası insancıl
hukuk siviller,
yaralılar,
hastalar,
kazası geçirmiş
olanlar ile sa(Jiık ve din personeli gibi
yan ya da savaş dışı kalan kişileri korur.
Uluslararası insancıl
lirtilen
kişilere
hukuk
malzeme
aynı
yardımı
zamanda
ve
Yaralı
ve
tutukluların
den
yeterli
ve
sokarak da bu
ve tedavi edilmesi;
barınma imkanlarından
ayrım
kişilere
sava ş
be-
yap-
koruma
esirlerinin
ve yasal güvenceler-
gerekir.
Aşal)ıdaki davranışlar
•
gıda
çatışma taraflarını, yukarıda
altına
hastaların toplanması
yararlanması
esirleri , deniz
sa() lama, her zaman insanca ve
madan muamele etme yükümlülü(Jü
sa(Jiar.
savaş
çarpışma la ra katılma ­
tüm
koşullarda
yasaklan mıştır:
Kişilerin yaşamına, sa(Jiığına
lik
şiddet
veya fiziksel ve ruhsal bütünlüğüne yöneeylemleri; özellikle öldürme, işkence, bedensel cezalandırma
ve sakatlama;
•
Kişisel
onurayönelik zulüm hareketleri; özellikle aşağılayıcı veya küçük
düşürücü
muamele,
ırza
geçme,
fahişeliğe
zorlama ve her tür ahlaka ay-
kırı davranış;
•
Rehin alma;
•
Toplu
•
Yukarıdaki
cezalandırma;
hareketlerden herhangi biriyle tehdit etme .
1990'1arda tüm silahli
çat1şma mağdurlannm yaklaş1k
turmuştur.
16
%80ini sivil halk
oluş­
Ayrıca,
bir silahlı çatışmayla ba~lantılı olarak bir suçla itharn edilen herhangi
bir kişinin adil ve usule uygun bir yargılamaya tabi tutulma s ı gerekir ve kişi an cak böyle bir yargılama sonunda suçlu bulunabilir ve mahkum edilebilir.
Temel güvenceler
•
•
Uluslararası insancıl hukukun temel güvenceleri çatışmanın tarafların ­
dan birinin hakimiyeti altında bulunan bir kişinin asgari düzeyde hakkı
olan muameleleri belirleyen kurallar grubudur. Bu kurallar Cenevre
Sözleşmelerinin /. Protokolünde sıralanmıştır ve Sözleşmelere taraf
olan Devletlerin bu kurallara her zaman ve her yerde uyması gerekir.
Bu kurallar savaş döneminde uygulanabilir bir tür "Insan Hakları Bildirgesi"dir ve böyle bir dönemde hukukun eksikliklerini telafi etmeyi
mümkün kılarlar. Bu kurallar bir çeşit güvenlik a~ı oluştururlar ve bu
nedenle belirli insan kategorilerine uygulanan hükümler/e çelişkiye
düşmez aksine onları tamamlar/ar.
Devletin güvenli~i veya askeri gereklilik nedeniyle olsa bile bu kurallar göedilemez. Sonuç olarak temel güveneelerin sa~lanmaması pek çok
durumda uluslararası insancıl hukukun a~ır ihlalini veya başka bir tabirle
bir savaş suçunu oluşturur ve bu davranışın uygun şekilde cezalandırıl­
ması gerekir (bkz. Uluslararası insancıl hukuk ihlallerini önlenmesi).
zardı
•
Uluslararası
silahlı çatışmalarda
bireylerin temel hakları
sal) la nan haklardan temelde farklılık göstermez. 1977 tarihli ll. Protokol ile tamamlanan ve güçlendirilen 1949 tarihli dört
Cenevre Sözleşmesinde ortak 3. Madde (bkz. sayfa 13) aynı zamanda bireylerin insanca muamele görmesini gerektirir ve her zaman ve her yerde kişi­
lerin yaşamına, sa(Jiıl)ına ve mevcudiyetine karşı şiddeti yasaklar.
nitelikte olmayan
uluslararası silahlı çatışmalarda
•
1977 tarihli /. Ek Protokol
ırk,
renk, cinsiyet, dil, din veya inanç, siyasi
birinin
tüm koşullarda insanca muamele görmesi
görüşe dayalı ayrım yapılmaksızın "çatışmanın Taraflarından
hakimiyeti altındaki kişilerin
gerektil)ini" şart koşar.
:.- Belirli
kişiler
ve nesneler
Hastaneler ve ambu/anslar gibi belirli yerlerin ve nesnelerin de
ve bunlara saldırıda bulunulmaması gerekir.
Uluslarara sı insan cı l
korunma s ı
hukuk korunan kişiler i ve nesneleri belirtmek için kul - özellikle Kızılhaç ve Kızılay gibi - belirli sayıda açık olarak tanınan
amblem ve işa reti tanımlar .
l anılan
17
Uluslararasi insaneli hukuk kapsammda sivil halkm
korunmasi
• Savaş sırasında askerle sivillerin birbirinden ayrı tutulması gerekir.
Siviller askeri operasyonların ana hedefi veya çarpışmanın tesadüfi
maı:Jdurları haline getirilmeyecektir.
e
Çatışmanın taraflarının
sivil
varlıklarla
sadece sivil halkla askerleri deı:Jil aynı zamanda
askeri nesneleri de birbirinden ayrı tutmaları gerekir;
yani sadece siviller deı:Jil onların hayatta kalmaları ve geçimlerini
sürdürmeleri için gereken mallar da (gıda maddeleri, çiftlik hayvanları,
içme suyu kaynakları vs.) korunacaktır .
e
Asıl amacı
men
1
sivil halk
arasında
korku yaymak olan
saldırı
ve tehditler res-
yasaktır .
' e Etkileri sadece belirli bir askeri hedefle
sınırlandırılamayan veya böyle
bir hedefe yönelik olmayan saldırılar (büyük
alanı bombalamal yasaktır.
e Hiç bir
neleri
• Tarihi
savaş
bombardıman lar, geniş
bir
koşul altında
saldırıdan
siviller belirli noktaları, alanları veya askeri neskorumak için kullanılamazlar .
anıtlara, sanat eserlerine veya ibadet yerlerine yönelik hiç bir
eyleminde bulunulamaz ve bu tür nesnelerin askeri girişimleri
desteklemek için
kullanılması yasaktır.
• Aniden serbest bırakılması halinde çok sayıda sivilin yaşamını kaybetmesine neden olabilecek nitelik taşıyan tehlikeli güçleri bulunduran
tesislerin (hidroelektrik barajları, setleri ve nükleer güç i stasyonları)
tahrip edilmesi yasaktır. Aynı nedenle çatışma taraflarının askeri nesneleri bu tür tesislerin yakınına yerleştirmemeye özen göstermeleri
gerekir.
• Saldırılardan tamamen korunan belirli bölgeler oluşturulabilir . Belirli
kategorilerdeki korunan kişileri barındırmak için barış döneminde hastaneler, güvenlik bölgeleri ve yerleri belirlenebilir. Askeri olmayan böl geler de barış döneminde belirlenebilir; bu yerlere askeri güç
kullanılarak saldırıda bulunulamadıı:Jı gibi bu gibi yerler askeri güçle
•
-
savunulamaz.
18
_. Koruma
araçları
Uluslararası insancıl
hukuk
şu
nitelikleri
taşıyan savaş
araç ve yöntemlerini
yasaklar:
•
Çarpışmalara katılmayan kişileri hedef alanlar. Örneğin geniş bir alanı
bombalama gibi askerlerle siviller arasında ayrım yapmayan savaş araç
ve yöntemleri bu nedenle yasaktır.
•
Gereksiz acılara neden olanlar. Örneğin, insancıl hukuk, kullanılma ama tedavi edilemez yaralar açmak olan patlayıcı mermiler gibi elde edilmek istenen askeri avantaj yönünden etkisi çok aşırı olan silahların kul lanılmasını yasaklar.
cı
Çevrede uzun süreli hasar yaratanlar. Biyolojik ve kimyasal silahların ve
antipersonel karamayınların ın kullanımı bu nedenle yasaktır. •
•
"Herhangi bir
silahlı çatışmada, çatışma taraflarının
li
savaş yöntemi veya aracı seçme hakkı sınırsız değildir."
(1. Protokol, 35. Madde)
lt
ı·
aşağıdakilerin kullanımı yasaktır:
Bu nedenle
ı,
• Askeri hedefler ve askeri olmayan hedefler ile askerler ve siviller arasın­
da ayrım yapmayan silahlar (son dönemlerde antlaşmayla yasaklanan
antipersonel karamayınları iyi bir örnektir);
e
Düşman askerlerinde gereksiz yaralanmalara neden olacak yapıda silahlar, roketler ve diğer malzemeler, örne{lin istenilen hedefe daha az
düzeyde
len
acıya
acılara
sebebiyet vererek
ulaşılabilecek
durumdayken, önlenebi-
neden olan araçlar;
e Vücut içinde yayılan veya patlayan hafif ve alev alan roketler, mermiler
(domdom
kurşunları),
zehir ve zehiri i silahlar;
e Temelde etkisi insan vücudunda X
mayan
parçacıklarla
ışınları
ile belirlenmesi mümkün ol-
yaralamak olan silahlar;
e
Bubi
e
Doğal çevrede kapsamlı, uzun dönemli ve ciddi hasara neden olması
hedeflenen veya beklenen savaş araç ve yöntemleri.
tuzakları
ve
yangına
neden olan silahlar;
·-19
.
Soru 3
Uluslararası insancıl
hukukun başlıca antlaşmaları
nelerdir?
.-- Savaş mağdurlarının korunmasına
Kara
savaşında
yaralı
ve
silahlı
hastalarının
Yaralı
kuvvetlerin
ve hasta askerleri, onlara tedavi
sağlayan
durumunun
ıyıleştirilmesı ıle ılgili Sözleşme
ları
(Birincı
nanıml arı
Sözleşmesi)
Cenevre
Denizdeki
silahlı
hastaları
mış personelinın
personeli,
barındıkları
bina-
onların yararına kullanılan
kuvvetlerin
yaralı
Deniz
kazası
geçir-
runmasını
durumunun
ıyileş­
yardım koşullarını genişletir.
ve deniL
tirilmesi ile ilgili
ve
do-
korur. Kızılhaç ve Kızılay
amblemlerinin kullanımını düzenler.
Cenevre, 12 Ağustos 1949
ve
yönelik antlaşmalar
kazası geçirmiş
ve bu
askerlerin ko-
kişilere sağlanan
Sözleşme
(Ikinci Cenevre Sözleşmesi)
Cenevre, 12 Ağustos 1949
Savaş
le ilgili
Esir alınmış olan silahlı kuvvetler
personelini korur. Bu kişilere göste-
esirlerine yönelik muameleySözleşme
(Üçüncü Cenevre Sözleşmesi)
Cenevre, 12 Ağustos 1949
rilen muameleyle ilgili
lirler ve
haklarını
kuralları
be-
onları
elinde tutan gücün
ve yükümlülüklerini ortaya
koyar.
Savaş
Döneminde sivil
kişilerin
Sivil
ko-
halkın korunması
ralları
runması ıle ilgilı Sözleşme
topraklardaki sivil halka
gösterilen muamele, özgürlüklerinden mahrum
olarak
12
Ağustos
silahlı
çatışmalarda
korunması
bırakılanlar
ve
uluslararası
savaş
landırır .
mağdurların
ile ilgili Protokol
(1. Protokol)
8 Haziran 1977
20
ve genel
işgal.
Siviilere yönelik
1949 tarihli Cenevre
Ek ve
işgal
altındaki
(Dördüncü Cenevre Sözleşmesi)
Cenevre, 12 Ağustos 1949
Sözleşmelerıne
ile ilgili ku -
ortaya koyar, özellikle
korumayı genişletir
araç ve yöntemlerini
sınır­
1949 tarıhlı Cunevrt.
Ek ve Uluslar<ır~sı
olmayan sılahlı çatı~malarda mag·
durların korunması ilc ilgi lı Protokol
(l l Protokol)
8 Haziran 1977
12
Ağustos
Uluslararası olmayan bir silahlı çatış­
mada çarpışmalara katılmayan kişile ­
re sağlanan temel güvenceleri içerir,
sivillerin ve onların hayatta kalması
için temel olan nesne ve tesislerin korunması ile ilgili kuralları belirler.
Sozleşmelerıne
Insancıl hukukun bağlayıcını kabul eden Devletler
(1 Haziran 1999)
Savaş mağdurlarının korunması
1949 tarihli Cenevre
e Birinci
e Ikinci
Sözleşme:
ile ilgili
188 Devlet
Sözleşmeleri
Karadaki
silahlı
kuvvetlerdeki
yaralı
ve hastalar
Sözleşme: Denizdeki silahlı kuvvetlerdeki yaralı, hasta ve deniz ka -
zası geçirmiş
personel
e
Üçüncü Sözleşme: Savaş esirleri
e
Dördüncü
Sözleşme:
Dört Cenevre
Cenevre
Siviller
Sözleşmesinin
Sözleşmelerine
e 1. Protokol:
e ll. Protokol:
tümüne bir arada
bağlı kalınması
Ek 1977 tarihli Protokoller
Uluslararası silahlı çatışmalar
Uluslararası
gerekir.
olmayan
silahlı çatışmalar
e 1. Protokolün 90. Maddesi altındaki
Uluslararası Soruşturma
Bildirge
:
150 Devlet
144 Devlet
53 Devlet
Komisyonu'nun yetkisi
Devletinizin bir antiatmaya taraf olup olmadığını görmek için:
e Ulusal
•
e
kayıtlara bakınız
':
'
:
J
Sözleşmelerin aslını muhafaza eden Devletle bağlantı kurunuz
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (International Committae of the Red Cross -
ICRC) ile bağlantı kurun uz veya web sitesine bakınız: http://www.icrc.org
-
---
21
i
);> Belirli silahların kullammını sınırlandıran veya
yasaklayan antlaşmalar
Belirli silahların kullanılmasını ya saklayan protokoller için bir çatı
Aşırı yaralanmalara veya ayrım
yapmayan etkilere neden olabilecek
belirli konvansiyonel silahların kullanımının yasaklanması veya sınır­
Iandıniması ile ilgili Sözleşme
Cenevre, 10 Ekim 1980
oluşturur.
X
Mayınların,
bubi
tuzaklarının
ve
ile ilgili Protokol
ğer araçların yasaklanması
landırılması
cıklar
Mayınların ,
ve di-
nılmasını
hedeflere karşı kullanılmasını sınır­
landırır . Yeniden düzenlenen Protokol bu araçların yasaklanma konu sunu daha da genişletir ve Protokolün alanına iç çatışmaları da dahil
eder.
Yangına neden olan silahların sivil ler ve sivil nesnelere karşı kullanıl ­
masını yasaklar ve bunların askeri
hedeflere karşı kullanılmasını sınır­
miştir
silahların
kulla-
ve
ile ilgili Protokol
sınır­
neden olan
nılmasının
Iandıniması
yasaklanması
bubi tuzaklarının ve disivil halka karşı kulla yasaklar, bunların askeri
ğer araçların
sınır­
(ll. Protokol)
Cenevre, 10 Ekim 1980
3 Mayıs 1996'da yeniden düzenlen-
Yangına
ışınları
ile belirlenemeyen parça yoluyla yaralayan silahların
kullanımını yasaklar.
Belirlenemez parçacıklar ile ilgili
Protokol
(1. Protokol)
Cenevre, 10 Ekim 1980
(lll. Protokol)
Cenevre, 10 Ekim 1980
landırır.
Kör edici lazer silahları ile ilgili Protokol
(IV. Protokol)
Cenevre, 13 Ekim 1995
Kalıcı körlü(Je neden olması için
özellikle tasarlanan lazer silahları ­
nın kullanımını yasaklar.
Kimyasal silahların geliştirilmesi­
nin, üretiminin, stoklanmasının ve
kullanımının yasaklanması ve imha
edilmesi ile ilgili Sözleşme
Paris, 13 Ocak 1993
Kimyasal
22
silahları
yasaklar.
Antipersonel
mayınların kullanımı-
Antipersonel
mayınları
yasaklar.
nın, stoklanmasının,
üretiminin ve
naklinin yasaklanması ve imha edilmesi ile ilgili Sözleşme
Ottawa, 3-4 Ara/tk 1997
30 Haziran 1999 tarihi
itibarıyla
Ottawa
Antiaşması'nı
onayiayan ülkeler
Ottawa Antiaşması olarak da adlandırılan antipersonel mayınları yasakla yan Sözleşme gerekli olan 40 Devletin Eylül 1998'de onaylamasından son ra 1 Mart 1999'da yürürlü{Je girmiştir . Geniş çapta kullanılan bir silah ilk
kez, uluslararası insancıl hukukun bir antiaşması ile yasaklan mıştır .
Nijer
Almanya
Hırvatistan
Andorra
Hollanda
Ni ue
Antigua ve Barbuda
Honduras
Norveç
Avustralya
lngiltere(Birleşik Krallık)
Panama
Avusturya
Irianda
Paraguay
Bahama
Ispanya
Peru
adaları
Barbados
lsveç
Portekiz
Belçika
!sviçre
Samoa
Belize
!talya
San Marino
Benin
Izianda
Senegal
Bol ivya
Jamaika
Slovakya
Bosna-Hersek
Japonya
Slovenya
Brezilya
Kanada
Salomon
Bulgaristan
Katar
Santa Kins ve Nev is
Adaları
Burkina Faso
Kosta Rika
Santa Lucia
Çad
Lesotho
Svaziland
Danimarka
Lüksemburg
Tayland
Dibuti
Macaristan
Trinidad ve Tobago
Do minik Cumhuriyeti
Makedonya
Türkmenistan
Ekvador
Malavi
Uganda
El Salvador
Malezya
Ürdün
Etiyopya
Mali
Valikan
Fiji
Mauritius
Venezuela
Fransa
Meksika
Yemen
Gine
Monako
Yen i Zelanda
Grenada
Mozambik
Zimbabve
Guatemala
Namibia
Güney Afrika
Nikaragua
23
(82 Devlet)
};>- Belirli nesnelerin
Silahlı çatışma
korunm a s ı yla
durumunda kültürel
ilgili Söz-
varlıkların korunmasıyla
ilgili
antla ş malar
Mimari ve sanatsal ve tarihsel anıt­
ları ve diğer kültürel varlıkları korur.
leşme
Lahey, 14
Mayıs
Silahlı çatışma
1954
durumunda kültürel
ilgili Proto-
varlıkların korunmasıyla
kol
Lahey, 14
Mayıs
Silahlı çatışma
1954
durumunda kültürel
varlıkların korunmasıyla ilgili Ikinci
Protokol
Lahey, 26 Mart 1999
Uluslararası
sağlanan koru ihlalierin önlenmesini
güçlendirir ve iç çatışmalarda da
Kültürel
mayı
varlıklara
artırır,
uygulanır .
Çevrede değişiklikler yapma tekniklerinin askeri amaçlı veya düşman ­
ca kullanılmasını yasaklama ile ilgili Sözleşme
Cenevre, 10 Aralık 1976
};>- Uluslararası yargılam a
Kültüre l varlıkların işgal altındaki
topraklardan dışarı çıkarılmasının
önlenmesini ve bu tür varlıkların korunmasını ve geri verilmesini sağ ­
lar.
Geniş kapsamlı, kalıcı veya şiddetli
etkileri olan çevresel veya jeofiziksel değişiklik yapma tekniklerinin
bir savaş aracı olarak askeri amaçlı
veya düşmanca kullanımını yasak lar.
yetkisi ile ilgili
Ceza Mahkemesi Ana -
Soykırım,
a ntla ş ma
savaş suçları,
karşı işlenen
insanlığa
suçlar ve gerçekleştiği
belirlendiğinde, nedensiz saldırı suçu için yargılama yetkisine sahip bir
daimi uluslararası ceza mahkemesi
kurar.
yasası
(henüz yürürlükte değildir)
Roma, 17 Temmuz 1998
24
Uluslararası
-----------------------Sava ş Suçları
Anayasasının
savaş suçlarına
yetkisine sahiptir. Bunlar
Sözlesmeleri ve
onların
lerinde belirtilen
a{ıır
ihlallerinin
rası
olmayan
farkı
olmama
arasında
grup suç
ço{ıu (uluslararası
gözctilmeksizin) yer
Uluslararası
Uluslararası
veya uluslara-
manda
olup
yargı
almaktadır.
çaplı
ırz a
geçme. cinsel kölelik , zorla
fahişelik ,
şiddetin
hami-
diQer biçim-
lerine maru z bırakma ;
e
15 yaşın
altındaki çocukların savaşa
katılmaları
sizin
ve sivil
varlıkları
yapılan saldırılar
haksı z
etkileyen
yok etme;
e
esir etme;
•
halkın sınırdışı
•
insancıl
aQır
e
hukukun diolarak belir-
vardır
ola -
eylemlerden herhangi
edilmesi veya zorla nakli;
kurallarının
uluslararası
bırakma
ihlali dahi-
halleri;
geçme, cinsel kölelik , zorla
şiddet
•
antlaşmatarla kullanımı
ve bu hükümler
silahlı çatışmalarla
ırza
kısırlaştırma,
veya benzer
fahişelik ,
aQırlıkta
d iQer
zorla
cınsel
biçimleri;
insancıl
hukuk kapsamında izin verilemez oldu görmüş
Cu evrensel kabul
yasaklanan belirli silahlarla ilgili sadece birkaç hü küm
gen i ş
parçası
işkence ;
•
ihlaller
ayrıntılı
Mevcut çesitli
7. maddes i
bir
saldırının
hukukun temel
lükten yoksun
gözetmek -
tanımlanan uluslararası insancıl
tilmemiştir.
Anayasanın
oluşur :
•
gecikme ve si-
ayrım
gibi, 1949 Cenevre Sözles-
ger belirli ihlalleri Anayasada
za -
linde hapsetme veya diQer kesin fiziksel özgür-
melerinde ve 1977'deki 1. Ek Protokolde
olarak
aynı
suçlar üzerinde de
cinayet ;
kullanılması.
için
Esirlerin iadesinde
halkı
vil
aktif olarak
suçla r
bu suçlar sivil halka yöneltilen
veya sistematik bir
birinden
e
leliQe zorlama veya cinsel
yetkisine sahiptir.
işlendiQinde aşaQıdaki
rak
mıştır :
e
bir gruba nak -
Ceza Mahkemesi
insanlıQa karşı işlenen
kapsamında
tanımlan­
suçu olarak
başka
zorla
In sanlı ğa kar ş ı i şlenen
hukukun
Ceza Mahkemesi Anaya -
savaş
çocuklarını
letmek.
1977 tarihli Ek Protokol-
uluslararası insancıl
silahlı çalısmalarda işlenmiş
özellikle
grubun
1949 Cenevre
belirtilenler de dahil olak üzere bir
Aşa{Jıda
sasında
önlemleri uygulamak;
•
yargı
yönelik
yetkisi
----~-----------------•
grup içinde do() umları önlemek için tasarlanan
uyarınca Uluslararası
8. maddesi
Ceza Mahkemesi
yargı
Ceza Mahkemesinin
dahilindeki Suçlar
ve bu paragrafta be-
lirtilen herhangi bir eylemle veya Mahkemenin
olmayan
yargı
ilgili olarak uygulanmazlar.
kapsamındaki
yetkisi
baglantılı
olarak
siyasal,
herhangi bir suçla
ırksal,
ulusal, etnik,
kültürel, dinsel. cinsiyet veya di()er alanlarda
Uluslararası
sının
6. maddesi
yargı
de
aynı
Ceza Mahkemesi. Anayasa-
kapsamında soykırım
yetkisine sahipt ir. Bu hüküm
Soykırım
Sö z leşmeda kullanılan
Bu suç Anayasada ; ulusal, etnik,
•
terimleri tekrarlar.
ırksal
veya dinsel
le
işlenen aşaQıdaki
kisilerin zorlamaya maruz kalarak kaybolmasi ;
e
ırk ayrımı
•
kasten büyük
suçu;
özellikteki diQer
eylemlerden herhangi biri ola -
e bir grubun üyelerini öldürmek;
e bir grubun üyelerinde ciddi bedensel veya zi-
ya da
insanlık dışı
Anayasanın
kişide
fiziksel veya
eylemler.
kısmen
tanımlayan
ve bu tOr
kullanılmasi
için gerekli
koşullari
hüküm kabul edildiOinde
veya tamamen fiziksel
olarak yok edilmesi için planlanan
yaşam
5(2). maddesinde belirtild i-
Ci gibi, bu suçu
nin
hinsel zarara neden olmak;
şulların~
acılara
S a l d ırı
tanımlanır:
e bir grubu onun
her-
karşı gerçekleş ­
zihinsel ciddi yaralanmal ara yol açan ben zer
bir grubu kismen veya tamamen yok etmek niyetiyrak
taşıyan kişilerden oluşan
tirilen zulüm;
Su -
çunun Önlenmesi ve Cezalandırılması hakkındaki
1948'deki
özellikleri
hangi bir grup veya toplulu()a
suçu üzerin-
mesi
ko-
saldırı
olacaktır.
kasten zorlamak;
25
Uluslararası
suçuna yönelik
yargı
yargı
yetkis i·
belirleyen bir
Ceza Mahke-
yetkisine sahip
Soru4
Uluslararası
insaneli hukuka kimin
saygı
göstermesi gerekir?
::.- Devletler
Uluslararası
insancıl
hukuk
antlaşmaianna
taraf devletler söz konusu
antlaşmaların kurallarına uymakla resmen yükümlüdürler. Insancıl hukuka
saygı göstermek ve
getirmeleri gerekir.
saygıyı sağlamak
için yetkileri dahilinde her
şeyi
yerine
::;..... Bireyler
Uluslararası insancıl
-saygı
hukuka herkesin- askerlerin ve
göstermesi gerekir.
halkın
bir bütün olarak
Uluslararası insancıl hukuka uyma yükümlülüğü vardır ve uymama durumu pek çok ulusal ve uluslararası mahkemenin kabul ettiği gibi bazı
hallerde bireyi ceza hukukunun yetkisi
altına alır .
•
"Parlamentolararast Konsey bütün Devletleri;
askeri komutanlara aslartntn uluslararast insaneti hukukun
yı.ikümtülüklerinin
gerektiğini
farkmda otmastnt
sağlamalan
hattrlatmaya, hiçbir ihlal in
gerçek/eşmemesini
garanti alttna almak için her çabayt göstermeye
ve
gerektiğinde
herhangi bir ihlali cezalandtrmaya
ya da yetkililere bildirmeye,
davet eder."
Parlamentolararası
Birlik, 90. Konferans,
Eylül 1993
26
Soru 5
Uluslararasi insaneli hukuka sayg1 niçin gereklidir?
::- Ahlaki bir görev
Devlet vatandaşlarına karşı sorumluluk taşır . Savaş durumunda vatandaş ­
larının korunmasını sağlaması
kesinlikle
bu
kuralları
larını
edinirler;
larda
korunmasını
Akılcıl
aynı
savaş
dönem inde
yalnızca
kabul etmek-
insanlığa saygıyı sağlama
zamanda insan onurunun tehdit
garanti
hukuk
kuralları
yasal ve evrensel bir dille ifade eder. Bu
le Devletler kendileri için
::-
gerekir. Her kültürün kuvvet kullanılma s ını
sınırlandıran kuralları vardır. Uluslararası insancıl
altında olduğu koşul ­
altına alırlar.
bir askeri seçenek
Uluslararası insancıl
hukuka
saygı
göstermek askeri
açıdan
anlam
taşır.
villerin katliam ı , teslim olan askeri birliklerin katledilmesi ve esirlerin
ceye maruz
mamıştır .
tutulması
Bu itibarla,
gibi
davranışlar
::-
parçası
uluslararası insancıl
Duyarlı
olarak ortaya
Si-
işken ­
hiçbir zaman askeri zaferiere yol açhukuka ve
orantılılık
kavramiarına saygı , kaynakların akılcıl kullanımına dayalı
tejinin
araç-
gibi genel
modern bir stra -
çıkmaktadır .
bir politik seçim
Düşmanın silahlı
kuvvetlerine ve
rektirdiği saygıyla
halkına uluslararası insancıl
muamele etmek
kuşkusuz, düşmanı
da
hukukun ge-
aynı şekilde
dav-
ranmaya yöneltmek için en iyi araçlardan biridir. Bir tarafın yükümlülükle ri
yerine getirmesi
diğerlerini
de
aynı şeyi
yapmaya
teşvik
eder.
:;;;.... Yasal bir yükümlülük
Bir Devlet uluslararası insancıl hukukun antlaşmalarından birine taraf ol du{Junda o antlaşmada yer alan tüm yükümlülükleri yerine getirm ey i üstlenir. Bu nedenle, yüküm lülüklerin i yerine getirmediği takdirde ceza
hukukunun
ba(Jiayıcılığına
maruz
kalır .•
27
Soru 6
Uluslararasi insaneli hukuka sayg1y1 nas1l
sağlayabilirsiniz?
Uluslararası insancıl
dan
kaldırmak
hukuk hala çok
için bir
takım
sık
ihlal edilmektedir. Bu durumu orta -
ön lemlerin
alınması
gerekir.
::» Politik hareketle birlikte yer alan yasal önlemler
Uluslararası insa ncıl
lamına
gelir
yasaların çıkarılması
çalışma
tek
başına
ti
içeri~i
ve
takım
bir
yasal önlemlerin
belgelerin
kuralların uygulanması).
a lınması
onaylanması,
Yine de bu yasalarla ilgili
hukuka
saygının sa~lanması, aynı
yayılması
ve
dayandı~ı
zamanda bu huku-
ilkelere
saygının
çatişma/ann ç1kt1ğ1
verlerde
avm zamanda önlevici bir konumda
savaş
değil
dönemleri
uluslararasi insancil hukuka savgmm artm/masmda
ve bu kurallann ihlallerinin ceza/andm/masmda (... )
önemli bir rol ovnarlar."
Parlamentolararası
garan -
ve politik araçlar yoluyla "bunu hayata geçirmek"tir.
"Parlamento/ar ve üveleri
sadece silahil
an -
gereken
de~ildir.
ile ilgili bilgilerin
altına alınmasıyla
saygı
uluslararası
ilgili
yeterli
Uluslararası insancıl
kun
hukuka
(örne~in,
Birlik, Konseyin 161. Oturumu
Eylül 1997
28
d1ş1nda
da
>
Barış
döneminde
Uluslararası insancıl
yı
garanti
Çoğu
altına
olduğu
hukuk
gibi
savaş
döneminde de
silahlı çatışmalarda uygulanır,
almak için önlemlerin bütün dönemlerde
ancak ona
alınması
saygı­
gerekir.
ülkenin halihazırda hiçbir çatışma tehdidi olmadığı zamanlarda bile
gibi, herhangi bir savaşın uluslarara s ı insan-
savunmalarını hazır tutmaları
cıl hukuka gereken saygının gösterilerek gerçekleştirilmesini sağ lamak için
önlemlerin barış döneminde alınması gerekir. Çatışma muhtemel göründüğünde genellikle çok geç kalınmış olur. Uluslararası insancıl hukuka uyul masını sağlamak için barış döneminde sayısız koruyucu önlem a lınabilir.
> Ulusal
sınırlar
dahilinde ve ötesinde
Devletlerde uluslararası insancıl hukuka sadece kendi sınırları içinde değil,
her tarafında saygı gösterilmesi gerektiği düşüncesi temeldir. Ce-
dünyanın
nevre
Sözleşmelerinde
larına "saygı
ortak olan 1. Maddede tarafların Sözleşmenin kural gösterme ve sayg ı gösterilmesini sağlama" yükümlülüğünü
üstlenmelerinin nedeni budur. •
Uluslararası insancıl
hukuka
saygı
gösterilebilir mi?
Pek çok kimse bunu ilk düşündüğünde savaşın şiddetini sınırlandırma dübulabilir. Ancak, tarihte çok az sayıda "temiz" silahlı
şüncesini mantıksız
çatışma
noğluna
meydana gelmişken bunlardan bazılarının diğerlerine oranla insaçok daha fazla saygı gösterilerek gerçekleştirildi(Ji görülmüştür.
Bu savaşlar aynı zamanda insan ve malzeme kaynakları açısından daha az
maliyetli olmuş, barış antlaşmalanyla çok daha kolay sona ermiş ve toplumu yeniden yapılandırma yaklaşımıyla çözümlenmiştir.
--
29
---
Soru 7
Parlamenterler konuyla nasil ilgilidir ve neler
yapabilirler?
;....- Çarpışmanın ortasında:
Sivil halk
Silahlı bir çatışma çıktı~ında halkın karşı
zamankinden daha ciddi ve tehlikelidir.
karşıya oldu~u
riskler bugün her
Silahlı
bir çatışma durumunda en iyi korumayı sa~layan yasaları ve önlemleri daha barış döneminde oluşturmak yoluyla halkı korumak, halkın çıkar­
larını do~rudan do~ruya savunan kurum olarak Parlamentonun görevidir.
Vatanda şların koruyucusu ve sözcüsü olarak Parlamenterlerin ise sadece
bu hak ve güveneelerin oluşturulmasına de~il aynı zamanda uluslararası
insancıl hukukla ilgili bilincin mümkün olan en yüksek düzeyde geliştirilme ­
sine de yardımcı olmaları gerekir.
Savaş dönemlerinde halk, parlamenterlerin koruma sa~Jamak amacıyla si yasal kaynakları harekete geçirmelerini bekler. Savaş sona erdi~inde yeni den yapılanma süreci sadece kaynakları de(lil aynı zamanda büyük bir siya sal katılımı da gerektirecektir: E(ler başarılı olunacaksa sürecin dayanması
gereken siyasal anlaşmayı güçlendirecek olanlar parlamenterler de dahil
olmak üzere
"Bugünün
politikacılardır.
çatrşmalannrn mağdurlan
sadece adsrz
tam anlamryla sayrsrzdrr (.. . ) Korkunç gerçek
bugün siviller sadece 'çapraz
ateşe
şudur
tutulmaz/ar'.
yumuşatrcr
'ikincil dereceden zarar' görmezler. Büyük
Mayıs
Birleşmış
değildir
bir ifadeyle
çoğunlukla
kasrt/1 olarak hedef alrnrrlar."
Kofi Annan,
ki,
Yaşamlannr
kaybetmeleri veya yaralanmalan bir tesadüf eseri
ya da mevcut durumu
değil,
Milletler Genel Sekreteri,
1999
30
"Konferans uluslararast insaneti hukuk kapsammda
banşt
koruyanlara ve
sağlayanlara
almaytştnt
yönelik korumamn yer
Parlamentolararası
(üzüntüyle
karştlar)".
Birlik, 90. Konferans
Eylül 1993
Ancak, ekonominin yeniden
yapılanması
ma sürecine bir destek olarak
yacaktır .
masına
Bu durum
tek
ve
cezalandıran
Parlamenterlerin
çatışmanın
topraklarında
almasına
yer
bancı
kuvvetler
sancıl
hukuka
sı bakımından
yeterli de()ildir.
savaş suçlarının cezalandırılmayaca()ından
izin vermemek için sadece siyasal
suçları tanımlayan
başına
savaş suçları yargılanmaısa barış kalıcı
olma -
emin olun -
aynı
zamanda bu
başka
bir Devletin
de()il
bir kural gerektirir.
kendi
ve
kararlılık
Uzla ş­
topraklarında
savaş suçlarının
veya
kendi
vatandaşları
veya ya -
tarafından işlenmiş olmasına bakılmaksızın, uluslararası
uyulması
halka
ve ihlali halinde de adaletin
karşı
ahlaki ve siyasal görevleri
işlemesinin
in -
sa()lanma -
vardır.
Insancıl hukuku anlamakla ve Devletlerin bu hukukun kurallarını tanımala ­
rını, geliştirmeler i ni
ve
saygı
göstermelerini sa(jlamakla, parlamenterler sa -
vaş sırasında halkın korunmasına
niden
sa()lanmasına
::- Birinci
etkin bir
ve
savaş
sona erdi()inde sivil
şekilde yardımcı
adım: Uluslararası insancıl
Parlamento ve üyeleri , devletin
antlaşmaların
barışın
ye -
olabilirler.
hukuka taraf
uluslararası antlaşmalara
olunması
taraf olma v e bu
içerdi()i kural ve ilkelerin ulusal düzeyde uygulanma sürecin -
de önemli bir rol oynarlar.
Bu ba()lamda
menterlerin
sorumluluklarını
şunları yapması
anlamıyla
tam
yerine getirmek için parla -
gerekir:
• Antlaşmaya taraf olunması için gereken yasal süreci bilmek: Bu
süreç 1
no . lı
önlernde
referans olarak
açıklanmıştır
kullanılacak
ve bu el
kitabının
dördüncü bölümü
örnek belgeler ve deklarasyonlar içermekte-
dir.
e Sahip olunan politik ve parlamenterlere özgü
kullan·mak.
31
araçları
bilmek ve
;ı..
Bir
antlaşmaya
taraf olmada izlenmesi gereken yol
Parlamenterler ilk önce Devletlerinin mevcut uluslararası
taraf olup olmad ıkl arını kontrol etmelidirler .
insancıl
hukuk
antlaşmaianna
Eğer m ensubu oldukları Devlet bu antlaşmalara taraf değilse, Devletin söz
konusu antlaşmaya taraf olması için önlemler alınmasını sağlayabilirler.
Alınma s ı gereken belirli önlemler mevcut duruma bağlıdır:
•
Onaylama veya katılım talebi uygun bir zaman dilimi içerisind e parla mentava sunulur; bu durumda parlamenterler gerekli bilgiyi aldıktan
sonra lehte oy kullanabilirler.
e
Antlaşma
Hükümet tarafından henüz imzalanmamışsa: Bu durumda parlamenterler Hükümeti bunun nedenini açıklamaya davet etmek, onaylama ve katılım sürecini gecikmeksizin başlatmaya yöneltmek için parla mentoyla ilgili bir prosedür başlatabilir (özellikle yazılı ve sözlü so rular
halinde).
e Hükümet
antlaşmayı imzalamış ancak onaylama sürecinde gecikmişse:
bu durumda parlamenterler hükümetin neden bu kadar geciktiğini sormak ve hükümeti bu süreci hızlandırmaya yöneltmek için yine parla mentoyla ilgili prosedürden yararlanabilirler. Bu konuda bir yasa tasarı ­
sı sunmak için yasal inisiyatiflerini de kullanabilirler.
•
hükümetonaya veya katılıma karşı çıkıyorsa: Bu durumda parlamenterler bunun nedenini ayrıntılı olarak bulmaya çalışabilirler. Gerekirse, şü p ­
heleri, önyargıya dayalı fikirleri ve yanlış anlamaları ortadan kaldırmaya
yardım edebilir ve aynı zamanda prosedürü harekete geçirmek için politik ağ ın bütününü harekete geçirebilirler. Seçmeniere ne düşündüklerini
sorabilir, onaylamayı veya katılımı sağlamak için bundan yararlanabilirler.
"Parlamentolararast Konsey, uluslararast insaneti hukukun
uluslararast belgelerinden bir veya birkaçma henüz taraf olmamtş
Devletlerin Parlamentolartnt bu belgelere kattimaya ve ayrtca bu ti.ır
onaylanmasi strasmda bildirilen çekinceleri veya
ant/aşmalann
anlaytş deklarasyon/art ifade etmiş olan Devletlerin parlamentolartnt da
bu tür çekincelerin hala geçerli olup
olmadtğtnt
doğrulamaya
davet eder."
Parlamentolararası Birlik, Konseyin 161. oturumu
Eylül 1997
32
Parlamenterlerin aynı zamanda, uluslararası insancıl hukukun bir antlaşma ­
sına katılım
göstermenin, ilgili
antlaşmanın kapsamını sınıriandırmavı
defleyen herhangi bir çekince ya da
likte
olmadığından
emin
gerçekleştirdikleri şeyler
•
olmaları
anlayış itirazları
bulunmuşsa:
densiz
bağlı olacaktır .
antlaşmanın kapsamını sınırlandıran
deklarasyonlarıyla
ortaya
çıkardıkları
sınırlandırmaların
takdirde partinin
gözetmek yerine genel bir yarar
meti konuyu tekrar
değerlendirmeye
çekin -
birlikte onay için bir talepte
Bu durumda parlamenterler bu tür
olduğunu
durumları
ve
he-
veya deklarasyon u ile bir-
gerekir. Yine burada da parlamenterlerin
mevcut duruma
Hükümet, Parlamentoya bir
celer,
anlayış itirazı
çıkarları
geliştirerek,
ne-
ve belirli
gerekirse Hükü-
yönlendirmek için kamuoyunu ha-
rekete geçirmekle önemli bir rol oynarlar.
e Hükümetin çekinceleri
anlayış itirazları
ve
antlaşmanın kapsamını sınırlandırmaktaysa
deklarasyanları artık
öğrenmek
parlamenterler Hükümetin niyetini
prosedürden yararlanabilir ve ortaya
dan
girişimde
çıkması
için
Parlamenterler
na göre
bulunabilirler;
doğru
aynı
zamanda
ve
açısın­
sınırlandırmaların
ortaya
kapsamında
lirler. Bu Komisyon la ilgili bilgi 7
yararlanabilirler.
hukukun bir
deklarasyonların
belirli
no.lı
da
sağlayabilirler .
kurulan
yasaların uluslararası
antlaşması ­
gerçekten
antlaşma
Deklarasye-
Uluslararası Soruşturma
yapılıp yapılmadığını
önlernde
ve
Bu durumda
için parlamentoyla ilgili
hakkından
sonrasında yapılmasını
nun 1977 tarihli 1. Protokol
değilse :
çekinceleri ele alma
uluslararası insancıl
Komisyonu'nun yetkisini kabul ederek
);;;- Ulusal
çıkan
zamanda bu
inisiyatif kullanma
yapılabilen birtakım
onaylandığında
aynı
geçerli
kontrol edebi-
verilmiştir .
standartiara
uygunluğunun sağlanması
Uluslararası insancıl
hukukun bir antiaşması onaylandıktan ve yürürlüğe
girdikten sonra parlamenterlerin bu
ların
antlaşmanın
ulusal düzeyde kabul edilmesini
sağlamaları
hükümlerine uygun yasa gerekir.
Gerekiyorsa, yasa taslağının (veya mevcut yasalardaki değişikliğin! Hükümet
tarafından
uygun bir sürede Parlamentoya gönderilmesini
sağlamala ­
rı gerekir. Özellikle Ceza Hukukunun ve Ceza Usul Kanunun uluslararası insancıl
hukukunun normlarına uygun olmasını sağlayabilirler .
33
Bu bal')lamda parlamenterler insancıl hukukla ilgili yerel ve uluslararası uzde gerektil'li şekilde başvurabillrler . Bu el kitabının
son bölümünde belirtildil')i gibi, Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin Danış ­
manlık Servisi bilgi, öneri ve danışmanlık sa~lamak suretiyle parlamenterlere ve parlamentonun yasama ve dokümantasyon servislerine yardıma
hazırdır . Bu el kitabının dördüncü bölümü Kızılhaç ve Kızılay ambleminin
kullanılması ve korunması ile ilgili bir örnek yasa içermektedir.
manların görüşlerine
;;;.- Gerekli fonun
onaylanması
Parlamenterlerden uluslararası insancıl hukuka saygı için ulusal eylem pla ve ilgili fonun onaylanması istenebilir.
nının aylanması
Onaylanan fonun silahlı kuvvetlerin ve güvenlik güçlerinin uluslararası in hukuk kuralları konusunda e~itimini sa~lamaya yetecek düzeyde ol ması gerekir. Bu e~itim hiç verilmemişse ya da yeterince verilmemişse si lahlı bir çatışma ortaya çıktı~ında halk üzerindeki etkileri yıkıcı olabilir.
sancıl
Uluslararası i nsancıl hukuk kuralları ihlal edilirse mahkemelerin de yerine
getirmeleri gereken görevler için yeterli kaynaklara sah ip olmaları gerekir.
"Silah!t çattşmalann ma(Jdurlannt korumak için
gereken mali kaynaklar ve insan kaynaklan yetersizdir( ... )
Konferans Uluslararast KlZIIhaç Komitesi (ICRC) ve
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserli(Ji (UNHCR) ve
di(Jer yardtm kuruluşlanntn ça!tşmalannt takdir etmekte,
Hükümetleri bu kuruluşlara mali katkt sa(Jiamaya davet etmekte ve
bu kuruluş/ann personelini azim ve cesaretlerinden do/ayt
kutlamaktadtr."
Parlamentolararası
Birlik, 90. Konferans,
Eylül 1993
34
::o- Yürütme
organınan kuralları
çalışmalarının
ilgili
takibi
Parlamenterlere özgü gözetim
hususların
•
•
Ulusal
işlevi
ile parlamenterler
yerine getirilmesini özellikle
yasaların
uygulama ve uygulatmayla
ilgili kurallar ve idari önlemlerle birlikte yer
Silahlı
kuvvetlerin ve güvenlik güçlerinin
sancıl
hukuk
ması
aşağıda
kuralları
konusunda,
ve askeri el kitaplarında
alması ;
mensuplarının; uluslararası
alanında
insancıl
belirtilen
sağlayabilirler:
uzman
kişilerden e ğitim
in al -
hukukla ilgili veriler hususunda bil -
gilendirilmesi;
•
Hükümet çalışanlarına bilgi vermeye yönelik
•
Gelecekteki ihlalleri engelleyici nitelik
insancıl
hukuk
kurallarını
ihlal eden
toplantıların
düzenlenmesi;
taşıdıı')ından dolayı uluslararası
kişilerin
hukuka uygun olarak ceza -
landırılması;
•
Uluslararası insancıl
telerde, halka
eı')itim
hukuk
kuralları hakkında,
•
Bu faaliyetler için yeterli fonun
::;;...
Savaş
suçlan
özellikle okul ve üniversi -
verilmesi;
iflendiği
ayrılması.
takdirde adaletin
uygulanmasınan
sağlanması
Parlamento
lamda
•
aynı
halkın
zamanda adaletin
temsilcilerinin özellikle
uygulanmasını
şunları
takip eder ve bu
bağ ­
yerine getirmeleri gerekir:
Adli makam üyelerinin uluslararası insancıl hukuk konusunda yeterli
eı')it i mi almasının saı')lanması ;
•
•
Adli makamlara görevlerini yerine getirmeleri için
Savaş suçları işlendi(ji
araçların saı')lanması;
takdirde adaletin uygulanmasının takib i, örneı')in
karar verme sürecine müdahale etmeksizin adalet sisteminin iyi
işleme ­
sinin , .Yürütme tarafından baskıya veya müdahaleye maruz kalmamala rının
ve adaletin uygun bir süre
zarfında uygulanmasının saı')lanması .
35
"U/uslararast insaneti hukuk ile ilgili konularm özellikle
daimi bir komitenin görevine dahil edilmesi, ya da uygun
görüldüğünde,
uluslararast insaneti hukuk için bir daimi komisyon kurulmast
Parlamentonun bu konulan
verdiği
önemi göstermenin bir yoludur
ve bu konutann etkin ve devamit bir şekilde ele almmasmt mümkün k tlar."
Parlamentolararası
Birlik, Konsayin 161. oturumu,
Eylül 1997
);> Uluslararası insancıl
alanında
hukuk
bir parlamento
organı oluşturulması
Parlamenterler
lamento
uluslararası insancıl
organı oluşturulmasını
Bu tür bir parlamento
işlevleri
görevleri ve
sipl i nlerarası
ele
hukukla ilgili
organı kurulması
di()er
çeşitli
(uluslararası insancıl
ruşmalarının
ya da
başka
rulmasını
samında
çi" olarak
bir organ
aynı
oluşturulmasını
önlem), mahkeme du-
uluslararası insancıl
hukuk ile ilgili
yapan özel konumlu bir parlamenterler grubu
da sa()layabilirler. Söz konusu grup parlamentoyla ilgili
oluştu ­
işler
kap-
"harekete geçirici bir güç" ve hatta parlamento kökenli bir "takipişlev
görebilirler.
retiyle deneyimlerini
başkalarının
paylaşmak
kelerdeki benzer parlamento
Birlik bu konuda
Uluslararası
insancıl
yardımc ı
ile
irtibatı geliştirebilir l er .
başka
ül-
Parlamen -
olabilir.
hukuk konusunda dünya parlamenterleri üzerinde
sayesinde,
uluslararası insancıl
hukukun
güçlendirmesine
deneyimlerinden yararlanmak su -
ve ulusal hareketi ilerietmek için
organları
yaptıöı araştırmalar
adımlar
hukuk konusunda bakan-
no . lı
sa()layabilirler.
zamanda, bilhassa
çalışmalar
Son olarak, parlamenterler
tolararası
(bkz . 6
takibi v .s.) mevcut prosedürlere uygun olarak bir yan komite
Parlamenterler
konularda
ba()lantılar
komisyonlarla özel
hukukun di-
parlamento kom iteleriyle birlikte
gerçekleştirilecek çalışmalar; uluslararası insancıl
lıklararası
ele alan bir par-
mümkün de()ilse parlamenterl er,
net olarak belirlenen
alınmasında
konuları
sa()layabilirler.
Parlamentolararası
uygulanmasını
hız kazandırmak
Birlik
aynı
zamanda,
sa()lamak ve ulusal hareketi
için di()er Parlamentolar tarafından
konusunda pa rlamenterlere bilgi verebilir.
36
atılan
::ı> Uluslararası
alanda
çalışmalar
Parlamenter girişimler artık ulusal sınırlar dahilinde kalmamaktadı r. Parlamento üyelerinin sadece uluslararası antlaşmalada belirlenen kuralları dikkate almaları de~il, aynı zamanda uluslararası insancıl hukuk sayesinde ortaya çıkan konuları çok taraflı siyasal forumlarda tartışabilme imkanları da
vardır .
Parlamentolararası Birlik, ulusal parlamentoların dünya çapında bir organizasyonudur ve özellikle, uzmanlaşmış komitesinin çalışmaları yoluyla uluslararası insancıl hukuk kurallarının geliştirilmesi ve yayılması için uygun
merciierden biridir. Parlamenterlerin Birli~in çalışmalarından yararlanma ları ve onun uluslararası insancıl hukukla ilgili önerilerinin Parlamento ve
Yürütm enin dikkatine sunulması ve dikkate alınmasını sa~lamaları büyük
önem taşır .
Uluslararası yaşam de~işmektedir ve parlamenterler böylece kendi ülkeleri dışında ülkelerde gerçekleşen uluslararası insancıl hukuk ihlallerini araş­
tırma hakkını elde ederler. Bu ihlalleri haber verebilir ve 7 no . lı Önlemde
açıklandı~ı gibi bunları durdurmak için siyasal girişimlerde bulunabilirler.
::ı>
Kamuoyunun harekete geçirilmesi: önemli bir politik
görev
Antipersonel mayınlarla ilgili Ottawa Antiaşması'n ın son dönemlerde kabu lü ve yürürlü~e girmesi, aşa~ıda belirtilenleri yerine getirmekle parlamen terlerin bir antlaşmanın tarihindeki tüm aşamalarda harekete geçirici bir rol
oynayabileceklerini gösterir:
•
•
Hükümetlerin antlaşma tasla~ı oluşturmaya ve kabul etmeye yönlendi rilmesi;
Antl aşmanın zamanında imzalanması
düzeyde
•
yürürlü~e
Antlaşmaya
lama
girmesi için
ve onaylanması ve sonuçta ulusal
çalışmalarda bulunulması ;
göre en uygun yasa taslaklarının hazırlanması ve ilgili uyguiçin çalışılması.
kurallarını oluşturmak
Parlamenterler aynı zamanda ulusal topraklarda ya da ülke sınırlarının ötesinde nerede olursa olsun ortaya çıkan bir silahlı çatışma durumunda, uluslararası ir:ısancıl hukukun normlarına saygıyı· geliştirmek için aşa{Jıda belirtilenleri yaparak girişimlerde bulunabilirler:
37
Silahlı
•
ralları
kuvvetlerin ve güvenlik güçlerinin uluslararası insancıl hukuk ku konusunda kalıcı ve derinlemesine bilgi edinmelerinin sağlanma ­
sı;
•
Bu
kuralların
ülkenin
eğitim
sisteminin her düzeyinde
öğretilmesinin
sağlanması;
Uluslararası insancıl
ları
hukukun ilkeleri ihlal
edildiğinde
parlamenterler
şun ­
yapabilirl er:
•
Ihlalierin halka yönel ik konuşma l arında duyurulması ;
•
Hukuk
kapsamında
öngörülen
cezalandırmanın
yerine getirilm esinin
sağlanması .
Sürekli olarak halkla etkileşim içinde bulunduklarından dolayı parlamenterler halkın duyarlılığını sağlayabilir ve artırabilirler . Uluslararası insancıl hukuk kurallarına saygının ve bu kuralların ihlalin in ve cezasız kalmasının
oluşturduğu tehlike üzerinde uzun dönemli bir ilginin önem ini vurgulayabi lirler.
Bu tür
rındaki
çalışmalarda
olumlu
bulunmak suretiyle parlamenterler seçmenie ri n haklabile artırabilirler. •
düşüncelerini
"Uiuslararast insaneti hukuk kura/lartnt öfjretmek
bu kura/Iann her hangi bir ihlalini önlemede en iyi araçtir."
Parlamentolararası Birlik, Konseyin 161. Oturumu
Eylül 1997
38
ULUSLARARASI INSANCIL HUKUKA
saygı
göstermek ve
saygıyı sağlamak
için
alınması
gereken
Yedi Önlem
39
Önlem 1
Uluslararasi insaneli hukuk antlaşmalarma taraf
olunmasi
:;.;.. Niçin?
• Insaneli hukuka sayg1y1 sağlamada kararhhğ1 ifade
etmek için
Uluslararası insancıl
dönemli
bağlı olmayı
rarlılıklarını
antlaşmaianna
hukukun
taraf olmakla Devletler uzun
uluslararası topluluğa
kabul eder ve
uygun olarak ka -
ifade ederler.
• Insaneli hukuku güçlendirmek için
Bir Devlet
uluslararası insancıl
hukukun bir
antlaşmasına
taraf
olduğunda,
karar veren makamlar ve kamuoyundaki imajı güçlendirilmiş olur. Örneğin,
1999
le
yılında
Cenevre
Sözleşmelerine
taraf Devlet
Sözleşmelerin uluslararası topluluğun
Sözleşmelere
bilir. Bu durum
sayısı
bütününün
büyük yetki
188'dir. Bu neden-
desteği aldığı
söylene-
tanınmasını sağlar .
:;.;.. Nasil?
Iki yol vardır: Antlaşmanın oluşum safhasında imzalanması ve sonra onaylanması;
ya da
antlaşmanın
imzaya
açık olmadığı
safhaya
gelinmişse katı ­
lımın gerçekleştirilmesi .
• Imzalama ve onaylama
Antlaşmalar hazırlandıktan
genellikle
Bir
sınırlı
antlaşmayı
sonra (ço{Junlukla, yürürlü{Je girineeye kadar)
bir süreyle imzaya
açıktırlar.
imzalayan bir Devletin bu
antlaşmanın
hükümlerine
aykırı
hareket etmeme onusunda bir ahlaki yükümlülü{Jü vardır . Bununla beraber,
antlaşmaya
nın
tamamen
yetkili organlarca
ba{Jiı
olmak için bir Devletin
onaylanması
gerekir.
41
imzaladıQı antlaşmaları ­
Onaylama prosedürleri bir ülkeden di~erine de~işiklik gösterir, ancak ço~u
ülkede onaylama parlamentonun sorumlulu~undadır ve genellikle Devletin
Yürütme Organını daha önceden belirlenen prosedüre uygun olarak bir
antlaşmaya ba~lı hale getirmek için yetkilendiren bir oylama şeklini alır .
Bir Devlet bir antlaşmayı onayladı~ı zaman, antlaşmanın "amaç ve hedefine ters düşmemesi" ve "içeri~ini zayıflatmaması" şartıyla çekincel erini belirtebilir ya da anlayış deklarasyon larında bulunabilir. Ayrıca, bu çekince ve
anlayış deklarasyonlarının sonuçta periyodik olarak yeniden gözden geçirilmesi gerekir.
Onaylama belgesinin daha sonra Sözleşmelerin aslını muhafaza eden Devlete gönderilmesi gerekir (bkz. bu el kitabının üçüncü bölümündeki örnek
onaylama belgesi).
Belirli
antlaşmalari
onaylarkan yap1lmas1
gereken deklarasyonlar
Uluslararası insancıl
1
1
antlaşmalarını onaylarkan Devletler
hukukun belirli
ek deklarasyonlarda bulunabilirler (bkz. Bir
bının üçüncü bölümüne bakınız . )
takım
örnekler için bu el kita-
e 1977 tarihli 1. Protokoletaraf olan Devletler Uluslararası
Soruşturma
Ko-
misyonu'nun yetkisini kabul edebilirler;
e
1980 tarihli Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesinin IV. Protokolüne (kör
edici lazer silahları) taraf olan Devletler, Protokol ün uluslararası silahlı çatışmalar dahil "bütün durumlarda" uygulanacaOını belirten bir deklarasyonda bulunabilirler.
....
_
e Kat1hm
ve anılan antlaşmanın artık imzaya
hallerde de bilahere, bu antlaşmaya katılımda bulunabilir.
Prosedür tamamen aynıdır ve bir imzanın teyit edilmesi amacıyla gerçekleşmesi dışında, onaylamanın taşıdıOı aynı etkilere sahiptir.
Bir Devlet bir
antlaşmayı imzalamadı~ı
açık olmadı~ı
•
Bir
antlaşmanm
iç hukukta
yürürlüğe
girmesi
Bir ulusla rarası antlaşmaya taraf olundu~unda bir Devletin genellikle bunu
sadece yasal olarak Sözleşmelerin aslını muhafaza eden Devlete de~il aynı
zamanda kendi vatandaşlarına da resmi gazetede ilan ederek duyurması
gerek ir.
42
Ülkenizdeki sisteme dayalı olarak bir uluslararası insancıl hukuk antlaşma ­
ulusal hukuk bünyesinde otomatikman - örne(ıin. bir Devlet o antlaşma­
ya taraf oldu(Junu bildirir bildirmez - ba(Jiayıcı nitelik kazanabilir. Bu du rumda antlaşmanın yürürlü(Je girmeden önce ya da girdikten sonra ulusal
yasalara uygun hale getirilmesi gerekir. Bununla beraber antlaşmanın yü rürlü(ıe girmesi, içerd i(Ji uluslararası kuralların ulusal yasaya dahil edilmesi koşuluna ba(ılı olabilir. Bu durumda , Devlet o antlaşmaya taraf olmadan
önce yasanın kabul ed ilmesi gerekir. Her durumda ulusal yasal düzeniemelerin gecikmeksizin yapılması önem taşımaktadır.
sı
::» Parlamenterin rolü nedir?
Parlamenterin rolü süreçteki aşamaya ba(ılı olarak de(ıişim gösterir. Genel de, parlamenterler Yürütmeyi uluslararası insancıl hukukun antlaşmala rı nı
imzalamaya yönlendirebilirler, ancak, kuşkusuz en önemli rolleri onaylama
veya katılım ve uygulamayla ilgili yasaların kabulünü içeren bir sonraki aşa ­
mada ortaya çıkar.
Parlamenterler Hükümetle bir diyalog başlatarak, Parlamentoya onaylama
ya da katılım ile ilgili bir kanun tasla(ıının gönderilmesini talep edebilirler;
bu durum gerçekleşmezse bu tür bir yasa tasla(Jını kendileri de hazırlayabi ­
lirler. •
"Parlamentolararast Birlik Konseyi,
Birleşmiş
Milletler Diplomatik
Konferansmm 17 Temmuz 1998'de Roma'da Uluslararast Ceza Mahkemesi
Anayasasmm kabulünü memnuniyetle karştlar; bu, soyktnm suçu.
insanltğa karşt işlenen
cezastz
kalmayacağtnt
Uluslararast
suçlar,
savaş
suçlan ve saldtrt suçunun
ve adaletin yerine geçmesini
topluluğun
önlem almadaki
sağlamak
kararltğmt
için
gösterir.
Tüm parlamentolan ve üyelerini, Mahkemenin Anayasastnm
mümkün olan en yakm tarihte evrensel olarak kabulünü
sağlamak
için
girişimde
bulunmaya ve bu yeni uluslararast
mahkemenin gerçekten hiç bir gecikme olmakstzm kurulmastnt ve
etkin
şekilde işlemesini sağlayacak
sağlamak
tüm araçlarla donattlmastnt
için yetkileri dahilinde her şeyi yapmaya davet eder.·
Parlamentolararası Birlik. Parlamentolararası Birlik Konseyinin 163. oturumu.
Eylül 1998
43
Ne yapabilirsiniz?
./ Devletinizin aşağıda adı geçen antlaşmalara taraf olup olmadı­
ğından
•
•
emin olunuz.
12
Ağustos
1949 tarihli dört Cenevre
12
Ağustos
1949 tarihli Cenevre
Sözleşmesi
Sözleşmelerine
lı çatı ş maların mağdurlarının korunmasıyla
ek ve
uluslararası
silah -
ilgili 8 Haziran 1977 tarihli
Protokol (1. Protokol)
•
12
Ağustos
1949 tarihli Cenevre
Sözleşmelerine
ek ve
likte olmayan silahlı çatışmaların mağdurlarının
Haziran 1977 tarihli Protokol (ll. Protokol)
•
Aşırı
derecede
yaralayıcı
olan ya da
ayrım
uluslarara s ı
korunmasıyla
nite-
ilgili 8
gözetmeyen etkileri olan be-
lirli konvansiyonel silahların kullanımında yasaklama veya sınırlandır­
malarla ilgili 13 Ocak 1980 tarihli Sözleşme ve dört Protokolü (belirlenemez parçacıklar, mayınlar, yangına neden olan silahlar ve kör edici la zer silahları ile ilgili) .
• Kimyasal
silahların geliştirilmesi,
saklanması
• Antipersonel
karamayınlarının kullanımı , stoklanması ,
yasaklanması
nin
stoklanması
üretimi,
ve naklinin ya -
ve imha edilmesi ile ilgili 13 Ocak 1993 tarihli
ve imha edilmesi ile ilgili 3-4
Aralık
Sözleşme
üretimi ve nakli1997 tarihli Söz-
leşme;
•
Uluslararası
./
Eğer
len
Ceza Mahkemesinin 17 Temmuz 1998 tarihli
Devletiniz bu
antlaşmalara
misyonu' nun yetkisinin kabul
edildiği
kabul
edildiği
Uluslararası Soruşturma
Sözleşmesinin
deklarasyon
44
bakınız):
Ko-
deklarasyon
• Belirli Konvansiyonel Silahlar ile ilgili BM
bağlı olmanın
belirti-
kontrol ediniz (bu el ki-
üçüncü bölümündeki örneklere
• Devletiniz 1977 tarihli 1. Protokoletaraf ise
ne
olmuşsa, aşağıda
taraf
deklarasyonları yapıp yapmadığını
tabının
Anayasası
IV. Protokolü -
•
Karamayınları
ile ilgili Ottawa
Antiaşması ' na
geçici
başvurma
niyetini
bildiren deklarasyon
,/ Devletinizin, bir
antlaşmaya
•
Antla ş manın
•
Antlaşmanın içeriğini
hedef ve
katılım
onay veya
da belirtilen türden bir çekincede veya
da bulunup bulunmadığını inceleyiniz.
amacına aykırı
anlayış
halinde,
aşağı­
deklarasyonun-
nitelikte
hafifleten nitelikte
,/ Bütün durumlarda kendi Devletiniz intikal eden
onayladığında
antlaşmayı
Devletiniz tarafından yapılan çekince ve anlayış
deklarasyonun halen geçerli olup olmadığından ve yeniden ele
alınıp alınmaması gerektiğinden emin olmak için düzenli olarak
kontrol ediniz
.1
Yukarıdakilerin
hepsi için
• ilgili hükümet organlarından bilgi istemekte,
• Hükümete soru önergeleri vermekte,
• Bir parlamento
tartışması başlatmakta,
• Kamuoyunu harekete geçirmekte,
tereddüt etmeyiniz.
45
Önlem 2
Uluslararası insancıl
hukuk ihlallerinin
engellenmesi
:..- Niçin?
Belirli nadir durumlar haricinde uluslararası bir a ntlaşmaya katı l ım , bu antulusal hukukta kendiliğinden derhal uygulanacağı anlamına gelmez . Bir uluslararası insancıl hukuk antlaşmasının onaylanması ve yürürlü ğ e girmesini bu nedenle ilgili iç yasaların kabulü takip etmelidir. Bu, mevcut yasalarda büyük veya küçük değişiklikler ya da tamamen yeni metinl erin kabulü anlamına gelir. Temel amacı yasal çerçeveyi oluşturmak olan bu
yasanın ayrıntılı ve yeterli kurallarla tamamlanması gerekir.
l aşmanın
Ulusal ve
uluslararası yargı
yetkileri
; • Savaş suçlarını cezalandırmak ilk olarak ve en önemlisi ulusal mahkemelerin kapsamındadır. Ulusal yasaların uluslararası insancıl hukukun
ihlallerin i engellemesini sağlamanın önemli olmasının nedeni budur.
e
Uluslararası
Ceza mahkemesinin
oluşturulması
durumu
değiştirmez
çünkü bu mahkeme sadece Devletlerin savaş suçlarını işleyenleri kendileri yargılamak istemedikleri veya bunu yerine getiremedikleri durumlarda yetkili olacaktır.
ı
1
e Uluslararası insancıl hukukun antlaşmaları, belirli cezalar ortaya koymazlar ve ne tür hukuk ihlallerini
gerçekleştirenlerin yargılanaca{lını
be-
lirlemezler ancak kesin olarak Devletlerden yasaları kabul ederek ağır
ihlalleri engellemelerini isterler.
i
!
'
fe
Devletler
aynı zamanda a(Jır ihlalleri gerçekleştirmekle suçlanan kişileri
araştırmak
ve
mak üzere
başka
onları
kendi mahkemelerinde
yargılamak
ya da
yargılan ­
bir devlete teslim etmekle yükümlüdürler.
• Genelde, bir Devletin ceza
yasaları
kendi
toprakları
üzerinde veya kendi
vatandaşları tarafından işlenen
gı"
i
ilkesine göre
çekleştiren
ne
uluslararası
herhangi bir
kişiy i
bakılmaksızın aramasını
eylemiere uygulanır fakat "evrensel yarinsancıl hukuk, devletin a{ıır ihlalleri ger-
tabiiyatine ve ihlal in nerede
ve
cezalandırmasını
gerçekleştiği ­
gerektirir.
ı ~-~
- --~~-~~~========cz~~
--~C3======~==~~=·~-~
~~
.~~~
Uluslararast insaneti hukuk ihlallerinin engellenmesi
O Hangi eylemlerin cezalandartlmast gerekir?
• Cenevre Sözleşmeleri ve 1. Protokolde listalenen belirli eylemler; örne{lin kasten adam öldürme, işkence ve insanlık dışı muamele, ırza geçme ve kasten büyük acılara ya da bedene ve sa{llı{la zarar veren herhangi bir eylem .
o Kim
•
sorumlu tutulabilir?
S~rumlu
lalleri
olunan bir görevde
başarısız olunmasından
kaynaklansa da ih-
gerçekleştiren kişiler,
i
• Ihlalierin gerçekleştirilmesi emrini veren kişiler
'
..:.ı
Ne yapmak gerekir?
e
Kişinin tabiiyetine, kimin gerçekleştirdi{line ve gerçekleştirme emri ni kimin verdi{line bakılmaksızın, bu ihlalierin görevini yerine getiramemekten kaynaklandı{lı durumlar ve ulusal topraklarda veya başka bir yerde
gerçekleşen eylemler de dahil olmak üzere tüm kişilere uygulanan ya salardaki ağır ihlalterin yasaklanması ve engellenmesi
e
A{lır
ihlaller gerçekleştirdiklerinden kuşku duyulan kişilerin hakkında iş­
lem başlatarak ve gerekirse başka bir Devlette yargılanmak üzere teslim
etmek üzere aranması ve yargı önüne çıkarılması
e Askeri komutanların a{lır ihlalleri engellemelerini, devam eden ihlalleri durdurmalarını ve a{lır ihlalleri gerçekleştirmekten suçlu bulunan ve
otoriteleri altındaki kişilere karşı önlem almalarının istenmesi
e
A{lır
ihlallerle ilgili herhangi bir
işlernde
di{ler Devletlere yasal
sağlanması
----
yardım
------- --
-··- - - - -
Devletlerin özellikle uluslararası insancıl hukukun belirli kurallarını ihlal etmekten suçlu kişileri yargılamak ve cezalandırmak için yasaları kabul etmeleri istenir. Bunu bir çok nedenle yerine getirmeleri gerekir.
8
Hukukun ihlallerini engellemenin
hukuka savaşın başlangı ­
itibaren saygı göstermeleri olacaktır . Ancak savaşla ilgili deneyimler, kurailan bilmenin ve iyi niyetin yeterli olmadı{lını göstermişt i r. Ulusla-
En iyi
şey savaşan tarafların uluslararası insancıl
gereği
cından
47
rarası insancıl
hukuku ihlal eden kişilerin , özellikle sa va ş suçu işleyenierin
ve cezalandırılması bu nedenle sadece bir yasal ve ahlaki yü kümlülük değil, aynı zamanda caydırmanın da etkili bir yolunu oluşturur­
ken, ihlalierin cezasız kalması da daha fazla zalimane davranışa zemin ha yargılanması
zırlar.
•
Yasaların
ihlallerini engellemenin
gereği
Uluslararası insancıl
hukuk ihlallerini engellemek için ceza hukukunun bu
belirtmesi gerekir. Esasen, hiç kimsenin i ş l endiği vakit
bir suç teşkil etmeyen bir eylemden dolayı yargılanamayacağı gerçeği ceza
hukukunun bir ilkesidir. Bu nedenle uluslararası insancıl hukukun ihlallerini engelleyen yasaların taslağının hazırlanması kesinlikle gereklidir.
suçları
ve
cezalarını
Uluslararası
Ceza Mahkemesi
Uluslararası Ceza Mahkemesi en ciddi ihlallerden sorumlu kişileri yargıla ­
mak için dünya çapında yargılama yetkisine sahip daimi bir mahkemedir.
Söz konusu ihlaller şunlardır:
•
' •
soykırım
suçu
insanlığa karşı işlenen
e
savaş suçları
e
saldırı
suçlar
eylemleri
Mahkemenin 17 Temmuz 1998 tarihinde hukukilik kazanan Kuruluş Sözleşmesi'nde hem uluslararası silahlı çatışmalar hem de uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalar sırasında işlenen savaş suçları karşısında
mahkemenin yargılama yetkisi kabul edilir.
Yargı yetkisi Devletlerle sınırlı olan Uluslararası Adalet Divanından farklı
olarak, Uluslararası Ceza Mahkemesi kişileri yargılayabilecektir. Bunun yanında, Ruanda ve Yugoslavya için özel olarak kurulan savaş suçları mahkemelerinden farklı olarak yargı yetkisi zaman veya mekan la sınırlı olmayacaktır. Uluslararası Ceza Mahkemesi, bu nedenle kişiler için şimdiye kadarki en
genel olumlu görevin, yani, çatışma durumlarında hukukun kurallarına saygı gösterme yükümlülü()ünün ortaya çıkmasını simgelemektedir.
Uluslararası
Ceza Mahkemesi 60 Devletin Kuruluş Sözleşmesini onayla halinde kurulmuş olacaktır. 30 Haziran 1999 itibarıyla 85 Devlet
Kuruluş Sözleşmesi'ni imzalamış olup 3 Devlet onaylamıştır .
ması
Ağır Ihlaller
...J Aşağıda belirtilen eylemler Cenevre Sözleşmelerinin ağır
ihlalini oluşturmaktadır:
•
Kasten adam öldürme,
e
Işkence ve insanlık dışı muamele; biyolojik deneyler, kasten büyük acılara ya da
e
e
bedene ya da sal')l ıl')a zarar verme,
Mülkiyetin askeri gerekliliklerle makul görülmeyecek tarzda ve yasalara aykırı
şekilde vahşice yapılan aşırı tahribatı ve yal')malanması ,
Bir savaş esirinin düşman Gücün [silahlı] kuvvetlerinde hizmette bulunmaya
zorlanması,
e
e
e
e
Bir savaş esirinin Üçüncü Sözleşmede belirtilen adil ve usule uygun bir yargı lamadan yoksun bırakılması ,
Yasal olmayan sınırdışı etme veya nakletme,
Yasal olmayan hapsetme,
Esir alma .
...J Aşağıda belirtilen eylemler 1977 tarihli 1. Protokolün ağır
ihlallerini
oluşturmaktadır:
Kasten gerçekleştirildil')inde Protokolün ilgili hükümlerinin ihlalini oluşturan ve
ölüme ve bedende ciddi yaralanmala ra neden olan ve sal')lıl')a zarar veren aşal')ı ­
da belirtilen eylemler
e sivil halkın veya tek tek sivillerin saldırı hedefi yapılması ;
e sivillerde aşırı can kaybına , yaralanmalara neden olacal')ı ve sivil nesnelere zarar verecel')i bilinerek sivil halka ve nesnelere ayrım gözetmeden saldırıda bu lunulması;
e
sivillerde aşırı can kaybına, yaralanmalara neden olacal')ı ve sivil nesnelere zarar verecel')i bilinerek tehlikeli güçleri bulunduran yerlere ve tesisiere saldırıda
e
savunmasız
bulunulması ;
yerlerin ve asker bu fundurulmayan bölgelerin
saldırı
hedefi
yapıl ­
ması ;
e
e
silahını
terkettil')i bilindil'li halde bir kişinin saldırı hedefi yapılması;
ve Protokolle tanınmış özel kızılhaç veya kızılay ambleminin veya
başka bir koruyucu işaretin kötü niyetli kullanımı.
Sözleşmeler
...ı Aşağıdaki
eylemler de 1. Protokolün
rülmektedir:
e
ağır
ihlali olarak gö-
Dördüncü Sözleşmenin 49. maddesinin ihlal edilerek, işgal eden Devletin kendi halkının bir kısmını işgal ettil')i topraklara nakletmesi ya da işgal edileıi toprakların halkının bir kısmını veya tamamının sınırdışı edilmesi veya nakledilmesi;
• Savaş esirlerinin veya sivillerin ülkelerine iadesinde makul görülemez bir gecikme olması ;
• Irk ayrımınadayalı olarak kişisel onurun ırk ayrımı ve dil')er insanlık dışı ve onur
kırıcı ·davranışlarla zulme maruz kalınması ;
49
! •
Halkların kültürel veya manevi mirasını oluşturan ve özel düzenlemelerle özel
ı
koruma saijlanan
lerine
açıkça tanınan
tarihi
anıtlara,
sanat eserlerine veya ibadet yer-
saldırıda bulunulması;
• Sözleşmeyle korunan veya Protokolün 85. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen bir
kişinin
adil ve usule uygun bir
yargılamadan
mahrum
bırakılması .
O Afağıda belirtilen eylem aynı zamanda 1977 tarihli 1. Protokolün ağır ihlalini olufturur:
Karşı tarafın
denetiminde olan veya
gözaltına alınan,
bırakılan kişilerin
de özgürlüijünden mahrum
tutuklananya da
fiziksel ve ruhsal
başka şekil­
saijlıijının
ve bü-
tünlüljünün Protokolün 1. maddesinde sözü edilen bir durumun sonucu olarak
herhangi bir
haksız
Bunun özellikle,
atılması
eylem yoluyla yada ihmal nedeniyle tehlikeye
aşaljıda
belirtilen
kişiler
kişinin
üzerinde
kendi
rızasıyla
olsa bile
uygulanması yasaktır:
! e
e
Fiziksel sakatlama
Tıbbi
ve bilimsel deneyler
• Organ nakli için
lanan
koşullara
dokuların
ve
organların çıkarılması;
haklı
uygun olarak,
bu eylemler Protokole sall-
gösterildiilinde istisnai bir durum söz konu-
su olabilir.
-
).> Nasıl?
Çeşitli antlaşmalar
ri
yargılamak
ve
olarak gerektirir.
nevre
uluslararası insancıl
rın
gereken
çok ciddi
ne ve suçu
savaş
suçu olarak
olmasından dolayı
olarak
işledikleri
yere
adlandırılır)
Bu mekanizmalardan
a\')ır
veya kendi
toprakları
Yine de
bu ilkede istisnai bir durum
Devletleri,
bakılmaksızın yargılamakla
bazı
üze-
suçla-
belirlemişler ­
savaş suçlularını
milliyetleri-
(bu ilke "evrensel yar-
veya teslim etme talebinde bulunan
ayrı
Ce-
ihlal ya da ce -
tanımlar .
vatandaşlarını
antlaşmalar
lete teslim etmekle yükümlü
rı ,
kesin
sıralar .
gereken ihlalleri
gerçekleşen suçları işleyenleri cezalandırabilirler.
dir. Bu nedenle belirli
gı"
kişile ­
almalarını
ve 1. Protokol örnel')in, belirli ihlalleri
Genelde, Devletler sadece kendi
rinde
hukuku ihlal eden
için gerekli tüm önlemleri
Antlaşmalar cezalandırılması
Sözleşmeleri
zalandırılması
Devletlerin
cezalandırmak
başka
bir Dev-
kılar .
olarak
uluslararası insancıl
hukukun
antlaşmala ­
verilmesi gereken cezaları belirtmez ve yargı yetkisini tanımlamaz . Bu
nedenle ulusal hukuki kültürlere göre
araçları
50
seçmek Devletlere
kalmıştır .
)o>-
Parlamenterlerin rolü nedir?
Parlamenterlerin , ilk önce ve her şeyden önemlisi , ülkelerinin uluslararası
insancıl hukuk ihlallerini cezalandırmak için yasal araçlara sahip olmasını
sağlamaları gerekir. Eğer bu araçlara sahiplerse o zaman - tercihen barı ş
döneminde- bu yasa ve kuralların uluslararası insancıl hukuk normlarına
uygun olarak uygulanmasını sağlamaları gerekir. Eğer bu konuda yasalar
yoksa veya bu yasalar ve kurallar yetersizse parlamenterler konuyla ilgili
olarak Hükümete soru önergeleri verebilir ya da durumu telafi etmek için
parlamenterlere özgü girişimde bulunma haklarını kullanabilirler. Hukukun
içeriği ile ilgili tartışma özellikle uluslararası insancıl hukuk ihlallerini hangi
mahkemelerin yargılayacağını ve ne tür cezalar verilece(Jini belirleyebilir.
Parlamenterler
kuk ihlallerini
aynı
zamanda
halkın
gerçekleştirmeye
en
bütününe ve
yatkın
çok önemli bir rol oynayabilirler. •
51
gruplara
uluslararası insancıl
mesajların
hu-
iletilmesinde
Ne yapabilirsiniz?
./ Ülkenizin uluslararası insancıl hukuk ihlallerini cezalandıran yasalar
çıkardığından
emin olunuz .
./ Bu yasaların uluslararası insancıl hukuka uygun olduğundan emin olunuz.
Eğer değilse, tunları
yapmakta tereddüt etmeyiniz:
• ilgili hükümet organlarından talepte bulunulması ,
• Hükümete soru önergeleri verilmesi,
• Genel olarak uluslararası insancıl hukukun ihlallerinin ya da ulusal yasaların hiç
kapsamadı(ıı
veya yeterince
kapsamadı{lı
rekti{li konusunda parlamentoda bir
• Yürütme' nin
nin
•
belirli bir ihlalin
cezalandırılması
ge-
tartışma başlatılması ,
organının uluslararası insancıl
hukuk ihlallerini engelleme
gere(ıi­
farkında olma sı nın sa{llanması,
Uluslararası insancıl
saların
hukuk ihlallerinin
cezalandırılması
neleri içermesi gerekti{! i konusunda bir
ile ilgili hukuk v eya ya-
tart ış ma başlatılma sı.
./ Eğer Devletiniz Cenevre Sözletmelerine taraf ise atağıdakileri içeren
yasaları
•
"a{lır
•
a{lır
kabul
ettiğinden
ihlaller• olarak
ihlalleri
emin olunuz:
adlandırılan
ihlalierin
sıralandı{lı
gerçekleştirdi{linden, gerçekleştirilmesi
ho şgörüy le karşıladı{lından kuşkulanılan kişilerin
ve
cezalandırıldı{lı ,
emrini verdi{l inde n veya
uyru{luna ve suçun nerede
iş ­
lendi{! ine bakılmaksızın araştırılması , soruşturulması veya yargılanmak üzere
teslim edilmesinin sa{llandı{lı.
./ Eğer
Devletiniz 1977 tarihli 1. Protokol& taraf ise
yasaları
• Cenevre
landı{lı
kabul
ettiğinden
Sözleşmeleri kapsamında a{lır
ve
• 1. Protokol
aşağıdakileri
içeren
emin olunuz:
ihlalleri
oluşturan
türden ihlalierin
sıra ­
cezaland ırıldı{lı ,
kapsamında a{lır
ihlal olarak adlandırılan ihlalierin sıralandı{lı ve ce-
zalandırıldı{lı,
• Savaş suçlarını işledi{linden , işlenmesi emrini verdi{linden veya hoşgörüyle
karşıladı{lından kuşkulanılan kişilerin
uyru{luna ve suçun nerede işlendi{line ba-
kılmaksızın araştırılması, soruşturolması
sinin
sa{llandı{lı.
52
veya yargılanmak üzere teslim edilme-
./
Eğer
Devletiniz antipersonel
sı'na
taraf ise Devlet
sini ve kullanılmasını
olunuz_
./
Eğer
mavıniarı
yasaklayan Ottawa
Antlaşma­
topraklarında
cezalandıran
antipersonel mayınların üretilmeyasaların kabul edildiğinden emin
Devletiniz 1980 tarihli Konvansiyonel Silahlar
Sözle ş mesinin
1996 tarihli Protokolüne taraf ise Sözleşmeda yasaklanan araçlarla sivillerin öldürülmesini ve yaralanmasını cezalandıran yasaların kabul
edildiğinden emin olunuz_
./ Her hangi bir durumda mevzuat ne olursa olsun
içeren
e
yasanın
Uluslararası insancıl
hangi bir
kişinin ,
aşağıdaki
nitelikleri
kabulünden emin olunuz:
hukuku ihla l etmekten
genel olarak
prosedürü izleyen
yansız
tanınmış
yargılanan
ve cezaya
çarptırılan
her-
yasal güveneelere uygun olarak standart
ve usule uygun olarak
kurulmuş
bir mahkeme
tarafın ­
dan hukuka uygun bir biçimde yargılanma hakkına sahip olmasının sa('ılandıl)ı,
e
e
Uygulanabilir cezai
Cezaları
yaptırımların
tespit etmekten ve
cezayı
niteli(jinin ve
şiddetinin belirlendi('ıi ,
uygulamaktan sorumlu
organların
belirlendi-
(ji,
e
Sadece ihlalleri gerçekleştiren kişilerin de(jil aynı zamanda bunların gerçekleş ­
tirilmesi em rini veren
kişilerin
de alabilece(ji
53
cezaların tanımlanması.
Önlem 3
K1z1lhaç ve K1z1lay amblemlerinin korunmasi
:.,.... Niçin?
1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve bunların 1977 tarihli ek Protokolleri
Devletlerin il gili yasaları kabul etmek suretiyle kızılhaç ve kızılay
amblemlerini korumaları gerekir.
uyarınca
Bu yükümlülük, en umutsuz durumlarda bir ümit ve
amblemle ilgili olarak şunu ifade eder:
•
Mağdurlara
insanlık
sembolü olan
yardam etmek için yeri doldurulamaz bir
işaret
Sağlık
hizmetleri savaş alanında kızılhaç veya kızılay amblemi ile açıklıkla
için engellenmaden mağdurlara yardım sağlayabilirler . Eğer
böyle açık olarak ayırt edilmeyen işaretler olmasaydı sağlık hizm etleri kolaylıkla hedef haline gelebilir ya da savaşanlarla karıştırılabilirdi.
belirtildiği
Kızılhaç
!
ve Kazalay
Beyaz zemin üzerinde kızılhaç, 1863 yılında Uluslararası Konferans tarafın ­
dan yarahiara yardım derneklerinin ayırtedici işareti olarak kabul edildi.
1876 yılında Balkan savaşı sırasında Osmanlı Imparatorluğu kızılhaç yerine beyaz bir zemin üzerinde kızılayı kullanmaya karar verdi. Ancak 1929
yılında, Diplomatik Konferans bu amblemi resmi olarak tanıdı. Şu anda iki
amblem de hukukta eşit statüye sahiptir.
Bu amblemler Cenevre Sözleşmeleri ve ek Protokolleri altında koruma
sa(llanan kişileri (sa(llık hizmetlerinin ve silahlı kuvvetlerin üyeleri, Ulusal
dernek gönüllüleri, ICRC delegeleri) yerleri (hastaneler, ilk yardım istasyonları) ve taşıma araçlarını korurlar.
Her iki amblem de bir kişi veya nesnenin
Hareketi ile ba(llantılı oldu(lunu gösterir.
Savaş
Uluslararası Kızılhaç
ve
Kızılay
döneminde amblemin ayırt edici bir işaret olarak kötüye kullanımı
hukuk kapsamındaki koruma sisteminin tamamını
tehlikeye sokar.
uluslararası insancıl
54
Kötüye kullanıma karşı korunması gereken bir işaret
•
Kızılhaç
gının
kızılay
ve
önemli bir
mı silahlı çatışma sırasında
yıs ıyla
Amblemin herh angi bir
yardımın
kullanımların cezalandırılması
Devletlere tüm kötüye
şekilde
sahip oldu(Ju koruyucu etkiyi
ma(Jdurlara sa(Jianan insani
bütün kötüye
saları
korunması uluslararası insancıl
ambleminin
parçasıdır.
kullanım
risklerinden
kabul etme yükümlülü(Jüyle
etkinli(Jini
zayıflatır
azaltır.
gerekir. Cenevre
kaçınmak
hukuka say-
kötüye
kullanı­
ve dola-
Bu nedenle
Sözleşmeleri
içi n belirli ulusal ya -
karşı karşıya bırakır .
::.,.... Nasıl?
Cenevre
kişi
Sözleşmeleri
ve Ek Protokolleri amblemi kullanma yetkisi
ve hizmetleri ve amblemin
retiyle
kızılhaç
ve
kızılay
hazırlamak
Devletlerin
nı
takım
önlemler
düzenlemeye yetkili bir ulusal otorite
yetkili olan
Devletin
suçu
varlıkların
aynı
teşkil
ilgili
ayrıntılı
yasala -
Her Devletin bu nedenle,
alması,
ataması
amblem in
kullanımı ­
ve amblemi kullanmaya
bir listesini belirlemesi gerekir.
zamanda amblemin izinsiz
eden
kullanımıyla
sorumlulu(Jundadır.
amblemin belirtilmesi için bir
su-
altına alır.
amblemlerini koruma
Bununla beraber, uygulamada amblemin
rı
tanınan
kullanılabilece(Ji durumları tanımlamak
kullanımını
kullanılmasını,
engelleyen ve
cezalandıran
özellikle bir
savaş
yasaları
ka-
kullanılabilecek
bir
ulusal
bul etmelidir.
Ulusal
yasaları
örnek yasa
kabul ederken
hazırlanmıştır
yararlı
(bkz. Bu el
bir referans olarak
kitabının
üçüncü bölümü) .
Amblemin kötüye kullamlma tekilleri nelerdir?
• Taklit:
Şekli
ve/veya rengi nedeniyle amblemle karıştırılabilecek bir
işaretin kullanılması anlamına
gelir.
• Tecavüz: Kendilerine yetki verilerneyen
ı
varlıklar
ya da
kişiler (işyerle­
ri, eczaneler, özel doktorlar v.s.) tarafından amblemin kullanılmasıdır.
•
Hıyanet:
korumak
1
Amblemin savaş döneminde askerleri ve askeri malzemeleri
amacıyla kullanılmasıdır.
ss
:..- Parlamenterlerin rolü nedir?
Parlamenterler
yasaların
lararası insancıl
kabulü kendi sorumluluklarında olduğu için, ulushukuk ihlallerinin engellenmesinde anahtar bir rol oynar-
lar. •
Kıziihaç
ve Kaziiay amblemini kullanma yetkisi kimlere
verilir?
Sava, döneminde amblem afağıda belirtilenler
yucu bir araç olarak kullanılabilir:
!•
Silahlı
kuvvetlerin
sağlık
hizmetleri
Kızılay
Dernekleri
tarafından
koru-
• Sivil hastaneler
• Ulusal
Kızılhaç
ve
•
Uluslararası Kızılhaç
•
Uluslararası Kızılhaç
ve
Kızılay
Dernekleri Federasyonu
Komitesi (ICRC)
Barıf döneminde amblem afağıda belirtilenler tarafından
ci bir araç olarak kullanılabilir:
•
Uluslararası Kızılhaç
lay Dernekleri,
ı
1
ve Kızılay Hareketinin kolları -Ulusal Kızılhaç/Kızı­
Uluslararası Kızılhaç
Uluslararası Kızılhaç
ve Kızılay Dernekteri Federasyonu,
Komitesi (ICRC) - ile bağlantılı olan varlık, kişi ve-
ya nesneler;
e
Belirli durumlarda ambulanslar ve
- -
ayırtedi­
ilkyardım istasyonları.
56
Ne yapabilirsiniz?
./ Kızılhaç ve kızılay amblemini koruyan yasaların mevcut olup olmadığı­
nı
./
kontrol ediniz .
Eğer
mevcut
değilse,
uygun
./ Mevcut yasalar yeterli
tirilmesini
değilse
veya
kabul edilmesini
güncelliği
sona
sağlayınız .
ermişse güncelleş­
sağlayınız .
./ Kabul edilecek
lık
yasaların
servisi ile
yasaların
bağlantı
yasanın verildiği
bu el
türlerinden emin
değilseniz,
kurmaya tereddüt etmeyiniz.
kitabının
ICRC
Danışman­
Ayrıca
örnek bir
üçüncü bölümüne bakabilirsiniz .
./ Hukukun uygulanabilmesi için gerekli
yasaların
kabul edilmesini
sağ­
layınız .
./
Kızılhaç
ve
kızılay
ambleminin sadece
aşağıda
belirtilenler
tarafından
kullanılmasını sağlayınız:
•
Silahlı
•
Ulusal hükümetleri
kuvvetlerin
saljlık
hizmetleri;
tarafından silahlı
sal)lık
kuvvetlerin
hizmetlerine
yardım
et-
me yetkisi verilen Ulusal Kızılhaç/Kızılay Dernekleri personeli ve Uluslararası Kı ­
zılhaç
ve
Kızılay
Dernekleri Federasyonu personeli;
•
Sivil hastaneler ve diljer sal) lık birimleri (ilk yardım istasyonları , ambulanslar) ;
•
Hükümetleri
tarafından silahlı
kisi verilen gönüllü
yardım
kuvvetlerin
saljlık
hizmetlerine
yardım
etme yet·
dernekleri personeli;
e ICRC delegeleri;
•
Uluslararası
Kızılhaç
ve Kı z ılay Hareketinin kolları (Ulusal Kızılhaç/ Kı z ılay Der-
nekleri, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu , ICRC) ile bal)lantılı
bütün
varlık, kişi
veya nesneler .
./ Yasaların ve uygulamayla ilgili yönetmeilkierin aşağıdaki nitelikleri taşımasını sağlayınız:
•
Koruyucu amblemierin tanımlandıOı ve tanındıljı ;
57
e
Amblemi n
kullanımı
konusunda yasalar
hazırlamaya
yetkili ulusal otoritenin be -
lirlendi{li;
e
Hangi
varlıkların
amblemi koruyucu bir araç olarak, hangilerininse
ayırtedici
bir
araç olarak kullanmaya yetkili oldu{lunu belirlendi{li;
e Amblemierin
e
Amblemi n
kullanılabilece{li alanları
kullanılmasına saygıyı
belirlenmesi için önlemlerin
e
Taklit veya gaspetme ya da
tırımların
belirlemek için önlemlerin
garanti
altına
almakla yetkili
alındı{lı ;
organ/organların
alındı{lı ;
hıyanetle kullanım durumlarında
uygulanabilir yap-
belirtildi{li.
.1 Yürütmenin, amblemin kötüye
kullanımını
belirlemede etkin araçlar
olutturmalarını sağlayınız .
.1
Silahlı çatıtma
uygulanmasını
fekilde
durumunda amblemi koruyan hükümlerin gerçekten
ve amblemin herhangi bir kötüye
cezalandırılmasını sağlayınız.
58
kullanımının
etkin
Önlem 4
Uluslararasi insaneli hukuka sayg1y1
sağlamak
için
uygulamaya yönelik önlemlerin ahnmas1
::ı-
Niçin?
Uluslararası insancıl hukuk antlaşmaları Devletlere geniş anlamda uygula maya yönelik önlemler alma yükümlülüğü getirir. Bu, uluslararası insancıl
hukukun ulusal yasalara, prosedürlere, politikalara ve altyapıya aktarılma ­
sını ifade eder.
Uluslararası insancıl hukuka tam uygunluğu sağlamak için bunların hükümlerinin -görevleri onlara saygı göstermek olan - kişilere ulaşması gerekir.
Başlangıç olarak, uluslararası insancıl hukuk antlaşmaları gerekiyorsa o ülkenin dil(ler)ine tercüme edilmelidir. Ayrıca, askerler sahada uluslararası
insancıl hukuk antlaşmalarından çok askeri talimnamelerle çalışma eğili ­
mindedirler. Bu nedenle uluslararası insancıl hukukun askeri doktrinle bü tünleştirilmesi ve askere yapması emredilenle uluslararası insancıl hukuk
arasında hiçbir çelişki olmamasını sağlamak önem taşır.
Uluslararası insancıl
hukuk aşırı yaralanmalara ve gereksiz acılara neden
yasaklar. Ancak silahlı kuvvetlerin bu tür silahla rı kullanmadığı nasıl garanti edilebilir? Silahlar seçilirken ve tasarianırken
bu yasaklama dikkate alınmazsa, silahlı kuvvetler mevcut ya da kullanılan
silahların uluslararası insancıl hukuk kriterlerine uymadığının çok geç farkı ­
na varabilir. Bu nedenle karar verme sürecinde insani kaygıların da dikkate
alınmasını sağlayıcı prosedürler belirlenmelidir.
olan
silahların kullanımını
"Uluslararasi insanelf hukuk kurallanna
ciddi anlamda sayg1 gösterilmesi çatişma/ann
etkilerinin ço(Junu önleyecek veya dengeleyecektir.
Parlamentolararası
Birlik, Konsayin 161. oturumu
Eylül 1997
59
Aynı
nedenle, uluslararası insancıl hukuk, bir çatışmanın taraflarını tehlikeli alanları veya belirli kültürel varlıklar gibi korunan nesnelerin ayırtedilme­
sini sağlamak ve belirlemek için önlemler almakla yükümlü kılar. Bu yü kümlülükler seçimlerin ve usullerle ilgili düzeniemelerin barış döneminde
yapılması gerektiğini ifade eder.
~ Nasıl?
Uluslararası insancıl hukuk ayrıntılı uygulama önlemleri içermez. Alınması
gereken bazı önlemleri belirler fakat araç seçimi Devletlere bırakılmıştır .
Genellikle uygulamaya yönelik yönetmeliklerin kabulüyle, önlemlerin çoğunu almak Yürütme ve Idarenin sorumluluğundadır. Uluslararası insancıl
hukukun uygulanması için hazırlık yapmak için gereken uyarlamalar çok
fazla değildir. Ancak bu, bunların son dakikada ve aceleyle yapılacağı anla mına gelmemelidir. Iç düzeniemelerin adaptasyonu tercihen barış döneminde hazırlanmalıdır .
"Parlamentolararası
Konferans Devletleri.. . insani
ve bütün l üğüne saygıyi
güçlendirmek için gereken önlemleri almaya davet eder."
kuruluşların güvenliğine
Parlamentolararası
Birlik, 90. Konferans
Eylül 1993
~
Parlamenterlerin rolü nedir?
Uygun yasaları uyarlamak Yürütme'nin ve ilgili çeşitli Bakanlıkların görevi
olsa da gerekli önlemlerin uygun süre içerisinde alınmasını ve düzenli
olarak gözden geçirilmesini ve gerekirse güncelleştirilmesini sağlamak parlamenterlerin görevidir.•
60
Ne yapabilirsiniz?
./ Uluslararast insaneti hukukun bütün
antlaşmalanntn
gerekirse kendi
ulusal dil(ler}inize tercüme edildi(Jinden emin olunuz.
Devletiniz Cenevre
Sözleşmelerine
ve Ek Protokollerine taraf ise:
Askeri kurallann ve doktrinleri n uluslararast insaneti hukukun yükümlü/ük·
lerine uygun oldu(Jundan ve özellikle aşa(Jtdaki gerekleri içerdiklerinden
emin olunuz:
•
Çarpışmalara katılmayan
ve
•
ayrım
Yaralılara,
Silahlı
ayrım
• Askeri ve/Veya sivil
•
Sağlık
kilde
gözetilmeden
kuvvetlerdeki
mesi ve
artık savaş dışı kalmış kişilerin
kazası geçirmiş
hastalara ve deniz
açabilecek bir
•
veya
insanca
gözetilmeden muamele görmeleri,
sağlık
sağlık
olanlara
olumsuzluğa
yol
yardım sağlanması,
faaliyetlerinin
birimlerinin
tanımlanması
ve
korunması,
çatışma durumlarında çalışabil ·
saldırılara karşı korunması,
personeline ve
eşyalarına karşı
herhangi bir
saldırının
kesin
şe ·
davranışın
ya·
yasaklanması,
• Sivil halka yönelik herhangi bir
sınırlamanın
veya kötü
saklanması,
•
Yargılama
ma
durumunda sivillerin usulle ilgili belli garantilerden yararlan-
hakkı olması
ve
cezaların
hukuk temelinde verilmesi,
• Savaş esirlerinin ayrım gözetilmeden muamele görmesi ve bakımları ­
nın
ücretsiz
sağlanması,
• Savaş esirlerinin uluslararası insancıl hukukun ilgili antlaşmalarından
yararlanabilmeleri,
•
Yargılandıkları
rarlanması
ve
takdirde
cezaların
savaş
esirlerinin usulle ilgili garantilerden ya -
hukuk temelinde verilmesi,
• Silahlı kuvvetiere alınmak için en küçük yasal yaşın 18in altında olma ması ,
61
• Sivil kişilerin ve nesnelerin askeri operasyonlardan korunması ,
e
Silahlı kuvvetlerin elindeki silahların uluslararası insancıl hukukun ya sakladı~ı
olmaması,
türden
• Gözaltına alınan kişilerin sa~lık, fiziksel ve ruhsal bütünlüklerinin tehlikeye atılmamas ı,
• Savaşan askerlerin kendilerini sivil halktan ayırmakla yükümlü olmala rı ;
• Siviller ve askerler için temel garantilerin sağlanması,
•
Çarpışmaların
çevreyi korumaya özen gösterilerek
• Tehlikeli güçleri içeren yerlere ve tesisiere
yapılması,
karşı saldırıların
yasaklan -
ması,
•
Basın mensuplarının korunması
ve özel kimlik
taşıması.
.r Sa(Jiik personelinin yeterli şekilde belirlendi(Jinden ve özellikle aşa(Jtda ­
kilere sahip oldu(Jundan emin olunuz
•
Sağ l ık
personel i
olduklarını
gösterir
pazıbentler,
• Amblemi üzerinde bulunduran özel kimlik
.r Ulusal altyapmm
işaretleri .
uluslararasi insanelf hukuka saygtyt sa(Jiamak için ne
yeterlilikte uyarland1(Jm1 ve özellikle
aşa(J1dakilere
sahip olup o/madl(/1-
m kontrol ediniz
•
Sa~lık
hizmetinin
lanması
sa~landı~ı alanların
ve amblem yoluyla
lenmeyecek
şekilde
risk
ayırt
ve
yapıların
uygun
şekilde
tasar-
ed ilmesi, askeri operasyonlardan etki-
taşımayan
alanlarda
kurulmaları
ve
altyapıları ­
nın hazırlanması ,
• Silahlı çatışma döneminde hastane gemisi olarak kullanılacak gemile rinin buna uygun olarak
• Askeri
hazırlanması,
u çakların işaretle
belirlenmesi,
62
•
Gözaltına alınanların tutulduğu
maları
dikkate
alınarak
yerlerin
seçilmesi,
uluslararası insancıl
hukuk nor-
• Gözaltına alınanların tutulduğu kamplarla ilgili kuralların uluslararası
insancıl hukuk normlarına uygun olarak düzenlenmesi ve i ş lev göstermesi,
•
Kampların iç düzenlemelerinin
göre belirlenmesi,
uluslararası insancıl
• Askeri
alanların
ve hedeflerin sivil
• Askeri
alanların
ve güvenlik
•
Ambulansların
kilde
•
hukuk
halkın yakınında bulunmaması,
alanlarının
da
aynı şekilde
kızılhaç
ve
kızılay
ve hastanelerin
normlarına
belirlenmesi,
amblemleriyle net
şe­
işaretlenmesi ,
Çatışma
durumunda savaş esirleri ve korunan
derhal kurulması ,
kişilerle
ilgili istihbarat
bürolarının
•
Kullanıma
gun
sunulan herhangi bir silah ın uluslararası
garanti eden bir prosedürün mevcut
olduğunu
insancıl
hukuka uy-
olması ,
• Tehlikeli güçleri bulunduran yerlerin ve tesislerin yeterli şekilde işaret­
lenmesi ve mümkün olduğu yerlerde askeri yerlerin yakınında bulunmaması,
• Sivil halkın askeri yerlerden uzağa nakledilmesi,
• Çatışma durumunda askerden arındırılmış bölgelerin karşı tarafla fik irbirliği içinde belirlenmesi .
./ Nitelikli personelin ve silahlı kuvvetlerin hukuk damşmanlannm ulusla rarast insancıl hukukun uygulanması konusunda e(Jitim altp almadı(Jm ­
dan emin olunuz:
Devletiniz kültürel varlıkların
Haye Sözle,mesine taraf ise:
korunmasıyle
ilgili 1954 tarihli La
./ Askeri kurallann ve doktrinlerin kültürel var/tkiara koruma sa(J/adt{Jm dan emin olunuz.
63
./ Kültürel varilklan ayirtedici
emin olunuz .
işaretierin
yeterli
şekilde düzenlendiğinde n
./ Altyapmin yeterince uyarlanmasmdan ve kültürel varilkiann uygun
ki/de işaretlendiğinden emin olunuz.
Devletiniz antipersonel
taraf ise:
karamayınlarıyla
ilgili Ottawa
şe·
Antlaşma­
sı'na
./ Ülkenizin ve diğer ülkelerin aşağıdaki konularda plan yaptığın­
dan emin olunuz.
• Mevcut
•
mayınların
Mayınların
imha edilmesi,
temizlenmesi,
• Antipersonel
mayınların kurbaniarına yardım saı;)lanması.
Her durumda:
./ Yürütmenin
girişimleri
yeterli
değilse şunları
yapmakta tered-
düt etmeyiniz:
• Hükümete soru önergeleri veriniz,
• Altyapının uyarianmasını hıziandırma konusunda Yürütme ve ilgili Bakanlıklarla görüşünüz,
•
Diı;)er
uygun önlemleri
alınız;
./ Gerekirse, Yürütmenin yönetmelikler/e ilgili çalişmaianna rehber
turan bir yasanm
,1
aylanması
için
çağrıda
oluş­
bulunun uz;
Herhangi bir önlem i içeren ancak harcama gerektiren yasalar için yeterli bütçe/erin onayianmasim sağlayınız;
,1 Çatışma
durumunda uluslararasi insaneli hukukun uygulanmasi için
alman önlemlere en ince aynnt1sma kadar sayg1 gösterilmesini sağ­
layınız;
64
Önlem 5
Uluslararası insancıl
hukukla ilgili bilgilerin
yayılması
:- Niçin?
Uluslararası insancıl
ması
ya
•
antlaşmaları,
hukukun
altına
konusunda yükümlülük
yayıl ­
çıkmaktadır:
Silahlı
sunda
uluslararası insancıl
kuvvetleri
Uluslararası insancıl
hukuk çarpışmaların
savaşı
ve ilkelerinden haberdar
olmaları
maları
gerekir.
konusunda
Silahlı
Uluslararası insancıl
fından
ve böylece bunu
hukukun
hukukun
kültürün
yaratılması
kurallarından
davranışiarına yansıt­
uluslararası insancıl
hukuk
nedeni budur.
hukuk konusunda
kurallarına saygı
halkın
bilgisi-
gösterilmesi gerekiyorsa,
tarafından değil aynı
bilinmeleri gerekir. Devlet
ler ve ilk ve orta okullarda
yönlendirir. Huku-
onun
önemi
uygulayanlar
insancıl
savaşın
kuvvetlerin her üyesinin
artırılmasının
yalnızca onları
yapılma şeklini
ilan edenlerin
eğitimli olması gereğinin
Uluslararası insancıl
nin
hukuk konu-
eğitme gereği
ka tam olarak uyulacaksa,
•
Devletleri ilgili bilgilerin
sokar. Bu yükümlülük iki durumda orta -
tıp
memurları
zamanda tüm halk tara -
ve yetkilileri, akademik çevre-
çevrelerinde ve medya
arasında uluslararası
kurallarının yayılması uluslararası insancıl
ve ona
saygının geliştirilmesi
hukukta ilgili
için temeldir.
Silahli kuvvetlerde kimlerin eğitime gereksinimi vardır'?
Silahlı
kuvvetlerin
lamda
aşağıdakileri
e
e
e
e
e
Askeri birlikler-
uluslararası insancıl
de kapsayacak
savaş
hukuk konusunda
şekilde anlaşılması
döneminde
olduğu
gibi
barış
eğitimi geniş
an-
gerekir:
döneminde de,
Profesyonel askerler ve mecburi askerlik yapanlar,
Çarpışma
ve destek birimleri ,
Subaylar ve e rat,
Barış gücü misyonlarında görevli birlikler ve
• Yedekler ve fiili görevde bulunanlar.
·----
65
--
savaşta
görevli askerler,
Savaş
ICRC
farklı silahlı
çeşitli savaş
miştir.
ı
•
Çok
hukuku ve silahh kuvvetler
çeşitli
karşılamak
kuvvetler düzeylerinin gereksinimle ri ni
hukukuyla ilgili
ei) itim
Askeri akademilerde
çeşitli
programlarını
ei)itim
için
bir araya getir-
imkanları sunmaktadır:
kısa konuşmalar/dersler,
• Ei)iticiler için üç gün süreli seminerler,
•
Kıdemli
askerler ve hukuk
ICRC bu tür
maktadır.
uluslararası
Bunlar her
danışmanları
düzeyde askeri
yıl dünyanın
her
için
beş
kursların
tarafından
gün süreli seminerler.
sponsorlui)unu da yapsubayın
yüzlerce
ilgisini
çekmektedir.
Daha fazla bilgi için ICRC'nin
silahlı
kuvvetler ve güvenlik güçleri ile
ilişkil­
l erden sorumlu birimiyle şu e-posta adresinden bai)lantı kurulabilir:
1
military.gva@icrc.org
}..>- Nasıl?
• Askerlerin
Askerlerin
ile
uluslararası insancıl
Hukukla ilgili
Uluslararası
ayrılmaz
eğitimi
bir
kısa
hukuk konusunda ei)itim
kurslarına
bilgilendirme
hukukla ilgili ilkelerin askeri
parçası olması
katılmaları
yollarından
gerekir.
yeterli dei)ildir.
eğitim programlarının
gerekir. Askeri birlikleri
hukuk konusunda ei)itmenin
almaları
gerçekten
uluslararası insancıl
biri askerileri sonuçta üstesinden
gelmeleri gereken durumlarla yüz yüze getirmek
amacıyla
askeri tatbikat-
lara "insani boyutu" eklemektir.
Uluslararası
insancıl
ei)itilmelerini sai)lar ancak böylece
uluslararası insancıl
hukukun
bulunabilirler. Hukukun bu
uzmanlara gerek
danışmanlarının
hukuk, hukuk
çatışma
duyulmaktadır .
döneminde
döneminde askeri komutanlara
kurallarının uygulanışı
alanında
barış
artan
konusunda önerilerde
karmaşıklıi)ı
Bu uzmanlar
aynı
nedeniyle bu tür
zamanda
silahlı
kuvvetiere uygun ei)itimin verilmesinde de bir rol oynayabilirler.
•
Halkın
Halk
bilincinin
artırılması
arasında uluslararası insancıl
ile
hukuk bilgilerini
yaymanın
çok yolu
vardır . Örnei)in okul ders kitapları hukukun tanrtılmasını içerebilir. Genel
66
anlamda, posterler,
kısa
programları
televizyon
ve seminerler hepsi bu amaca
ulaşmada
etkin
ve sinema
ilanları,
dersler
araçlardır.
Parlamenterlerin rolü nedir?
Uluslararası insancıl
hukuku yaymakla ilgili
girişimlerde
genel
kuralları
belirleyen yasalar kabul edilebilir; alternatif olarak belirli yasalar (savun mayla ilgili, medyayla ilgili)
uluslararası insancıl
hukuk
geliştirilmesi
ile
ilgili hükümleri içerebilir.
Bununla beraber ço{lu zaman
(genellikle
sorumlulu{lundadır.
yaymayı
halkın
insancıl
Bakanlı{lı)
Savunma
hukuku yayma, ilgili
ve
olarak
Bakanlıkların
Yürütme ' nin
anılan
Bu durumda parlamenterlerin rolü
nedenlerle
takip etmektir. Parlamenterlerin, Yürütme'nin askerlerin e{litimi ve
bilincinin
sa{llamaları
artırılması
için mümkün olan her
şeyi
yapmasını
gerekir.
Uluslararası insancıl
en
genel
doğru
hukukun
zaman hangisidir?
kurallarını tanıtmak
için
ll
Uluslararası insancıl hukukla ilgili bilgileri yaymak zaman alır. Teorik
konularda ezbere bilgi sal')lamak yeterli del')ildir. Aksine,
ve
halkın uluslararası insancıl
hukukun gereklilil')i ve
silahlı
kuwetler
kurallarının
uygu-
lanışı konusunda bilgilendirilmesi gerekir.
Bu kurallar sadece bir
geç
kalinmış olabilir.
çatışma çıktıktan
i'
ll
fı
1'
tanıtilmaya çalışılırsa
sonra
çok
ll
~~
Gerçek bir insani refleks aşılamak için yaymanın barıt döneminde 11
batiatılması gere§inin
Parlamenterler
aynı
zamanda ilgili bütçelerin
konusunda özellikle askerlerin e(Jitimi ve
için
ayrılmış fonları
Halka
yakın
ço(Junlukla
~~
nedeni budur.
içermesini de
bir pozisyonda
uluslararası insancıl
uluslararası insancıl
halkın
sal')lamaları
hukuk
tümünün bilgilendirilmesi
gerekir.
bulunmalarından
ötürü parlamenterler
hukuku yaymak için yetkiye ve araçlara
sahiptirler.
67
Ne yapabilirsiniz?
./ Yürütmenin askerlerin uluslararası insancıl hukuku bilmeleri için
gerekenleri yerine getirmelerini
sağlayınız .
./ Özellikle aşağıda belirtilanierin yerine getirilmesini sağlayın ız:
• Bütün askerlerin kendi rütbelerine uyarlanmış olarak uluslararası insancıl hukuk
almalarının sa(Jianması;
konusunda e(Jitim
• Bütün askerlerin uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerini özetleyen bilgileri
elde etmelerinin
e
sa(Jianması;
Askerlerin insani boyutun
açıkça
göz önüne
alındı(Jı
tatbikata düzenli olarak
katılmalarının sa(Jianması ;
e
Çatışma
halinde görev alan veya
üzere yurt
dışına
barışı
koruma
operasyonları
gönderilen tüm askerlerin
konusunda görevlerinin gerektirdi(Jine göre
uluslararası
uyarlanmış
da dahil olmak
insancıl
e(Jitimi
hukuk
almalarının
sa(Jianması
e
Askeri e(Jitim
e
Uluslararası insancıl
e(Jitilmiş
programlarının uluslararası insancıl
hukuk
hukukun
uygulanması
danı ş manlarının silahlı
hukuk ilkelerini
yansıtması
konusunda usulüne uygun olarak
kuvvetlerde
bulunması.
./ Özellikle. halkın genelinin uluslararası insancıl hukuk konusunda bilgi
olmasını sağlayınız .
sahibi
./ Mümkün
insancıl
e
e
Devlet
olduğu
zaman
a,ağıdaki
halk kesimlerinin
hukuk konusunda bilgilendirilmi'
memurları
uluslararası
olmasını sağlayınız:
ve hükümet görevlileri,
Akademik çevreler,
e
Çocuklar ve gençler, özellikle okul ve üniversite programlarında yer alanlar,
e
Tıp
çevreleri,
• Medya .
./ Yürütmenin giri,imleri yeterli
değilse.
şunları
yapmakta tereddüt
etmeyin;
e
Hükümete konuyla ilgili soru önergeleri vermek,
e
Yayma faaliyetlerini genişletmeye yönlendirmek için Hükümet üyeleri ile
görüşmek ,
e
Yayma için ana kuralları saijlayan bir yasal çerçeve için oylama ça(Jrısında
bulunmak .
./ Silahlı çatı,ma durumunda uluslararası insancıl h u kukla ilgili bilgileri
yayma
çabalarının
sürdürülmesini ve güçlendirilmesini
68
sağlayınız.
Önlem 6
Ulusal bir uygulama komisyonu kurulmasi
;;...- Niçin?
Uluslararası insancıl hukukun
önemli bir görevdir. Yetkili bir
sı
uygulanması
makamın
uzun dönemli çaba gerektiren
bu konuda görevlendirilm iş olma-
gerekir. Bu nedenle, pek çok Devlet ulusal uygulama
komisyonlarını
ba-
şarıyla oluşturmuştur.
Bu tür komisyonlar pek çok ülkede bulunacaktır. Bunların çoğu, amacı hü kümete uluslararası insancıl hukukun yerine getirilmesi, yayılması ve etkin
uygulanması olan bir bakanlıklararası çalışma grubundan oluşur .
Ulusal uygulama
;;...-
komisyonları çeşitli
Bakanlıklararası
gereksinimleri
koordinasyonun
karşılar.
sağlanması
Uluslararası insancıl
örneğin,
Bu
hukukun uygulanması ço{lunlukla, farklı Bakanlıklar ve Adalet Bakanlıkları-arasında işbirliğini içerir.
girişimlerini koordineli halde gerçekleştirmezlerse uygula-
Savunma,
Bakanlıklar
Sağlık
ma düzensiz ve gecikmeli olabilir. Bununla beraber bir hükümet bir ulusal
komisyon oluşturmakla yapılması gereken işleri güncelleştirebilir ve önce likleri belirleyebilir.
::- Uzun dönemli eylemin güvence
Kurumsal
iç hukuku
belleğe
insancıl
ların devamlı
altına alınması
sahip bir ulusal uygulama komisyonunun oluşturulması
hukukla aynı çizgiye getirmek için gerçekleştirilen çaba -
ve birbirine uygun olmasını sa{llamanın en iyi yoludur.
69
Uluslararasi insaneli hukukun uygulanmasi için
bir ulusal komisyon örneği
El Salvador
Komisyonun görevleri:
ı
•
1 •
!
Hükümete uluslararası insancıl hukuk belgelerine onay veya katılım
önerilerde bulunmak;
konularında
Toplumun
farklı
sektörlerinde insani
normları
korumak;
•
Uluslararası insancıl hukuk antlaşmalarından do(Jan uluslararası
yükümlülükleri yerine getirmek açısından mevcut iç yasalarda
de(Jişiklikler önermek;
e
Yıllık
plan
hazırlamak
e Faaliyetlerle ilgili bir
ve
çalışma
yıllık
rapor
yöntemleri
oluşturmak;
hazırlamak
ve Devlet
Başkanına
sun-
mak;
e
•
Uluslararası insancıl
hukuk
normlarının uyarlanması, uygulanması
etkin
şekilde yayılması ba(Jiamında
rapor
hazırlamak;
Uluslararası
insancıl
Komisyon içinde
hukukla ilgili
ve
kaydedilen ilerlemeyi içeren bir
konuları
analiz etmek üzere
çalışma grupları oluşturmak;
Bütçe:
Hedeflerine ulaşmak için Komisyon kamu kurumları ve özel kurum fonlarını
kullanabilir.
Üyeler:
• Dışişleri, Içişleri , Adalet ve Kamu Güvenli(Ji, E(Jitim, Milli Savunma ve
Halk
Sa(Jiı(Jı
ve Sosyal Refah
Bakanlıkları;
• Cumhuriyet Genel Başsavcısı
1•
Insan Haklarını savunmaktan sorumlu Makam
l •
Ulusal
Kızılhaç Derne(Ji
70
:-
Nasıl?
Bir ulusal uygulama komisyonunun
nasıl kurulacağı
lanması
için ulusal
komisyon gibi
Asıl
bakanlıklararası
çeşitli
isimlerle
komisyon,
belirlenmiş
konusunda
uluslararası insancıl
kurallar yoktur ve mevcut komisyonlar
insancıl
hukukun uygu -
hukukla ilgili ulusal
anılırlar .
olan, komisyonun özellikle gereksinimleri belirleme ve öneriler sunma
açısından
belirli bir konumda bulunarak hükümete uygulama konusunda
öneriler ve etkin
lararası insancıl
yardım sağlayabilmesidir.
hukuku
geliştirmeda
Ulusal uygulama komisyonunun
en iyi
yollarından
olmasıdır
(ilgili
başarılı işlerlik
biri bu komisyonun yeterlilik
Bakanlıkların
kuk konusunda uzman
Ulusal Komisyonun
kişiler,
aynı
Ulusal
aynı
zamanda ulus-
göstermesini
sağlamanın
taşıyan kişilerden oluşmuş
temsilcileri, askerler,
uluslararası insancıl
Kızılhaç/Kızılay Derneği
hu-
üyeleri) .
zamanda faaliyetlerini uzun dönem yerine getire-
bilmek için daimi bir konumda
Diğer
Komisyon
önemli bir rol oynayabilir.
olması
önem
taşır .
ulusal uygulama komisyonlanyla
Di()er komisyonlarla özellikle
aynı
bağlanti kurulması
co()rafi bölgede veya benzer hukuksal
ve siyasal sistemlere sahip Devletlerde bulunan komisyonlada irtibat kurulması
büyük yarar sa(jlar.
ICRC mevcut tüm ulusal
A(justos 1999 tarihi
tadır:
komisyonların
itibarıyla,
güncel bir listesini
bu tür komisyonlar
şu
tutmaktadır.
48 ülkede bulunmak-
Arnavutluk, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belarus, Belçika, Benin,
Bolivya, Bulgaristan, Kamboçya, Kanada,
Ş ile,
Kolombiya, Cote d'ivoire, 1:
Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Etiyopya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Endonezya, !srail, !talya, Jamaika, Kırgızistan, Latviya, Litvanya, Mali, Namibya, Yeni Zelanda, Nikaragua, Norveç, Panama,
Paraguay, Portekiz, Kore Cumhuriyeti, Moldova Cumhuriyeti, Senegal,
Güney Afrika, lsveç, Tayland, Togo, Ingiltere, Uruguay, Yugoslavya ve 11
11
Zimb.abwe.
Daha ayrıntılı bilgi için ICRC'nin Web sitesinde (http://www.icrc.org) Danışmanlık
Servisi, Ulusal Komisyonlar bölümüne
71
bakınız .
ll
TamamlaylCI üç eylem tipi
' O Ulusal Komisyonlar
!
El Salvador'da oldu!')u gibi (bkz. Sayfa 63) Benin 22 Nisan 1998 tarihinde
uluslararası insancıl
hukukun uygulanması için bir Ulusal Komisyon kur-
du . Komisyon Adalet, Hukuk ve Insan Hakları ile Dış ilişkiler ve lşbirli!')i Bakan lıklarının ve Barolar Birli!')i ve Ulusal
ruluşların
insancıl
temsilcilerinden
hukukun
ve bilgilerinin
çimde
geliştirilmesi
ve
ve
saygı
Derne!')inin ve
Komisyonun görevi
savunulması
aktarılmasının teşvik
uygulanmasını
Kızılhaç
oluşmaktadır .
ile
yayılması,
başka
ku -
uluslararası
ö!')retilmesi
edilmesi suretiyle hukukun etkin bi-
görmesini
sa!')lamaktır.
Bu tür komisyonlar Afrika'da (örne!')in, Benin, Togo ve Zimbabwe'de ),
Amerika'da (örne!')in, Panama ve El Salvador'da), Asya'da
(örneğin,
En-
donezya ve Tayland'da) ve Avrupa'da (örne!')in, Belçika, Belarus ve Gürcistan)
bulunmaktadır.
' o Ulusal Komisyonlar aras1 toplantiiar
Arjantin ve
Şili'nin uluslararası insancıl
arasında
toplantı
ilk
hukukla ilgili ulusal
Komisyonları
Nisan 1997'de Buenos Aires'de (Arjantin)
yapıldı.
ı
Toplantıda
her iki komisyon da faaliyetleri ile ilgili deneyim ve
ni, operasyon yöntemlerini
paylaştılar
ve düzenli bilgi
görüşleri ­
alışverişinin
sa!')-
ı lanması için usuller belirlediler.
ı
o Bölgesel toplantiiar
Afrika ülkelerinden ulusal komisyonlar arasında ilk bölgesel toplantı
1
A!')ustos 1997'de Abidjan'da (Fildişi Sahili) yapıldı. Toplantı, Fildişi Sahili
1
• hükümet yetkilileri ile yakın bir işbirli!')i içerisinde düzenlendi ve bir uluslararası insancıl
hukuk
organı
kurma sürecindeki ülkelerden hükümet yet-
kililerinin ve Ulusal Dernek temsilcilerinin Afrika'da ulusal uygulama mekanizmaları
ve rolleri konusunda bilgi ve deneyim
malarını sa!')ladı .
ı
-
72
alışverişinde
bulun-
;;...... Parlamenterlerin rolü nedir?
Uluslararası insancıl
hukukun uygulanması için bir ulusal komisyon kurma
Yürütmenin kendisinden gelebilir. Bu durumda, parlamenterlerin
sadece komisyonun iyi çalışmasını ve yeterli araçlara sahip olmalarını sağ­
lamaları gerekir.
girişimi
Komisyonun kurulmasında her hangi bir gecikme olursa, parlamenterler
yasal yollarla bir komisyon kurmak ya da Yürütmenin bir komisyon kurması konusunda etkinlik göstererek girişimde bulunabilirler. •
./ Ülkenizin uluslararası insancıl hukukun uygulanmasından sorumlu bir ulusal komisyonu olmasını sağlayınız_
./ Eğer mevcut değilse, şunları gerçekleştirmekte tereddüt etme-
yin:
• Ilgili hükümet organlarından bilgi alınız,
• Hükümete konuyla ilgili soru önergeleri veriniz,
• Hükümet üyelerini bir komisyon kurmaya
de bulununuz .
teşvik
etmek için
görüşmeler­
./ Girişimleriniz sonuçsuz kalıyorsa, yasal yollarla bir komisyon
kurmak için çalışmalarda bulununuz_
./ Durum ne olursa olsun, aşağıdakilerle irtibat kurmakta tereddüt etmeyiniz:
• ICRC, tüm ulusal uygulama komisyonlarının güncel bir listesi elinde
mevcuttur,
•
Diğer
parlamenterler, size deneyimlerini ileteceklerdir.
73
Önlem 7
Uluslararasi insaneli hukuka evrensel sayg1y1
sağlamak için girişimde bulunulmasi
::- Niçin?
Devletler, Cenevre Sözleşmelerine taraf olduklarında uluslararası insancıl
hukuka saygı göstermeyi ve saygıyı sa(ılamayı , yani, bütün Devletler tara fından saygı görmesini sağlamayı garanti ederler.
Bu uluslararası insancıl hukuk kuralları ihlal edildiğinde, hatalı Devlete yükümlülüklerini hatırlatmak ve sorumlusu olduğu ihlalierin hoşgürüyle karşılanamayacağını göstermek suretiyle bu ihlalleri durdurmak için bir girişimde bulunmak Devletlerin sadece hakkı değil aynı zamanda bir görevidir.
::- Nasıl?
Uluslararası insancıl
taşıyan
bir
takım
hukuka saygıyı sa(ılamak için
önlemler alınabilir .
çeşitli
derecelerde önem
• Bilgi Toplama
Bir çatışma halinde bütün bölgeleri ulaşılamaz hale geldiğinde bir ülke harita üzerinde boş bölge haline gelir. Bu bölgeler hakkında çok az bilgi elde
edilebilir. Bu uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin cezalandırılmayacağın ­
dan emin olunma riskinin en yüksek olduğu dönemdir. Uluslararası insancıl hukuka saygı göstermek ve saygıyı sağlamak bu nedenle hukukun uygulanmasını sağlamak için son derece önem taşır .
Insancıl kurallara uyulduğunun veya aksine ihlal edildiğinin net ve tarafsız
bir şekilde ortaya çıkarılması için girişimlerde bulunulması gerekir. Ihlal
edilmesi durumunda ne zaman, hangi koşullarda ve nerede bunun gerçekleştiğinin araştırılması gerekir. Uluslararası insancıl hukuk ihlalleri hakkın ­
da endişeleri dile getirmek ve çatışma taraflarına uluslararası hukuk alanın ­
da davranışlarının izlendiği ve değerlendirildiğini göstermek onlara yüküm lülüklerini hatırlatmanın bir yoludur.
Bu bağlamda, siyasal inanılırlık doğru bilgiye dayanır . En küçük bir yaniılı k
amaresi bulunmamalıdır . Bu, bir çatışmaya taraf olanların tümünü dinlemek anlamına gelir ve bu yaklaşım ihlalierin gerçek sorumlularının ve bu
ihlalierin boyutlarının ortaya çıkarılmas ı nı mümkün kılar.
74
• Bir
soruşturmanın
yürütülmesi
Geleneksel bilgi kaynaklarına (tan ıkiarın ifadeleri, basın) ek olarak. uluslararası i nsancıl hukuk ihlalleri ile ilgili itharnları do(Jrulamanın en güvenilir yolu bir soruşturma yapmaktır .
"Konferans, silah/1 çat1şmaya giren tüm Devletfen iç silah/1 çatişmafardaki
ler de dahil olmak üzere uluslararasi insanelf hukuk ihlallenni soruşturmak
1çin Uluslararasi Soruşturma Komisyonu'nun hizmetlerinden yararlanmaya
davet eder."
Parlamentolararası
Birlik, 90. Konferans
Eylül 1993
Soruşturma çeşitli
biçimlerde olabilir. Basit bir idari soruşturmay ı veya bir
parlamento soruşturma komisyonu kurulmasını içerebil ir. Ilg ili Devletin veya Devletlerin onayını alırsa, özellikle çok uluslu olan veya bölgesel ya da
Parlamentolararası Birlik gibi evrensel bir parlamentolararası organizasyon
tarafından kurulmuş olan bir parlamento soruşturma komisyonu uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin gerçekleşti(Ji bildirilen yerlere gideb ilir.
Koşullar ne olursa olsun, soruşturma komisyonu uluslararası insancıl hukuk ihlalleriyle itharn edilen ma(Jdurlar veya tanıklar ile görüşebilmelidir .
Anılan komisyon çalışmasını makul koşullar içinde yürütmesine izin veren
şartlar içinde bulunmalıdır.
• Durumu telafi etmek için
doğru
bilgilere dayanarak
hareket edilmesi
Güvenilir bilgiler toplandı(Jında bu bilgiler kullanılabilir. Başlangıç için edi nilen bilgiler dahilinde ilgili taraflarla diplomatik bir iletişim kurulabilir. Bir
Devlet bilgi sahibi olmadı(Jı veya gerekli araçlara sahip bulunmadı(Jıı için
uluslararası insancıl hukukla ilgili yükümlülüklerini yerine getiremeyebilir.
Devleti bu konuda bilgilendirmek, davranışlarda bir de(Jişiklik yaratmada ilk
adım
olabilir.
Durumu telafi etmek için iletiş i m yeterli olmazsa, gözlemler ve ulaşılan sonuçlar halka duyurulmal ı dır . Sessizlik uluslararası i nsancıl hukuku ihlal
edenlerin, ihlalierin hiçbir siyasal bedeli olmadı(Jına inanmalarına yol açabilir.
75
,ı
1977 tarihli 1. Protokolde kurulması kararlaştırilan
Uluslararası Soruşturma Komisyonu (90. madde)
1
Devletler Uluslararası Soruşturma Komisyonu'nun hizmetlerinden yararlanabilirler
1
Komisyon özellikle
şunları yapmaya yetkilidir:
1 • Sözleşmelerde
ve Protokolde tanımlandı!jı şekilde a!jır ihlallerle ilgili ithamlar
veya Sözleşmelerin ve Protokol ün di!jer ciddi ihlalleri konusunda soruşturma yapmak;
•
Iyi niyetli girişimlerde bulunarak, Sözleşmeler ve Protokole saygılı bir tutumun
tekrar oluşturulmasını sa!jlamak.
1 Uygulamalarda görev alan Devletler gerekli deklarasyonu teslim ederek
l
Komisyonun yetkisini kabul etmişlerse, Komisyon harekete geçebilir. Oiijer d urumlarda Komisyon ancak ilgili di!jer Devletin veya Devletlerin onayıyla çatışmaya taraf
bir Devletin iste!jiyle bir soruşturma yapabilir. Devletlere sundu!ju raporlar gizlilik
taşır.
i
Dünyanın her tarafından aşa!jıda belirtilen 55 Devletin Komisyonun yetkisini tanımış
olmasına
ra!) men,
şimdiye
kadar Komisyondan bir soruşma
yapması istenmemiştir:
Almanya, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belarus, Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri,
Bolivya, Bosna Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Cape Verde, Cezayir, Çek Cumhuriyeti,
1 Danimarka, Finlandiya, Gine, Hırvatistan, Hollanda, Ingiltere, lrlanda, Ispanya, lsveç,
!sviçre, !talya, lzlanda, Kanada, Katar, Kolombiya, Laos, Lihteştayn, Lüksemburg,
Macaristan, Madagaskar, Makedonya, Malta, Mongolya, Namibya, Norveç,
Paraguay,Polonya, Portekiz, Romanya, Ruanda, Rusya Federasyonu, Seychelles,
Slovakya,Siovenya, Şile, Tacikistan, Togo, Ukrayna, Uruguay, Yeni Zelanda,
Yunanistan
ı
ı
Komisyonun yetkisini tanıyan Devletler tarafından kişisel kapasitelerine göre seçilen
seçilen onbeş üyesi vardır. 17 Şubat 1999 tarihinde Komisyon aşa!jıda belirtilen
kişilerden oluşmaktaydı:
Başkan
Başkan
1. Yard1mc1s1
Başkan 2. Yard1mc1s1
Başkan 3. Yard1mc1s1
Üyeler
Prof. Frits Kalshoven (Hollanda)
Prof. Ghalib Djilali (Cezayir)
Sir Kenneth Keith, OC (Yeni Zelanda)
Prof. Paulo Sergio Pinheiro (Brezilya)
Dr. Awatif Ali Abuhaliga (Birleşik Arap Emirlikleri), Prof.
Luigi Cordorelli (!talya), Dr. Mareel Oubouloz (!sviçre),
Prof. Roman Jasica (Polonya), Dr. Va leri Knjasev
(Rusya Federasyonu), Büyükelçi Erich Kussbach
(Avusturya), Dr. Pavel Liska (Çek Cumhuriyetleri),
Mihnea Motoc (Romanya), Or. Arpad Prandler
(Macaristan), Hernan Salinas Burgos (Şile) , ve Dr.
Santiago Torres Bernardez (Ispanya)
76
-
lhlallerle ilgili itharn ları halka duyurmakla siyasal yetkililerin bu konulardan
daha fazla haberdar olmaları sağlanabilir ve daha fazla sorumlulukla hareket etmeye yönlendirilebilirler.
Uluslararası insancıl hukuk ihlalleri ile ilgili halk düzeyinde bir tartışma baş ­
latmak için araç yokluğu söz konusu değildir. Misyon raporları ve özetleri
örneğin, basılı halde yayınlanabilir . O zaman içerdikleri bilgiler basın veya
diğer medya tarafından tarafından kullanılabilir .
Genel anlamda, uluslararası insancıl hukuk ihlallerini durdurma gereği ve
bu amaca ulaşma yolları hakkında siyasal tartışma teşvik edilmelidir.
Özellikle, uluslararası insancıl hukuk ihlallerini durdurmak için harekete geçirilmesi açısından kamuoyu bu ihlalierin varlığı konusunda özellik bilgilendirilmelidir.
• Ihlalleri durdunnak için siyasal yetkililerin teşvik edilmesi
Halk düzeyinde tartışma ve alenen kınama her zaman yeterli değildir . Bazen daha zorlayıcı önlemlere gerek vardır . Bu noktada, üçüncü taraf Devletlerin uluslararası insancıl hukuka saygıyı sağlamak için sorumluluklarını
üstlenmeleri ve etkilerini kullanmaları gerekir.
Bir Devletin uluslararası insancıl hukuk ihlallerini durdurmak bakımından
ilk adım örneğin, protesto şeklinde diplomatik baskı uygulamaktır. Daha zorlayıcı önlemler, izleyen süreçte alınabilir ve belki de alınması
gerekir.
atabileceği
"Konferans, Parlamenterleri ve Hükümetleri (.. .) uluslararasi insaneli hukuk
kurallannin uygulanmasi için, özellikle bu kurallann ihlal edilmemesini
sağlamak
amacwla ulusal yasalanna caydmc1 yaptmmlan
dahil etmekle ve bakanliklararasi komiteleri
oluşturma
veya
yeniden faaliyete geçirme ya da ulusal duzeyde alinmasi
gereken önlemleri takip ve koordine etmekten sorumlu
bir daire
oluşturma
veya delege atama
o/as1ilğm1
inceleyerek ulusal düzeyde önlemler almaya davet eder."
Pariamentolararası Birlik, 90 . Konferans,
Eylül 1993
77
,_ Parlamenterlerin rolü nedir7
Parlamenterlerin oynadı()ı rol alınan önlernin türüne göre de()işiklik gösterir fakat parlamenterler yukarıda belirtilen adımlardan herhangi birine katı­
labilirler.
Bir parlamenter soruşturma komisyonu kurulması parlamentonun karar verece()i bir husustur. Bununla beraber, ida ri bir soruşturma yapmak veya
Uluslararası Soruşturma Komisyonu'nun hizmetlerinden yararlanmak da
Yürütmenin karar verece()i bir durumdur. Parlamentonun rolü bu ba()lamda Yürütme'nin bunu gerçekleştirmesi için etkinlik göstermektir.
Bilgilerin halka duyurulup duyurulmayaca()ı, parlamenterlerin ihlallerle il gili bilgi toplamaya katılma derecelerine bal)lıdır . Bir parlamento soruştur­
ma komisyonu kuruldu()u taktirde, komisyonun görevi içinde öngörüldül)ü
sürece ve gerekti!) i gibi, parlamenterler elde ettikleri sonuçları halka duyurabilirler. Her durumda parlamenterler uluslararası insancıl hukuk ihlalleri
ile ilgili halk düzeyinde bir tartışma başlatmak için eldeki bilgileri kullanabilirler.
Tartışma
sonunda Parlamentonun endişesini ifade eden karar veya bildirgeler ortaya çıka bi lir. Tartışma ve sonuçta ortaya çıkan kararlar televizyon da yayınlandıl)ında ve medya tarafından kullanıldıl)ında bu özellikle etkilidir. Tartışma bölgesel veya Parlamentolararası Birlik gibi evrensel parla mentolararası
ha büyük etki
organizasyonlar çerçevesi dahilinde yürütüldül)ü zaman da yaratır.
Uluslararası insancıl
hukuk ih lallerini durdurmak için
kullanılan
etkinlik gös-
terme yöntemlerinden ço()u Yürütme tarafından uygulanmalıdır . Parla menterler bu nedenle Yürütmeyi bu tür önlemleri almaya teşvik etmelidirler.•
78
Ne yapabilirsiniz?
.1 Devletinizin
Uluslararası Soruşturma
Komisyonu'nun yetkisini
tanıyan
bir deklarasyanda bulunup bulunmadığını kontrol ediniz (bkz. Bu el kitabının üçüncü bölümündeki örnek deklarasyon) .
.1 Devletinizin dahil
da uluslararası
kat gösteriniz .
olduğu
insancıl
olmadığı
veya
saygı
hukuka
herhangi bir
çatışma­
gösterilmesine büyük dik-
.1 Bu amaçla, bir "Parlamento Takip Komitesi" kurmakta tereddüt
etmeyiniz. Bu Komitenin görevi aşağıda belirtilenleri sağlamak­
la görevli parlamento üyelerinden oluşan bir grup veya bir organdır (komisyon, yan komisyon):
• Verilen emirler ve
ihlal eden
kişilere
alınan
siyasal kararlar,
uluslararası insancıl
hukuku
cesaret verdi(li yönde yoruma yolaçacak bir içerik ta-
şımamalıdır.
e Herhangi bir ihlal, usulle ilgili güveneelere gereken özen gösterilerek
ceza 1an d ı rı 1ma lı d ır .
.1 Bir
çatışmada
bir veya daha fazla
sayıda
Devletin
uluslararası
insancıl
hukuku ihlal ettiğine dai" bir olasılık veya en küçük bir
ipucu mevcutsa, aşağıda belirtilen girişimleri dikkate alınız:
e Hükümetinizin, ihlalleri
açıklama
gerçekleştirmekle
itharn edilen Devletten bir
istemesinin talep edilmesi;
e Muhtemelen
Parlamentotarararası
Birlik ya da bölgesel bir parlamento-
lararası
organizasyon yoluyla tarafsız bir parlamento komisyonunun
veya uluslararası bir parlamento komisyonunun kurulmasının önerilmesi;
e Devletiniz ve
uluslararası insancıl
hukuku ihlal etmekle itharn edilen
Devlet, Uluslarararası Soruşturma Komisyonu'nun yetkisini kabul eden
bir deklarasyanda bulunmuşlarsa, Hükümetinizden Komisyonun bir soruşturma
yürütmesini istemesinin talep edilmesi;
79
• Yürütme organının, toplanan bilgilere dayanılarak söz konusu Devletle
bir diplomatik diyaloga girmeye yönlendirilmes i.
./ Uluslararası insancıl hukukun ihlalleri konusunda güvenilir bilgiler elinizde mevcutsa.
yiniz:
a,ağıdakileri
• Toplanan bilgilere dayanarak,
hatalı
yapmakta tereddüt etme-
olan yetkililerle diyaloga giriniz;
• Ihlaliere son vermede en iyi araçlar konusunda bir politik tartışmaya giriniz;
•
Parlamentolararası
Birlik ve bölgesel bir
yon içinde de olmak üzere
parlamentolararası
bunların uluslararası insancıl
söz konusu olduı;)unda belirli konum edinmelerini
lamentoda bir tartışma başlatın ız .
./
Bunların
hepsinde
ba,arısız
saı;)lamak
olunursa. Yürütme
organizas-
hukuk ihlalleri
üzere par-
organını
ulusla-
rarası insancıl
hukuk kurallarına uyulmasını sağlamak üzere hatalı Devletle görü,melerde bulunmaya yönlendirmekte tereddüt
etmeyin iz .
./ Bu görü,melerde
ba,arı sağlanamazsa.
lirtilenler gibi daha
niz:
•
Çeşitli
zorlayıcı
Yürütmenin
a,ağıda
be-
önlemler almakta tereddüt etmeyi-
biçimlerde diplomatik önlemler,
• Ticari ayrıcalıkların ve anlaşmaların yenilenmemesi,
• Söz konusu Devlete yapılan kamu yardımının azaltılması veya askıya
alınması,
• ligili çok taraflı veya evrensel kuruluşun aldıı;)ı diı;)er önlemlere katılın­
ması.
80
Örnek belgeler
ve referans materyalleri
81
Örnek onay belgesi bildirimi
Taraf Devletler:
örnek onay belgesi
<kabul veya tasdik>
...... ..... ....... .. ... .. .... .... .... .. ... .. .. 'da .... ... ........ .. .......... .. ....... ......... tarihind e kabul
edilen ..... ... .. ..... ..... ............. ............... ... ............................. Sözleşme si,
... .... ....... ........ ... .. ........... .. .. .. ... tarihinde ..... .. ....... .. ............. ...'de imzaya açıl mış
ve adı geçen Sözleşme
................................ ... Hükümeti adına
.... ...... .. .......................
tarihinde
imzalanmıştır .
Bu yüzden ben ............... .......... .. ... ........ .. .. ..... .. .. ... ................... ........ [Devlet
Başkanının , Hükümet Başkanının yada Dışişler i Bakanının adı ve unvanı , ]
...................... ........ ........ ........................ Hükümetinin yukarıda adı geçen Sözleşmeyi inceledil')ini ve işbu Sözleşmeyi onayladıl')ını [kabul veya t asdik
ettil')ini] ve gerektirdil'li koşulları yerine getirmeyi ve uygulamayı kabu l ettil')ini resmen ilan ederim .
Bu onay [kabul veya tasd ik] belgesini şah i tler huzurunda ........ .. .. .... ............ .
'da .. .................. tarihinde i mzalamış bulunuyorum .
[imza] + [mühür]
83
Taraf olmayan Devletler:
Örnek katılım belgesi
........... ......................... ..... 'da .. ......... ... .... .......... ............ .......... tarihinde kabul
edilen .. ......... ........ ........ .... .. .... ............... .......... .Sözleşmesi ile ilgili olarak
ben .................... ....................... .. ... .......................... .. ........... .. .......... ... ........ ..... .
[Devlet Başkanının, Hükümet Başkanının yada Dışişleri Bakanının adı ve
unvanı,]
.............................. .......... ............ ... .. ....... .. ... Hükümetinin yukarıda
adı geçen sözleşmeyi incelediCiini ve işbu Sözleşmeye katılımı gerçekleş ­
tirdil:)ini ve gerektirdil:)i koşulları yerine getirmeyi ve uygulamayı kabul ettil:)ini resmen ilan ederim.
Bu
katılım
belgesini
şahitler
huzurunda ......................... ........ .. .... ..... ... .'da
.......... ... .. .................. tarihinde
imzalamış
bulunuyorum.
[imza] + [mühür]
84
1980 Konvansiyonel Silahlar
Sözleşmesi
ile ilgili örnek
onay, kabul, tasdik ve
katılım
belgeleri
1980 Sözleşmesine taraf olan ve de(! işiklik yapılmış ll ve IV no lu
Protakoliere
Mayıs
3
Derecede
Zararlı
uygun gören Devletler
de(Jiştirilen
1996'da
IV nolu Protakale
Aşırı
katılımı
uyulması
ll nolu Protakale ve
ile ilgili örnek muvafakat belgesi
yada Toplu Etkileri Bulunan Belirli Konvan siyonel
Silahların Kullanımının Yasaklanması ve Kısıtlanmasıyla Ilgi Sözle ş m e
New York'ta 10 Nisan 1981 tarihinde imzaya
açıldı(Jından ,
.. ..... .. ... ...................... ........................... Devleti aynı Sözleşmeye muvafık ol du(Jundan [onay, kabul, tasdik verdi(Jinden yada katılım gösterdi(Jinden]
ve buna ....................... tarihinde eklenen [1], [lll ve [lll] numaralı ProtakolIere uymaya katılım gösterdi(Jini açıkladı(Jından ,
Aynı Sözleşmeye taraf olan Devletlerin Inceleme Konferansı, 13 Ekim
Mayıs
1995'te ek Protokol IV'ü ve 3
ekieri kabul etti(jinden,
1996'da da Protokol ll 'ye
yapılan
bell i
muttali olan
Ben ................................... ... ............. .... ............... .... .... ...... ... .. .. ...... .............. .
[Devlet
unvanı , ]
Ba ş ka nının ,
Hükümet Başkanının yada Dış i şleri
......................... ...... ... .... ... ......... ....... Hükümetinin
çen IV nolu ve
IV' ün ve 3
ve
ge-
geçen ek Protokol ll'yi inceledi(Ji ni, Protokol
Mayıs
ba(Jiayıcılı(Jını
yi ve
yukarıda adı
Bakanının ad ı
yukarıd a adı
1996'da kabul edilen haliyle Protokol ll'n in ş artl a rının
kabul etti(! ini ve buralarda yer alan koşulları yerine geti rm e-
uygulamayı
kabul etti()ini resmen ilan ederim .
Bu kabul belgesini ........................ ... .... .'de .... .......... ........................t arihinde
şahitler
huzurunda
imzalamı ş
bulunuyorum .
[imza] + [mühür]
85
1980
Sözleşmesine
taraf olmayan ve dörtProtokoleve
de(liştirilmiş
ll
no.lu Protokol' e taraf olmak isteyen Devletler
Örnek katılım belgesi
Aşırı
Derecede
Zararlı
yada Toplu Etkileri Bulunan Belirli Konvansiyonel
Silahların Kullanımının Yasaklanması ve Kısıtlanmasıyla Ilgi Sözleşme
New York'ta 10 Nisan 1981 tarihinde imzaya
açıldığından,
Aynı Sözleşmeye taraf olan Devletlerin Inceleme Konferansı, 13 Ekim
1995'te ek Protokol JV'ü ve 3
ekieri kabul etti(linden,
Mayıs
1996'da da Protokol JJ'ye
yapılan
belli
muttali olan
Ben, .. ... ....... .......... .............. ... .. .. ................... .... .. ... .. ........... ...... ............ ....... .
[Devlet Başkanının, Hükümet Başkanının yada Dışişleri Bakanının adı ve
unvanı,) .................. ....................................... Hükümetinin yukarıda adı geı,;en Sözleşmeyi ineelediğini
ve aynı Sözleşmeyi ve ilgili 1, ll, lll ve IV nuProtokollerine katılım gösterdi!)ini ve buralarda yer alan koşulları
yerine getirmeyi ve uygulamayı kabul etti!)ini resmen ilan ederim .
maralı
Ben, .. ................................................................. .... ........ ........ ............. ..... .... Hükümetinin ayrıca 3 Mayıs 1996'da kabul edilen haliyle aynı Sözleşmeye eklenen ll no.Ju Protokol'ün şartlarını kabul ettiğini ve buralarda yer alan koyerine getirmeyi ve yürürlüğe girdiğinden itibaren uygulamayı kabul etti(lini resmen ilan ederim .
şulları
Bu
katılım
ihinde
belgesini .........................................'de ..................................... ta-
şahitler
huzurunda
imzalamış
bulunuyorum .
[imza) + [mühür)
86
Sözleşmeye imza koyan, ancak onay, kabul tasdik belgelerini henüz
teslim etmeyen Devletler
Örnek onay belgesi
<kabul veya tasdik>
Aşırı
Derecede Zararlı yada Toplu Etkileri Bulunan Belirli Konvan si yon el
Silahların Kullanımının Yasaklanması ve Kısıtlanmasıyla Ilgi S ö zle ş me
New York'ta 10 Nisan 1981 tarihinde imzaya
açıldı~ından ,
Sözleşme ..... ..... ........ .. ...... ....... ... .................... ............................. .. Devadına
leti
........... .. .......... .. .. ........ .. tarihinde
imzalandı~ından ,
Aynı Sözleşmeye taraf olan Devletlerin Inceleme Konferansı , 13 Ekim
1995'te ek Protokol IV'ü ve 3
ekieri kabul ettiğinden ,
Mayıs
1996'da da Protokol ll'ye
yapılan
belli
muttali olan
Ben, ...... ..... .. ............ .. ... .................. .. .... ....................................... .. .............. ..
[Devlet Başkanının, Hükümet Başkanının yada Dışişleri Bakanının adı ve
unvanı,] .......... .. .. .............. .... .. ................. .... .. Hükümetinin yukarıda adı geve aynı Sözleşmeyi ve ilgili 1, ll, lll ve IV nuProtokollerini onayladı~ını ve buralarda yer alan koşulları yerin e
getirmeyi ve uygulamayı kabul ettiğini resmen ilan ederim .
çen
Sözleşmeyi inceledi~ini
ma ralı
Ben, ....... ....... ... ............... .................... ... ....... ..... .................... .... .. ..... .. .... ... .. .
Hükümetinin ayrıca 3 Mayıs 1996'da kabul edilen haliyle aynı Sözleşmeye
eklenen Protokol ll' nin şartlarını kabul ettiğini ve buralarda yer alan ko ş ul ­
ları yerine getirmeyi ve yürürlüğe girdi(linden itibaren
etti(lini resmen ilan ederim .
Bu
katılım
rihinde
uygulamayı
kabul
belgesini ................................ .. ....... .'de ... ................... ............... ta -
şahitler
huzurunda
imzalamış
bulunuyorum.
[imza] + [mühür]
IV. Protokol ile ilgili deklarasyon: 1980 Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi ,
dört Protokolü nedeniyle, özel onay ve
lanmasını
gerektiren belli özell ikler
katılım
belgelerinin
taşır . Uluslararası Kızılhaç
ha z ır­
Komitesinin
Hukuk Bölümünden daha ayrıntılı açıklamalar ve bilg iler ed inilebil ir.
87
Önerilen deklarasyonlar
Uluslararasi
Soruşturma
yeterliliğinin
Komisyonu'nun
tanmmas1 ile ilgili
örnek tam ma deklarasyon u
1 no.lu Protokol 'ün Madde 90, paragraf 2 (b)'si mucibince, deklarasyon lar lsviçre 'de tutulacaktir. /sviçre bunlarm kopyalanm Yüksek Sözleşmeci
Tarafiara iletecektir.
" ....... ............... ....... .... .... ......... .............. ...... ... .. ... ........... .... ...... .......... Devl eti,
aynı yükümlülü{Jü kabul eden di{Jer bütün Yüksek Sözleşmeci Taraflarla ilgili olarak, Uluslararası Soruşturma Komisyonu ' nun bu gibi başka herhangi bir Tarafça öne sürülen iddiaları, 1949 Cenevre Sözleşmeleri ' ne eklenen
1 no. lu Protokol'ün 90. Maddesi ile yetkilendirildi{Ji biçimde de{Jerlend irme
yeterlili{Jine sahip oldu{Junu fiilen ve özel bir anlaşma olmaksızın kabul etti{Jini resmen beyan eder."
88
1980 Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesinin IV
numaralı
Protokolünün
şartlarına
uymaya muvafakat
gösterdiklerini dekiare eden Devletler için örnek
deklarasyon
Örnek anlayış deklara syon u
7 Numarali Seçenek (önerilen)
"IV
numaral ı
Protokolün
... ... .............. Devletinin
şartlarının
bütün
şartlarda
geçerli
olaca (l ı
anlayışıdır . "
2 Num arali Seçenek Örnek deklarasyon
.. .. ................ Devleti IV
numaralı
Protokolün
şartlarını
bütün
şartlarda
uy-
gulayacaktır . "
3 Numarali Seçenek Örnek deklarasyon
... ................. Devleti IV numaralı Protokolün şartlarını hem uluslararası silahlı çatışmalarda hem de uluslararası olmayan silahlı çatışmalarda , 1949
Cenevre Sözleşmelerindeki ortak 3. Maddede tanımlanan şekilde uygulayacaktır."
89
Kızılhaç
ve
ve
Kızılay
korunması
amblemlerinin
kullanımı
ile ilgili örnek yasa
::;..... Genel kurallar
Madde 1 -
Korumanın kapsamı
12 Ağusto s 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokol l'in sa ğlık bi rimleri v e bunların ulaştırma araçları ile ilgili Ek l'i111 dahil olmak üzere 8 Ha ziran 1977121 tarihli Ek Protokolleri-20nci Uluslararası Kızılhaç - Kızıl a y Kon feransında kabul edilen Ulusal Derneklerin Kızılhaç ve Kızılay Ambleml eri ni Kullanması ile ligili Yönetmelik ve buna daha sonra yapılan ilaveler; !31.. ... ... .. .............. Kızılhaçı ' nın (Kızılayı'nın)l41 tanınması ile ilgili .... .... ... .... ... (ta rih) tarihli kanunla ilgili olarak (yönetmelik yada başka bir yasal düzenl eme). işbu kanunla koruma altına alınanlar şunlardır : - beyaz zemin üzerine
kızılhaç yada kızılay amblemi;15! - "Kızılhaç" yada "Kızılay" ibaresini;161 sağlık birimleri ve ulaştırma araçlarının ayırt edilmesi için kullanılacaktır.
Madde 2 - Koruma
kullanımı
ayırt
ve
edici
kullanım
Silahlı çatışma sırasında
bir koruma aracı olarak kullanılan amblem, Cenevre Sözleşmeleri ve bunların Ek Protokollerinin sağlık personeli ve sağlık bi rimleri ve bunların ulaştırma araçlarına sağladığı korumanın görünür işare ­
tidir. Amblem in boyutları bu nedenle mümkün olduğu kadar büyük olacaktır . Bir işaret aracı olarak kullanılan amblem, bir şahsın yada eşyanın bir Kı ­
zılhaç yada Kızılay kuruluşu ile bağlantılı olduğunu gösterir. Amblem küçük
boyutlu olacaktır .
);;>-
Amblemin
kullanımı
ile ilgili kurallar
A. Amblemin koruyucu amaçla
Madde 3 -
Silahlı
kuvvetlerin
kullanımı171
Sağlık
Birimleri
tarafından kullanım
.. .......... ........ ....... .. ... .. (Devletin adı) silahlı kuvvetlerinin Sağlık Birimleri, Savunma Bakanlığının kontrolü altında, hem barış döneminde hem de savaş
döneminde, kızılhaç (kızılay) IBI amblemini, karada, denizde ve havada bu lunan sağlık personelini, sal')lık birimlerini ve bunların ulaştırma araçlarını
belli etmek için kullanacaktır .
Sal') lık personeli amblemi gösteren kolluklar !akacaktır ve kiml ik kartları taşıyacaktır . Bu kolluklar ve kimlik kartları. ............ ...... .. (Savunma Bakanlı l') ı) 191
tarafından ver ilecektir. Silahlı kuvvetlerde görevl i din personelinin , s a ğ lık
90
personeliyle
aynı
nıtıcı işaretler
koruma
verilecektir.
altına alınması sağlanacaktır
ve bunlara
aynı
ta -
Madde 4 - Hastaneler ve diğer sivil sağlık birimleri tarafın­
dan kullanım
Sağlık Bakanlığınınl10l kesin yetkilendirmesi ile, kontrolü altında bulunan
ve özellikle yaralı, hasta ve deniz kazasına uğramış olanların nakliyesi ve te davisi ile görevli sivil sağlık personeli, hastanele r, diğer sivil sağlık birimle ri ve si vil sağlık ulaştırma araçları, savaş döneminde koruma amaçlı olarak
amblemi kullanacaklardır.l1 ı ı
personeli amblemi gösteren kolluklar takacaktır ve kimlik kartla Bu kolluklar ve kimlik kartları .. .... ............... (Sağlık Bakanlı ğı)112l tarafından verilecektir. Hastanelerde ve diğer sağlık birimlerinde görevli sivil din personelinin, sağlık personeliyle aynı koruma altı n a alınması
sağlanacaktır ve bunlara aynı tanıtıcı işaretler verilecektir.
Sivil
sağlık
rı taşıyacaktır .
Madde 5 - ..............
Kızılhaçı (Kızılayı) tarafından kullanım l13l
................................ Kızılhaçı (Kızılayı) silahlı kuvvetlerin Sağlık Birimleri em rine sağlık birimleri ve personel ve ulaştırma araçları vermeye yetkilidir. Bu
gibi personel, birimler ve ulaştırma araçları askeri kanunlara ve yönetmeliklere tab ii olacaktır ve Savunma Bakanlığı bunlara kızılhaç (kızılay)l1 4 l
amblemini koruyucu bir araç olarak kullanma yetkisi verebilir. Bu gibi personel, işbu yasanın Madde 3, paragraf 2'si ile uyumlu olarak kolluk takacaktır ve kimlik kartı taşıyacaktır. Ulusal Dernek, amblemi kendi sağlık perso neli ve sağlık birimleri için bir koruma aracı olarak işbu yasanın Madde 4'ü
ile uyumlu bir biçimde kullanmak üzere yetkilendirilebilir.
B. Amblemin işaret aracı kullanımı l15l
Madde 6- ............. Kızılhaçı (Kızılayı) tarafından kullanım113 J
.. ............................ Kızılhaçı (Kızılayı) amblemi bir şahsın yada eşyanın Ulusal Dernek ile bağlantılı olduğunu göstermek amacıyla bir işaret aracı olarak kullanmaya yetkilidir. Koruyucu olarak kullanılan amblemle karıştı rı lma ması amacıyla, amblem in boyutları küçük olacaktır.J16l
............................. Kızılhaçı (Kızılayı) "Ulusal Derneklerin Kızılhaç yada
Amblemini Kullanmaları ile ligili Yönetmelikler"i uygulayacaktır.J17l
Kızılay
:.................................... (Devletin adı)toprakları üzerinde hazır bulunan diğer
ülkelerin Ulusal Kızılhaç yada Kızılay Dernekleri, ........ .. ................... Kızılha -
91
çı'nın (Kızılayı'nın) onayı
ile amblemi
aynı şartlar altında kullanacaklardır.
C. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay kuruluşları
Madde 7 -
Uluslararası Kızılhaç
ve
Kızılay
Hareketinin ulus-
lararası kuruluşları tarafından kullanımı
Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Uluslararası Kızılhaç ve
nu her ko ş ul ve zamanda amblemi kullanabilir.ıısı
Kızılay
Federasyo-
);;- Kontrol ve Cezalar
Madde 8 - Kontrol önlemleri
.. .. ............................................ (Devletin adı) yetkilileri, kızılhaç yada kızılay
amblemini n, "Kızılhaç" yada "K ızılay" adlarının ve ayırt edici işaretierin kul lanımı ile ilgili kurallara sıkı sıkıya uyulmasını bütün zamanlarda güvence
altına alacaktır . Söz konusu amblem, ad ve işaretleri kullanmaya yetkili şa­
hıslar üzerinde sıkı denetim uygulayacaklardır . 1191 Kötüye kullanımı engel lemek için uygun olan her adım ı atacaklardır ve bu konuda özellikle söz konusu kuralları silahlı kuvvetleri20I, polis kuvvetleri, yetkililer ve sivil hal kın1211 mümkün oldu~unca ayrıntılı bir biçimde ö(Jrenmesini sağlayacaklar­
dır .
Madde 9 - .........................
Kızılhaçı'nın (Kızılayı'nın)
rolü
.......................... ......... .. . Kızılhaçı (Kızı layı) , yetkililerle, kötüye kullanımı önle me ve engelleme çabaları konusunda işbirliği içinde olacaklardır .122 1
...................................... Kızılhaçı (Kızı layı) ilgili cezai, sivil yada idari konulardaki bu gibi bir kötüye kullanımı .... .. .......................... .'a (yetkili makam) bil dirmeye yetkili olacaktır .
Madde 1 O - Amblemi n kötüye kullanımı123l
Her kim bilerek ve isteyerek ve yetkisi olmadan kızılhaç yada kızılay amblemlerini, "Kızılhaç" ve "Kızılay" sözcüklerin i, ayırt edici bir işareti yada taklit niteliğindaki veya kargaşaya yol açacak başka herhangi bir gösterge,
emare yada sembolü, ne amaçla kullandı(Jına bakılmaksızın , kullanırsa;
özellikle de herkim adı geçen amblemi veya kelimeleri veya sözcükleri işa ­
retler, posterler, ilanlar, broşürler veya ticari belgelerde kullanır yada bun ları mallar yada ambalajlar üzerine yerleştirir, satar, satışa çıkarır yada te davülde olan mallar arasına koyarsa ; .. .. ... .......................... .. (gün yada ay)
boyunca hapis cezasına çarptırılır ve/veya ........ .... .. .. .. .. .. ................ (yerel pa ra birimi miktarı)124J tutarında para cezasına çarptırılır . Eğer suç bir ortaklık
92
(ticari firma, dernek, vs.) bünyesi içinde işlenmişse, ceza, suçu işleyen ya da işlenmesi emrini veren şahıslara uygulanacaktır.
Madde 11 - Bir koruma aracı olarak kullanılan amblemin sadöneminde kötüye kullanımıl251
vaş
Her kim bilerek ve isteyerek kızılhaç yada kızılay amblemini yada a yırt edici başka bir işareti hilekarca kullanarak bir düşmanın ölümüne, vücudunun
yada sağlığının ciddi bir biçimde hasar görmesine sebep olursa yada böyle bir eylemin gerçekleştirilmesi emrini verirse savaş suçu işlemiş olur ve
.................... .. .. yıl hapis cezasına çarptırılır.l261 Hilekarca kullanım, düşma­
nın iyi niyetinden faydalanarak, düşmanı kandırarak uluslararası insani hukukun kuralları ile kendisine sağlanan koruma kapsamında bulunduğunu
ya da kendisinin öngürülen korumayı sağlamak konumunda olduğunu zan netmesini temin etmek anlamına gelir. Her kim bilerek ve isteyerek ve yetkisi olmadan kızılhaç yada kızılay amblemini yada taklit niteliğindeki veya
kargaşaya yol açacak başka herhangi bir ayırt edici başka bir i ş areti kulla nırsa .. .... .... .... ........ ... .(ay ya da yıl) hapis cezasına çarptırılır.
Madde 12 -
Kırmızı
zemin üzerinde beyaz
haçın
kötüye
kullanımı
!sviçre silahlı kuvvetleri ve kızılhaç ambleminin birbirine karıştırılabilecek
nedeniyle, kırmızı zemin üzerine beyaz bir haçın yada bunun bir taklidini oluşturan başka herhangi bir işaretin ister bir marka yada ticari işaret ,
ister de bu gibi işaretierin bir parçası olarak, yada ticari ahlaka aykırı bir bi çimde, yada !sviçre ulusal bütünlüğünü zedeleyebilecek şekillerde kullanı ­
mı da, benzer şekilde, bütün zamanlarda yasaklanmıştır; uymayanlar hakkında .. .. ................ (yerel para birimi miktarı) tutarında para cezasına hükmedilir.
olması
Madde 13 - Ara önlemler
.......... ............. .. .. .. .. ...(Devletin adı)l271 yetkilileri gerekli ara önlemleri alacaklardır . Bunlar özellikle, işbu yasaya aykırı olarak nesneler ve malzemelere el
koyabilirler, kızılhaç ve kızılay amblemlerinin ve "Kızılhaç" ve "Kızılay" sözcüklerinin, masrafları suçun işlenmesini tahrik edenlerden alınmak üzere,
kaldırılmasını talep edebilir ve bunların bu yönlü üretilmesinde kullanılan
araçların imha edilmesini emredebilirler.
Madde 14tescili
Kurumların,
ticari isimlerin ve ticari
markaların
Kızılhaç yada kızılay amblemlerini veya "Kızılha ç" yada " Kızılay" adlarını iş ­
bu yasaya aykırı bir biçimde kullanan kurumların ve ticari isimlerin tescili
93
ve ticari markaların, ticari işaretierin ve sanayi model ve tasarımlarının kayda geçirilmesi reddedilecektir.
:;.;..
Başvuru
ve
yürürlüğe
girme
Madde 15 - Işbu yasanın uygulanması
Işbu yasanın uygulanmasından .... ... ... .... ...................... (Sav unma Bakanlığı,
Sağlık Bakanlığı) sorumludur.l2BJ
Madde 16 -
Yürürlüğe
girme
Işbu yasa ...... .. ........ .. ............................ ....te (yayın landığı tarih, vs.) yürürlüğe
girer.
Notlar:
ı.
Bu antlaşmaları bulmayı kolaylaştırmak için, bunların resmi kanunlar ve antlaş­
malar icmali içindeki yerinin tam olarak belirtilmesi tavsiye edilir. Bunların metinleri Birleşmiş Milletler Antlaşma Serilerinde de yayınlanmıştır: Cilt 75 (ı950).
sayfalar 3ı-4ı7 ve Cilt ıı25 (ı979). sayfalar 3-699.
2. Bu Ek 30 kasım ı993 tarihinde gözden geçirilmiş ve
tarihinde yürürlüOe girmiştir . IRRC'nin Ocak- Şubat
düzeltilmiş
ı994
hali ı Mart ı994
tarihli 298 nolu sayısı ­
nın 29 - 4ı no . lı sayfaları arasında yayınlanmıştır.
3. Mevcut Yönetmelikler ı965 yılında yapılan 20. Uluslararası Kızılhaç Konferansın ­
da kabul edilmiş ve ı99ı ' de Delegeler Konseyi tarafından kabul edilmiş ve 3ı
Temmuz ı992 tarihinde yürürlüOe girmeden önce Cenevre Sözleşmelerine taraf
Devletlere
sunulmuştur .
4. Insani yardım alanında devlet yetkililerine yardımcı bir gönüllü yardım derneği
olarak. Işbu yasanın • ............... ... .... .... Kızılhaçı (Kızılayı)" , • ........................ .. . Kızılhaçı· ya da • ..... ... ...... ...... .... ... . Kızılayı• olarak söz ettiOi her yerde belirtilmelidir. Kanunda yer alan resmi ad yada
5. Ulusal
yasaların
"Kızılhaç·
ve
tanıma aracı kullanılmalıdır.
bütün durumlarda hem
"Kızılay• adlarını koruması
kızılhaç
ve
kızılay
amblemlerini, hem de
önemlidir.
6. Amblemden söz edildiOinde "kızılhaç• ve "kızılay• terimleri genellikle küçük harflerle yazı lırken , büyük harflerle yazılan "Kızılhaç· ve "Kızılay• adları Kızılhaç ve Kı ­
belirtmek için kullanılmaktadır . Bu kural kargaşayı önlemede
zılay kurumlarını
yardımcı olmaktadır .
7. Optimum koruma
sai)lanması amacıyla saijlık
94
birimleri ve
ulaştırma araçlarını
işaretiernekte kullanılan
caktır.
8.
amblem in boyutları mümkün oldul')unca büyük tutula-
Protokol 1, Ek l'de belirtilen ayırt edici işaretler de kullanılacaktır .
Kullanılacak
amblem burada belirtilmelidir.
9. Birinci Cenevre Sözleşmesinin 40. Maddesi gere!) ince kolluklar sol ko la takılacak
ve suya dayanıklı olacaktır . Kimlik kartında taşıyanın resmi olacaktır. Devletle r
kimlik kartını bu Sözleşme ekindeki örnel')e uygun olarak yapabilirler. Savunma
Bakanlıl')ı bünyesinde kolluk ve kimlik kartları vermeye yetkili makam açık bir bi çimde belirtilmelidir.
10. Bu gibi bir yetkilendirme yapmaya ve amblemin kullanımını izlemeye yetkili kı ­
lınan makamın açıkça
tavsiyelerde ve
belirtilmesi önemlidir. Bu yetkili, gerektil')ine kendisine
bulunacak Savunma Bakanlıl')ı ile birlikte çalışacaktır .
yardımda
11. Dördüncü Cenevre Sözleşmesinin 18 ila 22 . Maddelerine ve 1 numaralı Protokol ün 8 ve 18. Maddelerine bakınız . 8. Madde "sal')lık personeli" , "sal')lık birimleri"
ve· sal') lık ula ştırma araçları"nı özellikle tanımlamaktadır. Hastaneler ve dil')er sivil sal')lık birimleri bu işaretleri yalnızca silahlı çatışma zamanlarında kullanacaklardır. Bunların bu işaretleri barı ş döneminde da kullanmaları Ulusal Dernel')e ait
olan binalarla bunların karıştırılması riskini dol')urur.
12. Sivil sal') lık personelinin kolluk ve kimlik kartları kullanmasıyla ilgili olarak , Dördüncü Cenevre Sözleşmesinin 20. Maddesi ve 1. Protokolün 18. maddesinin 3.
paragrafı , bunların işgal edilen topraklarda ve savaş olan yada olabilecek yerlerde kullanımını mümkün kılar . Ancak kolluklar ve kimlik kartlarının silahlı ç atışma
zamanlarında geniş oranda dal')ıtılması tavsiye edilir. Sivil sal') lık ve din personeli için örnek bir kimlik kartı 1. Protokolün Ek l'inde verilmiştir . Kolluk ve kimlik kartı vermeye yetkili makam belirtilmelidir (örnel')in Sal')lık Bakanlıl')ının bir birimi ).
13. Birinci Cenevre Sözleşmesinin 27. Maddesine uygun olarak, tarafsız bir devletin
Ulusal Dernel')i sal')lık personelin i ve sal')lık birimleri ve ulaştırma araçlarını , bir
ta raf olan bir Devletin silahlı kuvvetlerinin Sal') lık Birimleri emrine verebilir. Birinci Cenevre Sözleşmesinin 26 ve 27. Maddeleri ayrıca yetkililer
tarafından tanınan başka gönüllü yardım derneklerinin, savaş döneminde, Sal') silahlı çatışmaya
lık
personelini ve Sal') lık birimleri ve ulaştırma araçlarını , kendi ülkelerinin silahkuvvetlerinin yada bir silahlı çatışmaya taraf olan bir Devletin Sal') lık Birimi emrine vermesi ihtimalini mümkün kılar. Ulusal Derneklerin personel i gibi bu perlı
sonel de bu durumda askeri kanun ve yönetmeliklere tabi olacaktır ve yalnızca
görevlere verileceklerdir. Yardım derneklerinin amblemi kullanmasına izin
tıbbi
verilebilir. Bu gibi durumlar nadirdir. Böyle bir yetkilendirme yapılmışsa veya
yapılaca k olursa bunu mevcut yasada belirtmek yararlı olabilir. Ayrı ca, 1. Protokolün 9. maddesinin 2. paragrafının c) yan paragrafı yansız bir uluslararası i nsa 'ni kuruluşun, sal')lık personeli , sal')lık birimleri ve ulaşım araçlarını uluslararası
95
bir silahlı çatışmaya taraf olan olan bir Devletin kullanımına sunması olasılığını
sağlar.
Bu tür personel o zaman çatışman ın bu tarafının kontrolü altında olacak
ve Ulusal Dernek ve diğer gönüllü yardım dernekleriyle aynı koşullara tabi ola caktır. Bu personel özellikle askeri ya sala ra ve yönetmelikle re tabi olacaktır .
14. Yani daima, silahlı kuvvetlerin Tıbbi Hizmetlerince kullanılan amblem (Birinci
Cenevre Sözleşmesinin 26. Maddesine ba kınız) . Saliihiyetli yetkilil erin onayıyla ,
Ulusal Dernek, bir silahlı çatışma çıkması durumunda tıbbi amaçlı olarak kullanılmasına zaten karar verilmiş birim ve ulaştırma araçlarını işaretiemek için, barış döneminde de, amblemi kullanabilir (amblemin Kullanımı Yönetmeliğinin
13. Maddesi) .
15. Birinci Cenevre Sözleşmesinin 44. Maddesinin 4 fıkrasına göre amblem, olağa­
nüstü bir önlem olarak ve yalnızca barış döneminde, (Uluslararası Kızılhaç - Kızı ­
lay Hareketinin bir parçası olmayan) üçüncü şahısların ambulans olarak kullanı­
lan taşıtları ve özellikle yaralı veya hastaları ücretsiz olarak tedavi eden yardım
istasyonlarını işaretiemek için kullanılabilir . Ancak, amblemin kullanımıyla ilgili
yazılı izin Ulusal Dernek tarafından verilmelidir, Ulusal Dernek bu kullanımı kontrol etmeyecektir. Ancak, bu gibi bir kullanım tavsiye edilmemektedir, çünkü karıştırma riskini arttırabilir ve kötüye kullanıma yol açabilir. "Yardım istasyonu"
terimi, benzer şekilde, örneğin mağazalarda ve fabrikalarda kullanılan ve içinde
ilkyardım malzemeleri bulunan kutu veya kitler için de kullanılmaktadır . Yol işa­
retleri ve sinyalleri ile ilgili 8 Kasım 1968 tarihli Birleşmiş Milletler Sözleşmesi
hastaneler ve ilkyardım istasyonlarını gösteren yol işaretleri ile ilgilidir. Bu işa ­
retler amblem in kullanımı ile ilgili kurallarla uyumlu olmadıQından, alternatif işa ­
retleri n, örneOin hastaneleri belirtmek için mavi zemin üzerine "H" harfinin kullanılması
gibi,
kullanılması
tavsiye edilir.
16. Amblem , örneOin , bir pazıbende yada bir binanın çatısına yerleştirilemez . Barış
döneminde, olaQanüstü bir önlem olarak, amblem, özellikle de Ulusal DerneO in
ilkyardım görevlilerin derhal tanınması gereken durumlarda büyük, boyutlarda
olabilir.
17. Bu Yönetmelikler Ulusal DerneOin, fon toplama etkinlikleri bünyesinde, üçüncü
şahıslara Kızılhaç ve Kızılay ad ve amblemini kullanma yetkisini, çok kısıtlayıcı
bir biçimde vermesine olanak saOiar (Madde 23, "sponsorluk").
18. Birinci Cenevre
Sözleşmesinin
44. Maddesi, 3
fıkrası
dikkate
alınır.
19. Sorumlulukların işbu yasada yada yürütmeyle ilgili bir yönetmelik veya kararnamede
açıkça
ortaya
konması
önerilir.
20. Uluslararası insancıl hukukun yayılması kapsamında dikkate alınır .
21 . Özellikle başka ayırt edici işaretler kullanmaları için teşvik edilmeleri gereken
96
sağlık
görevlileri ve sağlık hizmetleri çalışanları
nizasyonlar arasında koordine sağlar.
arasında
ve hükümet
dışı
orga -
üstlenmeleri gereken çok önemli bir rol vardır .
Hareketi Tüzüğü, Ulusal Derneklerin "ayrıca devletleri ile uluslararası insancıl hukuka saygı ve kızılhaç ve kızılay amblemlerinin korunmasını sağlamak için işbirliği de" yapacaklarını açıkça şart koşmaktadır
(Madde 3, Fıkra 2).
22. Ulusal Derneklerin bu
bağlamda
Uluslararası Kızılhaç-Kızılay
23. Bu tür bir kötüye
kullanım
hem
savaş,
hem de
barış
döneminde engellenmeli-
dir. Amblemin gösterge amaçlı kullanımı ile ilgili ihlaller aşağıda 11 . Maddede
izah edilenlerden daha az ciddi olsa da, bunlar da ciddi olarak ele alınmalı ve tereddüt edilmeden bastırılmalıdır. Gerçekten de, eğer amblem barış döneminde
etkin bir biçimde korunmuşsa , savaş döneminde ambleme daha fazla saygı du yulacaktır . Bu gibi bir etkin koruma özellikle uygulanan cezaların ağırlığından
kaynaklanır. Sonuç olarak, uygulanan cezanın caydırıcı etkisi olabilecek bir hapis
yada para
cezası olması
önerilir.
24. Para cezasının caydırıcı etkisinin korunmasını sağlamak amacıyla yerel para biriminin değer kaybının hesaba katılması için ilgili cezaların miktarlarının periyodik olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu mütalaa 11 . ve 12. Maddeler
için de geçerlidir. Bu nedenle uygun para cezası miktarlarının işbu yasa ile değil
de başka araçlarla , örneğin yürütmeyle ilgili bir yönetmelikle düzenlenmesi değerlendirilebilir . Uluslararası insancıl hukukun uygulanması ile ilgili bir Ulusal
Komite miktarları gerektiği gibi bilahare düzenleyebilir.
25. Bu en ciddi kötüye kullanım türüdür, çünkü amblem büyük boyutlardadır ve sa vaş döneminde kişileri ve varlıkları korumaktan ibaret olan esas amacına yönelik olarak kullanılmaktadır. Bu Madde genel olarak uluslararası insani hukuk ih lallerinin önlenmesi, özellikle de Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokollerinin uyile ilgili ceza yasalarına (örneğin Askeri Ceza Kanununa) uygun hale
gulanması
getirilmelidir.
26. Birinci Protokolün 85. Maddesinin 3. Fıkrası f) Bendi uyarınca amblemi n haince
kullanımı ağır bir ihlaldir ve savaş suçu satılmaktadır (85. Madde, 5. Fıkra) . Bu gibi bir kötüye kullanım bu nedenle bilhassa ciddidir ve bu gerçekleştir il irse çok
ağır
cezalar
uygulanmalıdır .
27. Yetkili makamlar (mahkemeler, idari yetkililer, vs .) belirti niz.
28. Bu yasanın uygulanmasından hangi yetkilinin en üst düzeyde sorumlu olduğu ­
nun kesin bir biçimde tanımlanması özellikle önemlidir. ilgil i Bakanlıklar arasın ­
da, genel olarak Savunma ve Sağlık Bakanlıkları arasında , yakın bir işbirliği yapılması tavsiye olunabilir. Uluslararası insani hukukun uygulanması ile ilgili bir
Ulusal Komite bu bağlamda faydalı bir görev üstlenebilir.
97
Uluslararası insancıl hukuk kapsamında
belirli gruplara sağlanan korumanın
kısa özeti
,._ Yaralı,
hasta ve deniz kazazedeleri
Muharebe alanında ölüme terkedilen yaralı askerlerin içinde bulunduğu du rum uluslararası insancıl hukukun ve "savaş alanındaki orduların yaralıları ­
nın durumunun iyileştirilmesi ile ilgili" 1864 tarihli Cenevre Sözleşmelerinin
kaynağı olmuştur. Bu Sözleşme insanlık tarihinde ilk defa, savaş alanında­
ki yaralı ve hasta askerlerin uyruğuna bakılmaksızın tedavi edilmesini şart
koşmuştur. Bu koruma daha sonra deniz savaşlarıyla ilgili olarak, yaralı,
hasta ve deniz kazası geçirmiş askerleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Son olarak, 1977 tarihli Ek Protokollerin kabulü ile Devletlerin benzer koşul­
larda ve durumlarda hasta, yaralı ve deniz kazası geçirmiş askerlere karşı
yükümlülüklerini sivilleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Uluslararası insancıl
gili olarak
•
hukuk yaralı, hasta ve deniz
kazası geçirmiş kişilerle
il-
aşağıdakileri şart koşar:
Bu kişiler insanca muamele görmelidir, bu nedenle yaşamiarına son
verilmesi, işkence veya tıbbi deneyler gibi insanlıkdışı muameleye tabi
tutulmaları kesinlikle yasaktır;
• Tehlikeden ve tehditlerden özellikle misilleme, yağmalama veya kötü muamele gibi davranışlardan korunmaları gerekir;
•
Çarpışmaların olası
maları
•
ve
etkilerinden korunmaları için gecikmeksizin arangerekir.
toplanmaları
En az gecikmeyle ve olumsuz bir ayrım yapılmaksızın durumlarının gerektirdiği tıbbi tedaviyi görmeleri gerekir. Tıbbi nedenlere dayalı ol ması dışında hiç bir ayrım yapılamaz ve hiç kimse düşman ordusunda
yer alması veya uyruğu, cinsiyeti, ırkı ya da dinsel inançları nedeniyle
ayrıma maruz kalamaz.
Yaralı,
hasta ve deniz kazası geçirmiş olanlara tıbbi bakım sağlama yükümak olarak, Cenevre Sözle,melerine taraf Devletlerin şunları
yerine getirmeleri gerekir:
lülüğü ne
98
•
Sivil ve askeri sağlık birimlerinin çatışma durumlarında çalışmaları nı
sağlamak
•
•
Çatışma bölgelerinde çalışabilmeleri için saldırılardan bağışık olan hizmetlerin neler olduğunu ilan etmek; sağlık personelinin tarafsız karşı
herhangi bir saldırı kesinlikle yasaktır.
Kızılhaç
neler ve
•
ve Kızılay amblemiyle açıkça işaretlenmiş ambulanslar, hastasağlık hizmetleri için de benzer önlemlerin alınması ;
Yaralıların
ve
hastaların
güvenli bir yerde tedavisi için hastane bölge ve
ve sınırlarının belirlenmesi; bu konuda hükümleri n barış döneminde belirlenmesi ve gerekli düzenlemelere tabi tutul ması gerekir.
alanla rının oluşturulmas ı
•
Hastane gemilerinin çat ışma başladıktan sonra talep edilmesi ve donazor olduğundan savaş döneminde hangi gemilerin bu amaçla
kullanılacağının önceden belirlenmesi;
tılması
e
Tıbbi
amaçla
kullanılacak
uçaklarla ilgili olarak da
aynı
önlemlerin
alın­
ması.
;....
Savaş
esirleri
Birinci Dünya Savaşı sırasında esir düşen askerlerin sayısı ve tutuklu bulunsüre Devletleri, 1929 yılında kabul edilen bir uluslararası antlaşma ile hangi savaş esirlerinin özel muameleye hakkı olduğunu ve bunla ra karşı hiç bir intikam eyleminde bulunulmaması gerektiğini belirleyen ka lıcı bir ilkeyi yazılı hale getirmeye teşvik etmiştir . Böylece belirlenen antlaş ­
ma kuralları daha sonra 1949 tarihli Cenevre Sözleşmesi ve 1977 tarihli ek
1. Protokolü ile tamamlanmış ve daha ayrıntılı hale getirilmiştir. Bu belgeler
sava, esirlerini uluslararası bir silahlı çatışmada düşman eline düşen silahlı kuvvetler mensupları olarak tanımlar_ Savaş esirinin statüsüyle karşı ­
laştırıldığında silahlı kuvvetler personelinin statüsü sadece ordu mensupları için uygulanmakla kalmaz, aynı zamanda silahlı kuvvetiere destek veren
sivil pilotlar, ticaret filosu personeli ve savaş muhabirleri, ve belirli durumlarda direniş kuvvetlerinin mensupları gibi kişilere de uygulanır. Savaş esi ri statüsü uluslararası nitelikte olmayan çatışmalar için geçerli değildir, an cak bu durum bu tür bir çatışmanın taraflarının ortak onayı ile, ele geçirilen
kişilerin aynı kurallardan ve savaş esirlerine sa1)1anan güvencelerden yararlanmalarına müsaade etme kararı verilemeyece1)i anlamına gelmez.
duruldukları
99
Savaş
esiri statüsü bundan yararlanan kişiye belirli haklar ve koru-
ma sağlar ve aynı sebeple esiri ele geçiren tarafa (aşağıda esiri elinde tu tan Devlet olarak adı geçer) bir takım yükümlülükler getirir.
•
Bir savaş es iri ele geçirildiğinde yalnızca soyadını, adını ve rütbesini , dotarihini ve personel numarasını söylemekle yükümlüdür.
ğ um
e
Savaş esiri in sanca muamele görmeli ve tüm koşullarda kişiliğine ve
onuruna saygı gösterilmelidir. Ölümle sonuçlanabilecek veya yaşamını
tehlikeye atan herhangi bir davranış ve tüm mis ilierne eylemleri kesin likle yasaktır. Tıbbi deneyler ve fiziksel sakatlama yanında bilgi almak
için yapılan işkence de yasaklanmıştır : Savaş esirine yapılan herhangi
bir i ş kence eylemi savaş suçu olarak kabul edilir. Savaş esirinin insanca
muamele görmesi ve kişiliğine saygı gösterilmesi durumu aynı zaman da halkın olumsuz yaklaşımından ve hakaretlerden korunması anlamına
da gelir. Esirin bayrağına ve ülkesine hakaret gibi aşağılayıcı davranı ş,
zorla çalıştırma ve sıradan suçlularla bir arada gözaltında tutmak da ya saktır.
•
Ayrıca,
ele geçirilir geçirilmez esirin bir form doldurması sağlanmalı ve
bu form ICRC kanalıyla ülkesindeki ulusal istihbarat bürosuna gönderil melidir, böylece ailesi başına gelenler hakkında bilgilendirilmiş olur.
•
Esirin ail esi ile düzenli olarak yazışması için de aynı kanalların kullanıl ­
ması ve kendisine gönderilen paketleri almasına izin verilmesi gerekir.
altındaki savaş esirlerini koru maktan sorumludur ve böylece mümkün olan en kısa süre içerisinde esirleri savaş alanından uzaklaştırmak ve bu amaçla kurulmuş olan uygun
kamplarda gözaltında tutmakla yükümlüdür. Kamplarda maddi ve manevi yaşam koşullarının sağlanmasından sorumludur: barınma , giysiler, gıda
ve tıbbi tedavi , dini gerekleri uygulama . Uluslararası insancıl hukuk aynı za manda kamplarda savaş esirlerinin yaşamlarını idare eden önlemleri de be lirler. Esirler çalıştırılabilseler de hayatları tehlikeye atılamaz; örneğin, bir
esir gönüllü olarak katılmadı(Jı takdirde mayın temizleme gibi tehlikeli bir
işi yapmaya zorlanamaz.
Esirleri elinde tutan Devlet kendi yetkisi
Savaş esirleri onları elinde tutan Devletin silahlı kuvvetlerinin bağlı oldu(Ju
yasa ve yönetmeliklere tabi oldukları için, yasal ve disiplinle ilgili bir eyleme maru z kalabil irler. Yine de tüm koşullarda adil yargılanma hakkına sa -
100
hiptirler ve insanlıkdışı cezalara çarptırılamazlar. Kaçma girişiminde bulunveya bunda başarılı olduklarında cezalandırılamazlar.
duklarında
Son olarak, esirleri elinde tutan Devletin aktif çarpışmalar sona erdiğinde
gecikmeksizin elindeki tüm esirleri serbest bırakması gerekir. Esirlerinin ülkelerine iadesi nd e haklı görülmeyen herhangi bir gecikme Cenevre Sözleş­
melerinin ağır ihlalini oluşturur.
::...- Sivil halk
Birinci Dünya Savaşının mağdurlarının çoğu ordu mensubu askerlerdi; si viller tüm mağdurların % B'ini oluşturmaktaydı. Bununla beraber, savaş
yöntemlerindeki değişikliklerin ve doğrudan sivil halkı hedef alan politika ların uygulanmasının bir sonucu olarak son onyıl içindeki silahlı ça tışmala ­
rın mağdurlarının tümünün % 85'ini siviller oluşturur. Uluslararası insancıl
hukukun dayandığı konulardan biri silahlı kuvvetler arasında meydana gelen çatışmalardır . Dördüncü Cenevre Sözleşmesi ve 1977 tarihli Ek Protokolleri esirlerin durumuna ve iki tür tehlikeyle karşı karşıya olan kişilerin ve
sivil halkın korunmasına özel bir yer vermektedir: Bu kişiler askeri operasyonların hedefi olabilirler - Insancıl hukukun bu kişilere karşı saldırıları yasaklama nedeni budur; kuvvetin kötüye kullanılmasının ve diğer zulümlerin
kurbanı olabilirler. Bu durumda uluslararası insancıl hukuk insan hakları
hukukunun barış döneminde oynadığı rolü savaş döneminde oynar ve her
bireyin temel haklarını güvence altına alır. Belirli gruplarda yer alan ki şi ler
özel korumaya bilhassa tabidirler ve bu haktan yararlanırlar:
• Çocuklar
18 yaşın altındaki çocuklar çarpışmalara aktif olarak katılamaz ve silahlı
kuvvetiere alınamazlar. Yine de çocuklar çarpışmalara katılır ve esir düşer ­
lerse, özel bir muameleye tabi tutulmaları gerekir. On sekiz yaşın altınday­
ken işledikleri silahlı çatışma hukuku ihlal leri için cezaya çarptırılamazlar.
• Kadmlar
Kadınlar savaş döneminde kendilerine karşı işlenen ırza geçme, insan onuruna aykırı davranışlar ve fahişeliğe zorlama gibi belirli suçlara karşı koru ma altındadırlar. Gözaltında tutuldukları zaman kadınların erkeklerden ayrı
yerde bulundurulmaları gerekir. Hamile veya loğusa kadınlar üzerinde
ölüm
cezası
uygulanamaz.
101
•
Çatışmaya katılan
topraklarında
bir ülkenin
bulunan kişiler
vatandaşı
olup
düşman
Kendi güvenlikleri veya Devletin güvenli(Ji açısından bir risk teşkil etmedisürece, bu kişilerin ülkelerine dönmelerine izin verilmelidir. Bu kişiler ül kelerine dönmemeye karar verirlerse, barış döneminde yabancı uyruklu
olarak muamele görmeleri gerekir. Gerekiyorsa, gözaltında veya ev hapsin de tutulabilirler, ancak kendilerine bu tür önlemlerle ilgili başvuru imkanı
verilmelidir.
ği
•
Silahlı işgal altındaki
topraklarda
yaşayan
siviller
Bu kişiler asıl amacı işgal eden Devletin olası kötü muamelesine karşı ken dilerini korumak ve işgal altındaki topraklarda durumu işgal döneminde olduğu şekliyle devam ettirmek olan belirli kurallara tabidirler. Uluslararası
insancıl hukuk mevcut durumu korumayı hedefler, çünkü silahlı işgal uluslararası hukukta geçici bir durum olarak görülür. Bu gibi durumlarda, sivil
halk belirli haklardan yararlan ır, ve herhangi bir tür cezalandırmaya tabi tutulamaz. Bu nedenle, işgal altındaki topraklarda yaşayanları bu topraklardan sürmek ve bir yerden başka bir yere göçe zorlamak yasaktır . Işgal eden
Devlet kendi vatandaşlarını işgal edilen topraklara yerleştiremez, ve (askeri
nedenler gerektirmedikçe) evleri veya mevcut yapıları tahrip ederek bu topraklarda fiziksel değişiklik yapamaz.
• Işgal durumlarında gözaltında tutulanlar
Bu
kişiler,
özellikle aileleri birleştirme bakımından kendilerine uygulanan
tercih edilebilebilir nitelikte olsa da, ulusal topraktaki düşman
sivillerine ve savaş esirlerine uygulanan özel kurallara tabidirler.
bazı koşullar
tarafın
102
Daha Ayrmt1h bilgi için
103
Nasıl
ve nereden daha fazla bilgi edinilebilir?
;..... Kime
soralım?
Gereksinim duyduğunuz bilginin türüne göre aşağıdaki kurulu ş lara
ba ş vurabilirsin iz
Parlamentolararası
•
Birlik
P.O. Box 438
Tel : (41.22) 919 41 50
1211 Geneva 19 (Switzerland)
Faks: (41 .22) 733 31 41,919 41 60
Internet: http:Uwww.ipu.org
Teleks: 414217 IPU CH
E-posta: postbox@mail.ipu .org
Parlamentolararası
insancıl
Birlik size teknik bilgi
hukukla ilgili parlamenterlerin
yardımcı
sağlayamaz
ancak
girişimi hakkında
uluslararası
bilgi edinmenize
olabilir.
• Uluslararası Kızılhaç Komitesi, Uluslararası Insancıl
Hukuk Danışmanlık Servisi
19, avenue de la Paix
Tel: (41 .22) 734 60 Ol
1202 Gen eva (Switzerland)
Faks: (41 .22) 733 20 57
Internet: http://www icrc.org
E-posta : w ebmaste r.gva@icrc.org
Danışmanlık
Servisi Devletlere uygulama ile ilgili ulusal önlemler konusun -
da teknik destek sağ l ar . Mevcut ulusal önlemler hakkında bilgi alışver iş ini
artırmak
yer
•
aldığı
için çal ı şır ve Merkezde bu amaçla hazırlanmış ulusal ön lemlerin
bir dokümantasyon merkezi
Uluslararası Soruşturma
bulunmaktadır .
Komisyonu
Palais Federal (ouest)
Tel : (41 .31) 322 30 82
3003 Bern (Switzerland)
Faks: (41 .31) 324 90 69
Internet: http://www.jhffc org
E-posta : IHFFC@eda.admin .ch
105
•
San Remo Enstitüsü
italya
lsviçre
Villa Ormond
Geneva Office
Corso Cavallotti 113
P.O. Box 301
18038 San Remo,
1211 Geneva
Tel: (39.184) 54 18 48
Tel : (41 .22) 90 61 681/2
Faks: (39.184) 54 16 00
Faks: (41.22) 73 10 255
E-posta: iihl@sistel.it
E-posta: iihl@maxess.ch
1nternet:
http:/1194.243.52.209/ii hi/
:;;... Hangi dokümanlardan
yararlanılabilir?
Yayınlar
Uluslararası insancıl
hukuk
ICRC'nin konuyla ilgili çok
hakkında
sayıda
daha fazla bilgi sahibi olmak için,
kitap, el
kitabı
ve
broşürlerinden
birinden
yararlanabilirsin iz.
•
Ingilizce, Fransızca, Ispanyolca: International humanitarian law:
Answers to your questions (Uluslararası Insancıl Hukuk: Sorularınıza Ya-
•
Ingilizce, Fransızca, Ispanyolca, Arapça, Rusça: NAHLIK, Stanis-
nıtlar),
ICRC, Cenevre, 1998, 47 sayfa,
foto()raflı,
21x 23 cm.
law E. A brief outline of international humanitarian law
sancıl
Cross
hukukun
(Kızılhaç
kısa
(Uluslararası
in-
özeti). ICRC, 1984, (International Review of the Red
Uluslararası
Dergisi)
ayrı
basımı,
Temmuz-A()ustos
1984). 48 sayfa, 15,5 x 23 cm.
•
Fransızca, Ingilizce: KALSHOVEN, Frits. Constraints on the waging of
war, ICRC, 1987, 175 sayfa, 15,5 x 23 cm.
•
Fransızca, Ingilizce, Ispanyolca, Almanca: PICTET, Jean. Develop-
ment and principles of international Humanitarian Law (Uluslararası Insancıl Hukukun Gelişimi ve Ilkeleri). Martinus Nijhoff Publishers, Dord-
recht/Henry Dunant lnstitutr, Geneva, 1983, 99 sayfa, 15.5 x 23 cm.
•
Fransızca, Ingilizce, Almanca: GASSER, Hans-Peter. International
Humanitarian Law: An Introduction (Uluslararası Insancıl Hukuka Giriş),
Henry Dunant Institute, Geneva/Paul Haupt Publishers, Bern, 1993, (HAUG, Hans, Humanity for all (Herkes için
15.5 x 23 cm .
106
insanlık) ayrı basımı).
92 sayfa,
Ispanyolca: SWINARSKI, Christophe. Introduction al derecho interna-
•
cional humanitario (Uluslararası Insancıl Hukuka Giriş). ICRC, InterAm erican Institute of Human Rights, 1984, 72 sayfa, 15.5 x 23 cm.
Arapça: ZEMMALI; Ameur. Introduction to international humanitarian
•
law (Uluslararası Insancıl Hukuka Giriş), Arab Institute of Human Rights,
1993, 97 sayf a, 15 x 24 cm.
Portekizce: SWINARSKI, Christophe. A norma e a guerra: palestras
•
sobre direito internacional humanitario, S.A. Fabris, 1991,96 sayfa, 16 x
22 cm .
Siparişinizi
adresi yukanda verilen ICRC'nin Halk1 Bilgilendirme Merkezine
gönderdiğiniz
takdirde en k1sa sürede
işleme
koyulacakt1r.
Internet'te uluslararası insancıl hukuk antlaşmaları:
http:Uwww. icrc.org
Internet erişiminiz varsa, ICRC2nin Internet sitesindeki antlaşmalara baka aynı
bilirsiniz. Site
kal
konularında
zamanda
antlaşmalada
güncel bilgilere
ulaşmanızı
ilgili imza, onay,
da
katılım
ve inti-
sağlamaktadır.
Uluslararası Insancıl Hukukla ilgili CD-ROM
ICRC,
savaşların yapılış şekillerini
korunması hakkındaki
mayı
ve
diğer
yönlendiren ya sa ve
savaş mağdurlarının
yasayla ilgili 1859'dan günümüze kadarki 89
metinleri içeren
uluslararası insancıl
antlaş ­
hukukla ilgili bir CD-
Rom'u üç dilde (Ingilizce, Fransızca ve Ispanyolca) hazırlamıştır . Bu CDROM 1929 tarihli ilk Sözleşme (sadece Fransızca), 1949 tarihli dört Sözleş­
me ve 1977 tarihli iki Protokol'ün
la
antlaşmalada
ilgili imza, onay,
yorumlarını;
katılım
lara yönelik çeki nce, deklarasyon ve
CD-Rom'un
kullanıcıları
farklı antlaşmaların
bir
itirazların
antlaşma
31
Aralık
1998 tarihi
ve intikal bilgilerini; ve
itibarıy ­
antlaşma­
tam metinlerini içermektedir.
metni ile ilgili yorumlar
arasında
ve
maddeleri v .b. arasındaki linkler sayesinde kolaylıkla
bir antlaşmadan diğerine geçiş yapabilecektir.
Şu
bilgisayar
donanımianna
gereksinim
vardır:
IBM tipi bilgisayar veya
eş­
de(leri, en az 486/66 mikroişlemci, en az 8 MB RAM (16 MB'Ia daha iyi performans elde edilmektedir); Windows 3.1 veya daha sonraki bir versiyonu,
ya da Windows 95; iki hızda bir CD-Rom okuyucu . Fiyat (Temmuz 1999) :
49.-lsviçre Frankı veya 30 .- Amerikan Doları . Sipariş Numarası : CD/001 P.4 .
107
Dünya genelinde ICRC
Delegasyonları
.- Afrika
•
•
•
•
Delegauan regıonale du CICR
Avenue du General de Gaulle
14, rue 1030 lace I'Hötel de Vrlle
BP 6157
YAOUNDE!Cameroon
E·marl CICR@CAMNET.CM
Covers Cameroon. Central Alrıcan Republıc. Chad.
Equatorıal Guınea. Gabon. Sac Tome and Prıncrpe
ICRC Delegatren
Kehegna tS
PO Box 5701
wıs Kebele 2BIHouse no ı t 7
ADDIS ABEBA/Ethıopra
E·ma ri rm add@telecom.net et
Covers Eth ıopra
ICRC Regıonal Delegauan
Denıs Prın Road
P.O. Box 73226
NAlROBilKenya
E · maıl. ICRC@arcc or.ke
Covers Kenya, D1ıboutr. Tanzanra, Uganda
MONROVIA/lıberıa
•
lrberıa
ICRC Delegauan
Plot B. Acacıa Avenue
P.O. Box 4442
KAMPAlA/Uganda
E· maıl. kampala. kam@ıcrc.org
Delegatran du CICR
Route de 1' Aeropon, parcelle 3S13
B.P. Jl57
ASMARA/Errırea
Covers Eritrea
•
ICRC Regıonal Delegauan (Semaha)
Denis Prin Road
P.O. Box 73226
NAIROBI/Kenya
E·marl: ICRC@arcc.OR.KE
Covers Samaha
•
ICRC Regronal Delegatren
t ı Eko Akete Close
Off Sı. Gregory's Road. Obalende
P.O Box 543Bı
S.W. lkoyı, lAGOS/Nigeria. W.A.
E-marl: ıcrclagng@hyperıa.com
Covers Nrgerıa
•
•
•
Delegauan regronale du CICR
tmmeuble les Arcades
Av. Franchet d'Esperey
BP. 459 · Oı Abıdıan
ABIDJANIRepublrque de Cöte d' lvoıre
Delegatran regıonale du CICR
Boite postale 56B t
Rue6xAPoıntE
Gambıa, Guınea· Bissau, Malı. Nıger
•
Covers Burundr
tCRC Delegatıon
4A Wıl krnson Road
FRHTOWN/Srerra leone
E·marl ıcrdre@sıerratel.~
Delegatıon du CICR
Rue de Kryovu - Rugunga
B.P. 735
KIGALVRwanda
Covers Rwanda
DAKAR FANN/Repubhque du Senegal
Covers Senegal, Burkına Faso, Cape Verde.
BUJUMBURA!Burundı
E · maıl · CICR@cbınl. com
•
ICRC Delegauan llsmara
• Blue Buıldı~ ,
M ueeı. APT. 1.1
P.O. Box 1109
Raskıdane
ICRC Del~aıron
Bushred ls and
Adlacent the Faıth Heahng Temple Church
Covers
•
•
•
•
E - maıl cKr@afri<aonlıne.co.cı
Covers Cöte d'tvoıre. Benın, Ghana.
Guınea. Sıerra leone. Togo
ICRC Deljatron
Street No 3
House No ı6
Amarat • New Extensron
P.O. Box ıB3ı
KHARTOUM!Sudan Republic
Covers Sudan
Delegatıon du CICR
32, avenue Papa 1~
B.P. 7Jl5 KIN 1
KINSHASA GOMBE/Republıque Democratrque du Congo
E-maıl: kinshasa.kin@m.org
Covers Republique Democratique du Congo
ICRC R~ronal Delegatren for Southern Alrica
Church treet 794
P.O. Box 2900ı
Sunnysıde O132
PRETORIA/South Afrıca
E- maıl: ıacpre@wn.apc: .org
Covers South Alri<a, Comoros. Mada~ascar,
Mauritıus. ley(helles, Lesotho. Swaıı and
108
•
ICRC Regıonal Delegatıon
9, Downie Avenue
•
ICRC Delegatıoo
lnternacional da Cruz Vermelha
Baırro Nelıto Soares (ex·Vıla Alıeel
Rua da lıberdade Nı. 130/132
Caıxa Posta! 2501
LUANDNRepublıca de Angola
Covers Angola
•
Delegaciön del CICR
!uan de Alıaga N 620
Magdalena de Mar
UMA ll/Peru
Belgravıa
P.O. Box 3970
HARARE/Zimbabwe
Covers Zimbawe, Botswana. Malawi,
Mozambique, Namibia. Zambia
•
Delegation du CICR
132 Av. Marechallyautey
Brauavılle/Coogo
Covers Congo
:;;...... Amerika
•
•
Delegacıön regıonal
del CICR
Cördoba 4S6
Pıso 20 •A•
BUENOS AIRES10S4/Argentına
E-mail: cıcr@satlink.com
Covers Bolıvıa. Chıle. Paraguay. Uruguay
Avenıda
Delegacıön del CICR
Carrera 14 # 81 -19
AA 91731
SAN1E FE DE BOGOTA 8,
D . C./Colombıa
E-maıl: cıcr@colomsat.neı.eo
•
Delegacıön regıonal del CICR
4a Avenıda 9-38. Zooa 10
Apanada Posta! 727-A
01909 GUATEMALA CIUDAD/Guatemala
E-maıl: cicrgu@proneı.neı.gt
Covers Cuba, Guatemala, Honduras, Nıcaragua.
Panama. Domınican Republic, EISalvador. Antigua
&Barbuda, Bahamas, Barbados. Belıze, Dominica,
Grenada, Guyana. Haıti, Jamaica. Saint Kiııı
and Nevıs. Saını lucıe. Saını Vincent and
the Grenadınes. Surıname. Trınidad and Tobago
Avenıda
E -m aıl : lım a . lım@ıcrc.org
Adresse postale
Apanada postaliB-O/Bl
UMA IBIPeru
•
Delegacıön regıonal del CICR
Qı 07. Bloco •D•.
Enırada 1J, Sala J/5- lago Sul
71615-200 BRASIUA. DF /Brasıl
E -maıl : cıe<@tba.com. br
•
Delegaciön regıonal del CICR
2100 Pennsylvania Ave NW
Suııe 545
WASHINGTON D.C. 20037/Un ıted States
E-mail: i<rc_wash@msn.com
Covers U.S.A. and Canada
•
Delegacıön d~ CICR
Calle Cuver No. 65
Colonia Anzures
Delegacıön Cuauhtemoc
MEXICO DJ. CP . 11510/Mexıco
Shis
Covers Ecuador. Venezuela
E-mail:cıcr@intraneı.com . mx
:;....- Asya ve Pasifik
•
ICRC Delegation
Char Rahi Hajı Yaqoob Street
Shar-1-Now
•
ICRC R:,ııonal Delegatran for South Asıa
47. Sun r Nagar
NEW DELHI IIOOOJnnd~
KABUUAfghanıstan
E-maı~ : i<rc@gi.ısdiOI.vsrıl.~ı.ın
Covers Bangladesh, Bhutan, Maldives, Nepal
•
Covers Bru~ı. lndonesıa. East Tımor .
Malaysia, Myanmar, Sıngapore
•
ICRC Deltsatıon
29, layar s Road
COLOMBO 5/Sri lanka
E-mail: colombo.col@ıcrc org
•
Delegaııoo du CICR
Boulevard Preas Sothearos 81
Sangkat Too~ Bassac
P.O. Box 406
PHNOM PENH/Royaume du Cambodge
E-mail· ıcrcphn@camnet.com kh
ICRC Regıonal De~ation
!alan lskandarsyah ı. No. 14
Kebayo<an Baru
Jakana Selatan 1ı 160
P.O. Box 4122
12041 JAKARTAnndooesı.ı
E - maıl· dJakana.dıa®KrCorg
109
•
ICRC Dele<Jallon
Bungalow No 12
lıreeı No 83. G-6/4
IILAMABAD/Islamıc Republıc
ol
•
ICRC Regıonal Delegalıon
20 lukhumvii Road, loı 4
loi Nana Tai
P.O. Box 11 ·1 492
BANGKOK 10112/Tha ıland
E·mail: b.ıngkok. ban@ıcrc.org
Coveıslao Peoples Oemocra1ıc Republıc,
Viel Nam, Chına, Democralıc Peoples
Republıc of Korea, Republıc of Korea. Japan,
Macao. Mongolıa. ı aiwan, lpr all ey lslands
ICRC Reıııonal Delegalıon
Erer:hem Buıldıng fıfıh Floor
Corner Herrera & lalcedo lıreeıs
le<Jaspı Village, Makaıı Cııy
METRO MANILA/Phı lıppines
Covers fıp, Ausıralia, Federaled llales of M ıcronesıa,
Guam [UIAI. Cook lslands [New Zealand[, Marshall lslands,
Solamon lslands, Kırıb.ılı, Nonhern Marıana ıslands [UlA[,
Nauru, Nıue [New Zealand[. Norlolk [Auslralıal.
;.- Doğu
•
New Caledonıa [FI. New Zealand, Palau,
Papua New Guınea, Pılcaırn lslands[GBI. French Polynesıa [FI.
lamoa, Easlern larnca [UlA[, Tokelau [New Zealand[,
Tonga, Tuvalu, Wallis and fuluna lslands [F[
Pakisıan
E·maıl: lslamabad.ısl@ıcrc.org
•
•
Avrupa ve Orta Asya
•
Dele<Jalıon
Orbelı. 41
ICRC
Armenıa
E·maıl: ıcrcerea@armınco.com
Aıerbaıdıan
ICRC Delegalion
4. Kedıa sir. Dıdube
380054 TBIUI\1
•
Georgıa
E-mail: ıcrc.la<@maıl.uzneı.nel
Covers Uzbek~lan, Kazakhs1an,
ICRC Regıonal Oeleııaııon
Bolshaya Pırogovskaya ul.,2/6
P.O.Box 645
RU\·119435 MOICOU
Kyıghyzslan, lurkmenıslan
•
Russıan Federaııon
ICRC Delegalion
Aını Sıreel 14/3
DOUCHANBE
E·maıl: mo~<:ou.mos@ıcrc.org
Russıan Federalıon,
ıncludıng Cher:hnya, Nalchık
Taıikislan
E·maıl: dushanbe@cicr.com.uz
Coverslajikıs1an
Covers
•
ICRC Regıonal Oele<Jalıon
8. 1·11Assaka !or Kuchası
700000 TAIHKENT
Ouzbekıslan
E·maıl. ııbılısılbi@ıcrc.org
Georgıa. Abkhasıa
Covers
•
av. 98 A
E-mail: b.ıku . bak@icrc.org
Covers Aıerbaıdıan
Covm Armenıa. Nagorny·Karabakh
•
ICRC Delegalıon
falalıKhan Hoıskıy
Republic Sladıum
370072 BAKOU
375028 YEREVAN
ICRC Reıııonal Oelegalıon
Bagdana Khmelnılskogo, 68, Flal 64
KYIV 252030
Ukıaıne
E·maıl : ıockıy@dele<Jalıon.relc. com
Covers Belarus,
;... Orta
•
•
Ukraıne,
Doğu
Moldova,
Eslonıa, lilhuanıa, laıvıa
ve Kuzey Afrika
ICRC Oele<Jalion
1 El \ad El Aalı Square
(former f ınny)!Dokk ı
CAlRO/Ar ab Republıc of Egyp1
E-ma ıl. ~rccaıe@lınk com.e<J
•
ICRC Deleganon
200, Hayatkon Sıreel
TEL AVIV 63405/11/ael
E ·maıl: ICRC@NETVIIION.NET.il
11 0
Regional Oelegalıon of 1he ICRC
Jabr~a. Black 5
Sıreel 3, House 32
PO. Box 28078 IAFAT
KUWAIT/Siale of Kuwaıl
E-mail: koweitkow@ıcrc.org
Covers Bahrain, Oman, Qalar, laudı
unııed Aıab Emıraıes, Yemen
Aıabıa,
•
•
•
•
ICRC Delegatıon
Abu Rummaneh
Rawda Square
Masr Street
Building Daher. 2nd floor
B.P. 3579
DAMAS/Syrian Arab Repubhc
•
ICRC Delegation
AI· Nıdhal
Secııon ı03,
Housı> 27
•
•
Street 30
BAGHDAD/Iraq
ICRC Delegalion
Amman· Shemıssani
Abu Hamed Al Ghazalı Sıreel
P.O. Box 9058
AMMAN ı t ı9t/Jordan
E · maıl: ICRCAMM@GO.COM.JO
Dele<ıation du CICR
lmmeuble ltanı
Rue Sadate·Hamra
BP. 7188
BEYROUTH/lıban
Delegaııon re<ııonale
du CICR
ı o. rue Mohamed Salah Ben M'Rad
ıooı TUNIS Belvpdere/Tunısıe
Covers Algerıa. lıbya, Maurııanıa. Morocco!Wesıern
ICRC Delegalion
Argentine Square
Jordan Avenue 5. TEHRAN/Islamıc Repubhc of Iran
ICRC Delegalion
Al Sonia. Housı> ı4
Street 46 of Jamal Street
Close to E~pıian Embassy
P.O.Box 2 67. SANA'A/Republıc of Yemen
::.- Batı ve Orta Avrupa ve Balkanlar
•
•
ICRC Delegalion
Rruga Durresiılsh Shkolla e Panısı>
TIRANA
Albania
E - maıl : icrc@ıcc.al .eu.org
•
ICRC Delegation
Zma1a od Bosne ı 36
7ıOOO SARAJEVO
•
ICRC Delegatıon
ul. florijana andraseca ı B
ıoooo ZAGREB
Croatia
E-mail: ıcraaghr@zg.tel . hr
•
ICRC Delegalion
Bosnıa - Herzegovına
E ·maıl: saraıevo.sar@icrc.org
•
•
Bureau de haıson du CICR
9 rue de Berri
7500B PARIS
france
Mar~ ıı Köruııı -33
ıoz BUDAPEST
Hungary
Covers Bulgaria, Czech Repubhc. Poland.
Romanıa, Slovakia, Sloven~
ICRC Delegation
•
Kaırska No 6
9ıOOO SKOPJE
former Yugoslav Republic of Macedonia
E-mail: ıcrcsko@unet.com. mk
::ı>
Dele<ıaıion du CICR
65, rue Belhard
1040 BRUXELLES
Belgique
ICRC Delegation
Bulevar (Nene Armi1e ı44
ııooo BELGRADE
federal Republic of Yugoslavıa
E - maıl : ıcrcbel@eunet yu
Hükümetlerarası kuruluşlardaki
Misyonlar/Delegasyonlar
•
ICRC Delegatıon to the UN
BO ı. Second Avenue,
ıBıh floor.
NEW YORK, N.Y. ıooı7-4706/USA
E-maıl: ma ıl@ıcrc.delnyc.org
•
ll
ı
ICRC Missıon to the OAU
Kehegna ıl
Kebele IBIHouse ı 17
P.O. Box 170ı
ADDIS ABEBA!Ethıopıa
E ·maıl : ICRC.OAU ADD@TELECOM.NET ET
Sahara
Bir kaç kelimeyle ....
Uluslararası Kızılhaç
Parlamentolararası
Komitesi
(International Committae of the
1889
yılında
1863
zılay
ve
kurulan ICRC;
Dernekleri ve
Kızılay
ve
ve
onurunu korumak ve onlara
savaş
{Jımsız
bir
çatışma
kuruluştur .
yardım
da, hukuku ve evrensel
geliştirmek
yaymak ve
silahlı
menterleri
gerçekleştirdi{Ji
Aynı
insancıl
için
ve
runması
bunların
ilkeleri
girişim
ko-
Sözleşmeleri
ve
olan Cenevre
rüşmelerde
kınma
ma{Jdurları
yetkililerle
tüsünü
mesine
ile gö-
tanır .
görüşmesi
rın tanınması anlamına
açıdan
taşıyan
ve
saygı
katkıda
ve geliştiril ­
bulunur;
kurumların çalışmasının
daha
iyi bilinmesine ve bunların çalışma yol-
Savaş
bu yetkililerin sta-
ve bu
düzeyde
ve bu tür
için temel bir faktör olan insan
Temsilci
üzerinde denetim sahibi
de{Jiştirmez
alır
hakkında görü ş lerini açıklar;
haklarının savunulmasına
bulunmak üzere delegeleri-
ni göndermesine imkan
ele
görmesi parlamenter demokrasi ve kal -
açmasına
çatışma tarafları
taşıyan konuları
konular
bir boyut kazanmıştır . Bu görev
ve Devletler ve
alışverişinin
ve üyelerinin dikkatine
Evrensel olma özelli{Ji
Ek Protokolleri ile kendisine
ICRC'nin delegasyon ofisleri
ve parla-
eder;
amacıyla , uluslararası
sunmak
ürünüdür; bununla
savaş ma{Jdurlarının
ve deneyim
Parlamentoların
çalışma larda
verilen pek çok görev sayesinde uluslararası
işbirli{Jinin
önem
beraber, hedefi
sa{Jia mak
arasında iletişim kurulmasını
sa{Jianmasını teşvik
zaman-
bulunur.
ICRC özel bir
i şbir li{Jini
bulunur.
Parlamentoları
Tüm ülkelerin
faaliyetlerini yön-
lendirir ve koordine eder.
ve
çalışmalarda
Bu amaçla :
ve ba-
Hareket'in
durumlarında
uluslararası
için
Birlik temsilci ku -
güçlendirme yoluyla halklar
arasında barış
ve
yardım
tarafsız, yansız
Temmuz
edilmiştir.
Parlamentolararası
rumları
şiddet ma{Jdurlarının yaşamını
sa{Jiamak olan
lamentosu temsil
Kı­
organıdır.
ICRC, kendine özel insani görevi
ve iç
kuruluştur .
bir
1999 tarihinde Birlikte 138 ülkenin Par-
Dernekleri Federasyonunun
Hareketinin kurucu
Birlik
Parlamentolarara s ı
temsilcilerini bir araya getiren
uluslararası
Kı­
Uluslararası Kızılhaç
oluşturdu{Ju Uluslararası Kızılhaç
zılay
toların
Uluslararası
Kızılhaç
Komitesi , Ulusal
kurulan
Birlik egemen Devletlerdeki Parlamen -
Red Cross - ICRC)
Kızılhaç
yılında
onla-
gelmez.
larının
güçlendirilmesine ve
mesine
katkıda
geliştiril ­
bulunur.
Parlamentolararası
Birlik, Birleşmiş Mil -
letierin hedeflerini
paylaşır, ça balarını
destekler ve onunla yakın bir işbirli{Ji
içinde çalışır.
112
Parlamentolararası
ICRC' nin uluslararası niteli{Ji 50 Devletle
yapmış
edilmiştir.
ile teyit
anlaşması
oldu{Ju ofis açma
antiaşması
Uluslararası
olan
manda,
hukuk
topraklarındaki
sı , hükümetlerarası
uluslararası
varlı{Jını
yasal
ruluşlarla
yasal statü-
anlaşmalar,
sünü belirler. Bu
ICRC' nin
1995
kabul eder
ayrıcalık
nır.
Bu
ri ve
ve
ba{Jışıklıkları
anlaşmalar
yargıya
kendisine ta-
ait prosedürlere
karşı
ba{Jışıklık
koru -
yılında
liştirmek
işbirli{Ji
hukuka
için bir Komite
içinde
Komitesi ile
yakın
bu Komite,
aşa{Jı ­
çalışan
mentolar ve üyeleri
tarafından alınan
rının dokunulmazlı{Jını
derhal bir dünya parlamenterler
hükümet görevle-
ba{Jışıklık
ve
ayrıcalıklar
Uluslarararası insancıl
ICRC için
Ianna
vazgeçilmezdir, çünkü bunlar onun faaliyetinde temel olan
sızlı{Jının
garantisidirler.
metdışı oluşumu
miş
bir konumda yer
ve hükü-
750; Dünya
Antipersonel
Birleş­
sayısı :
hukuk
antlaşma ­
gösterilmesi ve
bunların
saygı
gösteril-
karamayıntarının
kullanı­
mı , stoklanması,
saklanması
üretimi ve naklinin ya -
ve imha edilmesi;
Uluslararası
alır.
bir ceza mahkemesinin ku -
rulması.
çalışanlarının sayı­
çalışan
araştır­
mesi;
Parlamentolararası
7.500 (6.700 yerel personel buna da -
hildir); Merkezde
sı :
ve yan-
insani kuruluşların dışında
Bir kaç rakam: Saha
sı :
Yapısı
ile ICRC hem
katılım
ortaya koydu{Ju kurallara
Milletler sisteminin hem de di(ler
hükümetdışı
ayrı
tarafsızlık
amacıyla
de{Jerlendirmek
ması başlatmıştır :
rininkine benzer bir statüye sahiptirler.
Bu
ge-
kurmuştur .
önlemleri
uluslararası
Birlik
saygıyı
lerinin. arşivlerinin ve di{Jer dokümanlalegeleri,
ku -
girer.
da belirtilen hususlarda ulusal parla-
ve ofis-
sa{Jiar. ICRC de-
insa-
hükümetdışı
Parlamentolararası
Uluslararası Kızılhaç
ICRC'yi özellikle ida-
yan kanuni takibanan
ve
işbirli{Jine
da
uluslararası insancıl
hükümetlerarası kuruluşlara tanınan
ve
za -
ni ideallerle harekete geçen uluslarara-
ICRC'nin insani görevlerini yürüttü{Jü
Devletlerin
aynı
birliklerle oldu{Ju kadar hepsi
anlaşmalar,
bu
aynı
Birlik
parlamentolararası
bölgesel
personel
sayı­
Birli{Jin New York'ta bir Birleşmiş Mil-
çapında delegasyonların
letlerle irtibat bürosu
80; 1999 yılı bütçesi: 850 milyon
lsviçre Frankı
ICRC' nin saha
operasyonları
nılan fonların
büyük bölümü 20 hükü-
Birlik Genel Merkezi
Cenevre' dedir.
için kulla-
met ve hükümetdışı kuruluşlardan gelmektedir.
113
bulunmaktadır.
© PARLAMENTOLARARASI BIRLIK VE
ULUSLARARASI KlZlLHAÇ KOMITESI
1999
Tüm hakları saklıdır. Bu yayının hiç bir bölümü, Parlamentolararası Birlik
ve/veya Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin önceden izni alınmaksızın,
yeniden basılamaz, yeniden düzenleme amacıyla kaydedilemez veya herhangi bir şekilde elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt veya diğer bir yolla
bir yerden başka bir yere gönderilemez.
önceden izni alınmadan orijinal
haricinde ticari yollar da dahil hiç bir şekilde gönderilmerne ve
dağıtılmama koşuluyla ve bundan sonraki basımı gerçekleştirecek olanın
da aynı şartları yerine getirmesi koşuluyla, dağıtımı yapılır .
Bu el
kitabının , basımı gerçekleştirenlerin
baskısı
ISBN 92-9142-059-X
Basım :
Parlamentolararası
Birlik
Uluslararası Kızılhaç
(lnter-Parliamentary Union)
Komitesi
(International Committee
P.O. Box 438
of the Red Cross)
1211 Geneva 19 (Switzerland)
19, avenue de la Paix
1202 Geneva (Switzerland)
Tel : (41.22) 919 41 50
Tel: (41.22) 734 60 01
Faks: (41.22) 919 41 60
Faks: (41 .22) 733 20 57
E-posta: postbox@majl.ipu.org
E-posta : webmaster.gva@jcrc,org
Internet: http://www.jpu.org
Internet: http://www.icrc.ora
114