BOĞMACA ETKEN • Bordetella pertussis (Wooping Cough) • g- kokobasil BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ • Damlacık enfeksiyonu ile bulaşır • Çok bulaşıcıdır • Öksürürken, aksırırken ağızdan çıkan damlanın hava yoluyla solunmasıyla bulaşır • Kuluçka dönemi 5-10 gün arasında değişir • Belirtilerin ortaya çıkması için maksimum süre 21 gündür BELİRTİLERİ • • • • 3 Döneme ayrılır KATARAL DÖNEM Bu dönem 1-2 hafta sürer Burun akıntısı,hapşırma,düşük dereceli ateş ve hafif öksürük (Soğuk algınlığına benzer özellikler) • PAROKSİSMAL DÖNEM • Genellikle 1-6 hafta sürer ancak 10 haftaya kadar devam edebilir • Karakteristik bulguları patlar tarzda ,yoğun ve hızlı öksürük nöbetleridir • Yoğun bir şekilde öksürme görülür. Günde 20 defa öksürük atakları olabilir • Sert ve yoğun bir öksürüktür. • Nöbet sonunda hasta oksijensiz kaldığı için tipik TİZ bir ses çıkmasına neden olan derin bir nefes alırlar • Bebek ve çocuklar hasta ve sıkıntılı gözükürler ve nöbetler sırasında morarabilirler veya kusabilirler PAROKSİSMAL DÖNEM • KONVALESAN DÖNEM (İYİLEŞME DÖNEMİ) • Süresi kişiden kişiye değişir • Öksürük 1 ay içinde geçer. Tedavi, hastalığın şiddeti bu sürenin belirlenmesinde önemlidir • Tekrar bir solunum yolu hastalığına yakalanmak öksürük nöbetlerinin tekrarlanmasına neden olur • Yetişkinlerde hastalık hafif seyrettiğinden süresi de daha kısadır. Bu kişilerde tipik belirtisi inatçı öksürüktür. TANI • laboratuvar testleriyle kanda beyaz küre sayısının artmış olması, eritrosit sedimentasyon hızında değişiklik olmaması boğmaca tanısının konmasına kolaylık sağlayacaktır • Florosan antikor testiyle antijen araması yapılır • Kesin tanı konması için kültür gereklidir • Bu şekilde bakteriler üretilerek kesin tanı konur Belirtileri boğmacaya spesifik olmadığından bu şekilde diğer bakterilerin yol açtığı infeksiyonlardan, kistik fibrozis hastalığından, reflüden ayrılmış olur. TANI • Tipik öksürük tanı koymada önemlidir EPİDEMİYOLOJİ • Kış aylarında daha sık görülür • Her yaşta görülmesine karşın 1-5 yaş arası çocuklar risk grubunu oluşturur • Adelosan ve erişkinlerde daha hafif geçirilir • Bunlarda öksürük dirençlidir,bu bireyler aşılanmamış veya eksik aşılanmış bireylere bulaştırabilirler KOMPLİKASYONLAR • Boğmacaya bağlı en sık görülen ölüm hastalığın seyri sırasında ikinci bir enfeksiyon gelişmesidir • Zatürre gelişir • Daha az sıklıkla görülen komplikasyonlar otitis media,tetanik kasılmalar,mevcut tüberkülozun alevlenmesi, sıvı kaybı, iştahsızlık • Bronkopnömoni KORUNMA • Aşısı var • İnaktive (ölü)aşıdır • Boğmaca aşısı DaBT olarak 2.,4.,6.aylarda olmak üzere üç kez primer aşılama ve 18.ay sonunda Rapel olmak üzere toplam 4 kez uygulanır • DaBT kas içine uygulanır BAKIM • Hastalara solunum izolasyonu uygulanır • Öksürük başlatacak uyaranlardan uzak tutulur • Büyüklerde şiddetli öksürük karın fıtığına neden olabileceğinden dikkatli olunup karın sargısı kullanılabilir DİFTERİ • KUŞPALAZI ETKEN • Corynobacterium diphteria sporsuz, kapsülsüz, hareketsiz, pleomorfik gram pozitif bir basildir. BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ • Hasta veya portörlerden solunum yolu ile veya difteri basilinin bulaşmış olduğu gıda, eşya vs bulaşır • Kuluçka süresi 2-5 gündür • Difteri basilinin yerleşme yerine göre • Solunum yolunda ağız,boğaz,larinks (gırtlak) Solunum yolu dışında • göz,orta kulak,göbek deri,burun da görülebilir BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ • Enfekte deri lezyonları bulaşma direkt temas ile olmaktadır BELİRTİLERİ • • • • • • • Boğaz ağrısı Yutma zorluğu Burun akıntısı Ateş olmayabilir. Varsa 38 derece civarı Boyundaki lenf bezleri şişer Şişkinlikler boğazın daralmasına neden olur Ve ses kısıklığı yapar BELİRTİLERİ • Basil toksin salgıladığı için tehlikelidir • Boğazda pseudomembranöz lezyonlar yapar • Difteri basili tonsillada ve farinksde yerleşmişse kaldırmakla kanayan PSEUDOMEMBRAN’a dönüşür ve orayı tıkayarak hastayı nefessiz bırakabilir • Pseudomembran tonsil ile sınırlı kalmayıp uvula,farinks,larinks ve hatta vagina’yı tutabilir BELİRTİLERİ • Hastanın görünüşü soluk,ekstremiteler soğuk,şuur bulanıktır • Hasta boğularak ölebilir • Bu safhada Servikal LENFADENOPATİ ileri derecededir.Boyun ödemli,ağır vakalarda boyun kalınlaşır,gövde ile birleşmiş gibi görülür • Bu hale CESAR YAKALIĞI veya ÖKÜZ BOYNU denir Diphtheria Membrane One sign of diphtheria is swollen glands (enlarged lymph nodes) in the neck. • Diphtheria (mayo Clinic) TANI • Erken tanı hastalığın teşhisinde önemli • Kültür sonucu şüpheli vakalarda beklenebilir • Acil olarak boğaz kültürü yapılmalıdır EPİDEMİYOLOJİ • Sıklıkla 2-5 yaş aralığında görülür • 2 yaşından küçük çocuklarda lenfoid doku ve tonsiller tam gelişmemiş olduğundan difteri basili buralara yerleşemez • Kış ve ilkbahar aylarında sık görülür • Bakterinin dış ortama olan dayanıklılığı nedeniyle havlu, çarşaf, mendil gibi eşyaların ortak kullanımının da bulaşmada önemli olabileceği düşünülmektedir. • Bilinen tek kaynak insandır • Sterilizasyonu sağlanmamış sütlerle gelişen salgınlar bildirilmiştir. EPİDEMİYOLOJİ • Difteri aşılamasıyla tüm dünyada hastalığın insidansı azalmakla birlikte • Doğu Avrupa, Afrika, Bangladeş, Pakistan, Vietnam, tropikal bölgeler ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde hastalık endemik ve ara ara epidemik olarak devam etmiştir. • Hatta ABD’de evsizler, uyuşturucu bağımlıları ve homoseksüel erkeklerdeki deri ve ağız-boğaz taşıyıcılığı nedeniyle özellikle bu gruplarda küçük salgınlar halen görülmektedir. KOMPLİKASYONLAR • • • • SalgılananToksin sonucu Kalp yetmezliği gelişebilir Böbrek üstü bezleri tutulabilir Geçici felce neden olan sinir tutulumu Felç diyaframı etkilerse (solunum için gerekli olan ana kas) hastada zatürre veya solunum yetersizliği gelişebilir • Boğaz difterisinde;Boğazın arka duvarında oluşan kalın zar tabakası ciddi solunum problemlerine hatta boğulmaya neden olur KORUNMA • Aşısı var • İnaktive (ölü) TOKSİN aşıdır • Difteri aşısı DaBT olarak 2.,4.,6.aylarda olmak üzere üç kez primer aşılama ve 18.ay sonunda tekrar doz olmak üzere toplam 4 kez uygulanır • DaBT kas içine uygulanır • İlköğretim 1.sınıf ve 8.sınıfta erişkin tip Difteri ve Tetanoz karması uygulanır ve • Daha sonra 10 yılda bir tekrarı uygulanır BAKIM • • • • • Kesin izolasyon sağlanır Yaşam bulguları takip edilir Ağız,burun boğaz bakımı Gavaj veya IV yolla beslenme Hasta tolere ederse yüksek kalorili gıdalarla beslenir