BİTKİ KORUMADA DOĞAL PESTİSİTLERİN KULLANIMI Zir. Yük

BÝTKÝ KORUMADA DOÐAL PESTÝSÝTLERÝN KULLANIMI
Zir. Yük. Müh Seyla TEPE1
ÖZET
Bu makalede. bitki korumada pestisitlere karºý doðal ve güvenli alternatifler hakkýnda
bilgi verilmiºtir. Ayrýca bu amaçla kullanýlan bazý bitkilerin isimleri, özellikleri ve
kullanýlma ºekillerine deðinilmiºtir.
GÝRݪ
Uzun yýllardan beri bitki koruma da pestisit olarak kullanýlan kimyasallar insan ve
çevre saðlýðý üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadýr. Bilindiði gibi pestisitler kimyasal
maddelerdir ve doðanýn içinden gelmezler. Dolayýsýyla bu maddelerin doðaya verilmesi,
doðal dengenin bozulmasý yolunda bir basamak oluºturmaktadýr. Kullanýlan pestisitlerin
kalýntýlarý insanlarýn beslendikleri gýdalar üzerinde biriktiði gibi topraða ve daha sonra da
sulara karýºarak saðlýk açýsýndan önemli tehditler oluºturabilmektedir.
Sentetik Kimyasallarm Yerine Doðal Maddelerin Kullanýlmasý
Günümüzde sentetik kimyasallarýn az olarak kullanýldýðý yada hiç kullanýlmadýðý
üretim ºekilleri mevcuttur. Bu üretim ºekillerinin felsefesi zararlýlar ile mücadelede zararlý
populasyonunu ekonomik zarar eºiðinin altýnda tutabilecek her türlü doða dostu
uygulamanýn yapýlmasýdýr. Bu uygulamalarý iki grup altýnda toplamak mümkündür. Birinci
gruptoprak saðlýðýnýn iyi olmasý, ekim nöbeti, dayanýklý çeºitlerin kullanýlmasý, gen us ve tür
seviyesinde karýºýk ekim, ekim ve dikim sýklýðýnýn ayarlanmasý, ekim, dikim ve hasat
tarihinin manipulasyonu, tuzak bitkilerin kullanýlmasý, yabancý ot regulasyonu, dengeli
gübreleme gibi kültürel önlemlerin yer aldýðý gruptur. ikinci mücadele yöntemi ise belirli
madderi çeºitli formlarda bitkilere uygulayarak bitki üzerindeki zararlý populasyonunu
ekonomik zarar eºiði altýnda tutmayý amaçlamaktadýr (ONOÐUR ve ÇETÝNKAYA, 1999).
Sentetik kimyasallarýn kullanýmýna izin vermeyen en tutucu üretim ºekli ekolojik
üretimdir. Bitkisel ve hayvansal ürünlerin ekoljik metotlarla üretilmesine iliºkin yönetmelikte
kullanýmýna izin verilen maddeler; gübreleme ve toprak iºlemede kullanýlabilecek ürünler
(çiftlik ve kanatlý gübresi, çiftlik ve sývý ankiarý, saman, torf, mantar üretim artýklarý, organik
ortamlar, organik evatýklarý ve kompostlarý, bitki artýklarý ve kompostlarý, mezbaha ve balýk
endüstrisinden kalanlar, hayvansal atýklarýn iºlenmiº ürünleri, gýda ve tekstil endüstrisi
organik yan ürünleri, deniz yosunlarý ve ceviz yosunu ürünleri, talaº, aðaç kabuklarý ve
1
Narenciye ve Seracýlýk Araºtýrma Enstitüsü ANTALYA
113
odun artýklarý, odun külü, tabi fosfat kayalarý, kalsiyum lu alüminyum fosfat kayacý, volkanik
tüf, potasyum kayacý, kontrolorganýnca tanýnmýº potasyum sülfat, kireç taºý, tebeºir,
magnezyum kayacý, kalkerli magnezyum kayacý, magnezyum sülfat, kalsiyum sülfat,
kontrolorganýnca tanýnmýº iz elementler, kontrolorganýnca tanýnmýº kükürt, kaya unu ve kil.)
ve bitki zararlý ve hastalýklarýn kontrolünde kullanýlacak ürünler (balmumu, diatoma topraðý,
kaya tozu, kükürt, bordo bulamacý, burgundy bulamacý, sodyum silikat, sodyum bi karbonat,
potasyum sabunu (Arap sabunu), feromon preparatlarý, Bacillus thuringiensis preparatlarý,
granüler yapýdaki virus preparatlarý, bitki ve hayvan yaðlarý ve parafin yaðý) ve diðer ürünler
olarak 3 gruptatoplanmaktadýr (RESMÝ GAZETE, 1994). Bitki zararlýlarý ve hastalýklarýn
kontrolünde kullanýlacak olan ürünler arasýnda bazý bitkilerin ekstraktiarý da yer almaktadýr.
Hastalýk ve zararlýlarýn aktivitelerini etkileyen bitkisel bileºikler çok farklýdýr ve bunlarýn
arasýnda genellikle aminoasitler, ºekerler, enzimler, fenol yapýlý bileºikler, alkaloidler,
saponinler, glukosinolbotlar ve glikozitler bulunmaktadýr. Sentetik kimyasallar kullanýlmadan
önce uzun yýllar boyunca doðal bitkilerden elde edilen maddeler ile mücadele yapýlmýºtýr. LV.
Murat zamanýnda yazýlmýº olan 'Yabani Bitkilerin Týbta ilaç Olarak Kullanýllýºlarý' adlý kitapta
(TUNCER, 1978) bir çok bitkinin yaný sýra Koyun yavºaný (Teucrium po/ium)'nýn bir odada
yakýlmasý yada suyunun filit yapýlmasýnýn bütün haºereleri öldürdüðüne ve Kirpi dikeni
(Echinops sphaerocepha/us)' nin evin muhtelif yerlerine asýldýðýnda zararlýlarý kaçýrdýðýna
deðinilmektedir. ªu anda Türkiye' de ekolojik üretim yapJlan bölgelerde hastalýk etmenleri ve
zararlýlara karºý kullanýlan bitki ekstraktiarý çizelge l' de verilmiºtir (ERKAN ve DUMAN,
1999).
Pestisit Olarak Kullanýlabilecek Bazý Bitkiler
Pek çok bitki yýllardan beri zararlý ve hastalýklarla mücadelede kullanýlmaktadýr ve
hala kullanýlmaya devam edilmektedir. Bunlardan ekolojik tarýmda kullanýmý serbest
olanlardan Chrysanthenum cinerariae/o/ium ' dan elde edilen, muhtemelen bir sinerjist ihtiva
eden pyrethrin esaslý preparatlar yýllardýr ýsýrýcý ve emici böceklere karºý kullanýlmaktadýr ve
ayrýca arýlara karºý da zehirsiz olduðu bilinmektedir
Derris spp., Conchocarpus spp. ve Terphrosia spp.' den elde edilmiº rotenan etkili maddeli
preparatlar, temas zehiri olarak görev yaparlar ve balýk toksisitesine sahiptirler
114
Çizelge 1. Ekolojik Tarýmda Hastalýk Etmenleri ve Zararlýlara karºý kullanýlan Bitki
Ekstraktlarý
Ekstraktýn Adý
Miktar/
Hazýrlanýºý
Uygulama
konsantrasyon
Tohum Uygulamalarý Ýçin
Valerian
10 damla/ 1 lt su
Eczaneden alýnýr
Matricaria spp. ve 25- 30 g/1 lt su
Çiçekler
üzerine Tohumlar delikli bir
Anthemis
sýcak su koyulur ve kaba
koyulur,
spp.(Papatya türleri)
bu ºekilde soðutulur ekstrakt içine birkaç
Equisetum arvense 50 g/1 lt su
Yapraklar
suda kez daldýrýlýr ve
(at kuyruðu) ve 50 g/1 lt su
ýslatýlýr
kaynatýlýr, kurumaya býrakýlýr.
Sodyum
silikat
soðutulur ve sodyum
(Waterglass)
silikat ilave edilir.
Armonica rusticana 100 g/1 lt su
A.rusticina’
nýn Tohumlar ekstrakt
(Kara turp, Bayýr
yapraklarý
yada ile
ýslatýlýr
ve
turbu)
100 g/1 lt su
kökleri
veya kurumalarýna
izin
Allium
sativum
sarýmsaðýn
diºleri verilir.
(Sarýmsak)
ince parçalar haline
getirilir ve soðuk su
ile karýºtýrýlýr.
Yeºil aksamdaki fungal hastalýklarýn kontrolü için
Equisetum arvense 15 g/1 litre su (kuru) Tohum
Domates, hýyar, gül,
(at kuyruðu)
100 g /1 litre su (yaº) uygulamasýndaki
çilek, meyve aðaçlarý
gibi hazýrlanýr ve 3 ve
üzümsü
gün saklanabilir.
meyvelerde
kullanýlýr.
Allium
sativum 10 g/1 lt su
Tohum
(Sarýmsak)
uygulamasýndaki
gibi hazýrlanýr ve
hemen kullanýlýr.
Allium cepa
15 g/1 lt su
E.
arvense
gibi
(soðan)
hazýrlanýr ve hemen
kullanýlýr.
Armonica rusticana 30 g/1 lt su (yaprak Tohum
(Kara turp)
yada kök)
uygulamasýndaki
gibi hazýrlanýr ve
hemen kullanýlýr.
Zararlýlarýn kontrolü için
Tanacetum vulgare 30g/1 lt su
Materyal
üzerine Emici
böceklere
(Solucan otu)
kaynar su koyulur ve özellikle
yaprak
soðutulur.
pirelerine
karºý
Artemisia spp. (pelin 3 g/1 lt su
kullanýlýr,
akarlar
ve
otu)
kýsmen
Urtica dioca (ýsýrgan 100 g/1 lt su (yaº)
12 saat süre ile thripslere
etkilidir.
otu)
20 g/1 lt su (kuru)
sudaýslatýlýr ve daha
sonra süzülür. 24
Rheum rhabarbarum 200 g/1 lt su
saat süre ile suda
(Ravent)
kaynatýlýr,
arap
Quassia amara ve 75 g/1 lt su
sabunu
konur
ve
Picraena
excelsa
soðutulur.
(Acý aðaç, Kavasya)
115
Quasira amara' dan elde edilmiº preparatlar meyvecilikte unlu bitler ve testereli
anlara karºý insektisit ve repellent olarak kullanýlmýºlardýr fakat bu gün önemleri azalmýºtýr.
Ryania speeiosa' dan elde edilmiº ryanodin adlý alkoloidi içerien preparatlar lepidoptera
larvalanna temas ve mide zehiri olarak sellektif etkiye sahiptir.
Nane, çam, kimyon yaðlarý insektisit ve akarisit, olarak kullanýlmaktadýr.
Azadiraeta indica' dan elde edilmiº azadirachtin esaslý preparatlar ideal bir insektisit
özelliðine sahiptir. Tropik ve subtropik bölgelerde yaºayan 200' den fazla ýsýrýcý böcek türüne
etkili olduðu tespit edilmiºtir. Ekolojik tarým yönetmeliði azadirachtin' in kullanýmýný sadece
tohum ve vegetatif üretim materyali üretmek amacýyla yetiºtirilen anaç bitkiler ve süs
bitkileriyle sýnýrlamýºtýr.
Nieotiona tabacum' un sulu ekstraktlarýnýn insektisit olarak kullanýlmaktadýr.
Ekolojik tarýmda kimyasal uygulama yapýlmadan zararlýlarla mücadele
yönetmeliðinin izin verdiði ve kullanýlabilen bitkisel kökenli preparatlar yukarýda açýklandýðý
gibidir. Fakat günümüzde bu bitkilere eklenebilecek olan yeni bitki türleri üzerinde
araºtýrmalar pek çok ülkede devam ettirilmektedir. Ülkemizde yapýlan son çalýºmalara göre;
Anason (Pimpinella anisum)' un anethole içeren uçucu yaðý ambar zararlýlarýnýn
bazýlarýna (Tribolium confusum, Sitophi/us oryzae ve Ephestia kuehniella) karºý etkili
olmaktadýr (TUNÇ ve ERLER 2000).
Kekik uçucu yaðý ana bileºeni p- cymene' nin gösterdiði fümigant etkinin böcek tür ve
geliºme dönemine, uygulama dozu ve süresine baðlý olarak ambar zararlýlarý üzerinde yüksek
oranda öldürücü etkilere sahip olduðu görülmüºtür (ERLER ve TUNÇ, 2000).
Anason, kimyon, ökaliptus ve biberiye bitkisi uçucu yaðlarýnýn bazý ambar
zararlýlarýný (Tribo/ium eonfusum ve Ephestia kuehnie//a) önemli derecede öldürdüðü
bilinmektedir (TUNÇ ve ark, 2000).
Zehirli bir glikozit olan hederin ve saponin içeren duvar sarmaºýðý (Hedera he/ix)
(Asýmgil 1993) nýn alternaria sporlarýnýn geliºimini % 61 oranýnda engellediði belirlenmiºtir
TÜRKÜSAY ve ONUR, 1999)
116
Pestisit Olarak Kullanýlabilecek Bazý Bitkilerin içindeki Maddeler, Bitki Karýºýmlarý ve
Uygulanýº ªekilleri
Araºtýrýcýlar evlerinde hobi olarak bitki yetiºtiren kiºiler için bazý reçeteler
önermektedirler. Bu reçetelerde hangi zararlý için ne yapýlabileceði açýklanmaktadýr. Örneðin
yeºil, gri, kýrmýzý, sarý veya kahverengi renkte olan, armut ºeklinde yumuºak vücutlu, uzun
antenlere sahip vücut sonunda tüp benzeri uzantýlarý olan afitler birey sayýsý bakýmýndan
yoðun populasyonlar oluºturduklarýnda birçok bitki türünün yaný sýra özellikle kültür
bitkilerinde büyük zararlara yol açarlar.Emme ve tükürük salgýsýnýn etkisiyle bitkilerde
(yaprak ve filizde) geliºme bozukluklarý ortaya çýkarak kývrýmlar oluºur yada sürgünler pörsür
ve kurur. Çýkardýklarý tatlýmsý salgýlarla mantarlarýn geliºmesine ve bitkinin metabolizmasýnýn
bozulmasýna neden olurlar. Ayrýca pek çok virusün yayýlmasýna da yardýmcý olurlar
(DEMÝRSOY, 1992 ). Sentetik madde kullanmadan bu zararlý ile mücadele de iºaret parmaðý
ve baºparmak arasýnda yapraklarýn yavaºça ovalanmasý bir yöntemdir. Ayrýca Arap sabunu su karýºýmý ve tütün yapraðý ekstraktý sprey ºeklinde zararlýnýn üzerine püskürtülebilir. Bunun
yanýsýra rotenon ve pyrethrin uygulamasý yapýlabilir (ANONÝMUS, 2001).
Diºileri uzunca oval ºekilli, üzeri un gibi ince beyaz mumsu tozlarla kaplý olan
unlubitler beslenmeleri sonucunda meyve kalitesini düºürür ve ayný zamanda meyve
dökümüne de sebep olurlar. Salgýladýklarý tatlýmsý madde nedeniyle fumajine neden olurlar
(Anonimus, 1991). Polifag olan bu zararlý süs bitkilerinde, karpuz, dut, muz, nar, asma, yer
fýstýðý gibi pekçok üründe zararlar meydana getirmektedir (DEMÝRSOY, 1992 ). Kontrolü
için tazyikli su ile bitki yýkanabilir ve ayrýca deterjan içermeyen sabun ve içerisine alkol
damlatýlmýº su ile ilaçlanabilir (ANOÝMUS 2001).
Vücutlarýndan çýkardýklarý bir madde ile vücutlarý örtülü olan kabuklu bitler
genellikle oval vücut yapýsýna sahiptirler ve renkleri beyazdan siyaha kadar farklýlýk
gösterebilir. Beslenmeleri sonucunda bitki büyümesinin gerilemesine veya zayýf geliºmesine
neden olurlar. Balýmsý madde salgýlarlar ve bu da fumajine neden olur. Kontrolü için deterjan
ihtiva etmeyen sabun ve su karýºýmýyla bitkinin yýkanmasý ve ayrýca Rotenonel Pyrethrin ve
organik yaðlar ile ilaçlanmasý önerilmektedir.
Yapraklarýn altýna yerleºen polifag zararlý olan kýrmýzý örümcekler beslenmeleri
sonucunda yapraklarda deformasyona yol açmakta yoðun populasyonlarda yapraklarýn
kurumasýna neden olmakta ve verim ve kaliteyi düºürmektedirler. Kontrolü için deterjan
içermeyen bir sabun ve su ile spreyleme yapýlmalýdýr. Ayrýca Rotenonel Pyrethrin de
kullanýlabilir (ANONÝMUS 2001).
117
Yurtdýºýnda ki bazý ticari firmalar bitkilerin isimleri ile birlikte etki mekanizmalarýný
ve hedef zararlýyý belirterek, bu bitkilerin tohumlarýný satmakta böylece üretici kendi
kullanabileceði doðal insektisiti kendisi üretebilmektedir. Bu tür bitkilerden bazýlarý aºaðýda
verilmiºtir.
Saponin, equisetin denilen alkaloidler ve silisilik asit içeren (Asýmgil 1993) at
kuyruðu (Equisetum arvense) yeºil aksamdaki fungal hastalýklar için kullanýlmaktadýr.
Tanen, niºasta, zamk, reçine, alkaloidler ki bunlarýn en önemlisi nikotin, ve buna
benzeyen nomicotin, isonikotin, nicotyrin ve nicotain içeren (Asýmgil 1993) tütün (Nicotina
tabacum)' den iyi bir pestisit yapmak için; 1 çay kaºýðý kurutulmuº yaprak tozu ile bir çay
kaºýðý bulaºýk deterjaný yaklaºýk 3.5 litre su ile karýºtýrýlmalý ve bu karýºým bir sprey
yardýmýyla uygulanmalýdýr. Tütün tozu el spreylerinin içine koyularak direkt olarak
böceklerin üzerine püskürtülebilir.
Kentucky kahve aðacýnýn ezilen yapraklar tatlandýrýlmýº suya eklenirse sinekleri
cezbedip öldürmektedir.
ªekerler, karbonhidratlar, yað, selüloz, tanen ve azotlu bileºikler içeren (Asýmgil
1993) keçi boynuzu (Ceratonia siliqua)' nun eiilen yapraklarý ºeker ile karýºtýrýldýðýnda
sinekleri cezbedip öldürmektedir.
Tespih aðacý ( Azadiracta indica) .. Etli ve zararsýz olan meyveler insektisit
yapýmýnda kullanýlýrlar. Çimenlerdeki sinekleri kaçýrmak için; 1 .çay kaºýðý kurutulup toz
haline getirilmiº meyve yaklaºýk 3.5 litre su içerisinde bir çay kaºýðý bulaºýk deterjaný ile
karýºtýrýlýr ve bir sprey yardýmýyla çimenler üzerine püskürtüýür. Bu sinekler için mümkün
olduðunca iyi bir uzaklaºtýrýcý olmaktadýr.
Biberiye kafuru diye bilinen uçucu yað, tanen, acý medde, organik asit ve glikozitler
içeren (Asýmgil 1993) biberiye (kuº dili) (Rosmarinus officina/is)' nin - toz haline getirilmiº
yapraklarý pireler için uzaklaºtýrýcý etkiye sahiptir. Oldukça etkili ve güvenli bir
uzaklaºtýrýcýdýr. Bitkilerin üzerine ve etrafýna serpilmesi sonucunda havuç sineklerinin,
sümüklüböcek ve salyangozlarýn uzaklaºmasýný saðlar.
F1avon glikozitleri, ile absinthol ve absinthin, anabsinthin adlý glikozitler içeren
(Asýmgil 1993) pelin (Artemisia absinthium)' in toprak üzerine yada bitki üzerine serpilen
tozlarý pek çok zararlý için uzaklaºtýrýcý olmaktadýr. Bitkilerin etrafýna serpilmesi sonucunda
karýncalarýn, lahana kurtlarýnýn ve yaprak pirelerinin, kýrmýzý örümcek ve beyaz sineklerin
uzaklaºmasýný saðlar.
118
Pinen, cineol, borneol, ve bol miktarda tanen içeren (Asýmgil 1993) lavanta
(Lavandu/a spica) bahçede yetiºtirildiði zaman güzel kokusu ile zararlýlara uzaklaºtýrýcý
özellik göstermektedir. Kurutulmuº ºekilde elbise dolaplarýna asýldýðý taktirde güveleri
uzaklaºtýrmaktadýr.
Reçine, sabit ve uçucu yað ile piretrin adý verilen maddeler içeren (Asýmgil 1993) pire
otu (Tanacetum caccineum) iyi bir insektisittir. Böceklerin üzerine direkt olarak sabah erken
saatlerde püskürtülmelidir.
Kükürtlü bir uçucu yað, allicin maddesi, A, B, C vitaminieri, ºekerler içeren (Asýmgil
1993) sarýmsak (Allium sativum ) tozunun bitki üzerine yada etrafýna serpilmesi afitleri,
sümüklüböcek ve kesici kurtlarý uzaklaºtýrmaktadýr.
Reçine, ºekerler ve içinde pulegon adlý maddeyi taºýyan uçucu yað içeren (Asýmgil
1993) yarpuz (Mentha pu/egium) tozunun bitki etrafýna serpilmesi kabak ve salatalýk
üzerindeki bazý böcekleri ve sümüklüböcekleri kaçýrmaktadýr.
Acý madde, saponin, tanen, içinde timol, kavrakrol gibi maddeler bulunan uçucu bir
yað içeren (Asýmgil 1993) kekik. (Thymus spp)' in bitki etrafýna serpilmesi sonucunda kabak
pireleri, patates böcekleri ve domatesler üzerinde görülen çeºitli lepidopter larvalarý
uzaklaºmaktadýr.
Sabit ve uçucu yað, tanen, reçine, uçucu yaðda carvon ve phellandren gibi maddeleri
içeren (Asýmgil 1993) dere otu (Anethum gravea/ens) kabak ve domatesler üzerindeki çeºitli
lepidopter larvalarýný uzaklaºtýrmaktadýr ( ANONIMUS 2000).
SONUÇ
Günümüzde yaygýn olarak kullanýlan sentetik pestisitlerin kanserojen, mutajen ve
teratojen potansiyellerinin yanýnda pek çok canlýnýn ölümüne yol açabilecek kadar tehlikeli
olduðu bilinmektedir. Bu nedenle özellikle son 10- 15 yýldýr zararlýlar ve hastalýklara karºý
biyolojik aktivitelerinin olduðu bilinen bitkiler üzerinde pek çok araºtýrma yapýlmýºtýr ve
yapýlmaktadýr. Bitkisel materyallerin üzerinde durulmasýnýn nedeni doðadan gelip doðaya
dönecek olmalarýdýr. Yapýlan çalýºmalara göre bu bitkilerden elde edilen maddelerin
kullanýlmasý ile pek çok hastalýk ve zararlýnýn zararýný ekonomik zarar eºiðinin altýnda tutmak
mümkündür. Gelecekte insanlarýn saðlýklarýna gösterdikleri önem arttýkça ve ürün talepleri
deðiºtikçe, bitkiler ve buna benzer doðal maddelerin pestisit olarak kullanýmý artacak
dolayýsýyla saðlýklý bir çevrede yaºama imkaný bulunurken, üzerinde kimyasal kalýntýsý
olmayan. sebze ve meyveler tüketilebilecektir. ªu anda bu amaçla kullanýlan pek çok bitki
bulunmakla beraber araºtýrýcýlar yeni bitki türlerinin insektisit olarak kullanýmý konusunda
pek çok araºtýrma yapmakta ve yeni bitkileri kullanýma sokmaktadýrlar.
119
SUMMARY
Using of The Natural Pesticides On Plant Protection
In this artiele, natural and safe altematives to pesticides were introduction. In
additional, plants which are used to be pesticides name, plants characteristics and
appIlications methods were elarified.
Literatür listesi:
1.ANONÝMUS 2000.Natural pesticides From Around World. h
htp://wvvw. seedman. com/pest. htlm
2.ANONÝMUS, 1991 Turunçgil Hastalýk ve Zararlýlarý Narenciye Araºtýrma Enst. Genel
Yayýn No 15 Teknik Yayýnlar 9 Syf 53-56.
3. ANONÝMUS. 2001. httpll:wvvw.organicplantcare.com
4. ASIMGiL A., 1993. ªifalý Bitkiler.Timaº yayýnlarý
5. BAYTOP A., 1991. Farmasötik Botanik Ders Kitabý. LÜ.E.F. istanbul
6. DEMiRSOY A. 1992. Yaºamýn Temel Kurallarý Cilt iii Kýsým ii. Hacettepe Ünv. Fen
Fakultesi Biyoloji Bölümü Ankara 941 syf.
7. ERKAN S., Ý. DUMAN. 1999. Ekolojik Tarýmda Saðlýklý Üretim Materyali Seçimi.
Ekolojik Tarým 1999. ETO. Syf. 160-162
8. ERLER F., Ý. TUNÇ. 2000. Kekik Uçucu Yaðý Bileºeni p- cymene' in ambar
zararlýlarýna karºý biyolojik aktivitesi. Türkiye 4. Entomoloji Kongresi 1215 Eylül 2000. Aydýn. Syf.523-529.
9.0NOGUR E., N. ÇETÝNKAYA. 1999 Ekolojik Tarýmda Bitki Koruma.
Ekolojik Tarým 1999. ETO. Syf. 111-129
10. RESMÝ GAZETE. 1994. Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin Ekolojik metotlarla
Üretilmesine iliºkin Yönetmelik.18 Aralýk 1994. Sayý 22145. Syf.14- 15.
120
11. TUNCER H., 1978. Çeviri. Yabani Bitkilerin Týbda Ilaç Olarak Kullanýlýºlarý. ii. Cilt. Yazan Hayati Zade
Mustafa Feyzi Efendi.T.C. Gýda ve Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý Basýn Yayýn ve Halkla
Iliºkiler Dairesi Baºkanlýðý. Syf 143.
'12. TUNÇ Ý. B.M. BERGER, F. ERLER, F. DAÐLI. 1999. Ovicidal activity of essential ai Is from five plants
against two stored-product insects. Journalaf stored Products Research 36 (2000) 161168.
13. TUNÇ Ý. F. ERLER. 2000. Fumigant activity of anethole, a major component of essential oil of anise
Pimpinella anisum L .. Integrated Protection of Stored Products IOBC Bulletin Vol. 23 (10)
2000,pp._221-225
14. TÜRKÜSAY H., E. ONOGUR 1998. Bazý Bitki Ekstraktlarýnýn In Výtro Antifungal Etkileri Üzerine
Araºtýrmalar.Türk Tarým ve Ormancýlýk Dergisi.Cilt 22, sayý 3, syf.267 - 273
121