V*RAL ENSEFAL*TLER
advertisement
VİRAL ENSEFALİTLER Dr.Gökçen ÖZTÜRK KAYAN Ensefalit • Ensefalit beyin parankiminin enfeksiyonudur. • Etken genellikle – virüsler, – daha az sıklıkla bakteriler, – mantarlar ve – priyonlardır. Virüsler arasında en sık Herpes Simpleks Virüs (HSV) saptanmaktadır. Bunların da %90’dan fazlası HSV Tip-1 ile gelişmektedir Epidemiyoloji • Akut viral ensefalit etkenlerinin bir bölümü sporadik enfeksiyonlara yol açarken, diğer bir grup epidemilere yol açmaktadır. • ABD’de ensefalomiyelit epidemilerinin en sık nedeni St.Louis ve California ensefaliti virüsleridir. • Son yıllarda West Nile virus ensefalitleri de görülmektedir. • Sosyoekonomik düzeyin düşük olduğu bölgelerde polio, kuduz, kabakulak ve kızamık virüslerine bağlı ensefalitler daha sıktır. • Viral menenjite sıklıkla yol açan enterovirüsler, ensefalomiyelitlerin sadece %2’sinden sorumludur. • Epidemik ensefalit etkenlerinin büyük çoğunluğu için rezervuar kuşlar ve kemirgenler, vektör ise sivrisinek ve kenelerdir. • Epidemiler genellikle yaz-sonbahar aylarında oluşur. Patogenez ve Patolojı • Etkenlerin çoğu SSS’ne kan yoluyla ulaşmaktadır. • Giriş koroid pleksus yada parankim kapillerlerinden olabilir. • Bir grup viral ajan ise SSS’ne nörotropik yoldan ulaşır. • Kuduz virüsü, inokulasyon yerindeki kastan periferik sinirin içine girer ve retrograd aksoplazmik transport ile m.spinalis’e taşınır. • H.simplex ve H.zoster virüsleri de solunum mukozasından SSS’ne benzer biçimde taşınırlar. • Nörona giren virüs, hücrenin genetik materyalini ve protein sentez sistemlerini kullanarak çoğalır ve sonunda hücrenin ölümüne yol açarak çevreye yayılır. • Bazı virüsler, entegre ettiği hücrenin DNA’sına entegre olup yıllarca orada kalabilme özelliğine sahiptir. Klinik • Bulgular etkene göre değişiklik gösterir. • Tablo akut olarak başlayacağı gibi 2-3 gün süren soğuk algınlığı (ateş, halsizlik, bulantı, kusma, döküntü) semptomları gösteren bir prodromdan sonra da ortaya çıkabilir. • Meninks irritasyon bulguları sıklıkla vardır(baş ağrısı, fotofobi, ense sertliği), ancak beyin parankim tutulumuna bağlı bilinç düzeyi değişikliği nedeniyle gölgelenebilir. • Hastalığın başlangıcında ve seyri sırasında epileptik nöbetler saptanabilir. • Psikoz ve ajitasyon seyrek de olsa saptanabilir. • Poliovirüs, spinal kord, beyin ve beyin sapı motor nöronlarının dekstruksiyonuna yol açarak etkilenen nöronların innerve ettiği kaslarda akut flask paraliziye yol açar. • Coxsackie virusü de ensefalit veya nadiren paralitik hastalık ve akut serebellar ataksi etkeni olabilir. • Kabakulak virüsü nadiren hafif menenjit veya ensefalit yapar. • Kızamık virüsü, subklinik tutulum ve akut kızamık ensefalitten kronik subakut sklerozan panensefalite kadar değişen nörolojik tutulum spektrumu gösterebilir. • Arbovirus enfeksiyonları viral menenjit veya daha sık olarak orta veya şiddetli ensefalite yol açar. Tanı • Kanda hafif-orta derecede lökositoz olur • BOS basıncı artar, pleositoz(genellikle lenfositik), hafif protein artışı, glukoz normaldir. • EEG’de yaygın yavaşlama saptanır. • MR fokal enfeksiyonu saptamada en duyarlı yöntemdir. • Yaygın ödem, meninkslerde veya SSS parankiminde kontrast tutulumu görüntülemede saptanabilen diğer bulgulardır. • Tanı, virüsün izolasyonu, serolojik testler veya viral nükleik asidin gösterilmesiyle konur. • Virüs izolasyonu için alınan dokular ve sıvılar hemen laboratuar incelemesi yapılmadığı takdirde dondurularak saklanmalıdır. • BOS’da en tanı koydurucu tespit, PCR ile etkene ait genomun gösterilmesidir. • BOS’da spesifik antikorların saptanması da tanı koydurucudur – ancak antikor oluşumu 10 güne kadar hatta daha da gecikebileceğinden, pek tercih edilmemelidir. Ayırıcı Tanı • • • • • • • • • Kötü tedavi edilmiş bakteriyel menenjit Tüberküloz Fungal veya sifilitik menenjit Leptospiroz Lyme hastalığı Listeria monocytogenes enf. Toxoplazmoz Sarkoidoz Behçet Hast. Tedavi • Hayatı tehdit eden bir enfeksiyon olduğundanhastaneye yatırılarak, gerekirse yoğun bakım biriminde izlenerek tedavi edilmelidir. Tedavi • Herpes Simpleks haricindeki viral ensefalitlerde etkin antiviral tedavi yoktur. • Sıklıkla semptomatikdir. • Kuduz, poliomiyelit, kabakulak, influenza, rubella ve kızamık için aşılar vardır. • Vektör kontrolü ve aşılama özellikle epidemik enfeksiyonların kontrolünde önemlidir. Tedavi • Herpes Simpleks ensefalitinde antiviral tedaviye erken başlamak, sağ kalım açısından çok önemlidir. • Kesin tanı uzun sürebileceğinden klinik şüphe halinde tedaviye başlanılmalıdır. • İlk seçilecek ilaç asiklovir – 14-21 gün boyunca günlük “3x10mg/kg” dozunda iv olarak kullanılmalıdır.
