PowerPoint Sunusu

FARMAKOEKONOMİ
FARMAKOEPİDEMİYOLOJİ
• FARMAKOEKONOMİ:
• Sağlık sistemine ve topluma ilaç tedavi maliyetlerinin analizini ve
tanımlamasını yapar. Bu alan farmasötik ürün ve hizmetlerin
sonuçlarının (klinik, ekonomik, insani açıdan) ve maliyetlerinin
kıyaslanmasını, farmasötiklerin ve farmasötik hizmetlerin maliyet
analizlerini ve bunların bireysel, sağlık siatemine ve topluma etkilerini,
hasta bakımı çıktılarında alternatif ilaç tedavi ve hizmetlerini
araştırır.Hasta bakım maliyetlerinde, elde var olan bütün sağlık
kaynaklarının mümkün olduğunca etkili ve verimli bir şekilde
kullanılması gerekmektedir.
• Eczacılar, hasta bakımında, hastaların sağlık statülerinde ve hasta
bakım dağıtım sistemlerinin sağlanmasında farmasötiklerin klinik ve
ekonomik etkilerini değerlendirmeleri gerekmektedir.
• Hasta bakımında, karar aşamasında sağlık çalışanlarının etkili ve
yardımcı olabilmeleri için, belirli çıktı göstergeleri ve hastalıklarla ilgili
bir teorik model geliştirilmelidir. Ekonomik, klinik ve insani çıktı modeli
hizmet ve tedavi çıktılarında sağlık çalışanlarına karar vermede
yardımcı olabilecek bir mekanizma sağlar.
• Farmakoekonomide kullanılan dört temel analiz:
• Maliyet-Yarar Analizi:
• Herhangi bir programın, tedavinin veya müdahalenin kendi içinde girdileri ve
çıktılarını aynı birimlerle, parasal olarak kıyaslar.
• Programın etkisi gelecekte ortaya çıkabilecek tıbbi bakım harcamalarının
azaltılmasını, gayri resmi hizmet harcamalarını ve kayıp işgünün azaltılması gibi
sonuçları içerebilir.
• Bu analizde alternatiflerin tüm maliyetleri (girdiler) ve yararları (sonuçları) parasal
terimlerle ölçülür. Çıktı, bir oran olarak (yarara karşı maliyet) ifade edilebileceği
gibi, net maliyet veya yarar biçiminde de (yarar eksi maliyet) belirtilebilir.
• Bu farmakoekonomik yöntem, özellikle kaynaklar kısıtlı ise ve sadece bir
programın uygulanabilmesi söz konusu olduğunda yararlıdır.
•
•
Maliyet-Yarar Oranı= Maliyetler ($) /Yararlar ($)
Net Yarar: Yararlar ($)-Maliyetler ($)
• Maliyet-Etkinlik Analizi
• Bu analiz yöntemi, çıktıların parasal olmayan birimler cinsinden ölçülmesi özelliğiyle
maliyet-yarar analizinden farklıdır. Çıktılar her bir alternatif için ayrı olmalıdır.
• Bu yöntemle yapılan ekonomik değerlendirmede, sunulan farklı sağlık hizmetlerinden
elde edilen çıktıların daha az maliyetle elde edileninin seçilmesi gerekmektedir. Sağlık
sektöründe en geçerli olan yöntemlerden biridir.
• Bir tedavi ya da hizmetin maliyet-etkin olduğunu söyleyebilmek için aşağıdaki şartlardan
biri yerine gelmelidir:
• Diğer alternatiflerine göre daha ucuz olup en az onlar kadar etkin olmalı,
• Diğer alternatiflerinden daha pahalı olduğunda, aradaki maliyet farkı elde edilen ek
yarara değer olmalı,
• Daha ucuz ve daha az etkili olup, alternatif tedavilerden elde edilen ek yararın fazla
maliyetine değer olmamalı.
• Maliyet-etkin bir tedavi yöntemi, eczacılık hizmetlerinin dağıtımını, finans sisteminin
sağlanmasını ve hastaların yaşam kalitesini yükseltir .
• Maliyet-Etkinlik Oranı= Maliyetler ($) / Terapötik Etki (doğal birimler)
• Maliyet-Memnuniyet Analizi:
• Bu analiz, etkinliğin aboratua hasta tercihlerini ve tatminini göz önüne almaktadır.
• Maliyet-etkinlik analizinden farklı olarak, çıktıları ilgili parasal maliyetler cinsinden
ölçmekle kalmaz, ayrıca hastanın rahatsızlığı ve fonksiyonlarında değişme olması
veya tatmin olma düzeyine bağlı olarak ortaya çıkan ek maliyetleri de
değerlendirmeye alır.
• Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesini iyilik durumu yaklaşımıyla ölçmektedir.
• Çoğu zaman iyilik durumu 1.0 (normal sağlık durumu)- 0.0 ( ölüm) ölçeğinde bir
değer alır. Ölümden daha kötü olduğu düşünülen bir sağlık durumuna eksi
(negatif) bir iyilik durumu değeri verilir.
• Çıktı, genellikle kaliteli yaşam yılları cinsinden ifade edilir.
• Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesini iyilik durumu yaklaşımıyla ölçmektedir.
• Kazanılan günün sayısı değil kalitesi önemlidir.
• Maliyet- Memnuniyet Oranı= Maliyetler ($) / Memnuniyet (kazanılan yaşam
kalitesi gibi)
• Maliyet-Minimizasyon Analizi:
• Bu analiz, sayısı iki veya ikiden fazla girişimden elde edilecek çıktıların (sonuçların)
birbirine eşit olduğu durumda kullanılır.
• Bu yöntemde yapılan iş, eş fayda sağlayan bir sağlık hizmeti için, kullanılan farklı tıbbi
tedavi ve tanı yöntemlerinden en ucuz maliyetli olanının seçilmesidir.
• Kıyaslanacak sağlık hizmetlerinin benzer sonuç vermesi şarttır.
• Hastalık tedavisi için kullanılan yöntemlerden hangisi daha ucuzsa, o yöntemin seçimi,
aynı tedaviyi en ucuza yani en az kaynak kullanımı ile gerçekleştirmeye göre
yapılmaktadır. Dolayısı ile, aynı işi daha pahalı şekilde yapan yöntemler elimine edilerek,
kaynak tasarrufu yapılmış olacaktır.
• Eş fayda vermeyen sağlık hizmetlerinin bu yöntemle değerlendirilmesi mümkün değildir.
• Terapötik eşitlik şartdır..
• İlaç tedavilerini, programlarını veya hizmetlerini değerlendirmede yagın bir şekilde
kullanılmaz.
• Ancak, aynı ilacın değişik dozaj formlarına bağlı olarak maliyet farklılığı değerlendiriliyorsa
veya hasta çıktılarının aynı olduğu kanıtlanmış olan jenerik eşdeğer ilaçların ortaya
çıkarılmasında bu yöntem yararlı olabilir.
•
• FARMAKOEPİDEMİYOLOJİ
• Modern tıpta kullanılan ilaçların sayısı her geçen gün hızla artmaktadır. Son yıllarda, ilaç
üretimi ve kullanımında yaşanan bu artış, farmakolojinin başka bilim dalları ile daha fazla
işbirliği içerisine girmesini zorunlu kalmıştır.
• Bu gelişmeler genetik, ekonomi, epidemiyoloji gibi bilim dalları ile farmakolojinin
evliliklerini
gündeme
getirmiş
ve
farmakogenetik,
farmakoekonomi,
farmakoepidemiyoloji gibi farmakoloji alt çalışma alanlarını doğurmuştur.
• Farmakoepidemiyoloji bireyselden öte, toplumsal düzeyde ilaç kullanımlarını ve etkilerini
araştıran bir farmakoloji alt çalışma alanıdır. Adından da anlaşılacağı üzere, klinik
farmakoloji ve epidemiyolojinin kesiştiği noktada ilaç etkilerini ve ilaç kullanımını
epidemiyolojik prensiplerle incelemeye çalışmaktadır. Hemen her konuda, aboratuar
çalışmaları dışındaki ilaç araştırmaları ile yakın ilişki içerisindedir.
• Ilaç sayısı ve çeşitliliğindeki artışa paralel olarak pazarlama sonrası ilaç araştırmalarına
olan gereksinim de artmaktadır. Kullanılan ilaçların rasyonelliğinin sorgulanmasından,
ilaçlara bağlı yan etkilerin ayrıntılı olarak incelenmesine kadar bir çok konuda geniş
topluluklarda ilaç araştırmalarının yapılması gündeme gelmiştir.
• Bu araştırmalar, ilaç kullanımının boyutların değişik açılardan ortaya
çıkartmanın yanı sıra, yeni ilaçların geliştirilmesine katkı sağlamakta ve
piyasadaki ilaçlar arasında halk sağlığını tehdit etme potansiyeli
taşıyanların tespit edilerek pazardan çekilmelerine yardımcı
olmaktadır. Temel hedef, hastalara daha iyi tedaviler sunmak olsa da
zaman zaman verilen tedaviler, hastalara faydadan çok zarar
verebilmektedir. Farmasötik ürün sayısındaki artışa paralel olarak,
bunları pazarlayan ilaç firması sayısı da zamanla artmaktadır ve bazı
ürünlerin üretiminde hatalar yapılabilmektedir.
• İlaçlara bağlı yan etkilerin yıllar içinde ortaya çıkartılmasını takiben,
her ülkede ilaç kullanımlarına dair çeşitli düzenlemeler yapılmaktadır.
• Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde ( A.B.D. ) son güncel verilere
göre yılda 100 000 kişi advers ilaç reaksiyonları nedeniyle hayatını
kaybetmektedir, yılda 1,5-2 milyon kişi ise bu sebeplere bağlı olarak
hastanelere başvurmaktadır. Oysa bu advers ilaç reaksiyonlarının %
20-70’i önlenebilir kabul edilmektedir. İlaçların yol açabileceği zararlı
etkilerin toplumsal düzeyde araştırılmasına duyulan ihtiyaç,
farmakoepidemiyolojinin gelişmesine ivme katmıştır.