Slayt 1

BRUCELLOZİS
(MALTA HUMMASI,AKDENİZ HUMMASI)
AMAÇ
Brucella hastalığını tanımak, bireyleri bu hastalıktan
korumayı sağlama ve hasta olan bireylere gerekli
bakımı verebilmektir.
HEDEFLER




Bireyler Brucella hastalığını tanımlayabilecek.
Brucellaya neden olan faktörleri bilecek.
Brucellanın bulaşma yollarını bilecek.
Brucelladan korunma yollarını sayabilecek.
BRUCELLOZİS
(MALTA HUMMASI, AKDENİZ HUMMASI)
TANIMI VETARİHÇESİ
1814’te BURNET brucelllayı Akdeniz reminant ateşi olarak
tanımladı. Aynı kişi 1856’da bunun maloya olmadığını ayrı
bir hastalık olduğunu söyledi.1856’da Bruce brucellanın
dalağından hastalık etkeni izole etti ve buna Microcossus
melitensis adını verdi.
Bu bakteri hareketsiz, sporsuz, kapsülsüz, gram(-) endotoksini
olan basil veya caco-basil şeklinde görülür.
Brucella mikroorganizması hücre içi bir parazittir.
ETİYOLOJİSİ
Brucella türleri konak spektrumları geniş olan bakterilerdendir.
Bulaştıktan sonra bölgesel lenf düğümlerinde çoğalır ve kana
geçerler. Başta retikülo endotelyal sistem olmak üzere diğer
sistemleride tutabilmekte ve sonuçta farklı klinik tablo ortaya
çıkmaktadır. İnsanları enfekte eden türler :B.abortus,
B.melitensis, B.suis ve nadirende B.canistir.
BRUCELLA AİLESİ TÜRLERİNİN KONAK
ÖZELLİKLERİ VE VİRÜLANSI
1)Brucella Melitensis: Keçide bulunur ve en sık görülen
tiptir.
2)Brucella Suis: Domuzda görülür ve orta sıklıktadır.
3)Brucella Abortus: Sığır, koyun, keçilerde görülür ve en
az sıklıktadır.
4)Brucella Conis: köpeklerde görülür.
5)Brucella Avis: Koyunlarda görülür.
6)Brucella Neotomoe: Çöl ormanı farelerinde görülmüştür.
B. Avis ve B.neotomoe hariç diğer brucella tiplerinin
insanda patojenite özelliği vardır.
EPİDEMİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Brucellosiz tüm dünyada yaygın olarak görülmekle birlikte,
özellikle Akdeniz Ülkeleri, Arap Yarımadası, Meksika ve Güney
Amerika ve Hint Yarımadası’nda daha sıktır. Her yıl dünya
genelinde yarım milyon insanın hastalıkla temas ettiği tahmin
edilmektedir. Çocuklarda dâhil tüm yaş grupları hastalıktan
etkilenmektedir. 20–50 yaşlarında görülür. Çocukların
brucellaya karşı dirençli olduğu söylenir.
EPİDEMİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Brucellosiz erkeklerde (mesleğe bağlı olarak) kadınlardan daha fazla
görülür. Çiftçilerde, hayvan bakıcıları, mezbaha işçileri, süt
endüstrisinde çalışanlar, veteriner, laboratuar işçilerinde, kasaplarda
görülür. Hastalık nisan - ağustos ayları arasında daha fazla
görülmektedir. Bu da hayvanla uğraşın fazla olduğu aylardır.
ENFEKSİYON KAYNAKLARI
Süt, süt mamulleri, çiğ süt, çiğ et, hayvan atıkları, plasentalar,
abortus olan hayvan fetüsleri vb. infeksiyon kaynağıdır.
BULAŞTIRMA YOLLARI
Süt, çiğ et, plasenta, düşen hayvan fetüsleri, hayvan vajen
ifrazatları vb. gibi hayvansal atıklarla ellerin veya basillerin
kontamine olmasıyla bulaşır. Brucellozisin yapmış olduğu
iltihaplı memeden sağılan sütün içerisinde bol miktarda bulunur.
Bu surette yayılma imkânı bulur. Enfekte hayvan gübrelerinin
havaya karışan fazları ile de bulaşabilir. Bakteri açık ve kuru
havaya dayanıklı değildir. Enfeksiyonun bu yolla bulaşma şansı
çok azdır.
BULAŞTIRMA YOLLARI
Enfeksiyonun giriş kapısı sindirim kanalı ve deridir. Bakteri
solunum yoluyla ve seksüel temasla organizmaya girer. Peynir
ile de geçebildiği görülmüştür. İnsandan insana bulaşması
nadirdir. Kan transfüzyonu ile geçebileceği bildirilmiştir.
Kısaca;
oral, inhalasyon, kutanöz, transplantasyon yolu ile
bulaşmaktadır.
BRUCELLA GRUBU MİKROORGANİZMANIN ÇEVRE
ŞARTLARINA DAYANIKLILIĞI
Grubu mikroorganizmalar genellikle konakçı hayvan
dışında çoğalmazlar. Fakat ortamın ısı, nem ve asitlik
değerlerine bağlı olarak değişik sürelerde canlılıklarını
sürdürürler. Brucella mikroorganizmaları direkt güneş
ışığı, dezenfektanlar, pastörizasyon ve kuru şartlara
duyarlıdır. Güneş ışığında 1–2 saatte, 60 derecede 10
dakikada, 100 derecede hemen ölürler. Çeşme
suyunda 4–8 derecede birkaç ay, 0 derecede 2,5 yıl,
dondurulmuş dokularda birkaç yıl, nemli topraklarda 60
gün, 20 derecede %40 nemli ortamda 144 gün canlı
kalabilirler.
BRUCELLA GRUBU MİKROORGANİZMANIN ÇEVRE
ŞARTLARINA DAYANIKLILIĞI
İdrarda 30 gün, atık fetüste en az 75 gün ve uterus akıntılarında
200 ünden fazla canlı kalabilirler. Çiğ sütten yapılan tuzsuz
krema yağında buzdolabında 142 gün , %10 tuz içeren
salamura peynirde 45 gün, %17 tuz içeren peynirde ise 1 ay
canlı kalabilirler. Etin normal dinlendirilmesi süresince oluşan
ph değişikliği (asitlik) ette bulunabilecek brucella
mikroorganizmasını öldürmeye yeterlidir.
BULAŞTIRICILIK SÜRESİ
İnsandan insana bulaşma pek olmadığından bu insanlar için söz
konusu olamaz. İdrarı, dışkısı ve düşen fetüs ile bol miktarda
mikroorganizmayı çevreye atmaktadır
KULUÇKA SÜRESİ
İnkübasyon süreci 8-30 gün(ortalama 14 gün) den 6 aya kadar
uzayabilir
KLİNİK BULGULAR
ATEŞ: Başlangıçta hafiftir, sonra yükselir. Tifoya benzer ateş
yapar. Ateşle birlikte bol miktar terleme vardır. Kırgınlık, baş
ağrısı tarzında devam eder. Ateş ani olarak titreme ile
yükselir.38–39 derece olur. Birkaç hafta yüksek ateş devam
eder, sonra yine düşer.
Diş etlerinde kanama, şişlik, diyare, konstipasyon olabilir.
Splennomegali, görülebilir.
KLİNİK BULGULAR
BAŞ, EKLEM, ADALE AĞRILARI: Hastalarda
baş ağrısı, sırt ağrısı ve romatizmayı taklit eden eklem
ağrıları vardır. Eklemlerde ağrı olmasına rağmen şişlik,
kızartı, eklemlerde ateş yoktur. Romatizmadan kolayca
ayırt edilebilir. Ağrılarla beraber hastada uykusuzlukta
vardır. Genellikle kalça, dirsek ve omuz ağrıları vardır.
LABORATUAR BULGULARI
Brucellada lökosit sayısı normal veya düşük olabilir. Hastada
sekonder anemi vardır. Sedimantasyon hızı yüksektir. Hastanın
tansiyonu düşebilir. Midede hiperklohidri olabilir. 3.haftadan
sonra kan kültüründe brcella üretilebilir.
BRUCELLA ŞEKİLLERİ
Klinik bulgularına ve sürelerine göre 3 şekilde görülür:
1)AKUT BRUCELLA: 3 gün veya daha az süre devam eden tiptir.
Septisemi ile kendini gösterir. Belirtileri arasında en başta ayak ve
kas ağrıları gelir. Ateşin yüksek olduğu zamanlarda uykusuzluk
görülür.
2)SUBAKUT BRUCELLA: 3–12 ay süre ile devam eden tiptir. Baş
ağrısı, çift görme, ense sertliği, ses kısıklığı ve kesilmesi, paraliziler
şeklinde merkezi sinir sistemi belirtileri ile kendini gösterir.
3)KRONİK BRUCELLA: 1 yıldan fazla süren tiptir.
İştahsızlık, kabızlık, bazen ishal ve karın ağrısı vardır. Öksürük
ile birlikte balgam çıkar. Aşırı terleme, ateş aylarca devam
edebilir. Bu tip brucellada genel durum pek fazla değişmez.
Göze görünen en önemli belirti iştahsızlıkla birlikte kilo kaybıdır.
TANI KOYMA
Hastalık birçok hastalıkla karışabilir. Hastalık genellikle ateş,
halsizlik, iştahsızlık, yani genel infeksiyon belirtileri ile başlar.
Daha çok öğleden sonra yükselen intermitan ve remintan ateş
görülür. Ateş, titreme ve üşüme ile birlikte 38–39 dereceye
yükselebilir. Her gün yarım derecelik bir artışla 40–41 dereceye
kadar yükselebilir. Ateş genellikle gece yarısından sonra bol
terleme ile düşer.
KAS VE İSKELET SİSTEMİ SEYİRLERİ:
Ateş ile birlikte en önemli ikinci bulgu kas ve eklem
ağrılarıdır. Eklem bulguları hastalığın 3–4. haftasında
en sık görülür. Tedavi başladıktan sonra şikâyetler
azalır veya kaybolur. Tedavinin erken kesildiği veya
yeterli dozun uygulanmadığı durumlarda şikâyetler
tekrar ortaya çıkabilir. Daha çok kalça, diz, omuz ve
ayak bilekleri tutulur.
Eritematöz deri döküntüleri görülebilir. Bazen düşük yapan
hayvanların plasentasını çıkarmak için müdahale eden
veteriner hekim, hayvan sağlık memurları ve hayvan
bakıcılarının ön kollarında dermatitler görülebilir.
HEMATOJENİK SEYİR:
Anemi, lökopeni, trombositopeni oluşabilir.
GİS SEYİRLERİ:
Bulantı, kusma, karın ağrısı, diyare ya da konstipasyon
gibi durumlar görülebilir. Brucellozlu hastalarda dalak
ve karaciğer büyüklüğü genellikle birlikte tutulur.
NÖROJENİK SEYİR:
Baş ağrısı söz konusudur. Bu hastalarda BOS
incelenmesinde protein artışı vardır. Glikoz düzeyi
normal veya hafif azalmıştır.
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM SEYİRLERİ:
Aort ve mitral kapaklarda tutulur. Bu vakalarda antimikrobik tedavi
yetersiz kalabileceğinden cerrahi girişim gerekebilir.
PULMONER SİSTEM SEYİRLERİ:
Bronşit, bronkopnomoni, akciğer apsesi, plevral effüzyon oluşabilir.
GENİTO ÜRİNER SİSTEM SEYİRLERİ:
Erkeklerde en sık rastlanan bulgu uniteral epididimo orşittir.
AYIRICI TANI
En çok şu hastalıklarla karıştırılır:
1)TİFO: Yüksek ateş vardır, terleme yoktur.
2)ROMATİZMA: Eklem ağrıları romatizmayı taklit eder. Fakat
brucellada eklemlerde sadece ağrı vardır, şişlik, kızartı, sıcaklık
yoktur. Sedimantasyon romatizmada yüksek iken brucellada o kadar
yüksek değildir.
3)TÜBERKİLOZ: Bilhassa brucellanın pnomoniye benzer klinik
şekilleri tüberküloz ile karıştırılır. Brucellada KOCK basili üretilmez.
4)DİĞER: Brucella gibi yüksek ateşle seyreden miliar, influenza,
subakut bakteriyel endokardit vb. gibi birçok hastalıklarla karışabilir.
Laboratuar bulguları ile ayırt edilebilir.
TEDAVİ
Brucella intrasellüler yerleşme özelliğinde olduğu için
antibiyotikler kombine edilerek tedavi yapılır. Tedavi
hastalığın seyrine göre uzayabilir.
GENÇ – ERİŞKİNLERDE BRUCELLA TEDAVİSİ:
Tetrasiklinlerle sulfanamidler kombine olarak kullanılır.
Tetrasiklinler günde 2 gr total 4 eşit parçaya bölünerek
verilmelidir. Ek olarak 1–2 streptomisin eklenmelidir.
Tedaviye 3 hafta devam edilmelidir. 3 hafta sonra
streptomisin kesilerek 1–2 hafta tetrasikline devam
edilir.
ÇOCUKLARDA BRUCELLA TEDAVİSİ:
Yine tetrasiklinler (kg/30mg) ve streptomisinler (kg/ 25–40)
kullanılır. Sulfonamidler verilecekse (kg/0.15) verilmelidir.
Burucellada spesifik tedavinin yanı sıra semptomatik tedavi
yapılır.
KOMPLİKASYONLARI
Hastalık sırasında burun kanamaları sık görülür. Bazı olgularda
orşit oluşur. Kadınlarda menstürasyon bozukluklarına, gebelerde
abortur (düşük çocuk) gibi komplikasyonlara rastlanır. Hastalık
vücut direncini kırdığından sekonder enfeksiyon olarak pnömoni ve
bronkopnömoni görülebilir. Ayrıca kemik iltihaplarına da
rastlanabilir. Çiğ süt içen bir çocuğun brucelladan öldüğü, gebe
kadının ise düşük yaptığı görülmüştür. Fakat normalde brucella
hayvanlarda düşüğe neden olur. Komplikasyonlar hastalık
geçtikten sonra uzun süre devam eder. Deri altına ve kas içinde
abseler oluşabilir.
HEMŞİRELİK BAKIMI





İnsandan insana bulaşmadığı için özel izolasyon gerekmez.
Ateşli dönemlerde hastanın ateşini düşürmek için vücudu sık sık ılık
su ile silinmeli, ter kokusu önlenmelidir.
Vücut ağırlığı, özellikle oynar eklemlerin ağırlığını azaltabilmek için
hasta sakin bir ortamda tutulmalı, eklemler yastıkla desteklenmelidir.
Kemik çıkıntılarının bulunduğu bölgelere masaj yapılmalı, yatma
pozisyonu sık sık değiştirilmelidir.
Hasta beslenmesinde sindirimi kolay, enerji verici ve protein
bakımından zengin gıdalar ve B vitamini verilir.





Hastanın durumundaki değişiklikler ve uygulanan tedaviye
verdiği tepkiler izlenmelidir.(özellikle antibiyotiklere karşı)
Düzenli ANT ve AÇT takibi yapılmalıdır.
Hastanın baş ağrısı, çift görme, işitmeye ilişkin herhangi bir
sorun olması halinde durum hemen doktora bildirilmelidir.
Çünkü hastanın bu şikâyetleri ensefalit veya menenjit habercisi
olabilir.
Birey travmalardan korunmalıdır.
Tedavi olan hastalara iyileşme dönemlerinin 6–8 hafta süreceği
bildirilmelidir.
KORUNMA
1)KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER:
İlk iş hastalığın ihbarıdır. Vakaların brucella olup olmadığı kan
alınarak laboratuara gönderilmesiyle saptanabilir. Çoğu kez
hastalığın etkenini bulmak imkânsızdır. Bulunabilirse görüldüğü
yerdeki veteriner hekim ile iş birliği yapılarak gerekli önlemler
alınmalıdır. Bilhassa brucella düşük yapan hayvanlarda
düşünülmelidir.
2)BULAŞMA YOLLARINA YÖNELİK ÖNLEMLER:
Brucella insandan insana bulaşmadığı için tecridi
gerektirmez. Yalnız hastaların atıkları her ihtimale karşı
dezenfekte edilmelidir. Bulaşmayı önlemek için
hayvanlar veteriner kontrolünden geçmeli, hasta olanlar
tedavi edilmelidir. Hayvanlarla insanların aynı çatı
altında yaşamalarına izin verilmemelidir. Brucella
geçebilecek keçi, koyun, sığır gibi hayvanlarla
ilgilenenlerin hayvanlara nasıl temas edeceği
öğretilmelidir. Hayvan kadavraları ve atıkları
gömülmelidir.
3)SAĞLAM KİŞİYE YÖNELİK ÖNLEMLER:
Rutin uygulanan aşısı yoktur. İneklerde brucella abortus
tip19’un aşısı vardır. Bu aşı, hastalık görülen
bölgelerde rutin olarak uygulanırsa sağlam kişiler
korunmuş olur. Özellikle hayvancılık ile uğraşan
kişilerin bu konuda eğitilmesi gerekmektedir. İnsanlar
çiğ süt içmemesi konusunda bilgilendirilmelidir. Havyan
doğurtanlara eldiven kullanmaları, tüm atıkları
gömmeleri öğretilirse brucella hastalığının riski azalır.
Yapılan araştırmalara göre Rusya’da yüksek riskli
kişilere yapılan brucella aşısı vardır.
4)ULUSLAR ARASI ÖNLEMLER: İhbarı gerekmez. İhraç
ve ithal edilen hayvanların ve hayvansal ürünlerin kontrolleri
yapılmalıdır. Epidemi bölgelerinden getirilen ineklerde brucella
aşısı sertifikası aranmalıdır. Salgın durumlarda bilimsel yardım
talep edilmelidir.
KAYNAKLAR





www.türkçebilgi.com
www.msxlaps.org
Sağlık.ceplog.com
www.keha.net
www.forumacil.com