Hücre - WordPress.com

HÜCRE
İlk defa İngiliz fizikçi
Robert HOOKE ,1665’te
kendi yaptığı basit bir
mikroskop ile şişe
mantarından aldığı kesiti
incelemiş ve boş
odacıklar görmüştür.
 Gördüğü bu odacıklara
“Hücre” anlamına gelen “
Cellula” ismini vermiştir.

HÜCRE TEORİSİ






Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.
Hücreler canlıların en küçük yapısal ve
fonksiyonel birimidir.
Bağımsız oldukları halde birlikte iş görürler.
Hücreler kendinden önceki hücrelerin
bölünmesi ile oluşurlar.
Canlıların kalıtım maddeleri hücrelerde bulunur.
Canlı türlerinde bulunan ve bir türün çeşitli
dokularında bulunan hücreler, şekil ve büyüklük
bakımından farklılık gösterir.
En çok sevdiğim şey yüzmek
bakteri
Bitki hücresi
Sinir hücresi
Kımızı kan hücresi
Yumurta hücresi
Kas hücresi
Ökaryot bir hücrede dıştan içe doğru
Hücre zarı
Sitoplazma
Çekirdek
Olmak üzere başlıca üç kısım incelenir.
Hücre zarının yapısal özellikleri
 Hücre
zarı : %60 protein,%35 yağ ve %5
oranında da karbonhidrat içerir.
 Çok ince olmasından dolayı ancak elekron
mikroskopu ile görülen, seçici geçirgen ve
canlı bir yapıya sahiptir.
Hücre zarının özellikleri
 Ancak
elektron mikroskobu ile görünür.
 Canlıdır.
 Esnektir saydam ve incedir.
 Akışkandır.
 Kalınlığı sabittir değişmez.
 Üzerinde porlar bulunur.
 Seçici geçirgendir.
Hücre zarının görevleri
 Hücreyi
çepeçevre sararak dağılmaktan
korur.
 Dokularda hücrelerin birbirini tanımasını
sağlar.
 Hücre içerisine giren ve çıkan maddeleri
kontrol eder.
 Hücreyi dış ortamdan ayırır.
 Hücreye şekil verir.
 Hücreyi dış etkilerden korur.
Heyt savulun ulen. Dünyayı başınıza yıkarım
Akıcı mozaik zar modeli
Bu modelde hücre zarı iki sıra yağ tabakasıyla bu tabakalara gömülmüş
proteinlerden oluşur.
Zardaki protein ve yağ molekülleri hareket halinde oldukları için buna “ Akıcı
mozaik zar modeli “ denir.
Ayrıca üzerinde madde giriş çıkışına izin veren delikler ( por ) bulunur.
HÜCRE ÇEPERİ







Bitki, mantar ve bakteri hücrelerinde bulunur.
Hücre zarının dışında yer alır.
Hücre çeperi kalın,cansız ve dayanıklıdır.
Hücreyi dış etkilerden korur ve desteklik sağlar.
Üzerinde geçitler vardır.
Ölü (cansız) olduğundan tan geçirgendir.
Bitkilerdeki selülozdan,mantarlardaki kitinden
bakterilerde ise karbonhidrat yağ ve proteinden
meydana gelmiştir.
SİTOPLAZMA


Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, canlı, renksiz,
yarısaydam, suda çözünmeyen bir sıvıdır.
İki kısımdır.
a) Sıvı kısım:
Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin,RNA
çeşitleri,nükleotidler,ATP ve
 enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur
 Görevi:
 1) Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak
 2) Organellere yataklık etmek.
 3) Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin
hareketini sağlamak.




b) Organeller:
Özel yapı ve görevi olan sitoplazmik cisimlerdir.
RİBOZOM
 Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
 Protein ve rRNA'dan oluşur.Çekirdekçikte üretilir.
 Zarsızdır ve iki birimdir.Üst birim(büyük birim)
protein,alt birimse(küçük birim) rRNA'dan oluşur.
 Protein ve enzim sentezler.
 Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde,mitokondri ve
kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da
bulunabilir.
 Yoğun protein sentezi sırasında yan yana gelerek
polizomları oluştururlar.
 Her canlıda ribozomların farklı olmasının sebebi rRNA'
ların farklılığındandır.
 Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka
ribozoma ihtiyacı vardır.(Enzimlerden dolayı)
 Enzim salgılayan bez hücrelerinde sayısı daha fazladır.
SORU:
 I. RNA
 II. Protein
 III. DNA
 Yukarıda verilen yapılardan hangileri
ribozomun yapısında bulunur?
 A) Yalnız I
 B) Yalnız II
 C) I ve II
 D) I ve III
 E) II ve III
Soru: Canlılarda üretilen enzim ve hormonlar
hücrenin hangi organelinde sentezlenir?





A) Kromoplast
B) Ribozom
C) Çekirdek
D) Golgi aygıtı
E) Lizozom
SENTROZOM (SENTRİOLLER)
Bazı su yosunu,mantar,hayvan ve insan
hücrelerinde bulunur.
 Sentriol denilen iki alt birimden oluşur.
 Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt
kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını
sağlar.
 Hücre dışına uzanan kirpik,kamçı,sil gibi
yapıları oluşturur.
 Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten
oluşur.

ENDOPLAZMİK RETİKULUM





Hücre zarından çekirdek zarına kadar uzanan
zarlı kanallar sistemidir.
Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli
hücrelerde bulunur.
Hücre içine ve dışına madde taşır.Bazı
maddeleri depolar.(Ca ve protein).
Çekirdek zarı ve golgiyi yapar.Hücreyi
bölmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve
bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden
yapılabilmesini sağlar.
Üzerinde ribozom bulunanlarına granüllü ER;
bulundurmayanlara da granülsüz ER denir.
Granüllü ER enzim salgılayan hücrelerde,
granülsüz ER yağ sentezleyen hücrelerde
çoktur.
GOLGİ AYGITI




Çekirdeğe yakın bulunur.Hücre zarı yapımına katılır.
Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve
salgılanmasından sorumludur.Onun için süt bezi, tükrük
bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer
hücrelerdekilere oranla daha fazladır.
Enzimleri paketleyerek lizozomu oluşturur.Hücre zarı
yapımına katılır.
Glikoprotein,lipoprotein,mukus,bağ dokusu ara maddesi
ve ayrıca bitkilerde selülozlu maddeler salgılar.


Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde
bulunur.
ÖRNEK: Salgı epiteli hücrelerinde aşağıdaki
organellerden hangisinin çok gelişmiş
olması beklenir ?
A) Golgi Aygıtı
B) Koful
C) Lizozom
D) Sentrozom
E) Ribozom
Örnek: Hücre zarının yapısındaki özel
karbonhidratları sentezleyen organ el
aşağıdakilerden hangisidir.?
A) Golgi aygıtı
B) Ribozom
C) Kloroplast
D) Vakuol
E) Mitokontri
Örnek: Ürettiği maddeyi yine kendisi
depolayan hücre organeli
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ribozom
B) Lizozom
C) Kloroplast
D) Mitokondri
E) Golgi aygıtı
SORU: Golgi aygıtının birinci görevi nedir?
A) Ribozomlarda protein sentezlemek
 B) Depo edilmiş proteini hidrolize etmek
 C) Ribozomlarda sentezlenen proteini
depo etmek
 D) Sentezlediği proteini salgılamak
 E) Kendini eşleyerek çoğalmak

LİZOZOM
Büyük moleküllü besinleri parçalar.Kurbağa larvalarında
kuyruğun kopması,salgılama dönemi biten memelilerde süt
bezlerinin körelmesi,pasif kalan kasların küçülmesi,harap olmuş
dokuların, yaşlı alyuvarların ve vücuda giren mikropların yok
edilmesi lizozom sayesindedir.
 Fagositoz ve pinositoz yapan hücrelerde çoktur.ÖRNEK:Akyuvar
hücresi ve tek hücreliler.
 Lizozom parçalanırsa hücre kendini sindirir.Buna otoliz denir.
 Lizozomun etrafındaki zar golgiden oluşur.
 İçerisindeki enzimler ribozomlarda üretilir.
 Üretilen enzimler ER ile taşınır.
 ER ile taşınan enzimler golgide paketlenerek lizozom
oluşturulur.
 Yani lizozomun oluşmasında ribozom,golgi ve ER etkilidir.

NOT 1 : (Bazı kitaplara göre)Hayvanlara özgüdür.Bitkilerde
ise lizozom benzeri yapılara
fitolizozom denir.

SORU: Lizozom organellerinin
parçalanmasıyla hücrenin kendi kendini
sindirmesi olayına ne ad verilir ?
A) Hidroliz
B) Fagositoz
C) Otoliz
D) Akrozom
E) Fotoliz
SORU: Lizozomlarda aşağıdakilerin hangisi
yüksek oranda bulunur?
A) Klorofil
B) DNA
C) Ribozom
D) Hormonlar
E) Enzimler
KOFUL
 ER'dan,golgiden,hücre zarından ve lizozomdan
oluşabilir.
 Hayvansal hücrelerde az ve küçük,bitkisel
hücrelerde ise gençken küçük,yaşlandıkça
büyürler.
 Çünkü tuzlu artıklar kofullarda biriktirilir.
 Hücre içi osmatik basınç ve pH'ı ayarlar.
 Kofulda bulunan su turgor basıncı oluşturarak
hücreye diklik ve direnç verir.
 Metabolizmanın aktiflik derecesini belirler.
 Eğer koful büyük ve sitoplazmada miktarı çok
ise metabolizma yavaşlar.
SORU: Aşağıdaki hücrelerin hangisinde
koful hacmi en fazladır ?
A) Yaşlı bitki hücresi
B) Genç hayvan hücresi
C) Genç bitki hücresi
D) Yaşlı hayvan hücresi
E) Bakteri hücresi
Besin kofulu
Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin
bir zarla çevrilmesiyle oluşur.
 Akyuvarlar mikropları fagositoz ve
pinositozla aldığında dolayı,akyuvarlarda
daha fazla sayıda besin kofulu bulunur.

Hey adamım nefes alamıyorum.
Kontraktil (vurgan) koful
Tatlı su tek
hücrelilerinde
bulunan daimi
kofuldur.
 Fazla suyu dışarı atar.
Boşaltım kofulu : Artık
maddeleri ekzositozla
dışarı atar

Soru: Aşağıdakilerin hangisinin
hücrelerinde büyük kofullara rastlanır?
 A) Epitel
 B) Kan
 C) Amip
 D) Paramesyum
 E) Soğan zarı
PLASTİDLER
Sadece bitki hücrelerinde bulunan renk
maddesidir.3 tiptir.
a) Kloroplast
b) Kromoplast
c) Lökoplast
Kloroplast
Bitkiye yeşil rengini verir.
Çift zarlıdır.İç zarı katmanlıdır.Bu katmanlara
grana,içini dolduran sıvıya ise stroma denir.
Fotosentez yaparak besin üretir.
Kendine has DNA,RNA,ribozom ve ETS'si
bulunur.
Granalar içinde bitkiye yeşil rengini veren ve
fotosentez için gerekli ışığı absorbe eden
klorofil vardır.
Bütün bitki hücrelerinde
bulunmaz.ÖRNEK:Kökte.
Soru: Aşağıdaki hangi hücre organelinde
fotosentez reaksiyonu ile glikoz üretilir?
A) Mitokondri
 B) Lökoplast
 C) Kloroplast
 D) Çekirdek
 E) Sitoplazma

Soru: Bir yaprak hücresinin aşağıdaki
kısımlarının hangisinde hem DNA hem
de RNA bulunur.?
A)
B)
C)
D)
E)
Ribozom
Sitoplazma
Sentrozom
Lizozom
Kloroplast
b) Kromoplast
Bitkilerde meyve ve çiçeklerin rengini
verir.
 Likopin(kırmızı),ksantofil(sarı) ve karoten
(turuncu) olmak üzere üç çeşittir.
 Bitkilerde diğer renkler koful öz suyunun
asit veya baz oluşuna göre renk
değiştiren antokyan denen maddeler ile
oluşturulur.

c) Lökoplast
Renksizdir.Genelde kök,gövde ve
tohumda bulunur.
 Nişasta,yağ ve protein depolar.
 Işıkla karşılaşınca kloroplastlara dönüşür

ÖRNEK: Bol nişasta depolayan patates
yumrusu hücrelerinde hangi yapı bol
miktarda bulunur?
 A)
Mitokondri
 B)
Ribozom
 C)
Lökoplast
 D)
Kromoplast
 E)
Kloroplast
SORU: Hücredeki bazı organeller özümleme
(sentez), bazıları da yadımlama (yıkım)
yapmakla görevlidirler.
 Buna göre aşağıdaki ikililerden hangisi
“özümleme-yadımlama” ikilisidir?
 A) Ribozom-Mitokondri
 B) Kloroplast-Lizozom
 C) Golgi-Ribozom
 D) Mitokondri-Kloroplast
 E) Lizozom-Golgi
Soru: Aşağıdaki hangi hücre organelinde
inorganik maddeler organik maddeye
dönüşebilir?
A) Lizozom
 B) Kloroplast
 C) Mitokondri
 D) Sentrozom
 E) Koful

MİTOKONDRİ
Çift zarlıdır.İç zar kıvrımlıdır.
Kıvrımlara krista,zarların arasını ve içini
dolduran sıvıya matrix denir.
Oksijenli solunum yaparak enerjinin
üretildiği ve depolandığı yerdir.
Enerji ihtiyacı fazla olan kas,sinir ve
karaciğer gibi hücrelerde sayısı daha
fazladır.
Bulundukları hücrenin de enerjiye en çok
ihtiyaç olan bölümlerinde toplanırlar.
Sinirlerin sinaps bölgelerinde,spermlerin
kuyruklarında ve kasların kasılma
bölgelerinde çok bulunur.
Kendine ait DNA,RNA,ribozom ve ETS'si
bulunur.
Kendi DNA'sı olmasına rağmen hücre
DNA' sına bağımlıdır.
Bitkilerde mesozom ve klorofil
bulunduğundan dolayı mitokondri miktarı
daha azdır.
Prokaryotlarda ve memeli alyuvarında
bulunmaz.
Soru: Enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerde
hangi organelin fazla sayıda olması
beklenir?
A)
Ribozom
B)
Sentrozom
C)
Koful
D)
Mitokondri
E)
Golgi Aygıtı
ÖRNEK: Aşağıdaki maddelerden
hangisi mitokondrilerde üretilir ?
A)
Glikoz
B)
ATP
C)
Oksijen
D)
Nişasta
E)
Glikojen
ÖRENK: Kloroplast ile Fotosentez
arasındaki ilişki Mitokondri ile
aşağıdakilerden hangisi arasında kurula
bilir ?
A) Glikoz sentezi
B) Yağ sentezi
C) Protein sentezi
D) ATP sentezi
E) Glikojen sentezi
SORU: Aşağıdakilerden hangisi, mitokondri
için doğru değildir?
A) Kendini eşleyebilir, bölünüp çoğalabilir
B) Kendine ait DNA, RNA ve ribozomları
vardır
C) Sayısı ve büyüklüğü hücrelere göre
değişir
D) Ökaryot hücrelerde bulunmaz
E) Enerji tüketen hücrelerde sayıları
fazladır
Soru: Gelincik çiçeği, kiraz, üzüm, erik ve
vişnenin kırmızı renkli olmalarının nedeni
nedir?
A) Koful ve hücre özsuyunun asidik
özellikte olması
 B) Kromoplastın kloroplasta dönüşmesi
 C) Koful ve hücre özsuyunun bazik
özellikte olması
 D) Lökoplastın kromoplasta dönüşmesi
 E) Kloroplastın kromoplasta dönüşmesi

ÇEKİRDEK













Hücre bölünmesini sağlar.Kalıtım bilgisini taşır. Hücresel olayların
yönetilmesinde ve karakterlerin sonraki nesillere aktarılmasında
görevlidir4 bölümdür.
A) ÇEKİRDEK ZARI
Çift katlı bir zardır.
Üzerindeki deliklere por denir.Bunlar hücre zarındaki porlardan
daha büyüktür.
Hücre bölünmesi sırasında kaybolan bu zarın bölünmeden sonra
yeniden yapılmasında ER ve golgi görevlidir
B) ÇEKİRDEK SIVISI
Homojen görünümlüdür.İçerisinde bol miktarda
ATP,nükleotit,ribozom ve protein bulunur.
C) ÇEKİRDEKÇİK
Bol miktarda RNA ve protein bulunur.Ribozom sentezi
yapılır.Bakterilerde yoktur.
D) KROMATİN İPLİK
Hücrede en çok bulunan maddedir.
DNA'nın kendisi olup kromozomları oluşturur.Kromozomlar DNA ve
proteinden oluşmuştur.
Kalıtsal karakterleri taşır.Üreme ve büyümeyi sağlar.Hücreyi
yönetir.
Soru: Çekirdeğin görevi aşağıdakilerden
hangisi olamaz?
A) Protein sentezini denetler
 B) Genleri taşımasıyla kalıtımı sağlar
 C) Büyümeyi denetler
 D) Enzimleri sentezler
 E) Bölünme ve üremeyi denetler

Soru: Aşağıdakilerin hangisi, kromozomlara
ilişkin yanlış bir ifadedir?
A) DNA, RNA ve proteinden yapılmıştır
 B) Prokaryot hücrelerde sitoplazmaya
dağılmış haldedir
 C) Vücut hücrelerinde 2n sayıda bulunur
 D) Ökaryot hücrelerde çekirdek
bölgesinde bulunur
 E) Aynı türün bireylerinin hücrelerinde
sayıları farklıdır

Örnek: Bez hücrelerinde sayısı en fazla olan
organel aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mitokondri
B) Kromoplast
C) Lizozom
D) Golgi aygıtı
E) Çekirdek
Soru: Ribozomal RNA aşağıdakilerden
hangisinde yapılır?
A) Ribozom
 B) Çekirdekçik
 C) Sitoplazma
 D) Koful
 E) Endoplazmik retikulum

SORU: Hücredeki bazı organ eller yapılarında
kendilerine ait DNA’ları sayesinde bölünerek
çoğalabilmektedir. Buna göre aşağıdaki organ
ellerden hangileri bu özelliğe sahiptir?
I- Mitokondri
III-Ribozom
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız II
I ve II
II ve III
III ve IV
I, II ve IV
II-Nucleus (çekirdek)
IV-Kloroplast
SORU:
I. Mitokondri
 II- Nükleus
 III- Ribozom
 IV- Kloroplast
 Hücrelerdeki bazı organel ve yapılar kendilerine
ait DNA’ları sayesinde bölünerek
çoğalabilmektedirler.
 Yukarıdakilerden hangileri bu özelliğe sahip
olan yapılardandır?





A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) III ve IV
E) I, II ve IV
SORU: I- Kloroplast
 II. Mitokondri
 III. Sentrozom
 IV. Çekirde
 Yukarıda verilen hücre organellerinin
hangilerinde DNA bulunur?
 A) Yalnız IV
 B) I ve II
 C) II ve III
 D) I, II ve III
 E) I, II, III ve IV

SORU: Bir bitki hücresinde aşağıdakilerden
hangisi bulunmaz?
A) Canlı olan hücre zarı
 B) Cansız olan hücre çeperi
 C) Büyük koful
 D) Plastidler
 E) Sentrozom

Soru: Yapı ile görev ilişkisi aşağıdaki hangi
çiftte yanlış verilmiştir?
A) Çekirdek-Kalıtım
 B) Golgi aygıtı-Kompleks molekülleri
parçalama
 C) Kloroplast-Glikoz sentezi
 D) Mitokondri-ATP sentezi
 E) Hücre zarı-Osmoz

Soru: Bir bitki hücresinde aşağıdakilerden
hangisi bulunmaz?
A) Canlı olan hücre zarı
 B) Cansız olan hücre çeperi
 C) Büyük koful
 D) Plastidler
 E) Sentrozom

SORU:
 I- Kloroplast
 II-Ribozom
 III-Golgi cisimciği

Yukarıdaki üç organelin, hücre için en önemli
ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Birim zarla çevrili olmaları
B) Nükleik asit içermeleri
C) Özümleme organeli olmaları
D) Sadece ökaryotik hücrelerde bir arada
bulunmaları
 E) Kedine gerekli ATP’ yi sentezleyebilmeleri




Soru: -Hem bitki hem de hayvan
hücrelerinde bulunan ortak yapı
aşağıdakilerden hangisidir?
 A) Hücre çeperi
 B) Plastid
 C) Kloroplast
 D) Büyük koful
 E) Hücre zarı
Soru: -Aşağıdaki yapıların hangisinin
karşısındaki olayla ilişkisi yoktur?
A) Hücre zarı-Madde taşınması
 B) Sentrozom-İğ ipliklerinin oluşumu
 C)Lökoplast-Nişasta depolama
 D) Lizozom-Hücre içi sindirim
 E) Ribozom-DNA eşlemesi

ÖRNEK: Bir hücre mikroskopla inceleniyor.
Hangi organel çiftine beraber
rastlanmaz?
A) Mitokondri-Koful
B) Lizozom-Kloroplast
C) Sentrozom-Kloroplast
D) Mitokondri-Kloroplast
E) Ribozom-Lizozom
Soru: Aşağıdaki organellerin hangisi,
karşısındaki yapıları içermez?
A) Ribozom-RNA, protein
 B) Mitokondri-DNA, RNA, ribozom
 C) Çekirdekçik-RNA, protein
 D)Kromozom-DNA, RNA, protein
 E) Koful-DNA, lizozom, protein

Hücrede madde alış verişi
Hücreler devamlı içinde bulundukları ortamdan madde
alış verişi yaparlar.
 Dışarıdan besin maddeleri,su ve çeşitli mineralleri
alamayan hücreler ölür.
 Hücre metabolizması sonucu oluşan atık ürünleride
dışarı atmak zorundadır.
 Artık maddelerin hücrede birikmesi zehir etkisi yapar ve
hücrenin ölümüne neden olur.
 Hücreye girip çıkan maddelerin hepsi hücre zarından
geçmek zorundadır.
 Hücrede madde alış verişi, hücrenin enerji kullanıp
kullanmamasına göre aktif ve pasif taşıma olarak
adlandırılır.

Pasif taşıma:
Hücrede madde alış verişinde enerji
harcanmıyorsa buna pasif taşıma denir.
Pasif taşımanın bazı özellikleri şunlardır.
 Hücreye madde giriş çıkışında enerji
harcanmaz.
 Canlı cansız tüm hücrelerde görülür.
 Taşıma çok yoğun ortamdan az yoğun
ortama doğrudur.
Aktif taşıma








Bir maddenin az olduğu yerden çok olduğu yere
geçmesidir.
Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler
aktif taşıma ile taşınır.
Enzim kullanılır.
Enerji harcanır.
Sadece canlı hücrelerde görülür.
Denge yoktur.
Taşıyıcı moleküller kullanılır.
ÖRNEK:İnce bağırsaktaki glikozun kana
geçmesi.Böbrekteki geri emilim.
DİFÜZYON
Bir maddenin çok olduğu (yoğun olduğu) ortamdan az
olduğu ortama (az yoğun ortama) doğru hareket
etmesine denir.
 Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler difüzyona
uğrar.Porlardan büyük maddeler difüzyon yapamaz.
 Enerji harcanmaz.
 Enzim kullanılmaz.
 Canlı ve cansız ortamda görülebilir.Canlılık delili
değildir.
 Denge sağlanana kadar devam eder ve durur.
 ÖRNEK : Odaya dökülen kolonyanın her tarafa
dağılması.Akciğerdeki oksijenin kana geçmesi.İnce
bağırsaktaki glikozun kana geçmesi.

DİFÜZYONU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
 1) Küçük moleküller,büyük moleküllere göre daha kolay
geçerler.
 2) Nötr moleküller iyonlara göre daha kolay
geçer.Çünkü zarın dış kısmı da iyonik yapıdadır.

Negatif iyonlar biraz daha kolay geçer.
 3) Yağda çözünen maddeler de çözünmeyenlere göre
daha kolay geçer.(A,D,E,K vitaminleri)
 4) Yağı çözen maddelerde kolay geçer.(Alkol ve eter
gibi.)
 5) Por sayısı ve sıcaklık arttıkça difüzyon hızı da artar.
 6) İki ortam arasındaki yoğunluk farkı ne kadar çoksa
difüzyonda o kadar hızlı olur.
 7) Akışkanlığı fazla olan ortamlarda difüzyon hızlı olur.
 DİYALİZ : Suda çözünmüş maddelerden bazılarının yarı
geçirgen zardan difüzyonuna denir.Böbrekleri
çalışmayan insanlarda suni olarak oluşturulan bir
ortamla kandaki üre temizlenir.
SORU: İnsanların besinlerle aldığı D vitamini, B
vitaminine göre daha kolay hücrelere geçer. Bu
durum aşağıdakilerden hangisiyle en iyi
açıklanabilir?
 A) Yağı çözen moleküller hücre zarından daha
kolay geçer
 B) Küçük moleküller, hücre zarından büyük
moleküllere göre daha hızlı geçer
 C) Yağda çözünen moleküller suda
çözünenlerden daha kolay geçer
 D) Suda çözünen moleküller yağda
çözünenlerden daha kolay geçer
 E) Nötr moleküller hücre zarından iyonlara göre
daha kolay geçer
SORU: Bir hücre, bir maddeyi difüzyonla aldığına
göre;
I- Bu maddenin molekülleri zardaki porlardan
küçüktür
II- Maddenin dış ortamdaki yoğunluğu
sitoplazmadakinden yüksektir
III- İlgili madde, yağda çözünebilme özelliğine
sahiptir
durumlarından hangileri söylenebilir?





A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I, II ve III
OSMOZ

Suyun difüzyonudur.Suyun çok olduğu yerden
az olduğu yere geçmesidir.
SORU: I. Terliksi hayvanın fazla su kaybetmesi
II. Terliksi hayvanın fazla tuz kaybetmesi
III Fazla miktarda suyun terliksi hayvana girmesi
IV. Fazla miktarda tuzun terliksi hayvana girmesi
Denizde yaşayan bir paramesyum’un havuz
suyuna konunca ölmesi,yukarıdaki olaylardan
hangisiyle açıklanabilir?






A) I ve II
B) Yalnız III
C) II ve III
D) I ve IV
E) III ve IV
HİPERTONİK ORTAM(ÇOK YOĞUN
ORTAM)
Bir hücre
kendisinden daha
yoğun bir ortama
konursa su
kaybederek büzülür.
 Bu olaya plazmoliz
denir.
 ÖRNEK : Tuzlanan
derinin su
kaybederek
büzülmesi.

HİPOTONİK ORTAM(AZ YOĞUN
ORTAM)
Bir hücre kendisinden
daha az yoğun bir
ortama konursa su
alarak şişer.Bu olaya
deplazmoliz denir.
 Bitki hücrelerinde
deplazmoliz devam
ederse hücre şişer ve
turgor durumuna
geçer.
 Hayvan hücrelerinde
deplazmoliz devam
ederse hücre
patlar.Buna hemoliz
denir.

İZOTONİK ORTAM(DENGE ORTAM)

Bir hücre izotonik
bir ortama konursa
hiçbir değişikliğe
uğramaz.
OSMATİK BASINÇ
Hücre içerisindeki çözünmüş maddenin
hücre zarına yaptığı basınçtır.
Yada (etki=tepkiye göre)hücre dışındaki
suyun yoğunluk farkından dolayı hücre
içerisine girmek için zarlara yaptığı
basınçtır.
Çözünmüş madde miktarı (hücrenin
yoğunluğu) arttıkça osmatik basınç artar.
TURGOR BASINCI
Hücre içerisindeki suyun hücre zarına (yada
çepere) yaptığı basınçtır.
Kofullar tarafından ayarlanır.
Turgor çok artarsa su girişi durur.
Turgor, otsu bitki ve yaprakların dik durmasını
sağlar.
Turgor, stomaların açılıp kapanmasını sağlar.
Turgor, bazı nasti(ırganım) hareketlerini sağlar.
Suyun hareketi daima O.B' ın fazla olduğu yere
doğrudur.
ENDOSİTOZ VE EKZOSİTOZ
Hücre zarından geçemeyecek
büyüklükteki maddelerin oluşturulan
ceplerle içeri alınmasına endositoz;
yine aynı yolla dışarı atılmasına
ekzositoz denir.
Hücre zarından geçemeyecek
büyüklükteki katı maddelerin
içeri alınmasına fagositoz;
sıvı maddelerin içeri alınmasına pinositoz
denir.
ENDOSİTOZUN ÖZELLİKLERİ
Enerji harcanır.
Enzim kullanılır.
Hücre zarı azalır.Hücrenin içeriği artar.
Hücreye alınan bu büyük maddeler lizozomdaki
ve besin kofulundaki hücre içi enzimlerle
parçalanır.
Tek hücrelilerde ve alyuvarlar da çok görülür.
Canlılık delilidir.
Denge yoktur.
Bitki hücrelerinde ve diğer çeperi olan
hücrelerde görülmez
EKZOSİTOZUN ÖZELLİKLERİ
Enerji harcanır.
 Enzim kullanılır.
 Hücre zarı artar.Hücrenin içeriği azalır.
 Canlılık delilidir.
 Denge yoktur.
 Boşaltım kofulu ve golgi yardımıyla atılır.
 Bitki ve hayvan hücrelerinde görülür.

NOT 3 : Tatlı sularda yaşayan bir
hücrelilerde fazla suyu dışarı atan
kontraktil koful bulunur.Hücre
içerisindeki fazla suyun nedeni suyun
osmozla içeri girmesidir.
 NOT 4 : Bir bitki hücresinin turgor
durumuna geçmesinde
 a) Ortamın yoğunluğu
 b) Hücre içindeki madde yoğunluğu
 c) Çeperin selülozdan yapılmış olması
etkilidir.
 NOT 5 : Endositoz ve ekzositozda
yoğunluk farkı yoktur.Ama aktif
taşıma,difüzyon ve osmozda vardır.
