Akılcı İlaç Kullanımının Temel İlkeleri

Prof. Dr. Alaeddin Akcasu
Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp
Akılcı İlaç Kullanımı
Eğitimi ve Temel İlkeleri
Doç. Dr. Kamil VURAL
Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
Farmakoloji Anabilim Dalı
Akılcı İlaç Kulanımı
•
•
•
•
•
•
Hastaya doğru tanı sonrası,
Sorunun dikkatlice tanımlandığı,
Tedavi amaçlarının belirlendiği,
Güvenilir tedavi ve uygun reçete ile
Açık bilgiler ve talimatların verildiği,
Verilen tedavinin izlendiği,
– Sistematik yaklaşım biçimidir.
• Tıp eğitimi boyunca
Farmakoloji bilgisi
artar; ilaçların akılcı
seçimi ve reçete
edilmesi kısmı zayıf
kalır.
• Mezuniyetten sonrası,
genel deneyim artar;
reçete yazma
alışkanlıkları
iyileşmez.
The Rational Use of Drugs
(Akılcı İlaç Kullanımı)
Report of the conference of experts
Nairobi, 25-29 Kasım 1985
• Kişi başına sağlık harcaması
Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın % 4’ü
(Almanya: % 10.6 İngiltere: % 6.7)
• Sağlık harcamasında ilacın payı
Türkiye % 32 (birinci) İsviçre %7 (sonuncu)
• İlaç bedeli ödenmesinde kamunun payı
Türkiye %
83 (ikinci) ABD %13 (sonuncu)
2011 yılı verilerinde % 73
OECD Health Data 2001:
A comparative analysis of 30 countries (www.oecd.org)
En Çok Satılan İlaçlar
Dünya
1. Kalp-damar
2. Santral SS
3. Metabolik
4. Antibiyotik
5. Solunum S.
Türkiye
% 19.3
% 15.8
% 15.3
% 9.9
% 9.3
1. Antibiyotik
2. Ağrı kesici
3. Romatizma
4. Soğuk algın.
5. Vitamin
% 19.0
% 12.0
% 11.0
% 8.6
% 7.3
Dünya Sağlık Örgütü
“Guide to Good Prescribing” 1994
Groningen Üniversitesi
Hollanda
T.C. Sağlık Bakanlığı
Sağlık Projesi Gen. Kord.
2000
Marmara Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Farmakoloji Anabilim Dalı
www.spgk.saglik.gov.tr
Akılcı İlaç Eğitiminin Bileşenleri
1. Probleme Dayalı Öğrenim (PDÖ)

Küçük gruplar (8-15 öğrenci)

Sağlık problemi olan bir hastanın öğrenciler
tarafından sunulması

Tedavi merkezli
Akılcı İlaç Eğitiminin Bileşenleri
1. Probleme Dayalı Öğrenim (PDÖ)
2. Kanıta Dayalı Uygulamalar
Kanıta Dayalı Tıp - SIGN kriterleri
(Scottish Intercollegiate Guidelines Network)
1++ Yüksek kalitede meta analiz, randomize kontrollü çalışmaların
(RKÇ) “review”ları, yan tutma ihtimali çok düşük RKÇlar
1+ İyi yapılmış meta analizler, RKÇların “review”ları, yan tutma
ihtimali düşük RKÇlar
1- Meta analizler, RKÇların “review”ları, yan tutma ihtimali yüksek
RKÇlar
2++ Vaka kontrol ve kohort çalışmaların
yüksek kalitede “review”ları ......
2+ .......
2- .......
3 .......
4 Uzman görüşü
A düzeyi kanıt
B ...........
C .......
D .....
Akılcı İlaç Eğitiminin Bileşenleri
1. Probleme Dayalı Öğrenim (PDÖ)
2. Kanıta Dayalı Uygulamalar
3. Modüller Şeklinde Eğitim
( Hipertansiyon modülü,
Atopik dermatit modülü
Sistit modül gibi)
Akılcı İlaç Eğitiminin Bileşenleri
1. Probleme Dayalı Öğrenim (PDÖ)
2. Kanıta Dayalı Uygulamalar
3. Modüller Şeklinde Eğitim
(Hipertansiyon modülü, Sistit modülü gibi)
4. Objektif Yapılandırılmış Klinik Sınav
OSCE
• Objective (Tarafsız)
• Structured (Yapılandırılmış)
• Clinical (Klinik)
• Examination (Sınav)
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
1. Probleminin tanımlanması
Örnek: Hipertansiyon






Başlangıç vakası – Staj öncesi öğrenci düzeyinin
değerlendirilmesi
Tanımı ve önemi (Niye tedavi ediyoruz?)
Sıklığı
Risk Faktörleri
Tanı (Semptomlar, fizik muayene, laboratuar)
Ayırıcı tanı
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
1. Probleminin tanımlanması
2. Tedavi hedeflerinin belirlenmesi Tedavi ile ne amaçlanıyor?
Örnek: Hipertansiyon
 Semptomları kaldırmak
 Komplikasyonları önlemek (Hangi komplikasyonlar?,
tedavi ile hangilerini önlemede daha başarılıyız?,
hangileri için ek önlemler alınmalı?)
 Kan basıncı hedefleri
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
1. Probleminin tanımlanması
2. Tedavi hedeflerinin belirlenmesi Tedavi ile ne amaçlanıyor?
3. İlaç dışı tedavi (Yaşam biçimi
değişikleri)
Örnek: Hipertansiyon
İlaç Dışı Tedavi
 İlaç tedavisinin gölgesinde kalır
 Diyet, egzersiz ve benzeri önlemleri içerir
 Akılcı tedavinin bir parçasıdır.
 tedavi başarısını kesinlikle artırır
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
1. Probleminin tanımlanması
2. Tedavi hedeflerinin belirlenmesi Tedavi ile ne amaçlanıyor?
3. İlaç dışı tedavi (Yaşam biçimi
değişikleri)
4. Etkili ilaç gruplarının listelenmesi
Etki mekanizmaları, etkinlikleri, en sık yan
etkileri, kontrendikasyonları ve maliyeti vb.
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
5. Kişisel ilaçların (K-ilaç) seçimi
Multi-Attribute Utility Analysis (MAUA)
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
5. Kişisel ilaç (K-ilaç) seçimi
Multi-Attribute Utility Analysis (MAUA)
6. K-ilaç listesinin hazırlanması
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
5. Kişisel İlaç (K-ilaç) Seçimi
Multi-Attribute Utility Analysis (MAUA)
6. K-ilaç listesinin hazırlanması
7. Vaka Takdimleri
K-ilaç listesinden hastaya uygun
Bir tanesinin reçeteye aktarılması
Akılcı İlaç Eğitiminin Basamakları
5. Kişisel İlaç (K-ilaç) Seçimi
Multi-Attribute Utility Analysis (MAUA)
6. K-ilaç listesinin hazırlanması
7. Vaka Takdimleri - K-ilaç listesinden
hastaya uygun bir tanesinin reçeteye
aktarılması
8. Objektif Yapılandırılmış Klinik Sınav
Beklenen Yararlar
1. Akılcı İlaç Seçimi

Esnekliği olan bir ilaç seçim sistemi

Bilimsel temellere ve kanıtlara dayanan ilaç seçimi

Hastanın klinik tablosuna en uygun (etkili, yan
tesirleri düşük, hastanın özel durumlarını gözeten
ve en düşük maliyetli) ilacın seçilmesi
Beklenen Yararlar
1. Akılcı ilaç seçimi
2. K-ilaç Listelerinin Oluşturulması



İhtiyaca göre yenilenebilir
İlaçlara hakimiyet (yan etki, ilaç etkileşimleri, özel
durumlar)
Gerekli bilgilerin hastaya hızlı ve eksiksiz olarak
aktarılabilmesi
Beklenen Yararlar
1. Akılcı ilaç seçimi
2. K-ilaç listelerinin oluşturulması
3. Hekim-hasta İlişkisinde Becerinin
Artması





Hastayla doğru iletişim kurulması,
Hastalığının ve öneminin Anlatılması
Kullanacağı ilaçlarla ilgili yeterli bilgi verilmesi,
Varsa ilaç dışı tedavilerin anlatılması
Hastanın hekime olan güveni ve tedaviye olan
uyumunda artma