Aşılama

Hazırlayanlar
•
•
•
•
Emre ÖZGEN
Yusuf Selçuk Yıldız
Gülsüm ÇEBİ
Hüseyin YÖNDER
GENİŞLETİLMİŞ
BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI
GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA
PROGRAMI (GBP)
AMAÇ:
• Aşı ile korunulabilir hastalıklardan
kaynaklanan bebek ve çocuk hastalık,
sakatlık ve ölümlerini önlemek,
• Hassas yaş gruplarına enfeksiyona
yakalanmalarından önce ulaşıp
bağışıklanmalarını sağlamak,
• Etkinliği korunmuş aşı ile yüksek aşılama
oranlarına ulaşmaktır.
Genişletilmiş Bağışıklama Programı
Hedef
Aşı ile korunulabilir on hastalığın morbidite
ve mortalitesinin azaltılmasıdır.
- Difteri
- Boğmaca
- Tetanos
- Kızamık
- Tüberküloz
- Polio
- Hepatit B
- Kızamıkçık
- Kabakulak
- Hemofilus influenza tip b (Hib)
GBP - HEDEFLERİ:
• Her bir antijende %95 aşılama oranına
ulaşmak ve devamlılığını sağlamak,
• 12-23 aylık bebeklerin %90’ını tam aşılı
hale getirmek,
• Okul çağı çocuklarının rapel aşılarını
tamamlamak,
• 5 yaş altı (0-59 aylık) eksik aşılı ya da
aşısız çocukları belirleyerek aşılarını
tamamlamak,
GBP - HEDEFLERİ-2:
• Her il düzeyinde %90 aşılama oranlarına
ulaşmak ve devamlılığını sağlamak,
• Tespit edilen tüm gebelere uygun tetanos
dozunu uygulamak.
• Kayıt bildirim sistemini güçlendirmek,
• Toplum katılımını sağlamak.
GBP HASTALIK KONTROL
HEDEFLERİ
•
•
•
•
•
Polionun Eradikasyonu,
Maternal ve Neonatal Tetanosun Eliminasyonu,
Kızamık Eliminasyonu,
Hepatit-B Kontrolü,
Difteri, Boğmaca, Tetanos, Kızamıkçık,
Kabakulak ve Hib morbidite ve mortalitesinin
azaltılması.
Doğurganlık Çağı (15- 49 Yaş) /Gebe
Kadınlardaki Tetanos Aşı Takvimi
Doz sayısı
Uygulama zamanı
Td1
Gebeliğin 4. ayında-İlk karşılaşmada
Td2
Td1’den en az 4 hafta sonra
Td3
Td2’den en az 6 ay sonra
Td4
Td3’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte
Td5
Td4’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte
2007 yılı hedefleri
• BCG,
• DBT 3/Polio 3,
• Hep B 3 aşıları
% 95 (% 90’ın altında il ve
sağlık ocağı bölgesi kalmaması)
• KKK aşısı
% 95 (eliminasyon programına
uygun olarak)
• Td2+
% 80 (%60’ın altında il/ sağlık ocağı
bölgesi kalmaması)
Difteri vaka sayıları
Türkiye, 1970-2004
1.110
1970
0
2004
2008 Hedefleri
• BCG,
• DaBT-IPA-Hib 3,
• Hep B 3 aşıları
% 95 (% 90’ın altında il ve
sağlık ocağı bölgesi kalmaması)
• KKK aşısı
% 95 (eliminasyon programına
uygun olarak)
• Td2+
% 80 (eliminasyon hedefine
ulaşıldığını belgelemek)
Genişletilmiş Bağışıklama
Programı Daimi Genelgesinde
yapılan değişiklikler
ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞI TAKVİMİ -2007
İlk rapeller dahil 13 ayrı enjeksiyon ve
8 aşı ziyareti gerekli.
DaBT-IPA-Hib aşısı
•
DaBT-IPA-Hib beşli aşılaması
–
–
•
Oral Polio Aşısı (OPA) ise
–
–
–
•
2. 4. ve 6. ay bitiminde birer doz,
18-24. ayda bir kez rapel olmak üzere 4 kez
uygulanacaktır.
6. ayda beşli aşının üçüncü dozu ile ve
18–24 ay rapel aşılaması ile birlikte yapılacaktır
ilköğretim birinci sınıf okul aşılamasında devam
edecektir.
Daha önce yapılan boğmaca aşısının tipine
bakılmaksızın aşı dozlarına kalındığı yerden
aşı şemasına uygun olarak beşli aşı ile devam
edilecektir.
ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞI TAKVİMİ
2008
İlk rapeller dahil 9 ayrı enjeksiyon ve
7 aşı ziyareti gereklidir.
1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış
Çocuklarda Aşılama Şeması
6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç
aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması (12-71 ay):
İlk karşılaşma
İlk karşılaşmadan 2 gün sonra
İlk karşılaşmadan 2 ay sonra
DaBT-IPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT
KKK, TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG
DaBT-IPA-Hib, Hep B
İlk karşılaşmadan 8 ay sonra
DaBT-IPA-Hib, OPA, Hep B
Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edilecektir.
DaBT-IPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır (72 ay).
1 Yaş Üstü Hiç Aşılanmamış
Çocuklarda Aşılama Şeması
6 yaş üzerinde ve daha önce hiç aşılanmamış
çocuklarda aşılama şeması (72 ay ve üzeri):
İlk karşılaşma
İlk karşılaşmadan 2 ay sonra
İlk karşılaşmadan 8 ay sonra
Td, OPA, Hep B, KKK
Td, OPA, Hep B, KKK
Td, OPA, Hep B
AŞI UYGULAMALARINDA
GENEL KURALLAR
Hepatit B Aşılaması
 Hepatit B aşılaması yapılmadan önce
Hepatit B serolojik incelemesi yapılmasına
herhangi bir yaş grubunda gerek yoktur.
BCG Aşılaması
– Herhangi bir yaşta BCG yapılmış olmasına
rağmen skar görülmeyenlerde Tüberkülin Cilt
Testi (TCT) yapılmasına gerek yoktur ve
bunun sonucuna göre BCG uygulaması
gerekli değildir
– 6 yaş üzerinde hiç aşılanmamış çocukta BCG
gerekli değildir.
– 6 yaş altında BCG yapılmamış olan çocukta
TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG
uygulanır.
TCT ölçümü*
BCG skarı yok
BCG skarı var
0-5 mm
Negatif kabul edilir ve aşılanır.
Negatif kabul edilir ve aşılanır.
6-9 mm
Şüpheli kabul edilir, 1 hafta sonra TCT
tekrarlanır, yine 6-9 mm bulunursa negatif
kabul edilip aşılanır. 10 mm ve üzeri ise
pozitif kabul edilir.
BCG'ye atfedilir, bir şey yapılmaz.
10-14 mm
Pozitif kabul edilir, enfeksiyon olarak
değerlendirilir ve ailesi ile birlikte incelenir,
hasta bulunmazsa koruyucu tedaviye
alınır.
BCG'ye atfedilir, bir şey yapılmaz.
15 mm ve iistii
Pozitif kabul edilir, enfeksiyon olarak
değerlendirilir ve ailesi ile birlikte incelenir,
hasta bulunmazsa koruyucu tedaviye
alınır.
Pozitif kabul edilir, enfeksiyon olarak
değerlendirilir ve ailesi ile birlikte
incelenir, hasta bulunmazsa koruyucu
tedaviye alınır.
* Endurasyonun (oluşan sertliğin) çapı ölçülmeli, kızarıklık ölçülmemelidir.
AÇILAN AŞI ŞİŞESİ KULLANIM
SÜRELERİ
Tek dozlu kombine aşılar:
– Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif
Polio, Hemofilus influenza tip b içeren beşli
kombine aşı aynı paket içerisinde DaBT ve
IPA içeren sıvı enjektör ve liyofilize Hib içeren
flakon ihtiva etmektedir. Liyofilize Hib aşısı
sıvı formda olan DaBT-IPA ile sulandırıldıktan
sonra hemen uygulanmalıdır.
– Aşının dozu 0,5 ml’dir ve im uygulanır.
Buzdolabı yerleşimi
• DaBT-IPA-Hib aşısının hiçbir zaman
donmaması gerekir.
• Orta rafa yerleştirilmelidir.
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
DaBT aşısı:
Kesin kontrendikasyon:
– DaBT’ye bağlı ensefalopati (Boğmaca bileşeni
çıkarılarak takvime devam edilir.)
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
– Aşılamadan sonra 48 saat içinde ortaya çıkan 40,5oC
ve üzerinde rektal ateş
– Hipotonik hiporesponsif atak
– Konvülsiyon
– Aşılamadan 48 saat sonra ortaya çıkan ve en az 3
saat süren durdurulamayan ağlama
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
IPA:
Kesin kontrendikasyon:
– Neomisin, streptomisin veya polimiksin B’ye
karşı anafilaktik reaksiyon
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
– Gebelik
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
KKK/Kızamık/Kızamıkçık aşıları:
Kesin kontrendikasyon:
o Neomisin veya jelatine karşı anafilaktik reaksiyon
o Yumurtaya karşı anafilaktik veya anafilaktoid reaksiyon (Anafilaksi
dışındaki yumurta alerjileri engel değildir)
o Gebelik,
o Generalize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün
yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın
bozulduğu durumlar,
o Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon
nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
o Yakın zamanda (ürün veya doza göre 3-11 ay arasında değişebilir)
kan ürünü veya immünglobulin preparatı verilmiş olması, o
Trombositopeni, o Trombositopenik purpura öyküsü.
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
Hepatit B aşısı:
Kesin kontrendikasyon:
- Ekmek hamuru mayasına (Saccharomyces
serevisiae) anafilaktik reaksiyon
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
- Yoktur
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
Hib aşısı:
Kesin kontrendikasyon:
– Yoktur
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
– Yoktur
Aşılara Özel Kontrendikasyonlar
OPA :
Kesin kontrendikasyon:
-HIV enfeksiyonu veya evde HIV ile enfekte kişi olması,
- Generalize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital immün
yetmezlik yada HIV enfeksiyonu nedeniyle immün cevabın
bozulduğu durumlar.
- Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya radyasyon
nedeniyle immün cevabın baskılandığı durumlar.
- Ev temaslılarında bilinen immün yetmezlik durumu
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
- Gebelik
BCG aşısı:
Kesin kontrendikasyon:
- Jeneralize malign hastalık, lenfoma, lösemi, konjenital
immün yetmezlik ya da HIV enfeksiyonu nedeniyle
immün cevabın bozulduğu durumlar,
- Kortikosteroidler, alkilleyici ajanlar, antimetabolitler veya
radyasyon nedeniyle immün cevabın baskılandığı
durumlar.
- Gebelik.
Önlem alınarak aşı yapılacak durumlar:
- HIV enfeksiyonu riski altındaki kişiler
Aşağıda belirtilen durumlarda aşı uygulaması ertelenmez, aşı
takvimine göre uygulamaya devam edilir.
Alerji veya astım (yukarıda anlatıldığı gibi, aşının belirli bir bileş enine karşı bilinen bir alerji dışında),
38.5 °C'nin altında ateşle seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif
hastalıklar,
Ailede aşıyı takiben yan etki görülme öyküsü,
Ailede konvülsiyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü,
Antibiyotik tedavisi görme,
Anne sütü alma,
Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları gibi kronik hastalıklar,
Serebral palsi, Down sendromu gibi kalıcı nörolojik durumlar,
Prematürite (aşılama ertelenmemelidir),
Ameliyat öncesi ve sonrası,
Malnütrisyon,
Yenidoğan sanhgi oykiisii,
Topikal (cilt üzerine krem/merhem), aerosol (solunum yolu ile) şeklinde veya lokalize
(intraartiküler, intrabursal veya tendon içi vb.) steroid kullanımı ya da ağız yolu ile düşük doz
steroid kullanımı (2 mg/kg veya 20 mg/gün dozundan az),
Konvülsiyon öyküsü: aşılama sonrası ateş görülebileceğinden, febril konvülsiyon öyküsü
olan çocuklarda ateş çıkması beklenen dönemde ateş düşürücü verilmesi uygundur. Çocuk
antikonvülzan tedavi alıyorsa tedavisine aksatılmadan devam edilmelidir.
Aşı öncesi genel durumu iyi, sağlıklı çocuklann ateşinin ölçülmesine ve fizik muayene yapılmasına
gerek yoktur. Kontrendikasyonlar mutlaka sorgulanmalıdır. Aşı öncesi çocuğun hasta olup
olmadığının sorulması yeterlidir.
Kayıt-Bildirim
Yeni GBP Daimi Genelgesi ile birlikte;
• Eski formlar korunacak, aşısına yeni başlanan
çocukların aşıları yeni formlara kaydedilecektir.
• Aşı kartından başlamak üzere tüm kayıt-bildirim
formları yeni aşı takvimine göre yenilenecektir.
• TSİM ve AHBS kayıt-bildirim sistemi yenilenecektir.
• Aşı kartları dahil olmak üzere tüm formlar
Genelge’de yayınlanacak standartlara uygun olarak
il imkanları ile basılacaktır.
• Özellikle aşı kartı basımında sponsor uygulamasına
izin verilmeyecektir.
AŞI UYGULAMALARINDA KAYIT
VE BİLDİRİM SİSTEMİ
Özel aşı uygulamaları
Form 013B
Form 013
Aşı İzlem Çizelgeleri
Form 016
Bölge dışı aşı
bildirim formu
Form 012A ve 012B
Aşı kartı:
•Bebek/Çocuk Aşı Kartı
•Erişkin Difteri Tetanoz Aşı Kartı
•Okul Aşı Kartı
•Form 004 (Kişisel sağlık fişi)
•Form 005 (Gebe- lohusa izleme fişi)
•15–49 Yaş Kadın İzlem Fişi
•Form 006 (Bebek ve çocuk izleme fişi)
Form 017
Aylık GBP Sürveyans Formu
yapılacaklar
• Yeni Genelge özel kurumlar dahil tüm sağlık
kuruluşlarına ve personele imza karşılığı
tebellüğ edilecektir.
• Öncelikle aşı sorumlularına olmak üzere
aşılamada görev alan tüm personele yeni
uygulama ile ilgili hizmetiçi eğitimler
tamamlanacaktır.
• buzdolabı kapasitelerinin yeterliliği ve soğuk
zincir kurallarına uygunluk değerlendirilerek
gerekli önlemler zamanında alınacaktır.
yapılacaklar 2
• Aşı randevusuna gelenlerin aşısı DaBT-IPA-Hib
aşısı ile yapılacak, bir sonraki randevunun
verilmesinde yeni takvim dikkate alınacaktır.
• Uygulamada DBT ve Hib aşılaması
durdurulacak, OPA aşısı yeni takvime göre ek
doz olarak devam edecektir.
• Hib aşısının daha önce aşılanmayanlara
yakalama aşılaması şeklinde 1 doz uygulaması
yapılacaktır.
• Belirlenmiş kurallara uymak kaydı ile isteyen
özel kurumlara ve doktorlara DaBT-IPA-Hib aşısı
da verilebilecektir.
Aşı bütçeleri
2004
37.171.000 YTL
2005
49.994.000 YTL
2006
113.500.000 YTL
2007
156.000.000 YTL
2008
161.000.000 YTL
Okul Aşılamaları 2007 – 2008 Öğretim
yılında
• İlköğretim 3-4-5-6 sınıflara 3 doz, 7 ve 8.
sınıflara birer doz Hepatit B aşısı
• ilköğretim 3-4-5-6-7 ve 8. sınıflara birer doz
Kızamıkçık aşısı yapılacaktır.
• Hepatit B aşılarının 1 ve 2. dozlarının ve
Kızamıkçık aşısının 8. sınıf dozlarının dağıtımı
tamamlanmış,
• Kızamıkçık aşısının dağıtımı Ocak ayı içerisinde
Hepatit B aşısının 3. dozlarının dağıtımı ise
Nisan ayı içerisinde planlanmaktadır.
aşı sevkıyatı yapılırken;
• Teslim sırasında verilen malzemelerin sayılarak
kontrol edilerek teslim alınması,
• Teslim sırasında araçta bulunan termometrenin,
soğuk zincir monitör kartı ve donma belirteçlerinin
kontrol edilmesi ve teslim tutanağına işlenmesi,
• Aşı ve antiserumların teslim alınması esnasında
soğuk zincir sorumlusunun mutlaka hazır
bulunması,
• Sevkıyat yapmak için gelen aracın bekletilmemesi
gerekmektedir.
Önemli Hatırlatmalar
 Özel durumlar dışında sağlık kurumlarında
aşı günü uygulaması yapılmamalı, her gün
aşı yapılmalıdır.
 Bir daha gelemeyecek ise, bir bebek, çocuk
ya da gebe için bir flakon aşı açılmalıdır.
Önemli Hatırlatmalar
 Aşı uygulamalarından önce;




enjektör,
aşı,
varsa sulandırıcı,
etiketi ve son kullanma tarihi (Exp/ED: Expiry date)
mutlaka kontrol edilmelidir.
 Etiketi olmayan ya da son kullanma tarihi geçmiş
aşılar, sulandırıcılar ve enjektörler
kullanılmamalıdır.
 Bu uygulamanın personel tarafından alışkanlık
haline getirilmesi ASİE’leri azaltacaktır.
BCG
KIZAMIKÇIK
KKK
Önemli Hatırlatmalar
 Miadı önce dolacak veya son kullanma tarihi en
yakın olan aşı ilk önce kullanılmalıdır.
 Aşı dolabına ilk giren aşı ve antiserum önce
çıkar kuralı unutulmamalıdır.
 Aşı uygulaması kadar aşılama faaliyetleri
sırasında ortaya çıkan tıbbi atıkların uygun
şekilde uzaklaştırılması da önemlidir. Bu
nedenle aşı uygulaması yapılan her ortamda
Enjektör Güvenli Atık Kutusu da kullanılmalıdır.
2008 Yılı Hedefleri
• Tüm aşı uygulanan kurumlarda tüm aşıların kesintisiz
bulunması,
• Aşı günü uygulamasının kalmaması,
Çok dozlu flakonlarda gerekirse her çocuk için bir flakon
açılması,
• BCG aşısının tüm kurumlarda uygulanması
hedeflenmektedir.
• Aşı dolaplarının standardize edilmesi ve 10 yıldan eski
buzdolaplarının değiştirilmesinin tamamlanması hedeflenmektedir.
Polio Eradikasyon Programı
Dünyada ve Türkiye’de durum
Vahşi Poliovirüs*, 12 Ara 2006 - 11 Ara 2007
Vahşi virüs tip 1
Vahşi virüs tip 3
Vahşi virüs tip 1 & 3
2006 1997 vaka
2007 820 vaka
Endemik ülkeler
İmportasyon sonrası vaka veya salgın (son 6 ay)
İmportasyon sonrası vaka veya salgın (6 - 12 ay)
As of 01 January 2006, Egypt and Niger were reclassified as non-endemic countries.
*Excludes viruses detected from environmental
surveillance and vaccine derived polio viruses.
Data in WHO HQ as of 07 Nov 2006
The boundaries and names shown and the designations used on this map do not imply
the expression of any opinion whatsoever on the part of the World Health Organization
concerning the legal status of any country, territory, city or area or of its authorities, or
concerning the delimitation of its frontiers or boundaries. Dotted lines on maps
represent approximate border lines for which there may not yet be full agreement.
 WHO 2006. All rights reserved
Hiçbir şey için geç değildir,
ama daha zor olabilir.
Hayır! Hayır!
Her şey iyi gidiyor!
TEŞEKKÜR EDERİM