PowerPoint Sunusu

Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI
AYRI TAŞINMASI
GEÇİCİ DEPOLANMASI
VE
BERTARAFI
ÇEVRE BEKÇİ İLE DEĞİL, AKIL VE SEVGİ İLE
KORUNUR
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
1
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
 Tıbbi Atık ?
 Dünya Sağlık Teşkilatı :
“Sağlık kuruluşları, araştırma kuruluşları ve
laboratuarlar tarafından oluşturulan tüm atıklar
tıbbi atıktır.”
“Bunun dışında evde yapılan tıbbi bakım (diyaliz,
insülin enjeksiyonları) esnasında üretilen atıklar
gibi küçük veya dağınık durumda bulunan
kaynaklardan çıkan atıklar da tıbbi atıktır”.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
2
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
Tıbbi Atıkların Kont.
Yönetmeliği:
22.07.2005 tarih ve 25883 RG
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
3
Amaç:
 tıbbi atıkların üretiminden bertarafına kadar;
 a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde
doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin
önlenmesine,
 b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında
ayrı olarak toplanması, ünite içinde taşınması, geçici
depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine,
 yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve
teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
4
Tıbbi Atık;
Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de C,
D ve E grupları altında yer alan
enfeksiyöz, patolojik ve kesicidelici atıkları
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
5
Mülki Amirler

-Tıbbi atıkların yönetimiyle ilgili bütün
faaliyetlerin denetimini yapmak, aykırılık halinde
yaptırım uygulamak,

-Oluşan, toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atık
miktarlarını yıl sonunda rapor halinde Bakanlığa
göndermek,

-Tıbbi atık taşıma araçlarına taşıma lisansı vermek

-Tıbbi atık bertaraf ücretini MÇK aracılığıyla
belirlemek,

-Bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerini
denetlemek Çevre Mühendisi Hasan AYRAL 27/04/2011
6
Tıbbi Atık Üreticilerinin Yükümlülükleri
I-Ünite içi atık yönetim planını hazırlamak,
II-Tıbbi, tehlikeli ve evsel nitelikli atıklar ile ambalaj
atıklarını kaynağında ayrı toplamak,
III-Ayrı taşımak,
IV-Geçici atık deposu inşa etmek/konteyner
bulundurmak,
V-Personeli eğitmek,
VI-Atıkların bertarafı ile ilgili harcamaları karşılamak,
VII-Oluşan tıbbi atık miktarını kayıt altına almak, yıl
sonunda valiliğe göndermek.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
7
Belediyelerin Yükümlülükleri
I-Tıbbi Atık Yönetim Planını hazırlamak,
II-Tıbbi atıkları geçici atık deposundan/konteynerinden
alarak taşımak,
III-Tıbbi atık taşıma araçları için taşıma lisansı almak,
IV-Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak,
işletmek,
V-Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesisleri için ön
lisans/lisans almak,
VI-Geçici atık depolarına yapı ruhsatı vermek,
VII-İlgili personeli eğitmek,
VIII-Toplanan, taşınan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarını
kayıt altına almak, yıl sonunda valiliğe göndermek
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
8
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
Tıbbi Atıkların Neden Olabilecekleri
Sağlık Riskleri
 Tıbbi atıklar, üretildikleri andan yok edilme işlemi
sona erinceye kadar geçen süreçte çevre ve insanla
doğrudan ya da dolaylı etkileşim içindedir.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
9
Tıbbi Atık Yerel Eğitim Programı
WHO 2000 yılında kontamine şırıngaların yol
açtığı enfeksiyonlar sonucu oluşan hastalıkları
şöyle sıralamıştır:
 21 milyon Hepatit B (HBV) enfeksiyonu (tüm yeni
enfeksiyonların % 32 i)
 2 milyon Hepatit C (HCV) enfeksiyonu (tüm yeni
enfeksiyonların %40 ı)
 260.000 HİV enfeksiyonu (tüm yeni enfeksiyonların
%5 i)
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
10
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
 Tıbbi atıklar miktar olarak az olmalarına rağmen, yüksek oranda risk
taşıyan çok önemli bir atık grubudur. Bu atıklar enfekte olmalarının
yanısıra tehlikeli kimyasallar, ilaçlar, toksinler, radyoaktif maddeler gibi
çok miktarda tehlikeli maddeleri de içerirler.
 Tüm dünyada olduğu gibi tıbbi atıkların yönetimi ve bertarafı
ülkemizde de önemli çevre sorunlarından biri olarak yer almaktadır.
Sağlık kuruluşlarında üretilen tıbbi atıklar, genelde katı atıklarla
birlikte karışık olarak toplanabilmekte ve gelişigüzel depolanmaktadır.
 Bu şekilde düzensiz yönetilen tıbbi atıklar, bu atıkları ayrıştıran
personele ve topluma olan sağlık tehditleri başta olmak üzere çok
sayıda çevresel sorunlara yol açmaktadır.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
11
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler şunlardır;
a) Tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde
doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır.
b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluşumunun ve miktarının
kaynağında en aza indirilmesi esastır.
c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmaması
esastır.
d) Tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak
toplanması, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı esastır.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
12
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
SAĞLIK KURULUŞLARINDAN KAYNAKLANAN ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI
EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR
(20 03* ve 15 01*)
A: Genel
Atıklar
20 03 01*
B:Ambalaj
Atıkları
15 01 01*,15 01 02* 15
01 04*,15 01 05*, 15 01
06*,15 01 07*,
TIBBİ ATIKLAR
(18 01* ve 18 02*)
C: Enfeksiyöz
Atıklar
D: Patolojik
Atıklar
18 01 03* ve 18 02 02*
18 01 02*
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
E: Kesici
Delici
Atıklar
18 01 01*
18 02 01*
27/04/2011
TEHLİKELİ
ATIKLAR
RADYOA
KTİF
ATIKLAR
F: Tehlikeli
Atıklar
G:
Radyoakt
if Atıklar
18 01 06*,
18 01 08*,
18 01 10*,
18 02 05*,
18 02 07*
13
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
ATIK KATEGORİSİ
TANIM ve ÖRNEKLER
ENFEKTE ATIK
Patojen içerdiğinden kuşku duyulan atık
laboratuar kültürleri; karantina koğuşlarından çıkan atıklar; enfekte hastalarla
temas eden araç-gereçler; dokular
PATOLOJİK ATIK
Vücut dokuları veya sıvıları
Vücut parçaları; kan ve diğer vücut sıvıları; fetüsler
KESİCİLER
Kesici atık
İğneler; infüzyon setleri; bistüriler; bıçaklar; kırık camlar
FARMASÖTİK ATIK
İlaç içeren atık
Miyadı dolmuş veya kullanılmayan ilaçlar, ilaç içeren veya ilaçla kontamine
maddeler
GENOTOKSİK ATIK
Genotoksik özellikli maddeleri içeren atık
Sitotoksik ilaç içeren atıklar (sıklıkla kanser tedavisinde kullanılan), genotoksik
kimyasallar
KİMYASAL ATIK
Kimyasal madde içeren atıklar
Laboratuar ayıraçları, film banyo kimyasalları, miyadı dolmuş veya kullanılmayan
dezenfektanlar, solventler
YÜKSEK ORANDA AĞIR METAL
İÇEREN ATIKLAR
Piller, kırık termometreler, kan basıncı ölçüm cihazları
BASINÇLI KAPLAR
Gaz silindirleri, gaz kartuşları, aerosol kutuları
RADYOAKTİF ATIK
Radyoaktif madde içeren atık : Radyoterapi veya laboratuar araştırmalarından artan
sıvılar; kontamine olmuş ambalajlar; radyonükleidler ile muayene veya tedavi edilen
hastaların dışkı ve idrarı, kapalı kaynaklar.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
14
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
Tespit Edilen Aksaklıklar-Belediyeler
-Tıbbi atık taşıma aracının olmadığı veya mevzuata uygun
olmadığı,(?)
-Tıbbi atık taşıma araçları için lisans alınmadığı,(?)
-Personelin özel kıyafet kullanmadığı,(?)
-Taşınan atıkların miktarının bilinmediği ve veri kayıt
sisteminin olmadığı,(?)
-Sorumlu personele eğitim verilmediği,(?)
-Bertaraf tesislerinin bulunmadığı veya mevzuata uygun
olmadığı(?)
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
15
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
 Tespit Edilen Aksaklıklar-Üniteler









-Geçici atık depolarının olmadığı veya mevzuata uygun olmadığı,
-Geçici atık deposunun kapısında uyarı yazısı ve amblem olmadığı,
-Geçici atık deposunun çevresinin temizlenmemiş olduğu,
-Geçici atık deposu yerine kullanılan konteynerde uygun depolama
yapılmadığı,
-Tıbbi atık konteynerinde evsel atıkların da depolandığı,
-Konteynerlerin içinin kirli olduğu, üzerlerinde tıbbi atık amblemi ve
yazısının
bulunmadığı,
-Sorumlu personele eğitim verilmediği,
-Atıkların miktarının bilinmediği ve kayıt sisteminin bulunmadığı,
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
16
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
e) Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan
zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları
kusur şartı olmaksızın sorumludurlar.
f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu
atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin
azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
g) Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları
karşılamakla yükümlüdürler.
h) Tıbbi atık üreten sağlık kuruluşları ile bu atıkların taşınması ve
bertarafından sorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık
yönetimiyle ilgili personelinin periyodik olarak eğitimden ve sağlık
kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki
faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
17
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
 Tıbbi Atık Kaynakları
Tıbbi atık kaynakları, üretim miktarlarına göre genellikle
majör ve minör olarak sınıflandırılabilir.
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Büyük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları

Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları

Küçük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
18
2009 Yılı Batman İlinde Tıbbi Atık Miktarı
1092 Kg/gün
398.580 Kg/yıl
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
19
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
Tıbbi atıkların çevreye etkileri;
Biyolojik
 Kimyasal
 Fiziksel
nitelikte olabilmektedir

Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
20
Sağlık Kuruluşları ve Belediyelerin
Tıbbi Atık Eğitim Programı
 Doğrudan veya aracı hayvanlarla bulaşabilen cüzam, veba,
kolera, dizanteri, tüberküloz, kuduz, sıtma gibi hastalıklar
biyolojik olumsuzluklara örnek olurken;
 Çöp depolama alanlarında oluşan sızıntı suları ve gazlar,
kimyasal ve biyolojik olumsuzluklara neden olmakta;
 Çevreye sorumsuzca bırakılan atıklar insanlara fiziksel
zararlar verebilmektedir.
 Yetersiz temizlik ve atık yönetimi uygulamaları ile çevre ve
insan sağlığı arasındaki ilişki kalkınamamış ve/veya
kalkınmakta olan ülkelerde açıkça gözlemlenmektedir.
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
21
Yönetmelik Uygulamaları
 Tıbbi Atık Torbası
 Personel giysileri
 Taşıma Aracı
 Geçici Depolama
 Kayıt Sistemi
 Tıbbi atık Taşıma aracı ve lisansı
 Bertaraf
Çevre Mühendisi Hasan AYRAL
27/04/2011
22