gelişimsel izlem - Anne ve Bebek Sağlığı Vakfı

GELİŞİMSEL İZLEM
Dr. Fahri OVALI
Zeynep Kamil Hastanesi
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi
25 Mayıs 2013
Anne ve Bebek Sağlığı Vakfı
3. Aile Hekimliği Sempozyumu
KONYA
Öğrenim hedefleri
• Gelişimsel izlemin önemini kavramak
• Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde gelişimi
destekleyici girişimleri öğrenmek
• Taburculuk sonrası gelişimsel izlemin ilkelerini
öğrenmek
GELİŞİMSEL SORUNLAR
• Gelişimsel sorunlar, çocukluk döneminde EN SIK
rastlanan morbidite grubunu oluşturur.
• Batı ülkelerinde sıklık: %12-17
• Sıklıkları azalmamakta, artmaktadır.
Boyle, Pediatrics 1994
Türkiye: Yıllık doğum: 1 300 000
Gelişimsel sorunu olan çocuk sayısı: 130 000
Neden gerekli?
Yenidoğan yoğun bakımının gelişmesi ile
yaşatılan bebek sayısı artıyor
Nörolojik ve gelişimsel sorunlu
bebek sayısı artıyor
Morbidite azaltılmalı
• Bebeğin yaşadığı stres
– Hazır olmadan intrauterin ortamdan dış dünyaya
çıkmak
– Ağır tıbbi sorunlar
– Rahatsız edici muayene, girişim, operasyonlar
– Şefkatli bakımdan yoksun kalmak
• Kritik beyin gelişimi: 24-32 hafta
Sola 2002
Prematüre doğum
Bilişsel fonksiyon bozukluğu
Motor fonksiyon bozukluğu
Duyusal sorunlar
Kronik sağlık sorunları
Fonksiyonel performans bozukluğu
• Major sorunlar
–
–
–
–
CP
Bilişsel gelişimde orta/ağır gecikme
Görme
İşitme
• Minor sorunlar
–
–
–
–
–
Öğrenme güçlükleri
Algı ve dikkat bozuklukları
Davranış sorunları
Psikolojik sorunlar
Toplumsal sorunlar
Fonksiyonel performans
• Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirebilme
ve beklenen sosyal rolleri tamamlama becerisi
• Günlük yaşam aktiviteleri: beslenme, giyinme,
tuvalet ihtiyacını karşılama, evde ve dışarıda
hareket etme, oyun oynama, rutinleri
hatırlama, diğer kişilerle ilişki kurma
• Sosyal roller: arkadaş grubu aktivitelerine
katılma, okul başarısı, topluma katılma.
• Annenin yaşadığı stres
– Bebeği kaybetme korkusu
– Sağlıklı bebeğe kavuşma hayalinin “suya düşmesi”
– Bebeğin gerçekliğini tam kavrayamadan ağır sorunlarla
karşılaşma
– Bebeğin sürekli değişmesi nedeniyle kaygı
– Bebeği yaşatma “hakkını” başkalarının kullanması
– Bağlanma sorunları
– Erken lohusalıkla bir araya gelen duygu karmaşası
– Prematüre doğumun annenin bir sorunundan kaynaklanması
– Diğer çocukların bakımının aksaması
– Evde bebeğe bakamama (korkusu)
– Annenin kendini yetersiz hissetmesi (gebeliği tamamlayamama)
Morbidite
• Tanım güçlükleri
– Örneklemler arası farklar
• Ülke, dönem, doğum tartısı, gest. haftası, aile yapısı
– Verilen girişim ve yaşam koşulları arasındaki farklar
– Tanım farklılıkları
– İzlem farklılıkları
– YYBÜ düzeyi
Kısa dönem morbidite
• Kısa dönem morbidite
– 1-3 yıl
– Gelişmiş ülkelerde ağır sekeller azalmakta
• Uzun dönem morbidite
– Ergenlikte okul başarısı, CP, IQ
– 20 yaş < davranış sorunları, dikkat zorlukları, kaygı,
depresyon vb.
– Topluma uyum, öz bakım, hareketlilik, iletişim,
öğrenme hızı, öğrenme süreçleri
Maliyet
• Devletin ödediği: 435 TL/ay (2009)
• Ailelerin kendi kaynaklarıyla karşıladığı maliyet
• Uzun dönemli ailesel ve toplumsal maliyet
• SONUÇ?
Çözüm
•
•
•
•
Sağlık sistemi içinde geliştirilebilecek
Daha az maliyetli
Daha iyi sonuç alıcı
Kanıta dayalı programlar
• Yaşamın ilk yıllarına yapılan yatırım: getirisi en
yüksek.
Ertem IO. Rudolph Pediatrics, 2009
NÖROLOJİ
GENEL PEDİATRİ
VE YAN DALLARI
GELİŞİMSEL
PEDİATRİ
FTR
Çocuk
Gelişimi
Erken
Destek
Özel
eğitim
SOSYAL
PEDİATRİ
ÇOCUK RUH SAĞLIĞI
VE HASTALIKLARI
Prof. Dr. İlgi Ertem’den
GELİŞİMSEL SORUNLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
Konuşma
Duygusal
İlişki kurma ve iletişim
Bilişsel
İşitme
Görme
Eli kullanma
Hareket ve yer değiştirme
İşlevlerinde sorun
Yaşama katılımda
aksamalar
WHO International Classification of Functioning
Children and Youth 2007
GELİŞİMSEL SORUNLARIN NEDENLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
Şefkatli bakım yetersizliği
Uyaran uygunsuzluğu/yetersizliği
Beslenme eksikliği
Perinatal sorunlar
Kronik hastalıklar
Enfeksiyonlar
Genetik
Bilinmeyen nedenler
Önlenebilir
Erken tanı
Tedavi edilebilir
• Sepsis, NEK: inflamasyon, beyaz cevher hasarı,
sitokinler, uzamış hastane yatışı, beslenme bozukluğu
• İVK, PVL: multifokal nekrozlar, iskemi, hipoperfüzyon,
sitokinler.
• BPD: CP, kaba-ince motor fonksiyon boz, duysal,
bilişsel, dikkat, konuşma, dil, hafıza, öğrenme, yürütme,
akademik fonksiyon boz.
• İşitme kaybı: Bilişsel fonk, sosyal-duygusal gelişim, dil
gelişimi, akademik gelişim boz.
• ROP: kendine bakım, motor fonk, bilişsel fonk, sosyal
becerilerde kayıp.
• Büyüme geriliği: Malnütrisyon  beyin
hücrelerinde azalma, davranış, öğrenme,
hafıza sorunları.
ERKEN GİRİŞİMİN ÖNEMİ
5 Gün
2 Ay
1 Yaş
Prof. Dr. İlgi Ertem’den
28 Yaş
Rethinking the Brain,1997
ERKEN GİRİŞİMİN ÖNEMİ
DOĞUM
SİNAPS YOĞUNLUĞU
6 YAŞ
Prof. Dr. İlgi Ertem’den
14 YAŞ
Rethinking the Brain,1997
Gelişimsel Destek
A) Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yapılanlar
-
Dış ortamın düzenlenmesi
Prematüre bebek masajı
Besleyici olmayan emme
NIDCAP
Kanguru bakımı
Aile –bebek ilişkisi
B) Taburculuk sonrası yapılanlar
Kanguru Bakımı
• Ten tene çıplak olarak anne göğüsleri arasında
bebeğin taşınması
FAYDALARI
–
–
–
–
–
–
–
Isı düzenlemesi
Kilo alımı
Anne sütü üretimi
Hastanede yatış süresi
Bilişsel ve hareket gelişimi
Annenin yeterlilik duygusu
Anne bebek bağlanması
Feldman et al. Pediatrics 2002; 110: 16-26
Kanguru bakımı
•
•
•
•
Doğal anne–babalık rolüne daha erken geçişi,
Isı dengesini,
Apne ve periyodik solunum ataklarında azalmayı,
Bebek üzerindeki yoğun bakım stresini azaltmayı
• Erken taburculuğu sağlar
Prematüre ve Ebeveyn Arasında Tentene
Temasın (kanguru bakımı) Sağlanması
• Anne ve baba tarafından yapılır.
• Oksijen tedavisi alan ve nazal CPAP’lı
bebekler de yararlanabilir.
• Hastanede verilen bakımı tamamlar.
• Anneye hamileliğini tamamlama duygusu
verir
Kanguru bakımı: beklenen sonuçlar
• Stabil nabız ve solunum sayısı,
• Bakım ve işlemler sırasında minimal renk
değişimi,
• Reflüde azalmayla birlikte beslenme hazzı, kilo
alımında artış,
• Yumuşak ve senkronize vücut hareketleri
• Bebeğin hastanedeki ve evdeki bakımı hakkında
deneyim kazanmaları,
• Bebek /ebeveyn iletişiminin desteklenmesi,
• Bebeği yoğun bakımda yatışı boyunca daha yakından
tanımaları ve taburculuk streslerinin azaltılması
Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel
Bakım aşamaları
1. Değerlendirme
2. Bakımın Planlanması
Değerlendirme: PT bebeğin dili
• Bebeğin fizyolojik olarak dengede olduğunu
gösteren işaretler (gülümseme, agulama,
yavaş vücut hareketleri)
• Başa çıkma işaretleri: elini ağzına götürme,
eliyle yüzüne dokunma, fleksiyon postürü
alma  bebeğin stres algıladığını, dengesinin
bozulmaya başladığını, fakat halen uyarıya
cevap verebildiğini gösterir
**PT bebeklerle çalışırken stresi engellemek öncelikli olmalıdır.
• Stres cevabı: bakışı başka tarafa yönlendirmek,
bacakları ekstansiyona getirmek, parmakları
açmak, gövdeyi germek, renk değişikliği
(solukluk, kızarma, siyanoz), vital bulgularda
değişiklik (kalp-solunum hızı, kan basıncı,
pulse oksimetre), viseral cevaplar (kusma,
öğürme, hıçkırık, gaz çıkarma, işeme)
Bakımın planlanması
a) Fizik çevrenin değiştirilmesi (ışık, gürültü, vb
kaçınılması)
b) Aile işbirliğinin sağlanması
c) Direk bakımın sağlanması
d) Bakımın sürekliliğinin sağlanması
Faydalar
•
•
•
•
Kısa dönemde büyümenin iyileşmesi
Solunum desteğinin daha kısa sürmesi
Orta-ağır BPD sıklığında azalma
Hastanede kalış süresi ve masraflarının
azalması
• 2. yaştaki nörogelişimsel durumun daha iyi
olması
Kendi kendini sakinleştirme
•
•
•
•
•
•
•
Sarmalayıp yatırma
Kıvrılabilir tampon
Yalancı emzik
Elle tutması için gazlı bez parçalarının verilmesi
Bacak veya ayağına battaniye ile destek yapılması
Bakımdan sonra ayaklarının tutulması
Bakımdan sonra parmağınızı tutmasına izin
verilmesi
• El-ağız,el-yüz manevrası
Anne Bebek İlişkisinin Desteklenmesi
• Ebeveynler, YYBÜ’de yüksek düzeyde stres ve çaresizlik
duyguları hissederler
• Bebeklerine nasıl bakacakları, nasıl ilişki kuracaklarını
bilemezler.  anne-bebek ilişkisi olumsuz etkilenir.
• YYBÜ yatan bebeklerin annelerinde depresyon daha
sıktır.
Early Hum Dev 2003; 73: 61-70
• Anneler, bebeklerini daha kırılgan algılar, ona
dokunmaktan korkarlar, yoğun bakım süreci ve sonrası
için daha kaygılıdırlar.
Feldman et. al. Pediatrics 2006; 118: 869-878
• Pretermler, daha az uyanık, dikkatli ve
hareketlidir  uyaranlara daha az tepki
verirler
• Ailelerin bebeklerinin istek ve duygularını
anlamaları ve cevap vermeleri güçleşir.
• Gelişimsel desteğin rolü:
– Ailenin preterm doğumun yarattığı koşullara uyum
becerisini artırmak
– Annenin bebeğin bakımını üstlenmede kendine
güvenini artırmak
– Bebeğin davranışlarını değerlendirmede iyi bir
gözlemci olmasına yardımcı olmak
– Olumlu ve erken anne bebek ilişkisinin
kurulmasına yardımcı olmak.
Taburculuk sonrası takip
• Multidisipliner yaklaşım
• Aileyi ve çocuğu tanıma, sürekli aynı hekimin takibi
• Standart öykü, muayene, gözlem yöntemlerinin
kullanılması
• Düzeltilmiş yaşın ve taburculuk yaşının göz önüne
alınması
• Ailenin gözlem ve endişelerine dikkat edilmesi
• Hareket, ilişki, bilişsel, dil ve duygusal alanlarda erken
destek alınması, sorun saptanmasına bağlı olmamalı.
• Sorun varsa, derhal tedavi/destek başlanmalı, tetkikler
için zaman geçirilmemeli
Taburculuğa hazırlık
• Bebeğin durumu
• Ailenin hazır olması
• Ev ortamının hazır olması
NANN 1997
Taburculuk
• Aileye ve takip edecek hekime verilecek
bilgiler:
– Bebeğin tıbbi ve gelişimsel durumu
– Tüm ilaçlar ve dozları
– Beslenme ihtiyaçları, hastanedeki gelişim eğrisi
– Evde kullanacağı aletlere ilişkin bilgiler
• İlk 2 hafta içinde hekimiyle randevu
• Diğer destek ve konsültasyon randevuları
Aile özellikleri
• Annenin bebeğin ihtiyaçlarına cevap verme
kapasitesi
• Ailenin bebekten beklentisi
• Ailenin çocuk yetiştirme kapasitesi
• Destek sistemlerine ulaşabilme olanağı
Aile merkezli takip ilkeleri
• Protokol değil davranış değişikliği gerekir.
• Sağlık çalışanlarının çocuğun yaşamının belli
dönemlerinde var olduğunun, ailenin ise,
çocuğun yaşamında sürekli olduğunun bilinmesi
• Çocuğun sağlığı hakkındaki tüm bilgilerin
tarafsızca, uygun ve destekleyici bir şekilde aile ile
paylaşılması
• Hizmetin her aşamasında aile ile ortaklığın
sağlanması
• Ailelerin birbirine verebileceği desteğin teşvik
edilmesi
• Ailelere manevi ve maddi destek sağlayacak
olan politika ve programların yürürlüğe
konması
• Bebek, çocuk, ergen ve ailelerinin gelişimsel
gereksinimlerinin anlaşılması ve bu
gereksinimlerin sağlık sistemi kapsamında
karşılanması
• Ailelere özgü özelliklerin ve ailelerin güçlü
yanlarının fark edilmesi ve farklı baş etme
yöntemlerine saygı gösterilmesi
• Sağlık hizmetinin esnek, ulaşılabilir ve ailelerin
gereksinimlerini karşılayacak şekilde
düzenlenmesi
• Ailelerin ırksal, etnik, kültürel ve
sosyoekonomik farklılıklarına saygı
gösterilmesi
Değerlendirme kriterleri
1. Genel sağlık / büyüme
2. Nörolojik / nörosensoryel
3. Görme
4. İşitme
5. Gelişimsel / kognitif / eğitimsel
6. Davranış
7. Konuşma / dil / kelime haznesi
8. Kaba ve ince motor
9. Fonksiyonel / adaptif durum
10.Anaokuluna hazırlık
• Sağlık göstergeleri (büyüme geriliği, solunum
yolu enfeksiyonları vb) motor ve gelişim
geriliğini tahmin edemez
• Nörolojik bulgular (tonus, refleksler, postural
kontrol vb) bozukluğun derecesini gösterir
ancak, yürüyor mu? Emekliyor mu?
Beslenebiliyor mu? Giyinebiliyor mu?
Öğrenebiliyor mu? yu göstermez.
Değerlendirme zamanı
• Ağır hasta bebekler: taburculuk sonrası ilk 1-4
hafta
• Nörogelişimsel izlem: 6, 1, 18, 24, 36 ay
• Çok düşük doğum ağırlıklı bebekler: 2 yaşa
kadar
• Sorunsuz bebekler: İlk 6 ayda 2 kez, 1, 2, 3 yaş,
okul öncesi, okul dönemi, ergenlikte
Takip kriterleri
Risk faktörü
Tanım
Düşük doğum tartısı
< 2500 g, < 1500 g, < 1000 g, SGA
Asfiksi
5’ Apgar < 4, konvülziyon, HİE
Enfeksiyon
Menenjit, sepsis, TORCH
Solunum sorunları
BPD, evde O2 ihtiyacı
Nörolojik bulgular
IVH, PVL, hidrosefali, nöromüsküler hast, ventrikülomegali
Kromozomal hastalıklar
Down S; CHARGE; TEF; KKH
Görme/işitme boz
Katarakt, ROP, işitme taramasında kalmak
ECMO
Diyafragma hernisi, mekonyum aspirasyonu
Psikososyal
Annede depresyon, madde kullanımı, adolesan anne
Teknoloji bağımlılığı
Apne monitoru, pulse oksimetre, O2, yardımcı solunum,
nazogastrik tüp, gastrik tüp kullanımı
Ekip
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çocuk hekimi / neonatolog
Aile hekimi
Hemşire
Çocuk nörologu
Ortopedist
Fizik tedavi uzmanı
Göz hekimi
KBB hekimi
Çocuk psikiyatristi
Değerlendirme Araçları
• WHO: ICF modeli
– Vücut yapısı ve fonksiyonları, aktivite, katılım
• Bayley II
– El kullanma, iletişim becerilerini gösteremez
•
•
•
•
•
Gross Motor Function Measure
WeeFIM
PEDI
CHQ
Gelişimi İzleme ve Değerlendirme Rehberi (GİDR)
Gelişimi İzleme ve Destekleme Rehberi
QUESTIONS
2 MONTH
4 MONTH
6 MONTH
9 MONTH
12 MONTH
15 MONTH
18 MONTH
1. “Ali’nin gelişmesi, öğrenmesi yani konuşması, sesler çıkarması, duyması, dinlemesi, başkaları ile ilişkisi, anlaşması, isteklerini anlatması, ellerini, parmaklarını, kollarını, bacaklarını
kullanması, oyun oynaması gibi konularda sizi düşündüren neler var?.
2.”______şimdi
istediklerini size
nasıl anlatır?”
Kucaklandığında
rahatlar, mutluluk,
açlık, huzursuzluk
durumunda farklı
sesler çıkarır.
Mutluluk, üzüntü
gibi duygularını
gösterir, kahkaha
atar, “aa,uu” sesleri
çıkarır.
“Agu”lar, sesli
harfler ile sessizleri
birleştirir.
“Ga-ga”“Da-da”
gibi heceleri
birleştirir. İşaret
eder, gösterir.
Başını sallar.
Değişik heceleri
birleştirir, işaretlerle
anlatır. Bir anlamlı
sözcük söyler (anne,
baba, mama, su).
“Anne, baba,
mama”dan başka bir
anlamlı sözcük,
işaretle istediklerini
gösterir.
3. “______ şimdi
neleri
anlayabiliyor?”
Konuşulduğunda,
gülündüğünde yüzü
değişir, dinler,
ilgilenir.
Konuşulduğunda
ağıza bakar, “anne”
nin sesini tanır
Kendi adını tanır,
bakar, sese döner,
konuşulduğunda
seslerle yanıt verir.
“Mama”,”hayır”
gibi sık tekrarlanan
basit sözcükleri
anlar.
Tanıdığı kişi ve
nesnelerin adını,
”ver, gitti, al” gibi
komutları anlar.
“Git ayakkabılarını getir” gibi basit
komutları “Anne nerde?” gibi basit soruları
anlar. Veda eder, el sallar.
Yüzüstüyken başını
kaldırır, çevirir, kol
bacaklarını oynatır,
yandan sırta döner,
ellerini genelde açık
tutar.
Başını dik tutar,
yüzüstüyken başını
90 derece kaldırır,
ellerini açık tutar,
birleştirir.
Destekle oturur,
önden arkaya,
arkadan öne döner,
elleriyle uzanır,
tutar, bacaklarına
ağırlık verir basar.
Desteksiz oturur
Elden ele geçirir,
üzüm gibi küçük
taneleri yerden alır.
Elleriyle tutunup
ayağa kalkar, “taytay” durur, tutarak
adımlar, işaret
parmağını kullanır.
Yardımsız yürür.
Yüze bakar, izler,
ağlarken kucaklansa
kucağa yerleşir,
susar, konuşulsa
dikkat verir, dinler,
ilgilenir, karşılıklı
gülümser.
Onunla oynanırsa
dikkatli, canlı bakar,
“anne”sine döner,
güler.
“Anne” si ve yakın
bakım veren diğer
kişileri tanır, kendisi
onlara uzanır, güler,
yüzlerini inceler
agular, heyecanını,
öfkesini belirtebilir.
İstemli, amaçlı ilişki
kurar. Oyuncu yüz
takınır, “anne”nin
yüzüne uzanır, bu
sırada güler, öfkeli
ifadeyle yemeğini
dökebilir, korkmuş
ifadeyle yabancıdan
uzaklaşabilir.
Yakınlık, sıcaklık, mutluluk, kendini
gösterme, araştırma, karşı gelme, öfke,
korku, çekinme gibi birçok duygusunu
düzenleyebilir, davranışları ile gösterebilir.
Örn: Anneye sarılır, öper, yeni bir oyuncağı
birlikte araştırır, yabancı ortamda sokulup
arkasına saklanabilir, annenin kızgınlığına
protesto ederek, öfke ile karşılık verebilir.
Yakınlarının
davranışlarını taklit
eder (babasının
şapkasını giyip
gururla baba gibi
yürümek gibi), söz
ve işaret kullanarak
istediklerinin
çoğunu ailesine
anlatır.
Gözleri ile her yönü
izler, birçok sese
cevap verir, dinler,
kucaklanınca
rahatlar, oyunlara
gülümser.
Onunla oynandığında
sesler çıkarır,
oyuncağı, elini,
ağzına götürür,
sesleri taklit eder,
oyuncaklara uzanır,
çıngırağı yakalar.
Ağzına götürür,
ellerine bakar,
oyuncakları sallar,
“cee” oyununa
şaşkınlıkla tepki
verir, aynada
yüzüne bakar, güler.
Ağzına götürür,
yeni oyuncağı
merakla araştırır,
atar, vurur, arar, “tel
sarar, cee” oynar,
taklit eder.
Ağzına götürür, atar, vurur, kap-kacak
doldurur boşaltır, çeker, sürür, araba sürer,
oyuncak nasıl işliyor araştırır, çizgi çizmeyi
taklit eder.
Telefonla konuşma,
tarakla tarama,
bebeği besleme,
uyutma gibi çok
basit hayali oyunlar
kurar, öykü dinler.
4.”______ şimdi
bedenini nasıl
hareket ettiriyor?”
5. “_______şimdi
sizinle, aile
bireyleri ile nasıl
ilişki kuruyor?”
6. “________nin
şimdiki oyunlarını
bana anlatır
mısınız?”
En az 3 anlamlı
sözcük kullanır.
Ailesi onu
anlayabilir.
İleri ve geri-geri
yürür, yürürken topu
atabilir, kalem tutar,
çizgi çizer.
Ertem ve ark, Pediatrics 2007
Ailelere öneriler
• Bebeğiniz artık açık yatakta yatabiliyor,
emebiliyor ve sizi tanıyabiliyor. Ancak
• Gelişimsel olarak zamanında doğmuş
bebeklerden daha zayıf, daha küçük, daha az
hareketli olabilir, daha fazla destek ihtiyacı
olabilir, ısı değişikliklerine daha duyarlı olabilir.
• Seslere daha fazla reaksiyon verebilir, daha
zayıf sesle ağlayabilir, sakinleştirmek daha
fazla zaman alabilir.
• Bebeğiniz diğer bebeklerden daha farklı
olabilir. Ancak zaman içinde diğer sağlıklı
çocuklarla arasındaki farkı kapatabilir.
• Bebeğiniz sizinle yüz ifadesi ve hareketli ile
anlaşır. Bebeğinizin sakin veya huzursuz
olduğu dönemlere dikkat edin:
• Sakin bebek:
– Yüz ifadesi sakin, huzurludur
– Kol ve bacaklarını rahat bir şekilde tutar (gevşek değil)
– Dokununca, yüzüne bakınca ve sesinizi duyunca susar.
• Huzursuz bebek:
–
–
–
–
–
Göz teması kurmaz
Cilt rengi değişir (soluk veya kızarık)
Yüzünü ekşitir, kaşlarını çatar
Aşırı gevşek veya çok sıkılmış durur
Titreme / afallama nöbetleri olur
• Bebeğinizin yorgun ve stresli olduğunu düşünüyorsanız:
– Yapmakta olduğunuz işinizi bırakın
– Bebeğinizi kucağınıza alın, kolları ve bacaklarını bitiştirin,
elinizi tutmasına izin verin, sakin bir tonda konuşun
• Uyku düzenini kurmaya çalışın
–
–
–
–
İlk günler uyumaya dalmakta zorlanabilir
Sakin, ritmik bir ses (radyo, saat vb) faydalı olabilir
Etrafını battaniyeler ile sarın
Zaman içinde alışkanları değişebilir
• Beslerken düzgün pozisyon verin
– Beslenmeyi eğlenceli hale getirin
ÖZET
• Prematüre bebeklere ilk günden itibaren ihtiyaçları
olan gelişimsel destek verilmelidir.
• Gelişimsel destek için NIDCAP gibi değişik
yöntemler kullanılabilir
• Taburculuk öncesi gelişimsel değerlendirme
yapılmalıdır.
• Aile merkezli izlem ilkelerine uyulmalıdır.
• Taburculuk sonrası multidisipliner ekip halinde
izlem yapılmalıdır.
• Tüm bebeklere, sağlam çocuk takipleri sırasında
gelişimsel değerlendirme yapılmalıdır.
TEŞEKKÜR EDERİM
fovali@yahoo.com