Dr.M. Ali ÇAN KTÜ Tıp Fakültesi Anatomi AD
advertisement
SPOR ANATOMİSİ Dr.M. Ali ÇAN KTÜ Tıp Fakültesi Anatomi AD Anatomi ? Anatomi: vücudu meydana getiren oluşumların yapısını, şeklini, pozisyonunu, komşuluklarını, fonksiyonlarını ve birbirleri ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı İlk çalışmalar Mısır’da M.Ö. 5000 yılında İlk kağıda dökümü M.Ö. 3000-2500 yıllarında Tıbbın ve anatominin kurucusu, tıbbın babası olarak bilinen Hippocrates’tir (M.Ö. 460-377) Anatomi terimi ilk kez ANATOME olarak Aristotales (M.Ö. 384-322) tarafından kullanmıştır Anatomi 2 kelimeden meydana gelir: – Ana : içinden – Tomos : kesmek ANATOMİ “Anatomie” Yunancada kesmek, keserek ayırmak anlamında ( Latincede “dissecare” aynı anlamda ) Anatomi Makro Anatomi (Gross Anatomi) Mikro Anatomi (Cytoloji ve Histoloji) Vücut: Organelle Hücre Doku Organ Sistem Organizma Vücut: Organelle Hücre İlk 3 kısım mikroanatomi Son 3 kısım makroanatomi Doku Organ Sistem Organizma ANATOMİDE EĞİTİM METODLARI: I.Topografik Anatomi II.Sistematik Anatomi III.Comparative Anatomi (Anatomia Comparative ) IV.Fonksiyonel Anatomi V.Cerrahi Anatomi (Anatomia Chirurgica) VI.Yüzeysel Anatomi (Surface) VII.Estetik Anatomi (Plastik) VIII.Klinik Anatomi IX.Gelişim Anatomisi (Embriyoloji) X.Mikroskopik Anatomi (Histologia) XI. Kesitsel Anatomi XII. Radyolojik Anatomi I.Topografik Anatomi: (Anatomia Topographia,Anatomia Regionalis) Vücudun bölgelere (regio) ayrılarak incelenmesi Bölümleri: Baş-boyun Thorax (Göğüs kafesi) Üst extremite Regio Brachium (Kol) Regio Antebrachium (Önkol) Regio Manus (El) Abdomen (Karın) Pelvis Perine Alt extremite Regio Femoralis (Uyluk) Regio Cruralis (Bacak) Pes (Ayak) II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Organizmayı sistemlere ayırıp,bir sistem içindeki organları sırası ile inceler Sistemler: Systema Locomotorium Systema Vasorum Systema Digestorium Systema Endocrinale Systema Respiratorium Systema Nervosum Systema Ürogenitale Systema Sensuum Systema intequmentum II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Locomotorium (Hareket sistemi): Osteoloji Myologia Arthrologia II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Vasorum (kalb-damar sistemi): Cardiologia Angiologia II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Digestorium ( Sindirim sistemi ) II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Endocrinale II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Respiratorium ( Solunum sistemi ) II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Nervosum II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Ürogenitale Üriner sistem Genital sistem II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema Sensuum Organum visus (görme organı) Organum vestibulo-cochlearis (İşitme organı) Organum gustatorius (tat organı) Organum olfactorius (koku organı) Organum tactus (dokunma organı) II.Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) Systema intequmentum ( Saç, tırnak, deri ) III.Comparative Anatomi (Anatomia Comparative ) Çeşitli canlılar arasında benzer organları kıyaslama yaparak inceler IV.Fonksiyonel Anatomi: Organın yapısını fonksiyonuna bağlı olarak öğretir V.Cerrahi Anatomi: (Anatomia Chirurgica) Cerrahi girişimler için önemli olan bölgeleri cerrahi uygulamaları dikkate alarak topografik inceleyen anatomi dalıdır VI.Yüzeysel Anatomi (Surface) : Canlı üzerinde organları elle, gözle veya endoskopik olarak inceleyen anatomi dalı VII.Estetik Anatomi (Plastik) : Çeşitli durumlarda vücudun dış şeklini oluşturan değişiklikleri ve bunların nedenlerini inceleyen anatomi dalı Daha çok ressam ve heykeltraşları ilgilendirir VIII.Klinik Anatomi: Sistematik,topografik ve cerrahi anatomiyi kapsayan bilgilerin klinikte canlı insan üzerinde uygulanmasını yapan anatomi dalıdır IX.Gelişim Anatomisi (Embriyoloji): Bir canlının zygot oluşumundan doğuma kadar geçirdiği evreleri inceler X.Mikroskopik Anatomi (Histologia): Vücudu oluşturan organları özel teknik ve mikroskop altında inceleyen bilim dalı XI. Kesitsel Anatomi Vücudun herhangi bir yerinden geçen düzlemde hangi oluşumların bulunduğunu inceleyen dal XII. Radyolojik Anatomi Vücudun bölümlerini radyolojik tanı metodlarıyla inceleyen dal Spor Anatomisi: Spor eğitimi verilen kurumlarda özellikle hareket sistemini oluşturan yapıların incelenmesine dayanan dal Anatomik Pozisyon Karşımızda: Ayakta Yüzü bize dönük Baş ve gövdesi dik Kolları yanlarda aşağıya sarkık Avuç içleri (el ayası) öne bakan Topuk ve ayak baş parmakları bitişik DÜZLEMLER: Planum sagittale (sagittal düzlem) : Önden arkaya,yukarıdan aşağıya Planum medianum Sağ - sol Planum frontale (frontal düzlem,coronal düzlem): Alına paralel Yukarıdan aşağıya, sağdan sola Ön - arka Planum transversum (planum horizontale): Yere paralel Diğer düzlemlere dik Alt - üst EKSENLER Axis verticalis: Baştan ayaklara doğru düşey inen,yere dik eksen Axis sagittalis: Yere paralel, önden arkaya,veya arkadan öne geçen eksen Axis transversalis: Yere paralel,sağdan sola,soldan sağa geçen eksen Systema Locomotorium (Hareket sistemi) Systema Locomotorium (Hareket sistemi): Osteoloji Myologia Arthrologia Osteologia Arthrologia Myologia Pasif Aktif Osteologia Osteologia • Genellikle beyaz renkte (fildişi rengi) • Sert – Dişlerden sonra vücuttaki en sert yapı • Elastik Osteologia Kemiklerin kimyasal bileşimi: • % 20 su • % 80 katı madde – %30-40 organik maddeler – %60-70 anorganik maddeler Osteologia Kemiklerin şekilleri: • Ossa longa • Ossa brevia • Ossa plana • Ossa pneumatica • Ossa sesamoidea • Ossa irregularia Osteologia • Skeleton : insan vücudundaki kemiklerin tümü • Skeleton appendiculare: – Üst ve alt taraflar • Skeleton axiale: – Baş - pelvis alt kısmı Osteologia • Vücuttaki kemik sayısı: – Yeni doğan çocuklarda 270 – 14 yaşında 256 – Erişkin bir insanda 206 • 25-30 yaşlarında – Tüm kemikler vücut ağırlığının yaklaşık %15 – Toplam ağırlığı 5-6 kg Osteologia Skeleton axiale Skeleton appendiculare Ossicula auditus [auditoria] Toplam Columna vertebralis............. 26 Cranium................................ 22 Os hyoideum............................ 1 Costae ve sternum................. 25 74 Ossa membri superioris........ 64 Ossa membri inferioris........ 62 126 6 6 206 Osteologia • • • • • Caput Columna vertebralis Thorax Ossa membri superioris Ossa membri inferioris Osteologia Caput : • neurocranium • splanchnocranium • orta kulak kemikçikleri Osteologia Neurocranium: • Os frontale (1) • Os parietale (2) • Os occipitale (1) • Os temporale (2) • Os sphenoidale (1) Osteologia Splanchnocranium: • Os ethmoidale (1) • Os maxilla (2) • Os mandibula (1) • Os palatinum (2) • Os lacrimale (2) • Os nasale (2) • Os vomer (1) • Concha nasalis inferior (2) • Os zygomaticum (2) • Os hyoideum (1) Osteologia Orta kulak kemikçikleri: • Malleus (2) • Incus (2) • Stapes (2) Osteologia Columna vertebralis: • Vertebra cervicalis (7) • Vertebra thoracalis (12) • Vertebra lumbalis (5) • Vertebra sacralis (1) • Vertebra cocygeus (1) Osteologia Thorax: • Costa (24) • Sternum (1) Osteologia Ossa membri superioris: • Os scapula (2) • Os clavicula (2) • Os humerus (2) • Os radius (2) • Os ulnae (2) • Carpus (2x8=16) • Metacarpus (2x5=10) • Phalanges (2x14=28) Osteologia Ossa membri inferioris: • Os coxa (2) • Os femur (2) • Os patella (2) • Os tibia (2) • Os fibula (2) • Tarsus (2x7=14) • Matatarsus (2x5=10) • Phalanges (2x14=28) Arthrologia Articulatio: İskeletin değişik kemikleri arasındaki fonksiyonel bağlantı Arthrologia Eklemler ( yapı ve hareket kabiliyetlerine göre ): • Articulationes fibrosae (hareketsiz eklemler) • Articulationes cartilaginea (az hareketli eklemler) • Articulationes synoviales (tam hareketli eklemler) Arthrologia Articulationes fibrosae: • Hareketsiz eklemler • Eklem yüzleri birbirine tamamen uyar • Kemikler arasında bağ dokusu veya hyalin kıkırdak bulunur • Eklem kapsülü ve eklem boşluğu bulunmaz • Daha çok kafa kemikleri arasında görülür Arthrologia Articulationes cartilagineae: • Eklem yüzleri kıkırdakla örtülü • Az hareketli • Tipler: – Synchondrosis – Symphysis Arthrologia Articulationes synoviales: • Tam hareketli eklemler • Eklem yüzleri kıkırdakla örtülü • Eklemi oluşturan kemikler capsula articularis ve eklem bağları ile birbirine bağlı • Hareketin yapıldığı eksenlerin sayısına veya konveks eklem yüzlerinin şekline göre gruplara ayrılır Arthrologia Articulationes synoviales (Yapısına göre sınıflama): • Art. simplex: – İki kemik • Art. composita [complexa] : – İkiden fazla kemik – Kemikler arasında bir meniscus veya discus varsa • Art.combinata: – Aynı kemikler arasında 2 veya daha fazla eklem olması – Hareket her ikisinde de olur Arthrologia Eksenlerine göre sınıflama: • Tek eksenli (uniaxial) eklemler • İki eksenli (biaxial) eklemler • İkiden fazla eksenli (poliaxial) eklemler • Belirli bir ekseni olmayan eklemler Arthrologia Tek eksenli eklemler: • Transvers eksen – Fleksiyon ve ekstensiyon – Ör: Art. interphalangea • Vertikal eksen – Sağa-sola veya içe-dışa dönme (rotasyon) – Ör: Art.atlantoaxialis mediana Arthrologia İki eksenli eklemler: • Eksenler: – Transvers eksen: fleksiyonekstensiyon – Sagittal eksen: abduksiyonadduksiyon • Bu iki eksen birbirini dik olarak keser • Tipleri – Art.ellipsoidea – Art. sellaris Arthrologia İkiden fazla eksenli eklemler: • Art.spheroidea denir • Transvers, sagittal ve vertikal eksenler • Sayısız tali eksen • Hareketleri: – – – – – – Fleksiyon Ekstensiyon Abduksiyon Adduksiyon Rotasyon Sirkumdüksiyon • Ör: art. coxae Arthrologia Belirli bir ekseni olmayan eklemler: • Eklem yüzleri düz • Art. plana denilir • Eklem yüzünün bulunduğu düzlemde kayma hareketleri yapılabilir • Ör: vertebraların proc. articularis'leri arasında Arthrologia Eklem yüzlerinin şekline göre: • Ginglymus • Art. sellaris • Art. trochoidea • Art. ellipsoidea [condylaris] • Art. bicondylaris • Art. spheroidea [cotylica] • Art. plana Arthrologia Eklemlerde yapılan hareketler: • Kayma hareketleri • Açısal hareketler • Rotasyon hareketleri • Sirkumdüksiyon hareketleri Arthrologia Kayma hareketleri: • En basit hareket çeşidi • Bir eklem yüzü diğerinin üzerinde kayar • Eklem yüzünün şekli nasıl olursa olsun diğer hareketlerin yanı sıra bir miktar kayma hareketi de yapılabilir • Ör: karpal ve tarsal kemikler arasındaki eklemlerin büyük kısmında sadece kayma hareketleri yapılabilir Arthrologia Açısal hareketler: • Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının önde, arkada veya yanlarda azalıp çoğalması • Bu hareketler: – – – – Flexion Extension Abduction Adduction Arthrologia Açısal hareketler: • Flexion: – Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının önde veya arkada azaltılması şeklinde yapılan hareket – Ör: • Gergin durumdaki önkol'un ön tarafta bükülerek kola yaklaşması • Bacağın arka tarafta uyluğa yaklaşması Arthrologia Açısal hareketler: • Extension: – Fleksiyon durumundaki bir eklemin tekrar eski durumuna dönmesi – Eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının büyümesi – Ör: kolun arka tarafa aşırı çekilmesi Arthrologia Açısal hareketler: • Abduction: – Alt veya üst ekstremitelerin dış tarafa doğru olan gövdeden uzaklaşması – El veya ayak parmaklarının elin veya ayağın orta hattından her iki tarafa doğru uzaklaşması Arthrologia Açısal hareketler: • Adduction: – Ekstremitenin iç tarafa doğruhareketi – El veya ayak parmaklarının elin veya ayağın orta hattına getirilmesi – Ekstremitelerin harekete devam ederek karşı tarafa geçmesi: aşırı adduksiyon Arthrologia Circumduction: • Konveks eklem yüzü küre şeklinde olan eklemlerde • Ekstremite uçlarının daire veya daireye yakın bir şekil çizmesi hareketi • Fleksiyon, ekstensiyon, abduksiyon, adduksiyon, rotasyon ve kayma hareketleri birbiri arkasına ve karışık olarak yapılır • Ör: kalça ve omuz eklemi Arthrologia Rotation: • Vertikal eksen etrafında • Dönme hareketi • İçe-dışa veya sağa-sola rotasyon hareketleri olarak isimlendirilir • Ör: Humerus'un vertikal eksende yaptığı harekete iç-dış rotasyon denir Arthrologia Rotation: • Supination: – Önkolun dış rotasyonu – Art. radioulnaris proximalis ve distalis'te – Önkol kemikleri birbirine paralel – Baş parmak dış, küçük parmak ise iç tarafta – Radius kendi uzun ekseni etrafında döner Arthrologia Rotation: • Pronasyon (Pronation): – Önkolun iç rotasyonu – El sırtı öne, baş parmak içe bakar – Önkol kemikleri birbirini çaprazlar – Art. radioulnaris proximalis ve distalis’te Arthrologia • Oppozisyon : El baş parmağının diğer parmaklara yaklaşması • Repozisyon : El baş parmağının diğer parmaklardan uzaklaşması • İnvertion : Ayak tabanının içe bakması • Evertion : Ayak tabanının dışa bakması Arthrologia Tam hareketli eklemlerde bulunan yapılar • Eklem yüzü kıkırdağı (cartilago articularis) • Eklem kapsülü (capsula articularis) • Eklem boşluğu (cavitas articularis) • Eklem sıvısı (synovia) • Eklem bağları (ligamentas) Arthrologia Cartilago articularis: • Eklem yüzünü örten kıkırdak • Eklemde yapılan hareketleri kolaylaştırır • Genellikle hyalin kıkırdak: – Şekil değiştirebilir – Aşınmaya dayanıklı – Baskı uygulandığında eklem kıkırdağı incelir ve yüzeyi bir miktar genişler • Eklem kıkırdağı olmasaydı: – Elastikiyet ve şekil değiştirme olmaz – Kemiklerin eklem yüzleri çabuk aşınır – Hareket bozuklukları görülür Arthrologia Capsula articularis: • Sağlam bağ dokusundan yapılmıştır • Eklem yüzlerini içine alacak şekilde periost ile eklem kıkırdağı sınırına tutunur • Ekleme katılan kemikleri birbirine bağlar • Eklem aralığını çepeçevre sararak cavum articulare'yi oluşturur • Fonksiyonları: – Eklem boşluğu içindeki negatif hava basıncının oluşması – Eklem boşluğunu dolduran sıvının salgılanması Arthrologia Cavitas articularis (Cavum articulare): • Eklem yüzleri arasındaki eklem aralığının dıştan çepeçevre eklem kapsülü tarafından kapatılmasıyla oluşan boşluk • Eklem sıvısı (synovia) ile dolu • İçerisinde negatif basınç bulunur • İçerisinde meniscus articularis, discus articularis ve ligamenta intracapsularia bulunabilir Arthrologia Ligamenta (eklem bağları): • Eklemi oluşturan kemikleri birbirine bağlarlar • Ligamenta capsularia: eklem kapsülünün ( membrana fibrosa ) kalınlaşması şeklinde görülen bağlar • Ligamenta intracapsularia: – eklem boşluğu içindeki bağlar – Ör: diz eklemi • Ligamenta extracapsularia: – Eklem capsülünün dışında ve kapsülle ilişkisi yok Arthrologia Synovia ( Eklem sıvısı ): • Membrana synovialis ve uzantıları tarafından salgılanır • Eklem yüzlerini yağlar, kaygan hale getirir ve kıkırdağı besler • Genellikle yumurta akına benzer renk (saman sansı), kıvam ve akıcılığa sahip Arthrologia • Luxation : – Eklem yüzlerinin birbirinden uzaklaşarak normal pozisyonlarının bozulması – Çıkık Arthrologia Eklem yüzlerinin birbirinden uzaklaşmasını engelleyen faktörler • Eklem boşluğundaki düşük hava basıncı • Eklem kapsülü ve eklem bağları • Eklemi saran kas ve kirişler • Eklem yüzlerinin şekli Üst ekstremite eklemleri (Articulationes membri superiores) Dr. M. Ali ÇAN KTÜ Tıp Fakültesi Anatomi AD Articulationes cinguli pectoralis Art. acromioclavicularis Art. sternoclavicularis Articulationes membri superioris liberi Art. humeri [glenohumeralis] Art. cubiti [cubitales] Art. radio-ulnaris distalis Art. radiocarpea Artt. manus Artt. intercarpales Artt. carpometacarpales Artt. intermetacarpales Artt. metacarpophalangeales Artt. interphalangeales manus Articulationes cinguli pectoralis Art. acromioclavicularis Art. acromioclavicularis Hareketleri: Acromion'daki eklem yüzünde, cavicula'daki eklem yüzünün kayması Clavicula üzerinde scapula'nın rotasyonu lig. coracoclaviculare tarafından sınırlanır Articulationes cinguli pectoralis Art. sternoclavicularis Art. sternoclavicularis Art. plana grubu Eklem yüzleri: Clavicula'nın sternal ucunda: facies articularis sternalis Manubrium sterni'de: inc.clavicularis ve 1. kıkırdak costa Clavicula'daki eklem yüzü sternum'dakinden daha geniş Eklem yüzleri birbirine uymadığı için aralarında discus articularis var Art. sternoclavicularis Hareketleri: Üst ekstremiteyi gövdeye bağlayan tek eklem Sınırlı olarak her yöne Omuzun kaldırılıp indirilmesi: clavicula ve discus articularis arasında Öne-arkaya hareket: clavicula ile birlikte discus articularis, sternum'daki eklem yüzü üzerinde hareket eder Rotasyon: hem claviculadiscus hem de discusmanubrium sterni arasında Articulationes membri superioris liberi Art. humeri [glenohumeralis] Art. humeri Omuz eklemi Art.spheroidea grubu Eklem yüzleri: Caput humeri Cavitas glenoidalis Yukarıda acromion, proc. coracoideus ve bunlar arasındaki lig.coracoacromiale tarafından oluşturulan bir köprü tarafından korunur Art. humeri Cavitas glenoidalis: Konkav yüz Geniş kısmı aşağıda olan uzunlamasına kesilmiş yumurta şeklinde Hyalin kıkırdakla kaplı Labrum glenoidale: eklem yüzeyini genişletir eklem yüzü kenarına tutunur Art. humeri Hareketleri: Art. spheroidea grubu Eksenleri: Transvers Sagittal Vertikal Tali eksenler Eklem yüzlerinin şekli geniş hareketlere müsait Eklem kapsülü geniş ve gevşek Hareketi sınırlayıcı kalın bir bağı yok Konveks eklem yüzü konkav eklem yüzünden çok daha geniş Vücutta en geniş ve çeşitli hareket yapabilen eklem Art. humeri Hareketleri: Vücutta en çok çıkığın oluştuğu eklem Çıkmasına engel olan esas yapılar etrafını saran kaslar Kaslar eklemin alt kısmında bulunmadığından çıkıkların çoğu humerus başının öne-aşağı doğru kayması şeklinde Omuz eklemi yukarıda acromion, proc. coracoideus ve ikisi arasında gerilen lig. cracoacromiale tarafından oluşturulan bir çatı ile desteklenir Eklem boşluğundaki negatif basıncın oluşturduğu yaklaşık 6 kg lık çekme kuvveti 4-4,5 kg gelen üst ekstremiteyi taşımaya yetmektedir Art. humeri Hareketleri: Transvers eksen: Fleksiyon ( ventral fleksiyon ) Ekstensiyon ( dorsal fleksiyon ) Sagittal-eksen: Adduksiyon Abduksiyon Vertikal eksen: İç rotasyon Dış rotasyon yapar. Tali eksenler: Sirkumdüksiyon Art. humeri Hareketleri: Transvers eksen: Fleksiyon: 70-75º Kol abduksiyonda:110-120° Ekstensiyon: 35-50 º Toplam: 110-120º Art. humeri Hareketleri: Sagittal eksen: Abduksiyon: Scapula sabit: 100 ila 120° Scapula ile birlikte: +55-65° Adduksiyon: Kol öne alındığında: + 45 ° Kol arkaya alındığında: + 15° lik Art. humeri Hareketleri: Vertikal eksen: Rotasyon: 90° Önkol kemikleriyle birlikte: 210° Scapula ile birlikte: 360° Tali eksenler: Sirkumdüksiyon Kol ortalama 60° ön - dışta en geniş sirkumdüksiyon hareketi yapar Articulationes membri superioris liberi Art. cubiti [cubitales] Art. cubiti Dirsek eklemi Art. composita grubu synovial bir eklem: art. humero-ulnaris trochlea humeri ile inc.trochlearis arasında gingymus grubu art.humero-radialis capitulum humeri ile fovea articularis arasında art.spheroidea grubu art. radio-ulnaris proximalis inc. radialis ( ulna ) ile circumferentia articularis ( radius ) arasında art. trochoidea grubu Tüm eklem yüzleri hyalin kıkırdakla kaplı Art. cubiti Hareketleri: Art. humero-ulnaris: Transvers eksen: fleksiyon - ekstensiyon Art. humero-radialis: Transvers eksen: fleksiyon - ekstensiyon Vertical eksen: supinasyon-pronasyon Art. radio-ulnaris proximalis: Vertical eksen: pronasyon - supinasyon Articulationes membri superioris liberi Art. radio-ulnaris distalis Articulationes membri superioris liberi Art. radiocarpea Art. radiocarpea Hareketleri: Genellikle articulationes intercarpales ile birlikte hareket eder Transvers eksen: Fleksiyon- ekstensiyon Sagittal eksen: Abduction – adduction Tali eksenler: Sirkumdüksiyon ( elips ) Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. intercarpales Artt. carpometacarpales Artt. intermetacarpales Artt. metacarpophalangeales Artt. interphalangeales manus Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. intercarpales Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. Carpometacarpales Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. intermetacarpales Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. metacarpophalangeales Articulationes membri superioris liberi Artt. Manus Artt. interphalangeales Myologia Myologia Vücut Kasları: • İskelet kasları ( Çizgili kaslar ) • Düz kaslar • Kalp kası Myologia Düz kaslar: • Genellikle damarların veya içi boş organlarımızın duvarlarında • Çoğu zaman isteğimiz dışında görev yaparlar • Otonom sinir sistemi tarafından yönetilirler • Yavaş, ritmik ve otonom hareketler yaparlar • Genellikle dalgalar şeklinde ilerleyen peristaltik hareketler Myologia Kalp kası = myocardium: • Histolojik yapı olarak iskelet kaslarına benzer • Hareket ve inervasyon yönünden düz kaslara benzer • Fizyolojik ihtiyaca göre çabuk, ritmik hareketler • Otonom sinir sisteminin düzenlediği otonom hareketler Myologia İskelet kasları Myologia • Hızlı hareket ederler • Hareketleri herhangi bir ritme bağlı değil • Merkezî Sinir Sisteminin kontrolü altında • Bir uyarı sonucu kasılırlar • Kendilerine gelen uyarıyı diğer hücrelere iletebilirler Myologia • Vücut dokularının % 40 kadarı • Büyüklükleri çok farklı: – En uzun kas: • m.sartorius :yaklaşık 61 cm – En kısa kas: • m. stapedius: yaklaşık 2-3 mm Myologia Fascia: • Fibröz bağ dokusu • Deri altında bulunur • Kas ve diğer organları sarar • Geniş yaprak şeklinde • Tabakaları: – Fascia superficialis (fascia subcutanea): • Lamina superficialis • Lamina profunda – Fascia profunda Myologia Kasın Bölümleri: • Venter – Caput • Tendon (yuvarlak) ( Aponeurosis: yassı) Myologia Kasların yapışma yerleri: • Origo: – Kasların başladıkları yer – Genellikle daha az hareketli – Proksimal uçları • İnsertio: – Sonlandıkları yer – Daha hareketli – Distal bölümü • Kuvvet çizgisi: – Origo ve insertio noktalarını birleştiren hayali çizgi Myologia Tendon: • Kasların fonksiyonel devamı • Kaslarda oluşan gücü tutunma noktalarına ileten bağ dokusu • Genelde kemiklere yapışır • Tutunma yerine kadar peritendineum denilen kılıf içinde • Damarsız • Elastikiyetleri yok • Basınca dayanıklı • Çok güçlü Myologia Kasların isimlendirilmesi: • Kasın seyrine göre: – m.transversus abdominis, m. obliquus abdominis gibi • Yerleştiği bölgeye göre: – M.temporalis, m. pectoralis gibi. • Büyüklüğüne göre: – M. gluteus maximus, m. gluteus minimus gibi. • Uzunluklarına göre: – M. extensor carpi radialis longus ve brevis gibi. • Orijin sayısına göre: – M.biceps brachii, m. quadriceps femoris gibi. • Şekline göre: – M. piriformis, m. trapezius gibi. • Başlama ve bitiş yerlerine göre: – M. sternocleidomastoideus, m.sternohyoideus gibi. • Fonksiyonuna göre: – M. supinator, m. pronator teres gibi. Myologia Kasların şekilleri: • M. quadratus: – Kas lifleri birbirine paralel – Lifler yassı bir tendonda sonlanır – Ör: • m. rhomboideus major Myologia Kasların şekilleri: • M. fusiformis: – Kas lifleri hemen hemen birbirine paralel – Lifler başlangıç yerinden sonlanma yerine kadar kesilmeksizin uzanır – Başlama ve sonlanma yerlerinde dar – Orta kısmı geniş – Ör: • M. brachialis Myologia Kasların şekilleri: • M. triangularis: – Kas lifleri başlangıç yerinden sonlanma yerlerine kadar kesilmeksizin uzanır – Başlama yerleri geniş – Sonlanma yerleri dar – Üçgen şeklinde – Ör: • M. trapezius Myologia Kasların şekilleri: • M. unipennatus: – Lifleri origo-insertio arasında uzanmaz – Başlama ve sonlanma yerlerinde uzun kirişler bulunur – Bu kirişler arasında da oblik olarak kas lifleri uzanır – Ör: • M. flexor pollicis longus Myologia Kasların şekilleri: • M. bipennatus: – Kas lifleri kısa ve oblik – Kuş teleği manzarasında – Ör: • M. rectus femoris Myologia Kasların şekilleri: • M. multipennatus: – Birkaç m.bipennatus'un oluşturduğu kas – Başlama yerlerinde birden fazla kiriş var – Sonlanma yerinde yine birkaç kirişin birleşerek oluşturduğu müşterek bir kiriş şeklinde – Ör: • M. deltoideus'un orta bölümü Myologia Kasların şekilleri: • M. orbicularis: – – – – Yuvarlak Halka şeklinde Ağız ve göz etrafında Ör: • M.orbicularis oris • M.orbicularis oculi Myologia Kasların şekilleri: • M. sphincter: – Halka şeklinde – Sindirim sisteminin sonunda – Normalde kasılı – Defekasyon esnasında gevşer – Ör: • M.sphincter ani externus Myologia Kasların şekilleri: • M. cruciatus: – Kas lifleri birbirini çaprazlar – Ör: • M. masseter • m.sternocleidomastoideus Myologia Kasların şekilleri: • M. spiralis: – Kas lifleri başlangıç yerinden sonlanma yerine kadar spiral bir şekilde uzanır – Ör: • M.latissimus dorsi Myologia Kasların şekilleri: • M. digastricus: – Fusiform şekilli iki kasın uç uca tutunması ile oluşur – Ör: • M. digastricus Myologia Kasların şekilleri: • M. serratus: – Testere dişini andırır – Başlangıçları küçük tendonlar şeklinde – Ör: • M.serratus anterior Myologia Kasların şekilleri: • Ara kirişleri olan kas: – Kas lifleri arasında ara kirişler var ( intersectio tendinea ) – Ör: • M.rectus abdominis Myologia Kasların şekilleri: • M. biceps: – İki baş ile başlar – Tek bir tendonla sonlanır – Ör: • M.biceps brachii • M.beceps femoris Myologia Kasların şekilleri: • M. triceps: – Üç baş ile başlar – Tek bir tendonla sonlanır – Ör: • M.triceps brachii Myologia Kasların şekilleri: • M. quadriceps: – Dört baş ile başlar – Tek bir tendonla sonlanır – Ör: • M.quadriceps femoris Myologia Kasların şekilleri: • M. semitendinosus – Yarısı tendon Myologia Kasların şekilleri: • M. semimembranosus – Yarısı membran Myologia Kasların kontraksiyonu: • İzotonik kontraksiyon: – Kasın kasılması sonucu boyu kısalır – Gerilimi değişmez – Hareket meydana gelir • İzometrik kontraksiyon: – Kasılma sırasında kas kısalmaz – Gerilimi artar Myologia Kasların kontraksiyonu: • Agonist kas: – Bir hareketi yaptıran kas • Sinergist kas: – Agonist kasla aynı yönde etki • Antagonist kas: – Agonist kasa ters etki • Fixatör kas: – Agonist kasın hareketi sırasında başka yerde istenmeyen hareketleri önler Myologia Kas tonusu: kasın istirahat halindeki durumu • Hipertonik: fazla gergin, sert • Hipotonik: yumuşak • Normotonik: Normal sertlikte Myologia • Kasların hareketleri: – Vücutta istemli hareketler kasların kasılmalarıyla oluşur – Kas kontraksiyonu sonucu oluşan kuvvet tendon, aponeuroz ve fasialar aracılığı ile kemiklere nakledilir – Bu yapılar kasların kemik veya kıkırdaklara yapışmasını sağlarken çekme kuvvetinin yönünü de belirler – Düzenli ve devamlı kas çalışmaları kasları geliştirir Myologia Kasların hareketleri: • Transvers eksende: – Önden çaprazlarsa: Flexion – Arkadan çaprazlarsa: Extention Myologia Kasların hareketleri: • Sagittal eksende: – Üsttan çaprazlarsa: Abduction – Alttan çaprazlarsa: Adduction Myologia Kasların hareketleri: • Longitudinal eksende: – İçten çaprazlarsa: İç rotasyon – Dıştan çaprazlarsa: Dış rotasyon Myologia Kasların görevleri: • Vücudun pozisyonunu hareketsiz olarak korumak • Hareket: – Kontraksiyon sonucu ilgili birimlerde hareket oluştururlar • Isı açığa çıkararak vücudun hararetini korumak: – Vücuda gerekli ısının %85'ı kaslar tarafından üretilir – Soğuk havalarda titremenin nedeni, kaslara kontraksiyon yaptırarak ısı açığa çıkartmaktır Önemli kaslar: Baş-boyun: Mimik kasları Çiğneme kasları Boyun kasları Önemli kaslar: Thorax (Göğüs kafesi): İntercostal kaslar Sırt kasları Önemli kaslar: Abdomen (Karın boşluğu): Karın ön duvarı kasları Karın arka duvarı kasları Önemli kaslar: Pelvis: Pelvis döşemesi kasları Önemli kaslar: Üst extremite: Omuz kasları Kol kasları Önkol kasları El kasları Omuz kasları: M. deltoideus M. subscapularis M. supraspinatus M. infraspinatus M.teres major M. teres minor Omuz kasları: M. deltoideus: Omuz eklemini önden, dıştan ve arkadan sarar Bölümleri: Pars clavicularis: ön kısmı Pars acromialis: orta kısmı Pars spinalis: arka kısmı Fonksiyonu: Üç bölümü: kola abduksiyon Ön lifleri: kolu içe-öne çeker ve iç rotasyon Arka lifleri: kolu arkaya ve içe çeker ve dış rotasyon Ön ve arka bölümler: kola adduksiyon Omuz kasları: M. subscapularis: Scapula' nın ön yüzünde Fossa subscapularis ile humerus'un tuberculum minus'u arasında Fonksiyonu: kola iç rotasyon omuz eklemini kuvvetlendirir Kol pozisyonunun değişmesiyle kolun abduksiyon, adduksiyon, fleksiyon ve ekstensiyon hareketlerine de yardımcı olur Omuz kasları: M. supraspinatus: Fossa supraspinata ile humerus’un tuberculum majus'u arasında Fonksiyonu: Kolun abduksiyonunu başlatır Omuz eklemini kuvvetlendirir Kola abduksiyon ile çok zayıf olarak da dış rotasyon ve fleksiyon (kolu öne getirme) yaptırır Omuz kasları: M. infraspinatus: Fossa infraspinata ile humerus’un tuberculum majus'u arasında Fonksiyonu: Kola dış rotasyon Omuz eklemini kuvvetlendirir Üst lifleri abduksiyon, alt lifleri ise adduksiyon yaptırır Omuz kasları: M. teres minor: Scapula'nın dış kenarı ile humerus’un tuberculum majus'u arasında Fonksiyonu: dış rotasyon Kola zayıf olarak da adduksiyon Omuz eklemini kuvvetlendirir Kola Omuz kasları: M. teres major: Scapula'nın dış kenarı alt kısmı ile humerus’un crista tuberculi minoris‘i arasında Fonksiyonu: Kola iç rotasyon adduksiyon ekstensiyon Omuz kasları: M. coracobrachialis: Scapula’da proc. coracoideus ile humerus'un orta kısmının iç yüzü arasında Fonksiyonu: Kola fleksiyon Kola adduksiyon Omuz kasları: M. biceps brachii: Kolun ön tarafında İki başlı yüzeyel kas Caput breve Caput longum Scapula ile ulna ve radius arasında Fonksiyonu: Kol sabit ise önkola fleksiyon Önkol sabit ise kola fleksiyon Önkolun ( dolayısıyla elin ) en kuvvetli supinatoru Omuz eklemini kuvvetlendirir Omuz kasları: M. brachialis: Kolun ön yüzünde M. biceps brachii'nin derininde Humerus'un ön yüzünün alt yarısı ile ulna’daki tuberositas ulnae arasında Fonksiyonu: Önkola veya önkol sabit ise kola fleksiyon Omuz kasları: M. triceps brachii: Kolun arka tarafında Üç başı var: caput longum caput laterale caput mediale Uzun baş scapula’dan, diğerleri humerus arka yüzünden başlar, Ulna’daki olecranon‘da sonlanır Fonksiyonu: Önkolun en kuvvetli ekstensor kası Uzun başı kola bir miktar adduksiyon ve ekstensiyon Omuz kasları: Rotator manşet (kaf): Kas kirişlerinin oluşturduğu bir yapı Humerus başının eklem çukurunda kalmasını sağlayan önemli bir etken Omuz eklemi kapsülüne yapışarak önden, yukarıdan ve arkadan kuvvetlendirir Katılan kaslar: M.supraspinatus M. infraspinatus M. teres minor M. subscapularis Önemli kaslar: Alt extremite: Kalça kasları Uyluk kasları Baldır kasları Ayak kasları Kalça kasları : Ön grup: m. psoas major m. psoas minor m. iliacus Kalça kasları : Arka grup: m.gluteus maximus m.gluteus medius m. gluteus minimus m. tensor fasciae latae m. piriformis m. gemellus superior m.gemellus inferior m. obturatorius externus m. obturatorius internus m.quadratus femoris Uyluk kasları: Ön taraftaki kaslar m.sartorius m. quadriceps femoris m. rectus femoris m. vastus lateralis m.vastus mediali m. vastus intermedius m. articularis genus Uyluk kasları: İç tarafındaki kaslar: m.gracilis m. pectineus m. adductor longus m.adductor brevis m. adductor magnus Uyluk kasları: Arka tarafındaki kaslar: m. biceps femoris m. semitendinosus m. semimembranosus Bacak kasları: Ön taraftaki ekstensor kaslar m. tibialis anterior m. extensor hallucis longus m.extensor digitorum longus m. peroneus tertius Bacak kasları: Dış taraftaki peroneal kaslar: m. peroneus longus m. peroneus brevis Bacak kasları: Arka taraftaki flexor kaslar: Yüzeyel kaslar: m.triceps surae m.plantaris Derin kasları: m. popliteus m. flexor hallucis longus m. flexor digitorum longus m.tibialis posterior
