LİBYA

LİBYA
LİBYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Resmi adı: Büyük Sosyalist Halkın Libya Arap
Cemahiriyesi
Nüfus: 6,5 milyon (BM, 2010)
Başkent: Trablus
Yüzölçümü: 1,77 milyon km2
En yaygın dil:Libya’nın Künyesi Arapça
En yaygın din: İslam
Ortalama ömür: Erkek 73, kadın 78 yıl (BM)
Para birimi: 1 Libya dinarı (LD) = 1.000 dirhem
Başlıca ihraç malları: Ham petrol, petrol ürünleri,
doğal gaz
Kişi başı milli gelir: 12.020$ (Dünya Bankası, 2009)
İnternet uzantısı: .ly
Uluslararası telefon kodu: +218
LİBYA’NIN TARİHİ
Bugünkü Libya toprakları Finikeli gemiciler, Grekler, Büyük
İskender ve Mısırlıların elinden geçtikten sonra Roma
İmparatorluğu’nun hakimiyetine girdi.
Daha sonra Bizans’ın kontrolüne geçen Libya yedinci yüzyılın
başında Müslüman Araplar tarafından fethedildi ve yerli halkı
oluşturan Berberilerin çoğunluğu Müslüman oldu.
900 yıl süren Arap egemenliği sırasında Fatimiler,
Muvahhidler ve Hafsiler Libya’ya hakim oldular.
1551’de ise Oruç Reis ve Hızır Reis adında iki yerli liderin
Osmanlıların emrine girmesiyle Libya Osmanlı hakimiyetine
girdi.
1555 yılında Trablus liman sehrinin Saint John Şövalyelerinin
elinden alınmasından sonra 1911 yılına kadar Libya toprakları,
Osmanlılar tarafından gönderilen valiler tarafından yönetildi.
1911 yılında İtalya Osmanlı Devleti’ne savaş açtı ve ülkeyi işgal
etti.
1912 yılında Osmanlılar ile İtalya arasında imzalanan Uşi
antlaşmasıyla Libya’nın egemenliği İtalya’ya devredildi.
Fakat İtalya ülkede kontrolü sağlayamadı ve Birinci Dünya
Savaşı sırasında Libya halkı silahlı direnişe geçti.
İtilaf Devletlerinin desteğine rağmen Libyalılar etkili olamadı
ve İkinci Dünya Savaşına kadar İtalyanlar ülkede kontrolü
sağladı.
İkinci Dünya Savaşının sonlarına doğru İtilaf Devletleri
İtalya’yı ülkeden attılar.
Galip Devletler ülkenin kontrolü sırasında bir karara
varamayınca konu Birleşmiş Milletlere götürüldü.
İki yıllık bir hazırlık döneminden sonra 24 Aralık 1951
tarihinde Libya Birleşik Krallığı adıyla Libya bağımsız oldu ve
Senusi Şeyhi Muhammed İdris el-Senusi kral oldu.
Dini meşrutiyetini Senusi tarikatından alan devletin
egemenliği kral ve yasal varislerine verildi Sirenika, Fizan ve
Tripoli eyaletlerinden oluşan federal bir yapı vardı.
 Fakat, 1963 yılında merkeziyetçi bir yönetime geçildi ve
devletin adı da Libya Krallığı oldu.
LİBYA’NIN SİYASAL YAPISI
Önceleri meşruti krallıkla yönetilmiş olan Libya, 1969
ihtilalinden sonra cumhuriyet rejimine dönmüştür.
Kaddafi ülkenin tek kralı olan İdrisi devirmesi sonucu
iktidara geldi. Kaddafi liderliğinde ülke yeni bir döneme girdi.
Politikası ülkeyi çevreden ayrı tutmaya dayanıyor.
Yeşil Kitapta da ortaya koyduğu fikirler kem komünizm hem
de kapitalizme altarnatif sunmak.
Libya’nın askeri cunta idaresinde, bir devlet başkanı, bir
başbakan ve bakanlar kurulu mevcuttur.
Devletin en üst kademesinde ‘devrim önderi’ sıfatı taşıyan
başkanı bulunmaktadır. Devlet başkanı aynı zamanda İhtilal
Komuta Konsey başkanıdır.
İhtilal Komite Konseyi başbakanı ve bakanlar kurulunu
tayin eder. Bu tayin devlet başkanınca da onaylanmalıdır.
İkinci kademedeki yetkili Genel Halk Kongresi sekreteridir.
Genel Halk Kongresinin 750 üyesi bulunmaktadır ve bu
üyeler halk meclisleri tarafından belirlenmektedir.
Cemahiriye sistemiyle yönetiliyor ( Halkın devleti anlamına
geliyor) .
Komitelerde kararlar veriliyor ve uygulanıyor.
Halk; temsil sistemi, seçim,hükümet veya başkan olmadan
doğrudan yönetim yetkisini kullanıyor.
Genel Halk Kongreleri tarafından formüle edilen yasalar
geçerlilik kazanıyor.
KADDAFİ NASIL HERŞEYE HAKİM
OLABİLİYOR?
CEVABI KADDAFİ’NİN NEWSWEEK DERGİSİNE VERDİĞİ
RÖPÖRTAJDA
Kaddafi: ‘Ben devrimi yönetiyorum. Görevim
iktidarı kullanmak için kitleleri uyarmaktan ibaret.
İktidar ya güç yada halk komiteleri aracılığıyla
kitlelerin elinde. Halk kongrelerinin arasında da
devrim komiteleri bulunur. Ve ben bu komiteleri
yönetirim’ diyor.
LİBYA’DA Kİ KABİLELER
Bugün Libya’da 140 kadar kabilenin varlığından söz
edilmektedir.
Aynı kabilelerin bazı kollarının Mısır, Çad ve Cezayir’de
yaşadığı bilinmektedir.
Evlad Ali ve Haraba kabilelerinin Mısır topraklarında
yaşayan kısmı isyanların başladığı sırada Kaddafi’ye büyük
destek vermişlerdir.
Yemen’deki Hashid kabilesi de destek verenler arasındadır.
Katar’daki Thani kabilesi ise Dış İşleri bakanlığından olaylara
müdahele edilmesini istemiştir
Libya’da kabileler Sirenayka(Doğu Libya), Fizan ve Trablus
bölgelerine dağılmıştır.
Sirenayka’da başlayan isyan hareketleri kısa süre içerinde
dağılmıştır.
Sirenayka’da başlayan isyan hareketleri kısa sürede Fizan ve
Trablus bölgelerine sıçramıştır.
Kaddafi yönetiminde;
Warfalla
Magariha
Avagir
Abaidat
El-Mujabra
Farjan kabileleri etkili olmuştur.
PEKİ KİM BU KADDAFİ?
7 Haziran 1942 de Sirte Şehrinde Bedevi bir
ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
Gerçek adı Muammer Ebu Minyar elKaddafi’dir
1963 te Libya Üniversitesi Tarih Bölümünü
bitirdi.
Askeri Akademi’ye girdi.
1966’da İngiltere’de askeri alanda uzmanlık
eğitimi aldı.
Cemal Abdul Nasır’ın arap sosyalizmi ve arap
ulusçuluğuna dayalı ideolojisine hayranlık duymaya
başladı.
1956 da yaşanan Süveyş krizinde İsrail karşıtı
protestolara katıldı.
ÖZGÜR SUBAYLAR HAREKATI
1 Eylül 1969 da (27 yaşında) iktidara el koydu.
ABD’nin Kaddafi’yi tanıması üzerine Kral İdris görevini
bıraktı.
Monarşi yıkıldı, Libya Arap Cemahiriyesi kuruldu.
EYLEMLERİN ( İÇ SAVAŞIN) NEDENLERİ
LİBYA’DAKİ İSYAN ATEŞİNİN ALTINDA
YATAN SEBEPLER
İşsizlik ve yoksulluk (halkin 1/3 ü
fakir).
Biat kültürüne alıştırılmış halk.
Yıllarca koltuğunu bırakmayan
despot iktidar.
Halka tepeden bakan devlet
büyükleri.
İsyanın görünürdeki sebebi Fethi
Terbilin tutuklanmasıyla başlayan
protesto gösterileri.
LİBYA’DAKİ İSYANLARIN
MISIR VE TUNUS’TAKİ
İSYANLARDAN FARKI
Libaya ‘da sınıf karekterinin olması.
 Hakim sınıflar içi hesaplaşmalar.
Kabileler arası güç mücadelesine dönüşen isyan.
Kaddafi ülkesinde kurumsallaşmanın olmaması.
Kaddafinin “inatçılığı”.