Net Hata ve Noksan Hesabinin Zaman Serisi Özelliklerinden Bazi

V. Anadolu International Conference in Economics,
May 11-13, 2017, Eskişehir, Turkey.
Net Hata ve Noksan Hesabinin Zaman Serisi Özelliklerinden Bazı Çıkarımlar
1
Rahmi Yamak , Sinem Koçak
2
Özet
Hesap adından da anlaşılacağı üzere iki kısımdan oluşan Net hata ve noksan(NHN) kalemi cari işlemler hesabı ile
sermaye hesabının mutlak değerlerinin birbirine eşit olmadığı durumlarda, pozitif veya negatif değerler alarak
eşitliği sağlayan, kalıntı veya bir denge hesabıdır. NHN hesabının oluşma nedenleri zaman tutarsızlığı, kayıt
dışılık ve sistematik hatalar/ ölçüm hataları olarak genellenebilir. Özellikle NHN kaleminin zaman
tutarsızlığından mı yoksa sistematik bir hatadan mı kaynaklandığı ise serinin zaman serisi özellikleri incelenerek
belirlenebilir. Eğer NHN kalemi dış ticaret işlemlerindeki zaman tutarsızlığından kaynaklanıyorsa; hesabın AR
katsayıları negatif işaretli ve mutlak değerce bire yakın olmalıdır. Aksi durumda NHN’nın dış ticaret
işlemlerindeki zaman tutarsızlığından kaynaklanmadığı söylenir. Bu çalışmada amaç Türkiye özelinde, üç farklı
frekansta seri kullanarak, istatistiki ve zaman serisi özellikleri vasıtasıyla NHN kaleminin nedenlerini
belirlemektir. Yüksek frekanslı serilerde zaman tutarsızlığının ortaya çıkma olasılığı daha yüksek olduğundan
aylık verilerde AR(6)’ya, üçer aylık verilerde AR(2)’ye kadar ve yıllık verilerde ise AR(1) katsayıları istatistiksel
olarak incelenmiştir. Çalışmada modern zaman serisi tekniklerinden yararlanılarak aylık ve üçer aylık serilerde
stokastik ve deterministik mevsimselliğin varlığı araştırılmış, ayrıca serilerde hem doğrusal hem de quadratik
trend olup olmadığı sorgulanmıştır.
JEL Sınıflaması: C22, F41
1
2
Karadeniz Teknik Üniversitesi, İİBF, Ekonometri Bölümü, TR, yamak@ktu.edu.tr
Corresponding Author. Karadeniz Teknik Üniversitesi, İİBF, Ekonometri Bölümü, sinemkocak@ktu.edu.tr