Proje Başlangıç Tarihi: 15/05/2010 Proje No: 2008/...... Projenin içerdiği konular Arazi Çalışması Deney Hayvanı Projenin türü Araştırma Projesi Lisansüstü Tez Projesi Diğer Projenin Bilim Alanları Sağlık Bilimleri Sosyal Bilimler Temel bilimler Mühendislik Bilimleri İnsan Sağlığı ve Tıbbi Gelişmeler Tarihi Mekanlar ve Çevre Laboratuar Çalışmaları Eğitim ve Sosyal Alanlar Diğer:................................... ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE ÖNERİSİ Projenin Başlığı: Mera koşullarında yetiştirilen Amerikan Beyaz Hindilerde Sağlık ve Performans parametrelerinin araştırılması Projenin süresi: 5 ay PROJEYİ ÖNEREN Adı Soyadı İmzası Tarih Doç. Dr. Kemal ÇELİK Proje Yöneticisi Bölüm, anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Türker SAVAŞ Dekan, Yüksekokul veya Enstitü Müdürü Prof. Dr. Neşet AYDIN ARAŞTIRMACILAR Proje Yürütücüsü Araştırmacı Adı Soyadı Doç. Dr. Kemal ÇELİK Yasin GÜLER Fakülte, Yüksekokul, Ziraat Fakültesi Ziraat Fakültesi A-1162 - 549443680010 23042128990 Projedeki Görevi Akademik Sicil No T.C. Kimlik No E-Posta Araştırmacı Araştırmacı Araştırmacı ysn_glr@hotmail.com Tel/Fax İmza Önerilen Bütçe TL Sarf Malzeme Yolluk Hizmet Demirbaş TOPLAM 4450 150 2500 - 7100 ONAYLAYAN BAP Komisyon Başkanı Adı Soyadı İmzası Tarih Proje Başlığı: Mera koşullarında yetiştirilen Amerikan Beyaz Hindilerde Sağlık ve Performans parametrelerinin araştırılması Özet Tasarlanan bu projede, açık ve kapalı alanlarda yetiştirilen Amerikan beyaz hindilerinde belirli bir yabancı maddenin (antijen) tanınıp yok edilmesine dayanan özel korunma mekanizmaları ve aynı zamanda bir immünolojik hafızanın hangi alanlarda daha etkin çalıştığını araştırmaktır. Araştırma bu yönde kurgulanıp, kapalı ve açık alanlarda besiye alınan Amerikan Beyaz Hindi palazlarına ilk hafta koruma amaçlı Newcastle aşısı yapılacak ve aşı antikor yoğunluğu, hemaglutinasyon inhibisyon testi ile saptanacaktır. Kontrol ve deneme grubu hayvanlarda aylık periyotlarla canlı ağırlık, canlı ağırlık kazancı, mortalite, morbidite araştırılacaktır. Araştırmanın ilerleyen dönemlerinde kontrol ve uygulama grubu hayvanlarda (3.ay) immünolojik parametrelerden SGOT U/L, SGPT U/L, ALKP, U/L, albümin g/L ve globülin g/L bakılacaktır. Anahtar Kelimeler: Bağışıklık parametreleri, Hindi, Performans, Mera Project Title : American White Turkey Chicks’ Health and Performance parameters on Pasture conditions Abstract The aim of this Project revised is to examine the special conservation mechanisms based on finding out and abolishing a certain strange matter (antigen) in amercian white turkeys grown up indoor and outdoors and at the same time, in which fields an immunologyc memory Works more efficiently. The research will be revised in this way and the protective Newcasttle inoculation fulfilled fort he american white young turkey animals that are fed up indoors and outdoors in the first week and inoculation antbody intensity will be determined by HI test in the control and experimental group animals, alive weight, alive weight profits, mortality and morbidity will be researched by monthly periods. In the future periods of then research, in the control and practice group animals (the third month) SGOT U/L, SGPT U/L, ALKP U/L, albümine gr/l and globüline g/l out of immunologic parametres will be examined. Keywords: Immunological parameters, Turkey, Performance, Pasture BÜTÇE ( 7100 TL): YOLLUKLAR ÖNERİLEN KOMİSYON KARARI (Yolluk talep edecek her araştırmacı için ayrı ayrı hesaplanacaktır.) ......Gün xYevmiye + yol gideri (otobüs, gemi, tren vb.) 150 TL yakıt parası (Hayvanların Balıkesir’den Getirilmesi için) ......Gün xYevmiye + yol gideri (otobüs, gemi, tren vb.) ......Gün xYevmiye + yol gideri (otobüs, gemi, tren vb.) TOPLAM HİZMET ALIMLARI SGOT, SGPT, ALK. P, Albümin g/L ve Globülin TOPLAM (KDV DAHİL) TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI Karma yem Arpa Buğday Hindi Palazı TOPLAM (KDV DAHİL) DEMİRBAŞ ALIMLARI TOPLAM (KDV DAHİL) 150 TL ÖNERİLEN 2500 TL KOMİSYON KARARI 2500 TL ÖNERİLEN KOMİSYON KARARI 1750 TL (2000 kg) 1500 TL (4000 kg) 1200 TL 4450 TL ÖNERİLEN KOMİSYON KARARI PROJE HAKKINDA BİLGİLER 1- Konu Tasarlanan bu projede, Açık ve kapalı alanlarda yetiştirilen Amerikan beyaz hindilerinde belirli bir yabancı maddenin (antijen) tanınıp yok edilmesine dayanan özel korunma mekanizmaları ve aynı zamanda bir immünolojik hafızanın hangi alanlarda daha etkin çalıştığını araştırmaktır. (Önerilen çalışmanın konusu, kısa fakat açık-seçik biçimde yazılmalıdır. ) 2. Literatür Özeti Özkul, A, (1998), Bağışıklığı baskılayan faktörler arasında infeksiyöz olmayanları alan yerleşim sıcaklığı, sosyal stres, gürültü seviyesi, hava kalitesi, altlık kalitesi şeklinde bildirmektedir. Yegani, M, (1997). Kanatlılarda beslenmenin immün sistemi doğrudan etkilediğini, hayvan refahının artmasıyla immünolojik parametrelerin doğrusal olarak güçlendiğini bildirmektedir. Amerikan Tarım Bakanlığı araştırmalarına göre açık alanlarda yetiştirilen kanatlı hayvanların bağışıklık mekanizmaları daha etkin çalışmakta ve özellikle Eimeria maxima ile daha etkin savaşmaktadır. Birçok tarımsal araştırma kuruluşları sürdürülebilir tarım uygulamaları içerisinde stres faktörlerinin azaltılması, iyi yönetim uygulamaları, doğayla bütünlük ve hayvan başına yeterince alan sağlanmasının bağışıklık mekanizmalarını güçlendirdiğini bildirmektedir. Koçak, Ç, (1995), Hindi eti üretim ve tüketiminin hızla artmasının başlıca nedeni kırmızı ete oranla daha ucuza mal edilmesi ve en önemlisi piliç etinden de daha yağsız olmasıdır. Diğer önemli avantajlarını ise karkas randımanının yüksek olması ve yüksek canlı ağırlıklara kadar (20–25 kg) yetiştirilebilmesi ve hem entansif hem de yarı entansif yetiştiriciliğe uygun olması şeklinde bildirmişlerdir. Doğrul, M, (2005), Araştırmalarında yerleşim sıklığının performans üzerine etkilerini incelemek amacıyla iki deneme grubu oluşturmuş, grup I ve II’ ye m2 taban alanı için sırasıyla 3 ve 4 erkek hindi yerleştirirken, yerleşim sıklığının canlı ağırlık üzerine olan etkisini 8 haftalık yaşa kadar önemsiz ancak, 9–18. haftaları arasında ise grup I (3 hindi/m2) hindilerde istatistiki olarak önemli bulunduğunu bildirmektedir. Halvorsan, J. C, (1991), 20 haftalık kesim yaşına ulaşıncaya kadar sırasıyla 21 ve 46 kg/m2 yetiştirme sıklığında beslenen hindilerde karkas yağ oranı ve et verimleri arasındaki farklar incelenmiştir. Deneme grubu hayvanlarının karkas yağ oranı ve et verimlerinin kontrol grubuna göre daha yüksek bulunduğu bildirilmiştir. (İlgili alanda yurt içi ve uluslararası literatür taranarak, kısa bir literatür özeti verilmelidir) 3. Amaç Kanatlı hayvanların büyük çoğunluda dahil olmak üzere tüm omurgalı hayvanlarda, "özel olmayan fagositosis" yanında, belirli bir yabancı maddenin tanınıp yok edilmesine dayanan özel korunma mekanizmaları ve aynı zamanda bir immünolojik hafızanın varlığı söz konusudur. Bir canlının içinde bulunduğu çevre ile uyum içerisinde olup olmadığını ve bağışıklık sisteminin çevreden gelen uyarılara direnip direnemeyeceğini belirleyen birçok etken söz konusudur. Canlının çevreye uyumsuz olup direnememesi halinde, immün yanıtlarda tamamen ya da daha az miktarlarda baskılanmalar oluşacaktır. Bu hayvanların barındırıldığı ortamlarla doğrudan veya dolaylı yollardan ilişkilidir. Çalışmada kapalı ve açık alanlarda beslenen hindilerde Newcastle aşısını takiben aşı antikor yoğunluğu, hemaglunitasyon inhibisyon testi ile saptanacaktır. Araştırmanın ilerleyen dönemlerinde kontrol ve uygulama grubu hayvanlarda (3. ay) sağlıklı olma ile doğrudan bağlantılı olan immunolojik parametrelerden SGOT U/L, SGPT U/L, ALKP, U/L, Albumin g/L ve Globulin g/L bakılacaktır. (Önerilen çalışmanın amacı açık-seçik biçimde yazılmalı; literatürde hangi boşluğu dolduracağı belirtilmelidir. ) 4. Kapsam Ülkemizde hindi yetiştiriciliği ve hastalıkları ile ilgili araştırmalar sınırlı düzeydedir. Hindilerde uygulanan yetiştirme şekillerinin hayvan sağlığına ve verim düzeylerine ne şekilde etki gösterdiğinin bilinmesi yetiştiricilikte amca ulaşmak açısından önemlidir. Et üretiminde gittikçe artan ihtiyaç, hammadde fiyatlarının çok değişken olması tüm dünyada hayvansal protein kaynaklarının üretilmesinde alternatif yollar aranmasına neden olmaktadır. Entansif işletmelerde işletme maliyetlerinin fazla olması ekstansif üretime de uygun olan mera hindiciliğini ön plana çıkarmaktadır. Verim düzeyleri ve et kalitesi diğer kanatlı etlerine oranla daha tercih edilebilir olması da sektörün gelişmesi için önemli unsurlardır. Ancak bu konuda ülkemizde yapılan araştırmalar çok sınırlı ve sektörün gelişmesinde yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde bu tür araştırmalara destek verilmesi ve bulguların sahaya aktarılması ülkemiz ekonomisi açısından da vazgeçilmez bir önem taşımaktadır. (Önerilen çalışmanın kapsamı net olarak tanımlanmalı; amaç ile ilişkisi açıklanmalıdır. ) 5. Materyal ve Yöntem Araştırma Birimi: Araştırmanın büyütme dönemi ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Kanatlı Hayvan Araştırma odalarında gerçekleştirilecektir. Büyütme döneminde her 100 palaz için bir adet yemlik ve her bir palaz için en az 4 cm yemlik alanı sağlanacaktır. Yemlikler ısıtıcıdan en az 30 cm. uzaklıkta olmalıdır. Isıtma, palazlar deneme odalarına alınmadan 24 saat önce gerçekleştirilecek ve 23 saat aydınlatma uygulanacaktır. Haftalık 3 °C’ lik bir düşüşle sıcaklık 4. hafta da 24–15 C ye sabitlenecektir. Palazlar yaklaşık 1,5 kg’lık canlı ağırlıkta otlağa çıkarılacaktır. Hayvan Materyali: Araştırmanın hayvan materyalini Amerikan Beyaz Hindi palazları oluşturacaktır. Çalışma, 200 hayvanla kontrol ve deneme grupları üzerinde gerçekleştirilecektir. Sağlık ve performans parametrelerinin karşılaştırılabilmesi için, 25 hayvan araştırma süresince kapalı alanda tutulacak ve yoğun yemlerle (dane yemler) beslenecektir. Araştırma Haziran- Kasım ayları arasında kesintisiz sürdürülecektir. Yem Materyali: Denemede ilk 4 hafta boyunca % 28 ham protein ve 2900 ME/Kcal/kg enerji içerikli yoğun yemler kullanılacak ve sonraki dönemde % 26 ham protein içeren büyütme rasyonu kullanılacaktır. Hayvanlar gelişme dönemlerini otlaklarda geçirecek ve bu süre zarfında kapalı alanlarda tutulduklarında (otlak dönüşü) dane yemlerle destekleneceklerdir. İmmünolojik Analizler: İşletmeye getirilen palazlara ilk hafta koruma amaçlı Newcastle aşısı yapılacak ve aşı antikor yoğunluğu, hemaglunitasyon inhibisyon testi ile saptanacaktır. Araştırmanın ilerleyen dönemlerinde kontrol ve uygulama grubu hayvanlarda (3. ay) immunolojik parametrelerden SGOT U/L, ((E.C. 2.3.2.2) SGPT U/L, (E.C. 2.6.1.1) ALKP, U/L, Albumin g/L ve Globulin g/L (Abbott Laboratories, Chicago, IL, (Chiron Corporation, San Jose, CA) bakılacaktır. Araştırma süresince gruplardaki hayvanların canlı ağırlıkları (CA), canli ağırlık kazançları (CAK), mortalite (M), morbidite (MR) değerleri haftalık olarak değerlendirilecektir. İstatistik Değerlendirmeler: İstatistik bulgularının değerlendirmeler için “SPSS 9.05 for Windows” seklinde ifade edilecektir. Tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanarak gruplar arasındaki farklılıkları değerlendirmede Duncan testi kullanilacaktır. (İncelenmek üzere seçilen konular ile kullanılacak materyaller sıralanmalıdır. Uygulanacak yöntem tanımlanmalıdır. Yapılacak ölçümler (ya da derlenecek veriler), kurulacak ilişkiler, gerçekleştirilecek yorumlama işlemleri ayrıntılı biçimde anlatılmalıdır.) 6. Araştırma Olanakları Araştırma ÇOMÜ - Zir. Fak. Zootekni Böl. Araştırma Birimlerinde gerçekleştirilecektir. Söz konusu birim içerisinde bireysel kafesler, karkas masası, radyatörler, radyanlar, hassas teraziler, higrometreler ve premiks odası mevcut yem materyalleri dışarıdan satın alınacaktır. Araştırma hayvanları Balıkesir’deki DamızlıkçıÜretici firmalardan sağlanacaktır. (Hem öneren kurumda var olan, hem de proje çerçevesi içinde elde edilmesi planlanan araştırma olanakları belirtilmelidir. Uygulanacak araştırma yöntemi açısından, bu olanakların yeterliliği tartışılmalıdır. Proje için BAP tarafından sağlanması istenen araştırma olanaklarının neden vazgeçilmez derecede gerekli olduğu açıklanmalıdır. ) 7. Katma Değer Güncel araştırmalardan elde edilen bulgular göstermektedir ki Ülkemizde hindi eti tüketimi özellikle İsrail (12.9 kg/birey/yıl) ve Amerika (18.1kg kg/birey/yıl) ile karşılaştırıldığında oldukça düşük düzeydedir. Günümüzde özel sektör konuya ilgi göstermiş ve ticari melezler ile yoğun yetiştiriciliğe yatırımlar başlanmıştır. Bunun yanısıra hayvancılıkta çayır, mera ve yayla gibi doğal otlatma alanları büyük önem taşımakta ve bu alanlarda yetiştirilen kanatlı hayvanların (Hindi, Kaz, Ördek, Tavuk….vs) ürünleri kapalı alanlarda yetiştirilenlere göre daha bir beğeniyle tüketilmektedir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular değerlendirildikten sonra Türkçe ve İngilizce makaleler olarak basılacaktır. Hayvanların satışından elde edilen gelirler Döner Sermaye İşletmesine katkı olarak sunulacaktır. Gerçekleştirilen bu projeyle özellikle Hindilerin mera koşullarında ekonomik beslenmelerinin bağışıklık mekanizmalarını nasıl etkilediği, bağışıklık parametrelerindeki değişimin nasıl şekillendiği araştırılarak bilgi üretimine katkılar sağlanacak ve yöre çiftçisi yoğun girdi kullanmadan kaliteli hayvansal protein kaynakları üretme açısından teşvik edilip, bilgilendirilecektir. (Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda ulusal ve bölgesel ekonomiye toplumsal gönence ve bilimsel birikime yapılabilecek katkılar ve sağlanabilecek yararlar tartışılmalı, elde edileceği umulan sonuçlardan kimlerin ne şekilde yararlanabileceği belirtilmelidir. ) 8. Çalışma Takvimi Araştırmaya tüm satın almalar gerçekleştirildikten ( Mayıs başı–2010) sonra, Mayıs ortası 2010’da vejetasyonun canlanmaya başladığı dönemde başlanması (15 Mayıs -15 Kasım) planlanmaktadır. Araştırma başlangıcını izleyen her hafta içerisinde, 45 gün süreyle aynı günlerde performans verileri toplanacaktır. Araştırmanın ilk ve 3 ayı içerisinde kontrol ve deneme grubu hayvanlardan yeter sayıda (10 ) kan örnekleri alınacak ve Newcastle ile aşılandıktan sonra antikor titreleri saptanacaktır. Araştırmanın 3. ayının sonunda immunolojik parametrelerden SGOT U/L, SGPT U/L, ALKP, U/L, Albumin g/L ve Globulin g/L saptanacaktır. Kesim İşlemleri Kasım ayının sonuna doğru gerçekleştirilecektir. (Projede yer alacak başlıca iş türleri ve bunlar için önerilen zamanlama düzeni uygun bir biçimde verilmelidir. Ayrıca, projenin belli başlı aşamaları ve bunlardan her birinin ne zaman gerçekleşeceği açık-seçik biçimde belirtilmelidir.) 9. Diğer Projeler Proje adı ve No Başlangıç ve Bitiş Tarihi Yayın Yürütücünün şu anda yürütmekte olduğu BAP projeleri belirtilmelidir. Daha önce BAP desteği ile yürütülmüş olan projelerin ve bu projeler çerçevesinde yapılmış olan yayınların listesi verilmelidir. 10. Bütçe Gerekçeleri Sunulan bu çalışma, deney hayvanları araştırma birimi ve TETAM Sarıcaeli yerleşkesinde gerçekleştirilecektir. Araştırma hayvanları ve yoğun yemleri damızlıkçı işletmelerden satın alınacaktır. Yaklaşık 7 ay sürmesi beklenen araştırmada hayvan sayısının yüksek olması, hayvanların tartımları, günlük temizlikler, verilerin toplanması (hayvanların-yemlerin tartımları), rasyon hazırlama, kan alımları, laboratuar işçilikleri, tüm gün boyunca otlaktaki hayvanların güdülmesi v.s. gerçekleştirilecektir. Proje bütçeleri için üst limit 7.500,00 YTL (Yedibinbeşyüz Yeni Türk Lirası) olarak belirlenmiştir. BAP'tan istenen parasal desteğin her bir kalemi için ayrıntılı gerekçe verilmelidir. İstenen teçhizatla ilgili teknik şartname ve proforma fatura ya da teklif mektubu eklenmelidir. Bütçe kalemleri için Ayrıntılar: 03.2 Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları: Doğrudan tüketime yönelik olarak kullanılan nihai mal ve malzeme alımları ile araç yakıtları gibi giderler bu kalemden karşılanacaktır. Araç yakıtı ödemeleri TÜBİTAK Yolluk Mevzuatına göre hesaplanacaktır. 03.3. Yolluklar: Proje ile ilgili yapılacak seyahat ve arazi çalışmaları için yürütücü ve araştırıcılara ödenecek olan yevmiye ve otobüs, gemi vb. yolculuk giderleri bu kalemden karşılanacaktır. 03.5. Hizmet Alımları: Yapılacak laboratuvar analizleri, işçilik gerektirecek hizmet alımları, kiralama, kongre ve toplantılara katılım ücretlerinin ödenmesi ile ilgili giderler bu kalemden karşılanacaktır. 03.7. Demirbaş Alımları: Projenin gerektirdiği dayanıklı mal ve malzemelerin alımları, bunların bakım ve onarımları ile ilgili giderler bu kalemden karşılanacaktır. Araç ve gereçlerin BAP veya Üniversitemizin diğer birimlerinde olmadığı kesinlik kazandıktan sonra satın alınmaları için projeye konmalıdır. Bilgisayar ve bununla ilgili donanımlar desteklenmemektedir. 11. Kaynaklar DOGRUL, M., DEMİR, H. VE EKİZ, B. 2005. Farklı Yerleşim Sıklığında Yetiştirilen Erkek Hindilerin Besi Performansı ve Karkas Özellikleri. İstanbul Üniversitesi. Veteriner Fak. Dergisi, 31(2); 113–131 KOÇAK Ç. Hindi yetiştiriciliği. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Proje ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Ankara, 1984. HALVORSON JC, WAIBEL PE, OJU EM, NOLL SL, AND EL HALAWANI ME Poultry science 70(4):935-40, 1991. Effect of diet and population density on male turkeys under various environmental conditions. 2. Body composition and meat yield. LAUDADIO V. , TUFARELLI V., DARIO M. , D’EMILIO FP. , VICENTI A. Growth performance and carcass characteristics of female turkeys as affected by feeding programs. Poultry Science 88:805-810, 2009. ÖZKUL A. Kanatlılarda bağışıklık sistemi ve bağışıklığın baskılanması. Veteriner Tavukçuluk Dergisi, Ankara, 1998. ÖZUĞUR AK., KARAMAN M., Big-6 beyaz hindilerin uygun kesim yaşının belirlenmesi. Journal of Science and Engineering 9(1), 2006. 12. Proje Başvuru Formu Dışında İstenilen Bilgiler: 1. Etik Kurul İzni: Araştırma doğrudan insanlar üzerinde yapılacak veya insan dokuları kullanılacak ise, ilgili Etik Kurulların onayları eklenmelidir. Hayvan üzerinde yapılacak bir çalışma ise Hayvan Etik Kurulundan izin alınması gerekmektedir. 2. Proje Konusu İle İlgili Uzmanlar: Proje konusu ile ilgili alanda uzman olan üç kişinin adı ve adresi verilmelidir. 3. Özgeçmişler ve Yayın Listeleri: Yönetici ve araştırmacıların özgeçmişleri Üniversitemizin CV formatına göre düzenlenip eklenmelidir. Bu öneri eksiksiz bir şekilde doldurulduktan sonra onaylı 1 nüshası BAP Birimine süresi içerisinde teslim edilmelidir.