Slayt 1 - Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi

Atık Yönetimi
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Amaç:Hastane ortamında oluşan atıkların
özelliklerine göre kaynağında ayrı
toplanarak, sağlığa zarar vermeyecek
şekilde uzaklaştırılmasını sağlamak.
Öğrenim Hedefleri:
Hastane ortamında oluşan atık sınıfları,
kaynakları ve özellikleri
Atıkların ayrı toplanmasında ve
uzaklaştırılmasında dikkat edilecek
hususlar
İlgili mevzuat hakkında bilgi edinmek
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık nedir?
Üretim ve kullanım faaliyetleri
sonucu ortaya çıkan, insan ve
çevre sağlığına zarar verecek
şekilde doğrudan veya dolaylı
biçimde alıcı ortama verilmesi
sakıncalı olan her türlü maddedir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimi Nedir?
Atığın kaynağında azaltılması, özelliklerine
göre ayrıştırılarak toplanması, taşınması,
geçici olarak depolanması, bertarafı ve
bertaraf işlemleri sonrası kontrolü, geri
kazanılması vb. işlemleri kapsayan bir
yapılanma biçimidir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine ilişkin
Genel İlkeler
• Atık üretiminin ve atığın zararlılığının
önlenmesi ve azaltılması esastır.
• Atığın oluşumunun kaçınılmaz olduğu
durumlarda atığın geri kazanılması veya
enerji kaynağı olarak kullanılması
esastır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine İlişkin
Genel İlkeler
• Farklı türdeki atıkların kaynağında
ayrı toplanması esastır.
• Atıkların lisanslı geri kazanım ve
bertaraf tesislerinde, uygun yöntem
ve teknolojiler kullanılarak bertaraf
edilmesi esastır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık Yönetimine İlişkin
Genel İlkeler
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atıkların Ayrıştırılması Neden Bu
Kadar Önemli?
•Hastalıkların yayılmasını önleme
•Çalışan sağlığı ve güvenliğini
sağlama
•Yerel kaynakların daha etkin
kullanılması
•Çevreyi koruma
•Bertaraf maliyetlerini düşürme
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikesiz atıkların tıbbi ve tehlikeli atıklara karışması
ekonomik yük getirirken, tehlikeli ve tıbbi atıkların tehlikesiz
kabul ettiğimiz atıklara karışması sağlık ve çevre açısından çok
daha büyük problemler yaratmaktadır. Bu sebeple atıkların
kaynağında doğru ayrıştırılması çok önemlidir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Sağlık kuruluşlarından
kaynaklanan atıkların sınıflandırılması
Evsel Nitelikli
Atıklar
A:Genel
Atıklar
Atık Yönetimi
B:Ambalaj
Atıkları
Tıbbi Atıklar
C:Enfeksiyöz
Atıklar
D:Patolojik
Atıklar
E:Kesici
Delici
Atıklar
Tehlikeli
Atıklar
Radyoaktif
atıklar
F:Tehlikeli
Atıklar
G:Radyoaktif
Atıklar
Çevre Yönetim Birimi
EVSEL
NİTELİKLİ ATIKLAR
A: Genel Atıklar
B: Ambalaj Atıkları
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
A.Genel atıklar
Sağlıklı kişilerin bulunduğu kısımlar,
hasta
olmayanların
muayene
edildiği bölümler, ilk yardım alanları,
idari birimler, temizlik hizmetleri,
mutfaklar, ambar ve atölyelerden
gelen atıklardır.
Siyah atık torbalarında
biriktirilmelidir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
B. Ambalaj atıkları
Atık Yönetimi
Tüm idari birimler, mutfak, ambar,atölye
vs. den kaynaklanan tekrar kullanılabilir,
geri kazanılabilir atıklar:
• Kağıt
• Karton
• Mukavva
• Plastik
• Cam
• Metal vb.
Çevre Yönetim Birimi
Ambalaj atıkları kaynağında
diğer atıklardan
ayrı olarak atılır ve toplatılır
Mavi atık torbalarında biriktirilmelidir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Ambalaj atıkları
•Ekonomiye hammadde olarak geri
kazandırılmasını,
•Atıkların son depolandıkları yerlerde
tasarruf yapılmasını,
•Atıkların çevreyi kirletme potansiyelini
engellenmesini sağlar.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu
kişi, kurum/ kuruluşlar, bu atıkların
çevre ve insan sağlığına zararlı
etkilerinin azaltılması için gerekli
tedbirleri almakla ve atıklarının
bertarafı için gerekli harcamaları
karşılamakla, yükümlüdür..
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi atıkların yarattığı çevresel
kirlenme ve bozulmadan doğan
zararlardan tıbbi atık üreticileri,
taşıyıcıları
ve
bertarafçıları
sorumludurlar.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
• Doğrudan veya dolaylı olarak alıcı
ortama verilmesi yasaktır.
• Kaynağında tehlikeli ve evsel atıklarla
karıştırılmaması, ayrı toplanması,
taşınması ve bertaraf edilmesi gerekir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
TIBBİ ATIKLAR
A. Enfeksiyöz Atıklar
B. Patolojik Atıklar
C. Kesici Delici Atıklar
Uluslararası Biyotehlike amblemi
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
Enfeksiyöz
ajanların
yayılımını
önlemek için taşınması ve imhası
özel uygulama gerektiren atıklardır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
•
•
•
•
•
Atık Yönetimi
Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları
Kültür ve stoklar
İnfeksiyöz vücut sıvıları
Serolojik atıklar
Diğer kontamine laboratuvar
atıkları (lam-lamel, pipet, petri vb.)
Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
• Kan kan ürünleri ve bunlarla
kontamine olmuş nesneler
• Kullanılmış ameliyat giysileri
(kumaş, önlük ve eldiven v.b)
• Bakteri ve virüs içeren hava
filtreleri,
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Enfeksiyöz atıklar
• Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar)
• Karantina atıkları
• Enfekte deney hayvanı leşleri, organ
parçaları, kanı ve bunlarla temas
eden tüm nesneler
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Patolojik atıklar
• Ameliyathaneler, morg, otopsi, adli
tıp gibi yerlerden kaynaklanan
vücut parçaları ve sıvıları, organik
parçalar, plasenta, kesik uzuvlar
v.b (insani patolojik atıklar).
• Biyolojik deneylerde kullanılan
kobay leşleri.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
•
•
•
•
•
•
Atık Yönetimi
Batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara
neden olabilecek atıklar
Enjektör iğnesi
İğne içeren diğer kesiciler
Bistüri
Lam-lamel
Cam pastör pipeti
Kırılmış diğer cam vb.
Çevre Yönetim Birimi
Tıbbi atıkların toplanmasında,
üzerinde görülebilecek
büyüklükte ve her iki yüzünde
“Uluslararası Biyotehlike”
amblemi ile
“DİKKAT TIBBİ ATIK”
ibaresini taşıyan kırmızı renkli
plastik torbalar kullanılır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Torbalar en fazla 3/4 oranında
doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır
ve gerekli görüldüğü hallerde her
bir torba yine aynı özelliklere
sahip diğer bir torbaya konularak
kesin sızdırmazlık sağlanır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Bu torbalar hiçbir şekilde geri
kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz.
Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir
suretle sıkıştırılmaz, torbasından
çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir
kaba aktarılmaz.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
• Diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak
delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya
ve patlamaya dayanıklı,
• Su geçirmez ve sızdırmaz,
• Açılması
ve
karıştırılması
mümkün olmayan plastik veya
aynı özelliklere sahip lamine
kartondan yapılmış kutularda
toplanır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Kesici- delici atıklar
Kutuların üzerinde
“Uluslararası Biyotehlike”
amblemi ile
“DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK”
ibaresi taşımalıdır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
• Bu biriktirme kapları, en fazla ¾
oranında doldurulur, ağızları kapatılır
ve kırmızı plastik torbalara konur.
• Kesici-delici atık kapları
dolduktan sonra kesinlikle
sıkıştırılmaz, açılmaz,
boşaltılmaz ve geri
kazanılmaz.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tıbbi Atıkların Ünite içinde
taşınması:
Tıbbi atık torbaları, ünite içinde
bu iş için eğitilmiş, çalışma
sırasında eldiven, maske, çizme
ve özel koruyucu turuncu renkli
elbise giyen personel tarafından,
tekerlekli, kapaklı, paslanmaz
metal, plastik veya benzeri
malzemeden yapılmış sadece
bu iş için ayrılmış araçlar ile
toplanır ve taşınırlar.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
TEHLİKELİ ATIKLAR
Sağlık hizmetlerinden oluşan
kimyasal atıklar tehlikeli veya
tehlikesiz olabilir
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Atık aşağıdaki özelliklerden
en az birine sahipse tehlikeli
olarak düşünülür
H1 'Patlayıcı '
H2 'Oksitleyici`
H3-A 'Yüksek oranda Tutuşabilenler
H3-B 'Tutuşabilen`
H4 'Tahriş edici`
H5 'Zararlı`
H6 ‘Toksik’
H7 ‘Kanserojen’
H8 ‘Korozif’
H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’
H10 ‘Teratojenik’
H11 ‘Mutajenik’
H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya
çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar.
H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan
atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar.
H14 ‘Ekotoksik’
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar
Zehirli
Korozif
Atık Yönetimi
Çevreye Zararlı
Yanıcı
Tahriş Edici
Patlayıcı
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar
Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayı
yada yasal nedenlerden dolayı özel işleme
tabi olacak atıklar;
1. Tehlikeli kimyasallar
2. Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar
3. Amalgam atıkları
4. Genotoksik ve sitotoksik atıklar
5. Farmasötik atıklar
6. Ağır metal içeren atıklar
7. Basınçlı kaplar
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
1. Tehlikeli kimyasallar
Tanı ve deneysel çalışmalar, hastane genel
temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinden
çıkan katı, sıvı ve gazlardan oluşur.
Formaldehid, fotografik kimyasallar,
solventler, organik ve inorganik
kimyasallar, sağlık kuruluşlarında
bulunma olasılığı en fazla
olan
tehlikeli kimyasal türleridir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
2. Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar
• Kanser tedavisinde kullanılan
hücre öldürücü (sitotoksik)ve
hücre çoğalmasını durdurucu
(sitostatik) ilaçlar,
• Bu ilaçların hazırlanmasında
kullanılan her türlü ekipman
ve koruyucu malzemeler,
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
3. Farmasötik atıklar
• Hastanede kullanılan günü geçmiş
veya bozulmuş ilaç ve tıbbi maddeler
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
4. Ağır metal içeren atıklar
Tanı, tedavi veya deneysel
araştırmalarda
kullanılan
termometre, tansiyon ölçme
aleti
ve
radyasyondan
korunma amaçlı paneller
gibi alet ve ekipmanların
içinde veya bünyesinde
bulunan cıva, kadmiyum,
kurşun içeren atıklar,
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Ağır metal içeren atıklar
Film banyoları, atılan
kaplamalar gümüş ve diğer
ağır metalleri içeren x-ray filmler.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
5.
Basınçlı kaplar
Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel
araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan
gazları içinde bulunduran silindirleri,
kartuşları ve kutularını kapsar.
Nitröz oksit, uçucu halojenehidrokarbonlar,
eter ve kloroform, oksijen, etilen oksit gibi
gazların depolandığı gaz silindirleri, gaz
kartuşları, aerosol kutuları.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıklar
• Piller
• Aküler, florasan lambalar,
• Kartuş ve tonerler, bilgisayar,
monitör ve parçaları,
• Kablo yalıtım malzemeleri elektrikli
ve elektronik ekipman makine ekipman parçaları,
• Yağ – yakıt filtreleri,
• Hava filtreleri ,
• Anestezik gaz ambalajı,
entübasyon tüpü , airway
• Kontamine ambalajlar
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli atıkların toplanması
• Tehlikeli
atıklar
sağlam,
sızmaya dayanıklı mavi atık
varillerinde diğer atıklardan ayrı
olarak biriktirilir.
• Atığın toplanmaya başlandığı
tarihte atık ile ilgili bilgilerin yer
aldığı etiket doldurularak varile
yapıştırılmalıdır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli atıkların toplanması
• Atıklar katı, sıvı, gaz özelliklerine ve
türlerine göre ayrı varillerde biriktirilmelidir.
• Atıklar toplanmaya başladığı tarihten
itibaren 180 gün dolmadan atık deposuna
gönderilmelidir.
• Atık varilleri 2/3 oranında doldurulmalı,
kelepçeleri kapalı tutulmalıdır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Tehlikeli Atıkların Ünite İçinde
Taşınması:
Tehlikeli atıklar eldiven, maske ve koruyucu
giysili personel tarafından alınarak geçici atık
merkezine getirilir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
mevzuatı hükümlerine göre
toplanıp uzaklaştırılır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
• Serbestleştirme sınırlarının üzerinde aktivite
konsantrasyonu içeren ve bir daha kullanılması
düşünülmeyen nükleer ve radyoaktif maddeler ile radyoaktif
madde bulaşmış ya da radyoaktif olmuş yapı, sistem,
bileşen ve malzemelerdir.
Radyoaktif atıklar, hastanemizin
Nükleer Tıp Birimi Çalışanları
tarafından oluşumları sırasında
kaynağında diğer atıklar ile
karıştırılmadan biriktirilir.
Kullanılmış radyoizotop
jeneratörler kapalı radyoaktif
kaynak kapsamında, satıcı firma
tarafından alınır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
Katı Radyoaktif Atıklar
Radyoaktif biriktirme kabı üzerinde Radyasyon Güvenliği
Yönetmeliği’nde belirtilen “Uluslararası Radyoaktif Atıklar
Amblemi” bulunur ve kullanılan radyoaktif maddenin yaydığı
radyasyonun tipine ve enerjisine göre gerekiyorsa uygun malzeme
ile zırhlanır. Bu atık kaplarının içine yerleştirilen tıbbi atık torbaları
dolduğunda ağızları sıkıca bağlanıp etiketlenerek uzun süreli
radyoaktif atık bekletme deposunda aktivite değerleri belirlenen
sınırların altına düşene kadar (<1 mikroSv/saat) tutulur. Beklemiş
ve gerekli radyasyon ölçümleri yapılmış katı atıklar tıbbi atık olarak
değerlendirilir.
Radyoaktif olmayan atıklar, tehlikeli kimyasal maddeler
radyoaktif atık biriktirme kabına atılmazlar.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Radyoaktif Atıklar
Sıvı Radyoaktif Atıklar (Tc-99m, iyot)
İzin verilen sınırlar çerçevesinde sıvı atıklar, ünite içinde
belirlenen ve altında T dirsek bulunmayan lavabodan su ile
seyreltilerek kanalizasyon sistemine bırakılır. Lavabo üzerine
“Uluslararası Radyoaktif Atıklar Amblemi “ takılır. Yüksek
radyoaktivite içeren sıvı atıklar bekletme sistemlerinde bekletildikten
sonra yönetmelikçe belirtilen sınırlar çerçevesinde kanalizasyon
sistemine bırakılır.
Kanalizasyon sistemine bırakılacak radyoaktivite içeren
sıvılar içerisinde tehlikeli kimyasallar da bulunuyor ise atıklar
tehlikeli atık olarak değerlendirilir.
Gaz Radyoaktif Atıklar
Gaz halindeki atıklar lisans sahibi sorumluluğunda tesisin
projelendirilmesi ve lisanslanması aşamalarında belirlenmiş olan
koşullar çerçevesinde atmosfere verilir.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi
Geçici Atık Deposu
Ünitelerden toplanan Tıbbi Atıklar, Tehlikeli Atıklar ve Ambalaj Atıkları Çocuk
Hastanesi arkasında yer alan Geçici Atık Merkezine getirilirler. Merkez, atık
türlerine göre üç bölmeli, kapıları dışa doğru açılan üzerinde atık amblemi
bulunan, en az iki günlük atık kapasitesini alabilen, iç yüzeyi özel malzeme ile
kaplı, soğutma tertibatı (+4 ºC) ve pasif havalandırmalıdır.
Atık Yönetimi
Çevre Yönetim Birimi