Dönem Net Karı veya Zararı, Temel Hatalar ve

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI - 10
DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI, TEMEL HATALAR
VE MUHASEBE POLİTİKALARINDA DEĞİŞİKLİKLER
I - AMAÇ
Madde 1Bu standardın amacı, bütün işletmelerin tutarlı bir biçimde gelir tablosu düzenlemeleri için
gelir tablosundaki bazı kalemlerin sınıflandırılması, açıklanması ve muhasebeleştirilmesi
esaslarını belirlemektir. Bu, işletmenin finansal tablolarının önceki dönemlerdeki finansal
tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılmasını sağlar. Bundan
dolayı, bu standart olağandışı kalemlerin sınıflandırılmasını ve açıklanmasını ve ayrıca olağan
faaliyetlerden doğan kar ve zarar içindeki bazı kalemlerin açıklanmasını öngörür. Standart,
aynı zamanda muhasebe tahminlerindeki değişikliklere, muhasebe politikalarındaki
değişikliklere ve temel hataların düzeltilmesine ilişkin muhasebeleştirme esaslarını içerir.
II - TANIMLAR
Madde 2Bu standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:
a) Olağandışı Kalemler: İşletmenin olağan faaliyetlerinden açıkça ayrı olan olaylar ve
işlemlerden doğan ve bu nedenle sık sık veya düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen
gelir ve giderlerdir.
b) Olağan Faaliyetler: İşletmenin işinin bir parçası olan işletmenin yürüttüğü faaliyetler ile bu
faaliyetleri destekleyen veya bu faaliyetlerden doğan diğer faaliyetlerdir.
c) Durdurulan Faaliyet: Bir işletmenin fiziksel olarak veya faaliyet olarak ayrılabilen bir iş
konusunu oluşturan bir faaliyetinin terk edilmesi veya bu faaliyete ilişkin varlıkların satışıdır.
d) Temel Hatalar: Bir veya önceki dönemlerin finansal tablolarında yer alan ve bu tabloların
yayınlandıkları tarihteki güvenilirliklerinin yitirilmesine yol açan cari dönemde ortaya
çıkarılan önemli hatalardır.
e) Muhasebe Politikaları: Finansal tabloların düzenlenmesinde ve sunulmasında işletme
tarafından kabul edilen ilkeler, esaslar, kurallar ve uygulamalardır.
III - STANDARDIN İÇERİĞİ
Madde 3Bu standart, gelir tablosu ve olağan faaliyetlerden doğan kar ve zararla olağandışı kalemlerin
gösterilmesinde muhasebe tahminlerindeki değişikliklere, temel hatalara ve muhasebe
politikalarındaki değişikliklere ilişkin muhasebe işlemlerinde uygulanır.
Madde 4Bu standart, dönem net karı veya zararını etkileyen bazı kalemlerin açıklanmasını da
kapsamına alır. Bu standart aynı zamanda durdurulan faaliyetlere ilişkin bazı açıklamaları da
içerir. Bu standart durdurulan faaliyetlere ilişkin kayıt ve değerleme sorunlarıyla ilgili
değildir.
Madde 5Diğer muhasebe standartlarında tersine hüküm bulunmadıkça bir dönemdeki gelir ve gider
kalemleri dönem net kar veya zararının belirlenmesinde yer alır.
IV - AÇIKLAMALAR
a) Dönem Net Karı veya Zararının Raporlanması
Madde 6 Normal olarak, bir dönemde kaydedilen tüm gelir ve gider kalemleri dönem net karı veya
zararının belirlenmesinde yer alır. Dönem net karı veya zararı olağandışı kalemleri ve
muhasebe tahminlerinde yapılan değişiklikleri de kapsar. Ancak, bazı kalemlerin dönem karı
veya zararının dışında bırakılmasına yol açan koşullar var olabilir. Bu standart bu tür iki
koşulla ilgilidir :
1
Temel hataların düzeltilmesi ve muhasebe politikalarında yapılan değişikliklerin etkisi.
Madde 7Dönem net karı veya zararı, gelir tablosunun içeriğinde açıklanması gereken iki unsurdan
oluşur :
a) Olağan faaliyet karı veya zararı,
b) Olağandışı kalemler.
Olağandışı Kalemler
Madde 8Her olağandışı kalemin niteliği ve tutarı diğerlerinden ayrı olarak açıklanır.
Madde 9Bir olay veya işlemin işletmenin olağan faaliyetlerinden açıkça farklı olup olmadığı, bu olay
veya işlemlerin sık sık oluşmasından çok, işletme tarafından yürütülen olağan faaliyetlerden
nitelik bakımından farklı oluşuyla belirlenir. Bu nedenle işletmenin olağan faaliyetleri farklı
olduğundan bir işletme için olağan olan bir olay veya işlem diğer bir işletme için olağandışı
olabilir. Örneğin, depremden doğan zararlar bir çok işletme için olağandışı bir kalemdir. Buna
karşılık sigorta işletmelerinde depremden doğan zararların poliçe sahiplerine ödenmesi
olağandışı bir kalem sayılmaz.
Madde 10Bir çok işletme için genellikle olağandışı kalemler olarak sayılmasına yol açan olaylar ve
işlemlerin örnekleri şunlardır:
a) Varlıkların kamulaştırılması,
b) Deprem veya diğer doğal felaketler.
Olağan Kar veya Zarar
Madde 11Olağan kar veya zarar içinde büyüklük, nitelik veya sıklık derecesi bakımından farklı gelir ve
gider kalemleri var olduğunda, işletmenin faaliyet sonuçlarını açıklarken bu açıklamaların
yapılması gereklidir ve her kalemin niteliği ve tutarı ayrı ayrı açıklanmalıdır.
Madde 12Bu kalemler olağandışı kalemler olmamasına karşın, işletmenin finansal durumu ve faaliyet
sonuçlarını anlamada ve finansal durum ve faaliyet sonuçlarına ilişkin tahminler yapmada bu
kalemlerin niteliği ve tutarı finansal tabloların kullanıcılarını ilgilendirebilir. Bu bilgilerin
açıklanması genellikle finansal tabloların dipnotlarında yapılır.
Madde 13Gelir ve gider kalemlerinin ayrı ayrı açıklanmasını gerektiren koşullar şunlardır:
a) Stokların piyasa değeriyle değerlemesi veya duran varlıkların yeniden değerlemesi,
b) İşletmenin faaliyetlerinin yeniden yapılanması,
c) Maddi duran varlıkların ve iştiraklerin satışı,
d) Faaliyetlerin durdurulması,
e) Davaların sonuçlanması.
b) Durdurulan Faaliyetler
Madde 14Durdurulan her faaliyet için aşağıdaki açıklamalar yapılmalıdır :
a) Durdurulan faaliyetin niteliği,
b) Bölümlere göre finansal bilgiyi raporlama standardına uygun olarak raporlar
düzenlendiğinde, raporda yer alan endüstri kolları ve coğrafi bölgeler,
c) Muhasebe amaçları bakımından durdurmanın başlangıç tarihi,
d) Durdurma biçimi (satış veya terk),
e) Durdurmadan elde edilen kar veya zarar ile kar ve zararı ölçmek için kullanılan muhasebe
politikası,
2
f) Hasılat ve olağan faaliyet karı veya zararı bir önceki dönemin tutarları ile karşılaştırmalı
olarak.
Madde 15Yatırımların veya diğer önemli duran varlıkların elden çıkarılması, ilgili gelir ve gider
kalemlerinin açıklanmasını gerektirecek kadar önemli olabilir. Bazen bir işletme, diğer
faaliyetlerden ayrılabilen bir iş konusunu oluşturan bir faaliyeti terk edebilir, veya bu faaliyete
ilişkin varlıkları satabilir. Bu durdurulan bir faaliyet olduğundan finansal tabloların
kullanıcılarını ilgilendiren açıklamalar yapılır.
Madde 16Durdurulan faaliyet sonuçları, genellikle olağan kar veya zarar içinde yer alır. Ancak, az
rastlanır durumlarda durdurma işletmenin olağan faaliyetlerinden açıkça farklı olan olay ve
işlemlerden kaynaklanır. Bu nedenle sık sık veya düzenli olarak ortaya çıkması beklenemez.
Bu durumlarda, durdurmadan doğan kar ve zararlar olağandışı kalemler olarak
muhasebeleştirilir.
c) Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler
Madde 17Bir muhasebe tahmininde değişikliğin etkisi dönem net karı veya zararının belirlenmesinde
aşağıdaki şekilde dikkate alınır:
a) Değişiklik sadece bir dönemi etkiliyorsa değişikliğin yapıldığı cari dönemde,
b) Değişiklik gelecek dönemleri de etkiliyorsa, hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de
gelecek dönemlerde.
Madde 18Bir muhasebe tahminindeki değişikliğin etkisi, tahmin için daha önce kullanılan aynı gelir
tablosu sınıflamasında yer alır.
Madde 19Cari dönemde önemli bir etkisi olan veya sonraki dönemlerde önemli etkisi olması beklenen
bir muhasebe tahminindeki değişikliğin niteliği ve tutarı açıklanır.
Madde 20İşletme faaliyetlerinde mevcut belirsizlikler nedeniyle bir çok finansal tablo kalemi tam
değeriyle ölçülemez ancak tahmin edilebilir. Tahminler mevcut en son bilgilere dayanan
kararlardır. Örneğin, değersiz alacaklar, modası geçmiş stoklar veya amortismana tabi
varlıkların yararlı ömürleri ya da beklenen ekonomik kullanma sürelerinin tahminleri
gerekebilir. Finansal tabloların düzenlenmesinin önemli bir kısmı tahminlerin kullanılmasını
kapsar ve finansal tabloların güvenilirliğini bozmaz.
Madde 21Tahminin yapıldığı koşullarda değişiklik olursa, tahminin gözden geçirilmesi gerekebilir.
Bazen muhasebe politikasında bir değişiklik ile muhasebe tahminindeki bir değişikliği
ayırmak zordur. Böyle durumlarda gerekli açıklama yapılarak, değişiklik muhasebe
tahmininde bir değişiklik olarak gösterilir.
Madde 22Muhasebe tahminlerinde bir değişiklik sadece cari dönemi etkileyebilir veya hem cari dönemi
hem de gelecek dönemleri etkileyebilir. Örneğin, değersiz alacakların tutarının tahmininde bir
değişiklik sadece cari dönemi etkiler ve bu nedenle hemen muhasebeleştirilir. Oysa,
amortismana tabi varlıkların yararlı ömürleri ya da beklenen ekonomik kullanma sürelerinin
tahmininde bir değişiklik hem cari dönemdeki amortisman giderini hem de varlığın geri kalan
yararlı süresi içinde her dönemin amortisman giderini etkiler. Her iki durumda da cari
döneme ilişkin değişikliğin etkisi gider olarak kaydedilir.
Madde 23Farklı dönemlerin finansal tablolarının karşılaştırılabilirliğini sağlamak için, daha önce olağan
kar veya zarar içinde yer alan tahminlerde değişikliğin etkisi aynı kalemde gösterilir. Daha
3
önce olağandışı bir kalemde yer alan bir tahminde değişikliğin etkisi de olağandışı kalem
olarak raporlanır.
d) Temel Hatalar
Madde 24Bir veya daha önceki dönemlerin finansal tablolarının hazırlanmasında yapılan hatalar cari
dönemde saptanabilir. Hatalar, matematiksel bir yanlışlık, muhasebe politikalarının
uygulanmasında yanlışlık, olayların yanlış yorumlanması, yolsuzluk veya hayali işlemler
olabilir. Bu hataların düzeltilmesi normal olarak cari dönemin net kar veya zararının
belirlenmesinde dikkate alınır.
Madde 25Bir veya önceki dönemlerin finansal tablolarına önemli etkisi olan bir hata çok az rastlansa da
ortaya çıkabilir. Bu durumda ilgili finansal tabloların yayınlandıkları tarihte güvenilir olduğu
kabul edilmez. Bu hatalara temel hatalar denir. Örneğin, hayali işlemlerden dolayı bir önceki
dönemin finansal tablolarında temel hatalar bulunabilir. Önceki döneme ilişkin bu temel
hataların düzeltilmesi karşılaştırmalı bilgilerin yeniden düzenlenmesini ve ek açıklamaların
yapılmasını gerektirir.
Madde 26Temel hataların düzeltilmesi, muhasebe tahminlerindeki değişikliklerden farklılık gösterir.
Muhasebe tahminleri niteliği itibariyle tahmindir ve ek bilgi edinildiğinde gözden geçirilmesi
gerekebilir. Örneğin, daha önce tahmin edilemeyen bilanço tarihinden sonraki bir olayın
meydana gelmesinde muhasebeleştirilen kar veya zarar bir temel hatanın düzeltilmesini
oluşturmaz.
Madde 27Bir temel hatanın düzeltme tutarı cari dönemin net kar veya zararının belirlenmesinde dikkate
alınır ve önceki dönemlere ilişkin bir temel hatanın düzeltilmesi dönem başı olağanüstü
yedekler veya geçmiş yıllar zarar tutarlarının düzeltilmesi yolu ile yapılır. Bu durumda
karşılaştırma amacı ile sunulan önceki dönem temel finansal tablolar bu düzeltmeyi de
içerecek şekilde yeniden düzenlenir. Ancak önceki döneme ilişkin tutarların düzeltilmesinin
olanaksız olduğu durumlarda bu düzeltme cari dönem net kar ve zararının belirlenmesinde
dikkate alınır ve bu düzeltme ile ilgili ek bilgiler sunulur.
Madde 28Bir işletme temel hatalarla ilgili aşağıdaki hususları açıklamalıdır:
a) Temel hatanın niteliği,
b) Cari dönemin net kar veya zararında ve önceki dönemlerin finansal tablolarında yapılan
düzeltme tutarı,
c) Ek bilgi verilen her dönemdeki düzeltme tutarı. Ek bilgi vermek olanaksız ise, bu durumun
açıklanması.
Madde 29Muhasebe bilgilerinin kullanıcıları, bir işletmenin finansal durumu, performansı ve nakit
akışındaki trendleri belirlemek için işletmenin birkaç yıllık finansal tablolarını
karşılaştırabilmek olanağına sahip olmak isterler. Bu nedenle her dönem aynı muhasebe
politikalarının uygulanması beklenir.
Madde 30Aşağıdaki durumlar muhasebe politikalarında bir değişiklik anlamına gelmez:
a) Daha önce meydana gelen olaylar ve işlemlerden önemli derecede farklı olaylar ve işlemler
için bir muhasebe politikasının kabulü,
b) Daha önce olmamış veya önemsiz olan olaylar ve işlemler için yeni bir muhasebe
politikasının kabulü.
e) Muhasebe Politikalarında Değişiklikler
4
Madde 31Muhasebe politikasında bir değişiklik, sadece yasa ve Türkiye Muhasebe ve Denetim
Standartları Kurulu tarafından istenirse veya değişiklik işletmenin finansal tablolarında
olayların ve işlemlerin daha uygun sunulmasına yol açacaksa yapılır.
Madde 32Muhasebe politikalarında değişiklik, değişikliğin yapıldığı tarihten sonraki olaylara ve
işlemlere uygulanır. Değişiklik tutarı cari dönemin net kar veya zararında yer alır.
Madde 33Muhasebe politikalarında yapılan bir değişikliğin; cari dönem veya önceki dönemlere önemli
etkisi varsa veya gelecek dönemlerde önemli bir etkisi olacaksa, işletme aşağıdaki hususları
açıklamalıdır:
a) Değişikliğin nedenleri,
b) Cari dönemin net kar veya zararına kaydedilen değişikliğin yol açtığı tutar,
c) Ek bilgi verilen her döneme ilişkin değişiklikten kaynaklanan tutar,
d) Karşılaştırmalı bilginin yeniden düzenlendiği veya yeniden düzenlemenin mümkün
olmadığının belirtilmesi.
V - YÜRÜRLÜK TARİHİ
Madde 34Bu Türkiye Muhasebe Standardı 01.01.1997 tarihinde yürürlüğe girer.
5