Slayt 1

Çevre ve Orman Bakanlığı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Atık Yönetimi Genel Esaslarına
İlişkin Yönetmelik ve
Atık Sınıflandırma Çalışmaları
Arzu NURAY
Oğuzhan AKINÇ
Kimyager
Kimya Yüksek Mühendisi
İÇERİK
• Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
• Atık Listesi
• Atık Sınıflandırma Kılavuzu
• Atık Sınıflandırma Hiyerarşisi
• Sınıflandırma Yöntemleri
ATIK YÖNETİMİ
Atığın
–
–
–
–
–
–
toplanması,
taşınması,
geri kazanılması,
bertaraf edilmesi,
bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve
bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi
işlemlerini kapsayan bir faaliyetler bütünüdür.
ATIK TANIMLARI
Muhtelif “ATIK” tanımları
Çevre Kanunu
Atık: Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Katı atık: ………………………………
Evsel katı atık: ……………………….
İri katı atık: …………………………....
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli atık: ………………………………
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tıbbi atık: ………………………………
Vs…
Vs…
Vs…
YÖNETMELİK
Atık Çerçeve Direktifi
(75/442/EEC,15/07/1975)
Atık Direktifi
(2006/12/EC, 05/04/2006)
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete
Atık Listesinin Oluşturulmasına Dair
Komisyon Kararı
(2000/532/EC, 03/05/2000)
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
• Amaç
Atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan
sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik
genel esasların belirlenmesi
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
Atık
: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya
bırakılan EK-1’de yer alan sınıflardaki herhangi bir madde,
EK I
ATIK SINIFLARI
Aşağıda başka şekilde belirtilmemiş üretim veya tüketim artıkları,
Standart dışı ürünler,
Son kullanım süresi geçmiş olan ürünler,
Dökülmüş, niteliği bozulmuş ya da yanlış kullanıma maruz kalmış olan maddeler
(örneğin, kaza sonucu kontamine olmuş maddeler ve benzeri),
Q5 Aktiviteler sonucu kontamine olmuş ya da kirlenmiş maddeler (örneğin, temizleme
işlemi atıkları, ambalaj malzemeleri, konteynırlar ve benzeri),
Q6 Kullanılmayan kısımlar (örneğin, bozuk piller ve bitik katalizörler ve benzeri)
Q7 Yararlı performans gösteremeyen maddeler (örneğin, kontamine olmuş asitler, kontamine olmuş
çözücüler, bitik yüzey işlem tuzları ve benzeri),
Q8 Endüstriyel işlem kalıntıları (örneğin, cüruflar, dip tortusu ve benzeri),
Q9 Kirliliğin önlenmesi işlemlerinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, yıkama çamurları,
filtre tozları, kullanılmış filtreler ve benzeri),
Q10 Makine/yüzey işlemleri kalıntıları (örneğin, torna atıkları, frezeleme
kırıntıları ve benzeri),
Q11 Hammadde çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, petrol
sahası slopları, madencilik atıkları ve benzeri),
Q12 Saflığı bozulmuş materyaller (örneğin, PCB'lerle kontamine olmuş yağlar vb),
Q13 Yasa ile kullanımı yasaklanmış olan ürün, madde ve materyaller,
Q14 Sahibi tarafından artık kullanılmayan ürünler (örneğin, tarımsal, evsel, ofis, ticari ve
market kalıntıları ve benzeri),
Q15 Arazi ıslahı ve iyileştirilmesi faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan kontamine olmuş
madde, materyal ve ürünler,
Q16 Yukarıdaki kategorilerde yer almayan herhangi madde, materyal ve ürünler.
Q1
Q2
Q3
Q4
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
Bertaraf : EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisi,
EK II-A
BERTARAF YÖNTEMLERİ
D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (ör, düzenli depolama vb),
D2 Arazi ıslahı (ör, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb),
D3 Derine enjeksiyon (ör, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal
olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb)
D4 Yüzey doldurma (ör, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere
doldurulması vb),
D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole
edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama vb)
D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım
D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım
D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai
bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde
ifade edilmeyen biyolojik işlemler,
D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai
bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler
(örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon vb),
D1 0 Yakma (Karada)
D11 Yakma (Deniz üstünde)
D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vb)
D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce
harmanlama veya karıştırma,
D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce
yeniden ambalajlama,
D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar
depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
Geri kazanım
: EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisi,
EK II-B
GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ
R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma
R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi,
R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve
diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil)
R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü,
R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü,
R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi,
R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı,
R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı,
R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları,
R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı,
R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı,
R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere
değişimi,
R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar
atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)
TANIMLAMALAR
Atık listesi: EK-IV’de verilen listeyi,
Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
Bertaraf: EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisini,
Geri kazanım: EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisini,
Sahip: Atık üreticisini veya atığı fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel
kişiyi,
Toplama: Taşıma amaçlı olarak atığın biriktirilmesi, ayrıştırılması ve/veya
karıştırılmasını,
Üretici: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın
bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma
veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,
Yönetim: Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi,
bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim,
denetim ve izlenmesini,
ifade eder.
YASAL ÇERÇEVE
Yıl
Kanun
1981
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu
1983 - (2006)
2872 sayılı Çevre Kanunu
2003
4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş
Kanunu
2004
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
2004
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
2005
5393 sayılı Belediye Kanunu
Yıl
Uluslar arası sözleşme
1994
Basel Sözleşmesi
YASAL ÇERÇEVE
Yıl
Yönetmelik
1991
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
1993-(2005)
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
1995-(2005)
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
2004
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği
2004
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
2004-(2007)
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
2004-(2008)
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
2005
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
2006
Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği
2007
Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında
Yönetmelik
2008
EEE’de Tehlikeli Maddelerin Azaltımı Yönetmeliği
2008
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
2009
Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
YASAL ÇERÇEVE
Yıl
Tebliğ
2005
Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel
Kurallar Hakkında Tebliğ
2009
Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği
2009
Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimlerine Dair Dış Ticarette
Standardizasyon Tebliği (2009/15)
2009
Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan
Atıkların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği
(2009/3)
2009
Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal
Hurdalara İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği
(2009/23)
2010
Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal
Hurdalara İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği
(2010/23)
AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATINA UYUM PLANI
Taslak Yönetmelik Adı
Yürürlüğe giriş için
planlanan (yıl/çeyrek)
Düzenli Depolama Yönetmeliği
2009/4
Yakma Yönetmeliği
2009/4
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (revizyon)
04.09.2009
Atıkların Taşınımı Yönetmeliği
2009/4
Atık Elektrik-Elektronik Ekipmanlara İlişkin Yönetmelik
2009/4
Maden Atıklarına İlişkin Yönetmelik
2009/4
ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ
En öncelikli seçenek
önleme
azaltma
tekrar kullanım
geri dönüşüm
enerji geri kazanımı
bertaraf
En son seçenek
HEDEFLENEN ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ
HİYERARŞİ İSTİSNALARI
•
Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi konusunda izin
bulunmamaktadır. Atığın zorunlu olarak bertaraf edilmesi (yok
edilmesi) gerekir.
Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs).
•
Bazı atıklar için mevcut koşullar altında geri kazanıma yönelik bir
olanak bulunmamaktadır. Atıkların geri kazanımı teknolojinin
gelişimine bağlıdır.
Örnek: Asbest
GENEL İLKELER
•
Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması
•
Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması
•
Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin
kullanılması
•
Atıkların kaynağında ayrı toplanması
•
Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması
•
Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması
•
Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi
•
Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması
•
Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması
•
Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk
KAPSAM VE İSTİSNALAR
Kapsam
EK-IV’de listesi verilen atıklar
İstisnalar
•
•
•
•
•
•
Atmosfere salınan gaz atıklar,
Radyoaktif atıklar,
Taş ocağı faaliyetleri ile mineral
kaynakların aranması, çıkarılması,
işlenmesi ve depolanması sonucu
oluşan atıklar,
Hayvan kadavraları ile tarımsal atıklar,
Sıvı haldeki atıklar hariç atık sular,
Kullanım ömürleri bitmiş patlayıcılar
ve atıkları
KAPSAM VE İSTİSNALAR
Atık?

Eğer doğal su kaynağına boşaltma
yapıldıysa ön işlemden geçirildiği
düşünülebilir.
HAYIR
Eğer su arıtma tesisinde bir ara
depolama olarak havuz, tank vs
bekletiliyorsa
arıtma
henüz
yapılmamıştır.
EVET
Atık?
 Hayır
Neden?
Maden ocaklarından ve
araştırmalardan
(yer
altından)
kaynaklanan
atıklarda
atık
çerçeve
direktifi geçerli değildir.
Atık?

Hayvan kadavraları
Bütün ise
HAYIR
Parçalanmış ise EVET
YASAKLAR
Kirletme yasağı
•
Atıkların izin verilen tesisler dışında geri kazanılması, bertaraf edilmesi
ve/veya ettirilmesi; toprağa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri
alıcı ortamlara dökülmesi, dolgu yapılması ve depolanması suretiyle
çevrenin kirletilmesi yasaktır.
İthalat yasağı
•
Tehlikeli atıkların, serbest bölgeler dahil Türkiye Cumhuriyeti Gümrük
Bölgesine girişi yasaktır.
YÜKÜMLÜLÜKLER
Muafiyet
Yükümlülük
Lisans alma
Lisans alma
•Atık bertarafı ve geri kazanımı
yapan gerçek ve tüzel kişiler
Bakanlıktan
lisans
almakla
yükümlüdürler.
• Atığın üretildiği yerde kendi atıklarının
geri kazanımını yapan ve piyasaya
sürmemek
üzere
geri
kazanılan
ürünlerin tamamını aynı tesis içerisinde
tekrar kullanan tesis veya kuruluşlar
Taşıma lisansı
Taşıma lisansı
•Atık toplama ve/veya taşıma
işlerini yapan kişi, kurum veya
kuruluşlar İl Çevre ve Orman
Müdürlüklerinden taşıma lisansı
almakla yükümlüdürler
• Evsel atıklar
• Tehlikesiz atıklar
• Ambalaj atıkları
YÜKÜMLÜLÜKLER
Yükümlülük
Muafiyet
Kayıt tutma
Atık üreten tesis ve işletmeler ile
bertaraf ve geri kazanım işlemlerini
yapan kişi, kurum ve kuruluşlar kayıt
tutmakla yükümlüdürler.
yok
•atık türü,
•atığın kod numarası,
•atık miktarı,
•atığın kaynağı,
•gönderildiği tesis,
•taşıma şekli,
•atığın EK-II A ve EK-II B’de
belirtilen yöntemlere göre tabi
tutulduğu işlemler
YÜKÜMLÜLÜKLER
Yükümlülük
Muafiyet
Mali sorumluluk sigortası
Tehlikeli
atıkların
toplanması,
taşınması, geçici ve ara depolanması,
geri kazanımı, yeniden kullanılması ve
bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar,
faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza
dolayısıyla
üçüncü şahıslara
ve
çevreye verebilecekleri zararlara karşı
tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası
yaptırmak zorundadırlar
Tehlikeli atık dışındaki diğer atık
türleri
ATIK LİSTESİ
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik
(05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete)
Ek-IV Atık Listesi
• Sınıflandırma Türü: Atıkların kaynağı, oluşumları ve
özelliklerine göre
• 20 Bölüm
• 839 Atık Kodu
– 405 Tehlikeli Atık
– 434 Tehlikesiz Atık
ATIK LİSTESİ
Atık kodu 20 bölümden oluşur
• Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel işyeri branşı)
• Bölüm 6 - 7
işleme dayalı
• Bölüm 13 - 15
madde ve malzemeye dayalı
• Bölüm 20
Evsel atıklar
• Bölüm 16
Listede başka türlü tanımlanmayan atıklar
ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ
(01)
(02)
(03)
(04)
(05)
(06)
(07)
(08)
(09)
(10)
Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme
tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar,
Tarım, bahçıvanlık, su kültürü, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda
üretimi ve işlemesi sonucu ortaya çıkan atıklar,
Ahşap işleme ve kağıt, karton, kağıt hamuru, panel (sunta) ve mobilya
üretiminden kaynaklanan atıklar,
Deri, kürk ve tekstil endüstrilerinden kaynaklanan atıklar,
Petrol rafinasyonu, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik
işlenmesinden kaynaklanan atıklar,
Anorganik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar,
Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar,
Astarlar (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler), yapışkanlar,
yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin imalat, formülasyon tedarik ve
kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar,
Fotoğraf endüstrisinden kaynaklanan atıklar,
Isıl işlemlerden kaynaklanan atıklar,
ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
Metal ve diğer malzemelerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması
işlemlerinden kaynaklanan atıklar; demir dışı hidrometalurji,
Metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yüzey işlemlerinden ve
şekillendirilmesinden kaynaklanan atıklar,
Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç),
Atık organik çözücüler, soğutucular ve itici gazlar (07 ve 08 hariç),
Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri,
filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler,
Listede başka bir şekilde belirtilmemiş atıklar,
İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil),
İnsan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan
kaynaklanan atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve
restoran atıkları hariç)
Atık yönetim tesislerinden, tesis dışı atık su arıtma tesislerinden ve
insan tüketimi ve endüstriyel kullanım için su hazırlama tesislerinden
kaynaklanan atıklar,
Ayrı toplanmış fraksiyonlar dahil belediye atıkları (evsel atıklar ve
benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar).
ATIK LİSTESİ
ATIK LİSTESİ
839 Atık
Muallaklı Atıklar
232
+
173
173
+
405
434
Tehlikeli Atık
Tehlikesiz Atık
261
KODLAMA SİSTEMİ
Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*)
Atıklar,
altı haneli kodlar ve ilgili iki haneli ile dört haneli bölüm
başlıkları ile tanımlanmışlardır.
Atık Kategorisi
Atık Tanımı
XX YY ZZ
XX
YY
ZZ
*
Atık A
Bölüm (01’den 20’ye kadar)
Alt bölüm (01’den en fazla 14’e kadar)
Listeleme (01’den en fazla 41 ve 99’a kadar)
Tehlikelilik işareti
Atıklar
ile ilgili yapılacak bütün çalışmalarda, atığın tanımına karşılık
gelen altı haneli atık kodunun tam olarak kullanılması zorunludur.
ATIK LİSTESİ
Atık üzerine bir örnek
10 03 05 atık alüminyum oksit
Burada
Bölüm 10 termik süreçlerden kaynaklanan atıkları
ifade etmektedir
10
03
10 03 Alt bölümü alüminyum termik metalürjiden
kaynaklanan atıkları ifade etmektedir
05
Atık alüminyum oksit
ATIK LİSTESİ
01
MADENLERİN ARANMASI, ÇIKARILMASI, İŞLETİLMESİ, FİZİKİ VE
KİMYASAL İŞLEME TABİ TUTULMASI SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN
ATIKLAR
01 01
Maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 01
Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 01 02
Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar
01 03
Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden
Kaynaklanan Atıklar
01 03 04*
Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden atıkları
A
01 03 05*
Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları
M
01 03 06
01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları
01 03 07*
Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli
maddeler içeren diğer atıklar
01 03 08
01 03 07 dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar
01 03 09
01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur
01 03 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
M
ATIK KODLARININ KULLANIM ALANLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
Tüm geri kazanım ve bertaraf tesisleri
Atık taşımacılığı
Atıkla ilgili işlem yapan tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü
Atık üreten işlemlerin ve tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü
Ulusal ve uluslar arası notifikasyonlar
Yıllık raporlamalar için atıkların sınıflandırılması
İlgili tarafların atıklarla ilgili konsept ve programları
İstatistikler ve raporlar ile ilgili yasalardan kaynaklanan diğer
görevler
ATIK KODU BELİRLEME HİYERARŞİSİ
Atık listesinde atık kodunun belirlenmesi
Adım 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde atığın kaynağı ve bu atığa uygun
altı haneli atık kodu belirlenir.
1
Adım Atığın kodunun belirlenmesi için, 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan
bölümlerde uygun bir atık kodu bulunamaz ise 13, 14 ve 15 inci bölümler incelenir.
2
Adım
3
Bu bölümlerde de uygun bir atık kodu bulunamaz ise atık, 16 ncı bölüme
göre değerlendirilir.
Adım
4
Eğer atık, 16 ncı bölüme de uyarlanamıyorsa, Atık Listesindeki
ana faaliyet kodlarına uygun olan ve sonu 99-başka türlü
tanımlanamayan atıklar ile biten uygun atık kodu Bakanlığın
onayı ile kullanılır.
SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ ÖRNEK
07 02 01* - Su bazlı yıkama sıvıları ve ana çözeltiler
15 01 10* - Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da
tehlikeli maddelerle kontamine olmuş
ambalajlar
16 01 19 - Plastik
10 01 99 - Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
TEHLİKELİ ATIKLAR
• ( * ) işaretli olanlar tehlikeli atıktır,
• Tehlikeli atıklar, EK-III A’daki özelliklerden bir veya daha
fazlasına sahiptirler,
• Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan
tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık
sınıfına girer.
• Atık Listesinde (M) işaretleri atıklar tehlikeli olma olasılığı
bulunan atıklardır. Değerlendirme EK-III A ve EK-III B’ye
göre yapılır.
ATIK LİSTESİ
• Genel olarak muallaklı atıklar bir işaret ile tehlikeli maddeler olarak
karakterize edilirler
xx yy zz*
atık W, tehlikeli maddeler içerir
xx yy zz+1
atık W xx yy zz’de belirtilenlerin dışında
– Bazı durumlarda muallaklı atıklar, bazı özel tehlikeli atıkları karakterize
ederler, örneğin
10 12 11* Ağır metaller içeren sırlama atıkları
10 12 12 10 12 11 dışındaki sırlama atıkları
– Bazı durumlarda ilgili tehlikelilik özelliği atık kodu içerisinde
tanımlanmaktadır.
10 05 10* Suyla temas halinde tehlikeli miktarlarda alevlenebilir gazlar
çıkaran yanıcı veya yayılabilir cüruf ve köpükler
10 05 11 10 05 10 dışındaki cüruf ve köpükler
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
EK-III A
TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ
H1
H2
H3-A
H3-B
H4
H5
H6
H7
H8
H9
H10
H11
H12
H13
H14
Patlayıcı
Oksitleyici
Yüksek oranda Tutuşabilenler
Tutuşabilen
Tahriş edici
Zararlı
Toksik
Kanserojen
Korozif
Enfeksiyon yapıcı
Üreme yetisini azaltıcı
Mutajenik
Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya
aşırı toksik gazları üreten maddeler
Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek
olarak süzüntü suyu, yukardaki özelliklerden birini
gösteren madde ve preparatlar
Ekotoksik
ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
EK-III B
TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
f)
g)
ğ)
h)
ı)
i)
j)
k)
Parlama noktası ≤ 55 0C,
Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,
Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3
olması,
Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25
olması,
R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %1 olması,
R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %5 olması,
R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %10 olması,
R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %20 olması,
Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam
konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,
Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1
olması,
R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2
maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması,
R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki
konsantrasyonun ≥ %5 olması
R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2
maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması,
R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki
konsantrasyonun ≥ 1 de olması
EK-III/B Analizleri - TEHLİKELİ ATIK EŞİK
KONSANTRASYONLARI
H3 yanma noktası ≤ 55 °C,
H6 toplam konsantrasyonun ≥ % 0,1 olduğu durumda bir veya daha fazla madde çok toksik
olarak sınıflandırılmıştır,
H6 toplam konsantrasyonun ≥%3 olması durumunda bir veya daha fazla madde toksik olarak
sınıflandırılmıştır,
H5 toplam konsantrasyonun ≥%25 olması durumunda bir veya daha fazla madde zararlı
olarak sınıflandırılmıştır,
H8 toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R35
olarak sınıflandırılmıştır,
H8 toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R34
olarak sınıflandırılmıştır,
H4 toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde
R41 olarak sınıflandırılmıştır,
H4 toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde
R36, R37, R38 olarak sınıflandırılmıştır,
H7 konsantrasyonun ≥ %0,1 olan, kategori 1 veya 2’ye ait kanserojen olarak bilinen bir
madde
H7 konsantrasyonun ≥ %1 olan, kategori 3’e ait kanserojen olarak bilinen bir madde
H10 konsantrasyonun ≥ %0,5 olan R60, R61 olarak sınıflandırılmış olan 1. veya 2.
kategorilerden üreme için toksik madde,
H10 konsantrasyonu ≥ %0,5 olan R62, R63 olarak sınıflandırılmış olan 3. kategoride üreme
için toksik madde
H11 Konsantrasyonu ≥ %0,1 olan, R46 olarak sınıflandırılmış 1. veya 2. kategoriden
mutajenik madde
H11 Konsantrasyonu ≥ %1 olan, R40 olarak sınıflandırılmış 3. kategoriden mutajenik madde
ATIK SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ
Önceden yapılmış analiz var mı?
Evet
Hayır
Atığa ve içindeki maddelere
ilişkin bilimsel veri var mı
(MSDS gibi)?
Evet
Hayır
Fiziksel-Kimyasal Analiz
Hayır
Biyolojik Analiz
Evet
Tehlikeli mi?
Atık Sınıflandırma Kılavuzu
Atık Sınıflandırma Kılavuzu;
-
Atık Listesi
-
Sınıflandırma Yöntemleri
-
Sınıflandırma Hiyerarşisi
-
Analizler
-
Atık Bilgi Formları
-
Sınıflandırmalar arası değişim
tabloları
Atık Bilgi Formları
ATIK BİLGİ FORMU
Tehlikeli Atık Kodu:
Mutlak Tehlikeli
Muhtemel Atık
Diğer ayrım gereksinmeleri
Genel açıklamalar
Diğer mevzuatlara göre
gereksinmeler
Kod ile ifade edilen atık türleri
Ürün atığı:
Toplam durum:
Katı içeriği:
Dönüştürme katsayısı:
Atığın içerdiği tipik bileşenler
Atıkların neden olduğu tipik
zararlar
Ayrım ve tanımlama için
tavsiyeler
R-D kodlarına göre tanımlama ve
açıklama
İlişkin yeşil ve sarı liste kodları
İlişkin EWCStat kategorileri
Diğer ilgili kategoriler
Açıklamalar
Ürünİlgili
atıklarının
tehlikelitanımlanması:
atık kodunun
açıklaması
• “X” ile işaretli
ait olduğu
atıklar
atık sınrlı
grubunun
açıklamasını
yorum
yapılan
da
ürünaçıklanmıştır.
atıklarıdır;
şekilde
İlgili
tehlikeli
atıkkapsayacak
türü
• “(X)”
ile işaretli
verilir.
geniş atık
Eğer
muhtemel
atıkatıklar
ya da diğer
Bu
alanda
ilgili
atıkilişkin
kodunun
yorum
yapılan
ürün
atıklardır;
türleri
varsa
buna
ilgili
kullanımına
bazı
özelliklere
• Çamurlar,
süspansiyonlar,
tehlikesiz
atıkilişkin
kodları
belirtilmiştir.
Budair
alan
geri kazanım
ya da
bertaraf
(benzer
kodlardan
ayırmak
emülsiyonlar
ve benzer
atıklar
R- üzere)
vedurumlarında
D-kodları
yalnızca
ilişkin
gözverilmiştir.
önünde
bazı olarak
öneriler
ürün atığı
tehlikeli
atık
kodunu
kapsar.
Genel
olarak
ilgili
atık
kodu
ile
bulundurulması
gereken
mevcut
değerlendirilmezler;
D13-D15
arası gereken
işlemler
ve R-12
ve
tanımlanması
tipik
atıkları
yasal düzenlemeler
ile ilgili
bilgileri
R13
işlemleri
buiçerir
alana dahil
tanımlar.
Esas
olarak
bu alan
bilgi atık
“Katı
içeriği”
için
ayrılan
edilmemiştir
çünkübelirlenmemişse
bu işlemler
kodu kesin
olarak
özelikle
çamurlarda
atığın içerdiği
İlgili
tehlikeli
atık
kodu,
bir atığıön
nihai
bir
işlemden
önce
yapılacak
verilir.
Hiyerarşiyi
takip
eden kriterler
nem miktarını
tanımlamak
için
tehlikeli
yapan
muhtemel
organik
arıtım
veya
depolama
gibi
geçici
• Tehlikeli maddelerin sistematiği
kullanılır.
Tehlikeli
atıkveya
kodu
ile ilgili
olarak;
veUygulama
inorganik
bileşenler
belirtilir
geri
kazanım
bertaraf
yönetmeliklerdeki
ilgili
atık
•Diğer
tecrübelerinin
yanı
atığın
içerdiği
ya
da
oluştuğu
işlemleridir.
tanımlama
kodları
burada
sıra
atık üreten
prosesler
Dönüştürme
katsayısı:
Bu
tehlikeli
alantanımlama,
söz
bileşenler
konusu özel
H1den
atık arıtım
kodu
H14için
e
Bu
belirtilmektedir.
• alan;
Analizler
İlgili
katsayı
atığın
metreküpünü
gelecekte
kadar muhtemel
olabilecek
tanımlamaları,
theatık
gereksinmesi
gibikodun
ek zararlar
bilgiler
verir.
Özellikle
sınırlarötesi
taşıma,
Bu
atığa doğru
tahsis
ton
cinsinden
ifade
etmek
için
detaylı açıklamalar
açıklanmıştır
veifadeler
ek bilgiler
Parantez
içinde
verilen
istatistikleri
ve
diğer
sınıflandırmalar
edilmesi
için
kullanılmalıdır
gerekli
olan
katsayıdır
(kılavuz
bilgileri
gibi) içermektedir
yalnızca
ikincil
olasılıkları
belirtir.
ATIK BİLGİ FORMU
Tehlikeli Atık Kodu:
03 02 05*
Tehlikeli maddeler içeren diğer ahşap koruyucuları
03 02 Ahşap Koruma Atıkları
Diğer ayrım gereksinmeleri
03 02 99
Başka bir şekilde tanımlanmamış ahşap koruyucuları
Genel açıklamalar
Tehlikeli madde 67/548/EEC direktifinde tehlikeli olarak tanımlanmış ya da tanımlanacak maddedir
Atık kodu 03 02 01* halojensiz organik ahşap koruyucuları, 03 02 02* organoklorlu ahşap
koruyucular, 03 02 03* organometal ahşap koruyucular ve 03 02 04* inorganik ahşap koruyucular
muallaklı atık olarak değil ama kesinlikle tehlikeli atık olarak değerlendirilebilir çünkü bunlar atığın
bileşenleri olan ya da içinde bulunan özel içeriğe atıfta bulunurlar;
03 02 05*, 03 02 01* to 03 02 04* no’lu kodlarla belirtilen tüm tehlikeli maddeleri kapsar
Diğer mevzuatlara göre
gereksinmeler
03 02 02* atık kodu için:
olası POP-içeren ya da üreten
Kod ile ifade edilen atık türleri
Çoğu ahşap koruyucu 03 02 01* to 03 02 04* kodları altındaki kesin kayıtların kapsamına
girer;
Pestisit ve fungisit gibi geniş çeşitlilikteki biositler
Ürün atığı:
Toplam durum:
Katı içeriği:
Dönüştürme katsayısı:
X
Sıvı
Atığın içerdiği tipik bileşenler
Muhtemel florokarbon ve bromokarbon içerikli koruyucular.
Atıkların neden olduğu tipik
zararlar
Ahşap koruyucuların çoğu zararlı H5 ve zehirli H6, ya da tahriş edici H4 ve aşındırıcı H8 olarak
sınıflandırılmıştır;
Pek çoğunun ekotoksik olma olasılığı vardır H14.
İlgili zararlar H3B - H8 ve H12 - H14 yi içerebilir.
03 02 04* 1,2 için 0,76
Ayrım ve tanımlama için
tavsiyeler
Tehlikeli atıklara ilişkin kanundan yararlanılarak tehlikeli özelliklerin doğrudan test edilmesi (bkz.
Bölüm 4.3.1.)
Atığın kimyasal içeriği bilinmiyorsa, test edilene kadar tehlikeli olarak muamele edilmelidir (Bölüm
4.3.1.)
R-D kodlarına göre tanımlama ve
açıklama
D10 Yalnızca tehlikeli atıklar için
(D1, D4, D5) Yalnızca tehlikeli atıklar için
D3, D12
İlişkin yeşil ve sarı liste kodları
A4040 Ahşap koruyucu kimyasalların üretimi, formülizasyonu ve kullanımından kaynaklanan atıklar
(Bu giriş ahşap koruyucu kimyasallarla muamele görmüş ahşap malzemeyi içermemektedir)
İlişkin EWCStat kategorileri
02.141 Tehlikeli
Diğer kimyasal hazırlama atıkları
02.140 Tehlikeli değil
Diğer kimyasal hazırlama atıkları
Diğer ilgili kategoriler
Açıklamalar
25 Şubat 2005 tarihli, kalıcı organik kirleticiler (Persistant Ogranic Pollutans, POP) den oluşan
bunları içeren ya da bulaşmış atıkların çevreye uyumlu yönetimi için genel teknik kılavuzlar;
Poliklorbifeniller (PCB), poliklor terfeniller (PCT) ve ya polibrom bifeniller (PBB)den oluşan
bunları içeren ya da bulaşmış atıkların çevreye uyumlu yönetimi için genel teknik kılavuzlar;
03 02 05 nolu kod genel tanımlayıcı bir atık kodu olduğu için daha özel bir 03 02 99 koduna ihtiyaç
yoktur; bu kod iptal edilebilir;
Aksi takdirde, 03 02 bölümündeki ahşap korumadan kaynaklanan atık kodlarının her biri, ahşap
koruyucuların Tehlikeli Atıklar Direktifi EkIA.da listelenmesi nedeniyle tehlikeli olduğu için bu kod
da tehlikeli atık olarak değerlendirilmelidir.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
H1 'Patlayıcı’: alev etkisiyle patlayabilecek ya da şoklara ve sürtünmeye
dinitrobenzenden daha hassas olan maddeler ve preparatlar
H2 'Oksitleyici`: Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas
halinde iken büyük oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve
preparatlar
H3-A 'Yüksek oranda alev alıcı `:
- 21 ºC’nin altında bir alev alma noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatlar
(aşırı alev alıcı sıvılar dahil), ya da
-dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde
ısınabilen ve sonunda alev alan maddeler ve preparatlar , ya da
- Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya
devam eden ya da ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı
maddeler ve preparatlar , ya da
- normal basınçta, havada yanıcı olan gaz maddeler ve preparatlar, ya da
- su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda
yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar.
H3-B 'Yanıcı`: 21 ºC’ye eşit ya da daha büyük ve 55 ºC’ye eşit ya da daha
küçük tutuşma sıcaklığı olan sıvı maddeler ve preparatlar.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler
•
•
•
•
•
•
•
H4 'Tahriş edici`: Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli
yada tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen,
aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar.
H5 'Zararlı`: içine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse
belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve preparatlar.
H6 ‘Toksik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz
ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme
sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar.
H7 ‘Kanserojen’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz
ettiğinde, kansere yol açan veya kansere yakalanma riskini artıran
madde veya karışımlardır.
H8 ‘Aşındırıcı’: Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde
ve preparatlar.
H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’: İnsan veya diğer canlılarda hastalık yaptığı
bilinen veya geçerli nedenler dolayısıyla inanılan canlı organizmalar
taşıyan maddelerdir.
H10 ‘Teratojenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz
ettiğinde, doğuştan gelen kalıtımsal olmayan sakatlıklara yol açan
veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler
•
•
•
•
H11 ‘Mutajenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz
ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol açan veya yol açma riskini
artıran madde ve preparatlar
H12 Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya aşırı toksik
gazları üreten maddeler.
H13 Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek olarak süzüntü
suyu, yukardaki özelliklerden birini gösteren madde ve preparatlar.
H14 ‘Ekotoksik’: Doğanın bir veya birkaç bölümü için hasar verebilen
veya bu hasarları hemen yada daha sonra verme riski taşıyan madde
ve preparatlar.
H13
H15
Yeni
H13 – Hasaslaştırıcı: Solunduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde
hiper hassalaştırma reaksiyonuna sebep olabilecek ve maddeye
veya preparata daha fazla maruz kalındığı takdirde karakteristik ters
etkiler yaratabilecek;
19.11.2008 tarih 2008/98/EC Directive
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar
•
•
Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve
Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik
Tehlikeli maddeler ve preparatlarının karakteristikleri aşağıdaki gibidir:
– a) Patlayıcı maddeler ve preparatlar
(H1 HWD)
Alev etkisi altında patlayabilen yada dinitrobenzenden daha fazla şekilde şoklara ve
sürtünmeye hassas olan maddeler ve preparatlar, kendi başına kimyasal reaksiyon yolu ile
belli bir sıcaklık ve basınçta hızla gaz oluşmasına neden olabilecek madde veya preparatlar
– b) Oksitleyici maddeler ve preparatlar :
(H2 HWD)
Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken yüksek oranda
egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar
– c) Aşırı parlayıcı maddeler ve preparatları:
(H3-A HWD)
Çok düşük parlama ve kaynama noktası olan sıvı maddeler ile preparatları ve ortam sıcaklığı
ve basıncında hava ile temas durumunda alev alıcı gaz formdaki maddeler ve preparatları;
– d) Yüksek oranda alev alıcı maddeler ve preparatlar :
(H3-A HWD)
• Dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve
sonunda alev alan maddeler ve preparatlar, veya
• Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya devam eden ya da
ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı maddeler ve preparatlar , ya da
• Çok düşük alev alma noktasına sahip olan sıvı maddeler ve preparatlar, veya
• su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlara
dönüşen maddeler ve preparatlar.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar
•
e) Alev alıcı maddeler ve preparatlar :
(H3-B HWD)
Düşük parlama noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatları;
•
f) Çok toksik maddeler ve preparatlar:
(H6 HWD)
Çok az miktarlarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya
kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar.
•
g) Toksik maddeler ve preparatlar:
(H6 HWD)
Az miktarlarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik
sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar.
•
h) Zararlı maddeler ve preparatlar :
(H5 HWD)
İçine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve
preparatlar.
•
i) Aşındırıcı maddeler ve preparatlar:
(H8 HWD)
Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde ve preparatlar.
•
j) Tahriş edici maddeler ve preparatlar:
(H4 HWD)
Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli yada tekrar eden temaslar halinde yanığa
sebebiyet verebilen, aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar
•
k) Hassaslaştırıcı maddeler ve preparatlar:
(H4 HWD)
Solunduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde hiper hassalaştırma reaksiyonuna sebep olabilecek
ve maddeye veya preparata daha fazla maruz kalındığı takdirdekarakteristik ters etkiler
yaratabilecek;
•
l) Kanserojen maddeler ve preparatlar:
(H7 HWD)
Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya kansere
yakalanma riskini artıran madde veya karışımlardır.
•
m) Mutajen maddeler ve preparatlar:
(H11 HWD)
Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol
açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar;
•
n) Üreme için toksik olan maddeler ve preparatlar:
(H10 HWD)
Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, üremede kalıtsal olmayan ters
etkilere veya kadın ya da erkek üreme fonksiyonunu veya kapasitesini etkileyebilecek meddeler
ve preparatlar;
(not: daha önce kullanılan “teratojenik” terimi bir düzeltmeyle “ üreme için toksik” ifadesi ile yer
değiştirmiştir)
•
o) Ekotoksik maddeler ve preparatlar:
(H14 HWD)
Doğanın bir veya birkaç bölümü için hasar verebilen veya bu hasarları hemen ya da daha sonra
verme riski taşıyan madde ve preparatlar.
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar
E: Patlayıcı
T+: Çok toksik
O: Oksitleyici
C: Aşındırıcı
F: Yanıcı
Xn: Tehlikeli
F+: Çok yanıcı
Xi: Tahriş edici
T: Toksik
N: Çevre için tehlikeli
Sınıflandırma Yöntemleri
Kimyasal Risk İbareleri
Avrupa atık listesi, tehlikeli karakteristiklerin yanısıra bazı kimyasal risk
ibarelerine atıfta bulunur
R1
R2
R3
R4
R5
R6
R7
R8
R9
R 10
R 11
R 12
R 14
R 15
R 16
R 17
R 18
R 19
R 20
Kuru halde patlayıcı özellikte
Şok, sürtünme, yangın veya diğer tutuşma kaynaklarıyla teması halinde patlama riskine sahip
Şok, sürtünme, yangın veya diğer tutuşma kaynaklarıyla teması
halinde yüksek oranda patlama riskine sahip
Aşırı duyarlı patlayıcı metalik bileşikler oluşturan
Isınma halinde patlamaya neden olabilen
Hava ile temas halindeyken veya temas halinde olmaksızın patlayıcı
Yangına neden olabilen
Yanıcı maddelerle teması halinde yangına neden olabilen
Yanıcı maddelerle karıştığı takdirde patlayıcı
Tutuşabilen(Parlayıcı)
Yüksek oranda yanıcı
Aşırı derecede yanıcı
Su ile şiddetle tepkimeye girebilme özelliğine sahip
Su ile temas etmesi sonucunda aşırı yanıcı gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip
Oksitleyici maddelerle karıştığında patlayıcı
Havada kendiliğinden yanıcı özellikte
Kullanıldığı takdirde, yanıcı/patlayıcı buhar-hava karışımları oluşturabilen
Patlayıcı peroksitler oluşturabilen
Solunduğunda zararlı
H1
H1
H1
H1
H1
H1
H2
H2
H1
H3-B
H3-A
H3-A
H13
H13
H1
H3-A
H1
H13
H5
Sınıflandırma Yöntemleri
Kimyasal Risk İbareleri
R 21
R 22
R 23
R 24
R 25
R 26
R 27
R 28
R 29
R 30
R 31
R 32
R 33
R 34
R 35
R 36
R 37
R 38
R 39
R 40
R 41
R 42
R 43
R 44
Deri ile temas ettiği takdirde zararlı
Yutulduğu takdirde zararlı
Solunumla alındığı takdirde toksik
Deri ile temas ettiği takdirde toksik
Yutulduğu takdirde toksik
Solunduğunda çok toksik
Deri ile temas ettiği takdirde çok toksik
Yutulduğu takdirde çok toksik
Su ile temas etmesi sonucu toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip
Kullanılması durumunda yüksek oranda yanıcı hale gelebilme özelliğine sahip
Asit ile temas etmesi sonucu toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip
Asit ile temas etmesi sonucu çok toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip
Birikmiş etkilerin gözlemlenmesi tehlikesi
Yanığa neden olucu özelliğe sahip
Ciddi yanıklara neden olucu özelliğe sahip
Gözleri tahriş edici özelliğe sahip
Solunum sistemini tahriş edici özelliğe sahip
Deriyi tahriş edici özelliğe sahip
Çok ciddi geri dönüşü olmayan etkilerin gözlemlenme tehlikesi
Kanserojen etkiye yönelik sınırlı kanıta sahip
Gözlere yönelik ciddi hasar riski
Solunumla alındığı takdirde duyarlılaştırmaya neden olabilici özelliğe sahip
Deri ile temas ettiği takdirde duyarlılaştırmaya neden olabilici özelliğe sahip
Kapalı şartlarda ısıtıldığı takdirde patlama riskine sahip
H5
H5
H6
H6
H6
H6
H6
H6
H12
H3-A
H12
H12
H8
H8
H4
H4
H4
H5
H7
H4
H5
H5
H1
Sınıflandırma Yöntemleri
Kimyasal Risk İbareleri
R 45
R 46
R 48
R 49
R 50
R 51
R 52
R 53
R 54
R 55
R 56
R 57
R 58
R 59
R 60
R 61
R 62
R 63
R 64
R 65
R 66
R 67
R 68
Kansere neden olabilen
Kalıtsal genetik hasarlara yola açabilici özelliğe sahip
Uzun süreli maruz kalındığı takdirde sağlığa ciddi hasar verme tehlikesine sahip
Solunum yoluyla alındığında kansere neden olabilen
Suda yaşayan organizmalar için çok toksik
Suda yaşayan organizmalar için toksik
Suda yaşayan organizmalar için zararlı
Sulu ortamlarda uzun süreli karşıt etkilere neden olabilen
Flora için toksik
Fauna için toksik
Toprakta yaşayan organizmalar için toksik
Arılar için toksik
Uzun süreli elverişsiz çevresel etkilere neden olabilen
Ozon tabakası için tehlikeli
Kısırlığa yol açabilen
Doğmamış bebeklerde zarara neden olabilen
Doğurganlığın yitirilmesine sebebiyet verecek olağan riske sahip
Doğmamış bebeğe zarar verecek olası riske sahip
Anne sütüyle beslenen bebeklerde zarara neden olabilen
Zararlı: yutulması halinde akciğerlere zarar verebilir
Temasın tekrarı halinde deri kuruluğuna veya çatlamalarına neden olabilir
Buharları uykuya ve baş dönmesine neden olabilici özellikte
Geri dönüşü olmayan etkilerin gözlemlenmesi riskine sahip
H7
H11
H5
H7
H14
H14
H14
H14
H14
H14
H14
H14
H14
H14
H10
H10
H10
H10
H5
H5
H4
H4
H11
ÖRNEK
Sınıflandırma Yöntemleri
Atık İstatistikleri
Avrupa Birliği’nin 25 Kasım 2002 tarihli ve L 332 numaralı
Resmi Gazetesi ile yürürlüğe giren 2150/2002 sayılı yönetmelik
EUROSTAT (Avrupa İstatistik Ofisi)’ne yapılacak olan atık
miktarlarına ilişkin raporlama için kullanılır.
Yönetmeliğin Ek-3’ünde Avrupa Atık Listesindeki kodların
EWCStat kodlamasına uyumlaştırılması tablosu mevcuttur.
Sınıflandırma Yöntemleri
Atık İstatistikleri
NEDEN 2 FARKLI KODLAMA SİSTEMİ VAR?
EWCSTAT
Avrupa Atık Listesi
Atıkların istatistiksel
olarak
değerlendirilmesine
yönelik olarak
hazırlanmıştır.
Atıkların kontrolü ve
izlenmesi için
kullanılmaktadır.
Malzeme odaklıdır
Sektör veya kaynak
odaklıdır.
Sınıflandırma Yöntemleri
Atık İstatistikleri
Atıkların tanımlaması Avrupa Atık Listesine göre yapılır.
EUROSTAT’a bildirim yapılacağı zaman Yönetmeliği Ek-3’ünde yer alan
uyumlaştırma tablosuna göre AAL’ye göre tanımlanmış olan atık
kodlarının EWCStat’a göre çevrimi gerçekleştirilir.
Sınıflandırma Yöntemleri
Atık İstatistikleri
Avrupa Mevzuat Numarası No 3037/90
NACE Listesi
20 Aralık 2006 (RG No L 393, s. 1) tarihinde revizyona uğrayarak NACE
2 listesi oluşturuldu.
1 Ocak 2008’den itibaren yürürlükte.
Avrupa Birliği içerisinde uyumlu ve genel bir istatistik için
kullanılmakta.
Sınıflandırma Yöntemleri
Atık İstatistikleri
EWCStat
AAL
01.4 kullanılmış
kimyasal katalizörler
01.410 tehlikesiz
kullanılmış kimyasal
katalizörler
16 08 01
16 08 03
16 08 04
01.411 tehlikeli
kullanılmış kimyasal
katalizörler
16 08 02*
16 08 05*
16 08 06*
16 08 07*
Tanım
Dahil olanlar
Atık türü:
Katı ve sıvı
Kimyasal reaksiyonları
katalizörler
hızlandıran ama kendisi
reaksiyon sonunda
bozunmadan kalan maddeler
Katı katalizörler baca gazı
ve eksoz gazı
temizlenmesinde, sıvı ve
sulu katalizörler kimya ve
petrol endüstrisinde
kullanılır.
Kaynak:
Eksoz ve baca gazı
temizlenmesi, kimyasal
reaksiyonların
hızlandırılması
Tehlikeli:
Değerli metaller dışında ağır
metal, fosforik asit ve diğer
tehlikeli maddeleri
içerdikleri durumda
tehlikeli.
Dahil olmayanlar
NACE kaynağı
Bio-kimyasal
katalizörler
19.20 Rafine petrol
ürünleri imalatı
20.13 Diğer inorganik
bazik kimyasalların imalatı
20.14 Diğer temel organik
kimyasalların imalatı
45.20 Motorlu taşıtların
bakımı ve tamiri
46.77 Atık ve kırıntıların
toptan satışı
38.32 Ayıklanmış
maddelerin geri kazanımı
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddelerin Taşınması
Tehlikeli Malzemelerin karayolu ile Uluslararası Taşınması
ADR
Accord européen relatif au transport international des
marchandises dangereuses par route
Uluslararası Karayollarında Tehlikeli Maddelerin Taşınmasına Dair Avrupa
Anlaşması
Madde 2’de, Ek-A ve Ek-B’deki düzenlemelerin karşılanması halinde bazı
tehlikeli maddeler dışındaki diğer zararlı ve tehlikeli maddelerin
uluslararası taşınmasına izin verilmektedir.
Ek-A malzemelerin özellikle paketleme ve işaretlemelerini düzenler
Ek-B inşaat ekipmanları ve inşaat malzemeleri ve tehlikeli malzemelerin
taşınmasında kullanılan araçlarla ilgili düzenlemeleri içerir
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddelerin Taşınması
Sınıf 1
Sınıf 3
Patlayıcılar
Sınıf 2
Tutuşabilir sıvılar
Sınıf 4
Tutuşabilir gazlar
Tutuşamaz gazlar
Toksik gazlar
Tutuşabilir katılar
Kendiliğinden yanabilen
Suyla temasında
yanabilen gazlar
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddelerin Taşınması
Sınıf 7
Sınıf 5
Radyoaktif
Oksitleyici
Sınıf 8
Organik peroksitler
Korozif (aşındırıcı)
Sınıf 6
Toksik maddeler
Sınıf 9
Diğer tehlikeli maddeler
Bulaşıcı (enfeksiyon) maddeler
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddelerin Taşınması
Sınıfların dışında taşıma yapacak olan
araçlarda içerisindeki malzemeyi belirtilen
UN-Numarasının da ilave edilmesi gereklidir.
Sınıf 1’de yer alan malzemeler ve diğer tehlikeli maddeler için
kullanılmasına gerek yoktur.
Bu sınıflandırma listesi ADR’nin 3. bölümünde yer almaktadır. Liste
malzemeler 4 grupta yer alır:
-Net bir şekilde tanımlaması yapılmış tek tür maddeler
-Net bir şekilde tanımlaması yapılmış malzeme grubu
-Kimyasal veya doğal olarak bulunan ve belirli bir grubu temsil eden
başka şekilde tanımlanmamış maddeler
-Genel bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler
Sınıflandırma Yöntemleri
Tehlikeli Maddelerin Taşınması
Net bir şekilde tanımlaması yapılmış tek tür maddeler
• 1090 Aseton
• 1194 Etil nitrit çözeltisi
Net bir şekilde tanımlaması yapılmış malzeme grubu
• 1133 Katkı maddeleri
• 1266 Parfümeri ürünleri
• 3101 Organik peroksitler
Kimyasal veya doğal olarak bulunan ve belirli bir grubu temsil eden başka
şekilde tanımlanmamış maddeler
• 1477 Nitratlar, inorganikler
• 1987 Alkoller
Genel bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler
• 1325 Tutuşabilen katılar, organikler
• 1993 Tutuşabilen sıvılar
İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER
Detaylı ve Güncel Bilgi:
www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
Oğuzhan AKINÇ
Uzman Yrd.
0-312-207-6453
oakinc@cob.gov.tr
Arzu NURAY
Kimyager
0-312-207-5619
anuray@cob.gov.tr