Dış tğbdfı

TÜRKİYE’NİN
DIŞ TİCARET YAPISI
Elif TOPÇU
Ahmet Ercan EKMEN
1923 yılında ihracatımızda ilk dört madde;
-Yaprak Tütün (12,2 milyon dolar)
-Kuru Üzüm (6,3 milyon dolar)
-Pamuk (3,7 milyon dolar)
-Tiftik, Yün, İpek (3,4 milyon dolar)
1923 yılında en fazla ithalatı yapılan maddeler sırasıyla;
-Pamuklu Dokuma (28,9 milyon dolar)
-Şeker (6,6 milyon dolar)
-Buğday (5,1 milyon dolar)
-Yünlü Dokuma (4,9 milyon dolar)
Tablo I: 1923-1938 Yılları Arasında Dış Ticaret Değerleri (Bin $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
DIŞ
HACMİ
1923
50.790
86.872
137.662
-36.082
58,47
1924
82.435
100.462
182.897
-18.027
82,06
1925
102.700
128.953
231.653
-26.253
79,64
1926
96.437
121.411
217.848
-24.974
79,43
1927
80.749
107.752
188.501
-27.003
74,94
1928
88.278
113.710
201.988
-25.432
77,63
1929
74.827
123.558
198.385
-48.731
60,56
1930
71.380
69.540
140.920
1.840
102,65
1931
60.226
59.935
120.161
291
100,49
1932
47.972
40.718
88.690
7.254
117,82
1933
58.065
45.091
103.156
12.974
128,77
1934
73.007
68.761
141.768
4.246
106,18
1935
76.232
70.635
146.867
5.597
107,92
1936
93.670
73.619
167.289
20.051
127,24
1937
109.225
90.540
199.765
18.685
120,64
1938
115.019
118.899
233.918
-3.880
96,74
Kaynak: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
TİCARET DIŞ
TİCARET İHR/İTH
DENGESİ
Tablo II: 1939-1947 Yılları Arasında Dış Ticaret Değerleri (Bin $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
DIŞ
HACMİ
1939
99.647
92.498
192.145
7.149
107,73
1940
85.728
53.018
138.746
32.710
161,70
1941
94.678
57.550
152.228
37.128
164,51
1942
126.949
113.625
240.574
13.324
111,73
1943
197.813
156.188
354.001
41.625
126,65
1944
178.908
126.881
305.789
52.027
141,00
1945
168.407
97.051
265.458
71.356
173,52
1946
215.829
119.695
335.524
96.134
180,32
1947
223.301
244.644
467.945
-21.343
91,28
Kaynak: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
TİCARET DIŞ
TİCARET İHR/İTH
DENGESİ
Tablo III: 1948-1962 Yılları Arasında Dış Ticaret Değerleri (Bin $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
DIŞ
HACMİ
1948
196.779
275.053
471.832
-78.274
71,54
1949
247.825
290.097
537.922
-42.272
85,43
1950
263.424
285.644
549.068
-22.220
92,22
1951
314.082
402.086
716.168
-88.004
78,11
1952
362.914
555.920
918.834
-193.006
65,28
1953
396.061
532.533
928.594
-136.472
74,37
1954
334.924
478.359
813.283
-143.435
70,02
1955
313.346
497.637
810.983
-184.291
62,97
1956
304.990
407.340
712.330
-102.350
74,87
1957
345.217
397.125
742.342
-51.908
86,93
1958
247.271
315.098
562.369
-67.827
78,47
1959
353.799
469.982
823.781
-116.183
75,28
1960
320.731
467.541
788.272
-146.810
68,60
1961
346.740
507.205
853.945
-160.465
68,36
1962
381.197
619.447
1.000.644
-238.250
61,54
Kaynak: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
TİCARET DIŞ
TİCARET İHR/İTH
DENGESİ
Tablo IV: 1963-1979 Yılları Arasında Dış Ticaret Değerleri (Bin $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
DIŞ
HACMİ
1963
368.087
687.616
1.055.703
-319.529
53,53
1964
410.771
537.229
948.000
-126.458
76,46
1965
463.738
571.953
1.035.691
-108.215
81,08
1966
490.508
718.269
1.208.777
-227.761
68,29
1967
522.334
684.669
1.207.003
-162.335
76,29
1968
496.419
763.659
1.260.078
-267.240
65,01
1969
536.834
801.236
1.338.070
-264.402
67,00
1970
588.476
947.604
1.536.080
-359.128
62,10
1971
676.602
1.170.841
1.847.443
-494.239
57,79
1972
884.969
1.562.554
2.447.523
-677.585
56,64
1973
1.317.083
2.086.214
3.403.297
-769.131
63,13
1974
1.532.182
3.777.559
5.309.741
-2.245.377
40,56
1975
1.401.075
4.738.559
6.139.634
-3.337.484
29,57
1976
1.960.214
5.128.647
7.088.861
-3.168.433
38,22
1977
1.753.026
5.796.278
7.549.304
-4.043.252
30,24
1978
2.288.163
4.599.024
6.887.187
-2.310.861
49,75
1979
2.261.157
5.069.431
7.330.588
-2.808.274
44,60
Kaynak: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
TİCARET DIŞ
TİCARET İHR/İTH
DENGESİ
Tablo V: 1980-1997 Yılları Arasında Dış Ticaret Değerleri (Bin $)
YILLAR
İHRACAT
İTHALAT
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
2.910.122
4.702.934
5.745.973
5.727.833
7.133.602
7.958.008
7.456.724
10.190.047
11.622.021
11.624.693
12.959.289
13.593.539
14.719.153
15.348.075
18.105.175
21.636.474
23.224.470
26.244.707
7.909.443
8.933.365
8.842.664
9.235.001
10.756.922
11.343.375
11.104.770
14.157.805
14.335.396
15.792.143
22.302.127
21.047.045
22.870.466
29.429.207
23.270.018
35.707.516
43.624.616
48.583.149
DIŞ
TİCARET DIŞ
TİCARET İHR/İTH
HACMİ
DENGESİ
10.819.565
-4.999.321
36,79
13.636.299
-4.230.431
52,64
14.588.637
-3.096.691
64,98
14.962.834
-3.507.168
62,02
17.890.524
-3.623.320
66,32
19.301.383
-3.385.367
70,16
18.561.494
-3.648.046
67,15
24.347.852
-3.967.758
71,97
25.957.417
-2.713.375
81,07
27.416.836
-4.167.450
73,61
35.261.416
-9.342.838
58,11
34.640.584
-7.453.506
64,59
37.589.619
-8.151.313
64,36
44.777.282
-14.081.132
52,15
41.375.193
-5.164.843
77,80
57.343.990
-14.071.042
60,59
66.849.086
-20.400.146
53,24
74.827.856
-22.338.442
54,02
Kaynak: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü
Tablo VI Türkiye'nin İhracatının Başlıca Sektörlere Göre Dağılımı
(milyon dolar)
Yıllar
İhracat
Tarım
ve (%) Pay
Hayvancılık
Madencilik ve (%) Pay
Taşocak.
Sanayi
(%) Pay
1950
263,4
245
93,0
14,8
5,6
3,7
1,4
1963
368,1
292,3
79,4
10,9
3,0
64,9
17,6
1967
522,3
426,7
81,6
20,7
4,0
74,9
14,3
1972
885
607,4
68,6
35,1
4,0
242,5
27,4
1977
1753
1041
59,4
126
7,2
586
33,4
1980
2910
1672
57,4
191
6,6
1047
36,0
1985
7958
1719
21,6
244
3,1
5995
75,3
1988
11662
2341
20,1
377
3,2
8944
76,7
1989
11625
2126
18,2
413
3,6
9086
78,2
1990
12959
2347
18,1
326
2,5
10285
79,4
1991
13593
2682
19,7
286
2,1
10625
78,2
1992
14719
2203
15,0
264
1,8
12251
83,2
1993
15348
2365
15,4
238
1,6
12745
83,0
1994
18105
2457
13,6
272
1,5
15363
84,9
1995
21636
2307
10,7
405
1,9
18923
87,5
1996
23224
2659
11,5
389
1,7
20176
86,9
1997
26245
2893
11,0
424
1,6
22928
87,4
Kaynak: DİE, DTM
Tablo VII: Türkiye'nin İthalatının Ana Mal Gruplarına Göre
Dağılımı (milyon dolar)
Yıllar
İthalat
Yatırım
Malları
(%) Pay
Tüketim
Malları
(%) Pay
Hammadde ve (%) Pay
Ara Mal.
1950
285
131
46,0
59
20,6
95
33,4
1960
467
244
52,2
44
9,5
179
38,3
1972
1563
783
50,4
73
4,7
707
45,2
1977
5796
2255
38,9
178
3,1
3363
58,0
1980
7709
1581
20,0
170
2,1
6158
77,9
1985
11343
2603
22,9
905
8,0
7835
69,1
1988
14335
3989
27,8
1110
7,8
9236
64,4
1989
15792
3845
24,3
1389
8,7
10538
66,8
1990
22302
5919
26,5
2939
13,2
13444
60,3
1991
21047
6154
29,2
2829
13,4
12064
57,3
1992
22870
6866
30,0
2937
12,8
13068
57,1
1993
29430
9671
32,9
4063
13,8
15696
53,3
1994
23270
6962
29,9
2730
11,7
13596
58,4
1995
35708
10488
29,4
4414
12,4
20805
58,3
1996
43625
13443
30,8
7114
16,3
23067
52,9
1997
48585
15075
31,0
8714
17,9
24794
51,0
Kaynak: DİE, DTM
Yıllara göre dış ticaret verileri
(milyon $)
1985-2006 Dış Ticaret Verileri (milyon $)
İHRACAT
İTHALAT
DENGE
HACMİ
(%)
1985
7.958,00
11.343,40
-3.385,50
19.301,40
70,20
1986
7.456,70
11.104,80
-3.648,00
18.561,50
67,10
1987
10.190,00
14.157,80
-3.967,80
24.347,90
72,00
1988
11.662,00
14.335,40
-2.673,40
25.997,40
81,40
1989
11.624,70
15.792,10
-4.167,50
27.416,80
73,60
1990
12.959,30
22.302,80
-9.342,80
35.261,40
58,10
1991
13.593,50
21.047,00
-7.453,60
34.604,50
64,60
1992
14.714,60
22.871,10
-8.156,40
37.585,70
64,30
1993
15.345,10
29.428,40
-14.083,30
44.773,40
52,10
1994
18.105,90
23.270,00
-5.164,10
41.375,90
77,80
1995
21.637,00
35.709,00
-14.072,00
57.346,10
60,60
1996
23.224,50
43.626,60
-20.402,20
66.851,10
53,20
1997
26.261,10
48.558,70
-22.297,60
74.819,80
54,10
1998
26.974,00
45.912,40
-18.947,40
72.895,30
58,70
1999
26.587,20
40.671,30
-14.084,00
67.258,50
65,40
2000
27.774,90
54.502,80
-26.727,90
82.277,70
51,00
2001
31.334,20
41.339,10
-10.064,90
72.733,30
75,70
2002
36.059,10
51.553,80
-15.494,70
87.612,90
69,90
2003
47.252,80
69.339,70
-22.086,90
116.592,50
68,10
2004
63.167,20
97.539,80
-34.372,60
160.706,90
64,80
2005
73.476,40
116.774,20
-43.297,70
190.250,60
62,90
2006
85.142,00
137.030,00
-51.888,00
222.172,00
62,10