development theorıes

Uluslararası Ekonomi Politik:
Marksist Yaklaşımlar
Uluslararası Ekonomi Politik ve Marksizm
• Marksizmin Temel Kavramları
• Emperyalizm Teorileri
• Bağımlılık Okulu ve Dünya Sistemi
yaklaşımı
• Neo-Gramscici Yaklaşımlar
Marx’ın temel kavramları
• Üretim araçları, üretim ilişkileri, üretici güçler,
üretim tarzı
• Kapitalizm (piyasa için üretim ve ücretli emek)
• Kullanım değeri/ değişim değeri, meta, emek/
emekgücü
• Emek-değer teorisi
• Mutlak ve göreli artı değer
• Sermayenin döngüsü
• Kapitalizmin krizleri
• -eksik tüketim, kâr sıkışması, finansallaşma
Emperyalizm Teorileri
• Birinci dalga -Klasik emperyalizm teorileri (19. yy)
• İkinci dalga (1970’ler)
• Üçüncü Dalga (1990’lar sonu- )
Klasik emperyalizm teorileri
• John A. Hobson, Emperalizm (1902)
• Rosa Luxembourg: Sermaye Birikimi (1913)
• Nikolai Bukharin, Emperyalizm ve Dünya
Ekonomisi (1915)
• V.I. Lenin, Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek
Aşaması (1917)
• Karl Kautsky, Ultra-Emperyalizm (1914)
Klasik emperyalizm teorileri-II
• Hobson: eksik tüketim
• Luxemburg: eksik tüketim
• Bukharin ve Lenin: emperyalistler arası
rekabet
(tekelleşme, finans kapital, sermaye ihracı,
çokuluslu şirketler arası rekabet, büyük
güçler arası rekabet)
• Kautsky: ultra-emperyalizm
Bağımlılık Okulu
• United Nations Economic Commission for
Latin America (ECLA), Prebisch, Furtado
and Sunkel
• Andre Gunder Frank, Development of
Underdevelopment (1966)
• Immanuel Wallerstein, The Modern WorldSystem (1974)
1970’lerde emperyalizm teorileri
• Harry Magdoff, The Age of Imperialism, 1969;
Paul Sweezy and Harry Magdoff ‘The
Multinational Corporation’, Monthly Review,
1969
• Ernest Mandel, Europe versus America?,1970
• Y.Varga ‘The Problem of Inter-Imperialist
Contradictions and War’, Politico-Economic
problems of Capitalism, Moscow 1968
2000’lerde emperyalizm teorileri
• ABD emperyalizmi (Leo Panitch)
• Emperyalistler arası rekabet (Alex Callinicos)
Neo-Gramscici Yaklaşımlar
• Öncü: Robert Cox (1987) Production, Power, and World Order: Social
Forces in the Making of History
• temel kaygı: neo-realist yaklaşımları eleştirmek.
• neo-realizmin devlet-merkezli ve ahistorik yaklaşımına karşı,
Gramsci’nin hegemonya ve tarihsel blok kavramlarını kullanarak,
hegemonik ve hegemonik olmayan dünya düzenlerinin oluşumunda
tarihsel blokların rolünü vurgulayan alternatif bir yaklaşım
• Hegemonya:
• ana akım: dar anlamda devletlerin ekonomik ve askeri egemenliği
• Neo-Gramscici yaklaşım: devletlere egemen olan toplumsal güçlerce
başlatılan ve daha sonra dünya ölçeğine yayılan, kurumlarla ve maddi
kaynaklarla desteklenen belirli fikirlerin kabulünde ifadesini bulan geniş
tabanlı rıza
• Güçlü bir devletin egemenliği gerekli olabilir ama yetersiz
• Gerçeklik sadece insan etkinliğini değil, insan etkinliğini biçimlendiren
kurumsal, ahlaki ve ideolojik bağlamı da içerir
Fikirler, maddi güçler, kurumlar
Toplumsal üretim ilişkileri, devlet biçimleri, dünya düzenleri
Dünya düzenleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
liberal uluslararası ekonomi/ pax Britannica (1789-1873)
rakip emperyalizmler dönemi (1873-1945)
Pax Americana (İkinci Dünya Savaşı sonrası-1970’lerin başı)
Neoliberal küreselleşme (1970’lerden sonra)
her dönem farklı devlet biçimleri, tarihsel bloklar ve üretim
ilişkileri ile nitelenir
Pax Americana:
Toplumsal üretim ilişkileri: Fordizm (kitlesel üretim ve tüketim)
Devlet biçimi: Keynesyen refah devleti
Pax Americana’nın krizi ve küreselleşme
üretimin uluslararasılaşmasıUlusötesi yönetici sınıf: ulusötesi
şirketlerin yöneticileri ve dünya ekonomisinin işleyişini sağlayan
bir dizi uzman