dünya ve uzay - WordPress.com

DÜNYA VE UZAY
Evrenin Oluşumu

1.Görüş: Newton’un
ortaya attığı
hareketsiz ve bir
başlangıcı yoktur ve
varlığı şu anki hali gibi
sonsuza kadar devam
edecektir.

2. Görüş: Evrenin bir
başlangıcı olduğudur.
Evrenin sürekli
genişlemesi bu
görüşü
kanıtlamaktadır.
Büyük Patlama(Big Bang) Teorisi

Evren yaklaşık 15 milyar yıl önce çok büyük bir
patlama ile oluşmaya başladı. Teorinin temel fikri,
halen genişlemeye devam eden evrenin geçmişteki
belirli bir zamanda sıcak ve yoğun bir başlangıç
durumundan itibaren genişlemiş olduğudur.
Dünya’nın Oluşumu


1.Görüş: Dünya,
Güneş’ten kopan bir
madde yığınından
meydana geldi.
2.Görüş: Dünya, evren
oluştuğunda kızgın bir
gaz kütlesiydi. Evrenin
genişlemesi sırasında
dünya dıştan içe doğru
soğuyarak farklı
sıcaklıktaki katmanları
oluşturdu.
Kayaçlar


Bir ya da birden fazla
mineralin bir araya
gelmesi ile oluşan
kütleye kayaç denir.
Kayaçların farklı
renklerde olmasının
nedeni yapısındaki
minerallerdir.
KAYAÇLAR
MAGMATİK
KAYAÇLAR
TORTUL
KAYAÇLAR
BAŞKALAŞIM
KAYAÇLARI
Magmatik Kayaçlar


Yanardağdan çıkan kızgın sıvıya lav denir.
Ateş kürenin yapısında bulunan erimiş
magmanın katılaşması sonucu oluşan
kayaçlardır.
Tortul Kayaçlar

Yer yüzeyi su ve rüzgar gibi dış etkenlerle aşınıp,
taşınır. Burada oluşan tortular zamanla çukur
alanlarda birikir. Zaman geçtikçe alt tabaka
üzerinde ağırlık artar ve sıkışarak katılaşır. Bu
şekilde oluşan kayaçlara tortul kayaçlar denir.
Başkalaşım Kayaçları


Magmatik ve tortul kayaçların yüksek başınç ve
sıcaklığın etkisi ile değişikliğe uğraması sonucu
oluşan kayaçlardır.
Koyu renkli ve parlak yüzeylidir.
Kayaç Döngüsü
Madenler


Yer kabuğunu farklı
derinliklerinden
çıkarılan ve ekonomik
değeri olan
minerallere maden
denir.
Madenler yerden taş
ve toprakla karışık
olarak çıkarılır.
Bunlara maden filizi
denir.
Fosiller


Jeolojik zamanlarda
yaşamış canlıların
tortul kayaçlar içinde
taşlamış olarak
bulanan her türlü
kalıntı ve izine denir.
Kömür, doğal gaz ve
petrol gibi maddelerin
oluşmasına sebep
olur. Bu yakıtlara fosil
yakıt denir.
Fosillerin bize anlattıkları





Tortul kayaçlar içinde en genç fosiller üst
tabakalarda bulunur.
Nesilleri tükenmiş canlılar hakkında bilgi verir.
Bir bölgenin coğrafi durum ve iklim şartlarını
hakkında bilgi verir.
Yer kabuğundaki değişimler hakkında bilgi verir.
Fosilleri inceleyen bilim dalına paleontoloji,
bunları inceleyen bilim insanına paleontolog
denir.
Dünya: Bir Su Gezegeni

Dünya’nın yaklaşık
%70’ni sular
oluşturur. Fakat
Dünyadaki suların
%97’si tuzlu sudur.
İçilebilir %3 lük
kısmın yarıdan fazlası
buzullardan ibarettir.
Doğal Anıtlar

Yer kabuğunun
oluşum sürecinde
ortaya çıkan peri
bacaları, mağara,
traverten gibi yer
yüzü şekillerine doğal
anıt denir.
Yer Kabuğunu Etkileyen
Levha Hareketi


20.yy başında A.Wegener isimli bilim
adamı tüm kıtaların 2520 milyon yıl önce
tek parça olacağını öne sürdü. Bu tek parça
haline Pangea denir.
Kıta hareketleri, ateş küredeki
hareketlilikler sebep olmuştur. Bu teoriye
okyanus tabanı yayılması denir.

Bir levhanın üzerinde yalnız okyanus
bulunuyorsa okyanussal levha, yalnız
kıta bulunuyorsa kıtasal levha, hem
okyanus hem kıta bulunuyorsa
okyanussal-kıtasal levha denir.
Levha Hareketleri
Kıtasal-Kıtasal Levhaların
Yaklaşması


Bu levhaların yoğunlukları küçük olur.
Yaklaşarak çarpıştıklarında kıvrımlı sıradağlar
oluşturur.
Okyanusal-Kıtasal Levha
Yaklaşması


Daha yoğun olan okyanusal levha kıtasal levhanın altına
dalar. Bu sebeple yüzeyde çukurlar oluşturur.
Olayın meydana geldiği alan dalma-batma bölgesi denir.
Magma levha üzerindeki zayıf noktalardan çıkarak
volkanları oluşturur. Ayrıca sıkışmadan dolayı dağlar
oluşur.
Okyanusal-Okyanusal Levha
Yaklaşması


Yoğunluğu büyük olan levha küçük olanın altına
dalar. Bu sebeple derin hendekler oluşur.
Dalan levha ateş kürede erir ve magmaya karışır.
Magmada zayıf noktalardan sızarak volakn
dizinlerini oluşturur.
Levhaların Uzaklaşma
Hareketi



Ateş küredeki
konveksiyon akımından
dolayı oluşur.
Levhalar arasında çukur
oluşur ve magma
yükselerek soğur.
Soğuyan magma levha
kenarında katılaşarak
yeni okyanus tabanı
oluşturur.
Levhaların Yanal Hareketi


İki levha eşit ya da
farklı hızlarla kayarak
hareket etmesidir.
Yanal levhaların
hareketleri çok küçük
bir zamanda
gerçekleşirse
depremlere sebep
verebilir.
Volkanlar

Ateş kürede yüksek basınç sebebiyle sıkışan
magma yüzeye çıkmak için boşluklar bulur.
Bacadan geçerek kraterden dışarı fışkırır. Toz,
gaz ve lav parçaları ortaya dağılır.
Sıcaklık Farkından
Kaynaklanan Hava Olayları
Rüzgarlar:
• Yatay yönde meydan
gelen hava hareketleridir.
• Yüksek basınçtan alçak
basınca doğru hareket
eder.
• Rüzgar, hızına göre 0-12
‘ye kadar kuvvet ile ifade
edilen Beaufort ölçeği ile
değerlendirilir.
Kasırgalar ve Hortumlar

Sıcak hava
alanlarında kendi
çevresinde dönen
rüzgarların en
küçüğüne şeytan
kulesi, ortancasına
hortum, en
büyüğüne ise kasırga
denir.


Aşağıda sıcak hava
yukarıda soğuk ve
kuru hava bulunan
yüzeylerde hortum
oluşur.
Kasırgalar ise sadece
sıcak ve havanın
nemli olduğu tropikal
okyanuslarda
gerçekleşir.
Havadaki Nem



Havadaki su buharı
miktarına nem denir.
Eğer havadaki nem
gökyüzüne yakın
yerde yoğunlaşırsa
kar, dolu, yağmur
oluşur.
Eğer yere yakın
yoğunlaşırsa çiy,
kırağı ve sis oluşur.
Günlük ve Mevsimsel Sıcaklık
Değişimleri

Günlük sıcaklık
farkının sebebi
Dünya’nın kendi
ekseni etrafında
dönmesidir.

Dünya’nın kendi etrafında dönme ekseni,
Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü yörünge
düzlemine göre biraz eğiktir. Bu eğiklik dünya
üzerinde farklı mevsimlerin yaşanmasına sebep
olur.
Gök Cisimlerini Tanıyalım
Yıldızlar:
 Küresel bir şekle sahip
yıldızlar çevresine ısı ve
ışık yayarlar.
 Yıldızlar canlı değildir
ama doğar büyür ve
ölürler.
 Yıldızlar sıcak ve parlak
gaz kütleleridir.
 En sıcak yıldızlar mavi ve
ya beyaz renkte, orta
sıcaklıktakiler sarı ve en
soğuk yıldızlar kırmızı
renktedir.
Kuyruklu Yıldızlar:
 Dünya’dan
bakıldığında bir arada
bir arada duruyormuş
gibi görünen yıldız
gruplarıdır.
 Büyükayı, Küçükayı,
Orion, Çoban,
Ejderha ve Kuzey tacı
Kuyruklu Yıldızlar:
 Kuyruklu yıldız, Güneş çevresinde uzun ve
eliptik bir yörüngede dolanan donmuş halde
bulunan gaz, toz ve taş parçalarından meydana
gelir.
 Kuyruklu yıldızın kuyruk kısmı gaz ve toz
bulutlarından oluşur.
 Kuyruğun uzunluğu ve şekli zamanla değişir.
YILDIZLAR
GEZEGENLER
ISI VE IŞIK YAYARLAR.
ÜZERLERİNE GELEN IŞIĞI YANSITIR.
SICAKTIR.
SOĞUKTUR.
BOYUTLARI ÇOK BÜYÜKTÜR.
BOYUTLARI ÇOK KÜÇÜKTÜR.
YANIP SÖNEN, TİTREŞEN IŞIK NOKTALARI GİBİ
GÖZÜKÜR.
DİSK ŞEKLİNDE GÖRÜNÜRLER, YANSITTIKLARI
IŞIK SÜREKLİDİR.
GÖKYÜZÜNDEKİ KONUMLARI DEĞİŞMEZ.
KONUMLARI GECEDEN GECEYE DEĞİŞİR.
Meteor ve Göktaşı


Kuyruklu yıldızdan
kopan parçalara
meteor denir.
Atmosfere girip
yeryüzüne ulaşan
meteorlara gök taşı ve
açtıkları çukurlara
gök taşı çukuru denir.
Güneş Sistemi


Güneş sistemi, merkezde Güneş ve onun
etrafında belirli yörüngelerde hareket eden
gezegenlerin, uyduların, kuyruklu
yıldızların bulunduğu gök cisimleri
topluluğudur.
Güneş’le Dünya arasındaki 149,6 milyon
km’lik mesafeye 1 astromoni birimi denir.
Gezegenler ve Uyduları
1.Merkür



Güneşe en yakın
gezegendir.
Güneş sistemindeki
en küçük gezegendir.
Atmosferi, halkası ve
uydusu yoktur.
2.Venüs






Büyüklüğü yaklaşık
olarak Dünya ile aynıdır.
Dünya’nın İkizi olarak
adlandırılır.
Uydusu ve halkası yoktur.
Atmosferi kalın ve CO2
bakımından yoğundur.
Çoban yıldızı olarak da
bilinir.
Kendi ekseni etrafındaki
dönüşünü doğudan batıya
doğrudur.
3.Dünya




Güneş’e en yakın 3.
gezegendir.
Ekseni hafif eğiktir.
Bir uydusu vardır.
Atmosferinde oksijen,
azot gibi gazlar
bulunur.
4.Mars




Yüzeyi Dünya’nın
yüzeyine benzer.
Kırmızı gezegen
olarak bilinir.
Çoğu CO2’den oluşan
ince bir atmosferden
oluşur.
2 uydusu vardır.
5.Jüpiter




Güneş sistemindeki en
büyük gezegendir.
Etrafında toz ve taş
parçalarından meydana
gelen bir halkası vardır.
Üzerinde hiç kara parçası
bulunmaz. Yüzeyi ağırlıklı
olarak sıvı He ve H
bulunur.
63 tane uydusu bulunur.
En büyüğü Ganymede’dir.
6. Satürn




Jüpiter’den sonra
ikinci büyük
gezegendir.
Etrafında gaz, buz ve
kaya parçalarından
oluşan halkaları
bulunur.
56 uydusu bulunur.
En büyüğü Titan’dır.
Çok soğuktur.
7.Uranüs




Yörüngesinde
yuvarlanan varil gibi
dönerek ilerler.
Yüzeyi kalın bir buz
tabakasıyla kaplıdır.
Etrafında toz ve kaya
parçacıklarından
oluşan 10 halkası
vardır.
27 uyduya sahiptir.
8.Neptün




Açık yeşil renkte
görünür.
Uranüs’ün ikizidir.
2 uydusu vardır.
Atmosferi bulunur
ama halkası yoktur.
Dünya’nın Uydusu: Ay




Gezegenlerin etrafında
dolanan gök cisimlerine
uydu denir.
Kütlesi dünya’nın 1/80
kadardır.
Atmosferi yoktur. Bu
yüzden gece-gündüz
arasındaki sıcaklık farkı
yüksektir.
Dünya’nın çevresindeki
ve kendi eksenindeki
dönüşünü yaklaşık 27
günde tamamlar.
Ay’ın Evreleri
Ay ve Güneş Tutulması
Gök Ada(Galaksi)



Güneş, Dünya,
yıldızlar ve
bulutsuların
bulunduğu dev
sisteme denir.
Dünyamız Samanyolu
Galaksisi’nde
bulunur.
Galaksiler sarmal,
eliptik ve düzensiz
olablir.
Uzay Araştırmaları



Ünlü Türk gök bilimcileri: Uluğ Bey,
Kadızade Rumi ve en önemlisi Ali
Kuşcu’dur.
Uzay araştırmalarında önemli diğer bilim
adamları ise Galileo ve Kepler’dir.
Uzay araştırmalarında Hubble Uzay
Teleskobu önemli yer tutar.
Hazırlayan:Emre K.ÖZEL