Kadınlarda Düşük Cinsel İstek Bozukluğu

KADIN CİNSEL İSTEK
BOZUKLUKLARINDA TANI VE
TEDAVİ ALGORİTMASI
Dr.Özay Özdemir
Güçlükler





Sorunun tanımıyla ilgili farklılıklar
Sorun süresiyle ilgili değişkenlik.
Yaş gruplarında farklılık.
Veri toplama yoluyla ilgili farklılık.
Kadınların %50’si düşük cinsel isteğin
sıkıntı/rahatsızlık yarattığını bildiriyor (sıkıntı, tanı
koymak için gerekli).
Görülme sıklığı





Heterojen
Görülme sıklığı: %24-43 (2005).
Birincil tanısı DCİB olan kadınların %40’ında
uyarılma ve/veya orgazm bozukluğu tanısı
Eğitim düzeyi arttıkça cinsel ilgi artıyor.
Evli kadınlarda daha az sıklık
Nedenleri
Fiziksel nedenler



Yaşam dönemlerine özgü fiziksel etkenler (menstruasyon,
gebelik, emzirme, menapoz ve yaşlılık)
Fiziksel durumlar ve hastalıklar
İlaç, alkol, madde
Psikolojik nedenler (bireysel-ilişkisel, yüzeysel-derin)
Bireysel:
 Nevrotik çatışmalara bağlı korku
 Kadınlık rolüyle ilgili sorunlar
 Yaşam dönemlerine özgü ruhsal etkenler (mitler)
 Depresyon, anksiyete..
İlişkisel:
 İlişkide doyumsuzluk
 Cinsel işlev bozuklukları
 Çift/evlilik sorunları
Kadın cinsel istek
bozuklukları
TANI
Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı
algoritması 1
CİNSEL DÜŞLEMLERİ, CİNSEL ETKİNLİKTE
BULUNMA İSTEĞİ
yok, azalmış ya da [beklenenden(?)] düşük;
belirgin sıkıntı ya da ilişkide güçlüğe neden olmuş
*düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu
Yaşı ve yaşam koşulları gibi cinsel işlevselliğini etkileyen
etkenleri UNUTMA!
1.A. Yaşamboyu yaygın
Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu



Kendimi bildim bileli cinsel etkinlikte bulunma
isteğim yok.
Cinselliği hiç düşünmem, yaşamımda cinsellik
olmasa da olur.
Hiç masturbasyon yapmadım, gereksinim
duymadım.
1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?)
Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu
a)
b)
Yeni evli, cinsel bilgi ve deneyim yetersiz, ilk gece
korkusu, başarısızlık (partnerine yeterli
olamayacağı, aşağılanacağına ilişkin) korkuları..
Bir süredir evli çift, kendisinde var olan diğer bir
CİB’e (uyarılma, orgazm boz) veya cinsel ağrı boz
(vajinismus, disparoni) ikincil istek azlığı/kaybı..
1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?)
Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu
C)
d)
e)
Bir süredir evli çift, partnerinde var olan diğer bir
CİB’e (uyarılma, orgazm boz) ikincil istek
azlığı/kaybı..
Çocuk olduktan ya da çocuk yapma
düşüncesi/planı sonrası gelişen istek azlığı/kaybı..
Kendisi veya partnerinin stresli yaşam olayı
ardından gelişen istek azlığı/kaybı..
1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?)
Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu
f)
g)
Evlilik/ilişki sorunlarına ikincil/paralel gelişen istek
azlığı/kaybı..
Ayrılık, boşanma, kayıp sonrası gelişen istek
azlığı/kaybı..
1B. Edinsel yaygın
bileşik nedenlere bağlı
Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu
h)
i)
Menapozla birlikte gelişen istek azlığı/kaybı..
Gebelik, emzirme dönemlerinde istek
azlığı/kaybı..
Kadında genel tıbbi duruma bağlı düşük
cinsel istek bozukluğu.

Ağır hastalık veya ameliyatlar (örn. mastektomi,
histerektomi, ileostomi): beden algısıyla ilgili
olumsuz psikolojik etki.

Hormon dengesini bozan endokrin bozukluklar :
Oral kontraseptif kul., troid, prolaktin.

Kişinin enerjisini tüketen hastalıklar

Fiziksel ve psikolojik uyum gerektiren kronik durumlar

Çökkünlük yaratabilen ciddi hastalıklar
Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı
algoritması 3

Cinsel istekteki azalma ya da kayıp;
-madde intoksikasyonu sırasında ya da sonra ki
bir ay içinde ortaya çıkmışsa,
-etiyolojide ilaç kullanımı etkisi varsa;
*Madde kullanımına bağlı CİB, istek
bozukluğuyla giden
Madde kullanımına bağlı CİB, istek
bozukluğuyla giden

Alkol, sedatifler, anksiyolitikler ve opiyatların
kötüye kullanımı hemen hemen her zaman cinsel
isteği azaltır.
Cinsel istekte azalmaya neden olan, psikiyatride
kullanılan ilaçlar:

Antidopaminerjik ilaçlar

SSRI !!
Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı
algoritması 4

Cinsel yakınlaşma olasılığı, cinsel aktiviteden
kaçınacak kadar tiksinme, korku ya da anksiyete
uyandırıyorsa;
*Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu.
Ne zaman?
Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu.
Cinsel tiksinme,

Cinsel saldırı: Tecavüz, çocukluk çağı kötüye
kullanımı ..

Ağrı uyandıran koitus (cinsel birleşme) deneyimleri,

Cinsel dürtüler ile utanç ve suçluluk gibi zorlayıcı duygular
arasında bilinçdışı bağlantılar yaratmış olan erken gelişimsel
çatışmalar

fallik dönemdeki inhibisyon ve çözülmemiş ödipal çatışmalar,
sonucunda gelişebilir.
Ne zaman?
Cinsel tisinme (aversiyon) bozukluğu.

Cinsel yakınlaşma düşüncesi veya girişimi ile fobik
tepkiler.

Kişi “iğrenç bulma” ve “tiksinme” gibi yoğun, nahoş
duygular ifade eden sözcükleri kullanır.

Erken başlangıçlı, genellikle yaşamboyu.

Bazı olgular iki tanı için de uygun.
Örnek olgu

Vajinismus

Yaygın DCİB

Cinsel tiksinme bozukluğu (kendi ve
eşinin cinsel organına dokunmak
konusunda ciddi aversif)
Kadın cinsel istek
bozuklukları
TEDAVİ
Tedavi seçenekleri

Danışmanlık

Kısa cinsel terapi (6-10 seans):BilişselDavranışçı psikoterapi

Modifiye cinsel terapi: Psikodinamik yönelimli
cinsel terapi

Bireysel psikodinamik psikoterapiler

İlaç tedavisi

Hormon tedavisi
Tedavi seçeneğini belirlerken kullanılan
tanı dışındaki etmenler

Başvuru şekli?

Tedavi motivasyonu?

Konumu ?
Başvuru şekli ?
BŞ1. Kendi isteği ve kararıyla..
BŞ2. Partnerinin isteği ve kararıyla..
BŞ3. Aile isteği ve kararıyla..
BŞ4. Doktor sevki veya yönlendirmesiyle..
Tedavi motivasyonu ?
TM1. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın
nedenlerini anlamak ve mümkünse
değiştirmek konusunda istekli..
TM2. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın
nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı
var, değiştirmek konusunda isteksiz. (aslında
partnerinden ayrılma kararını verme
aşamasında, desteğe gereksinimi var)
TM3. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın
nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı
var, değiştirmek konusunda kararsız.(uzun
süreli bireysel psikoterapi adayı?)
Konumu?

Yaş

Medeni durum: evli/bekar.

Düzenli cinsel partner: var/yok.

Sosyokültürel düzey.

Psikolojik bilinç.