bilgi notu - WikiLeaks

BİLGİ NOTU
KONU:
TETAŞ’ın, mevzuat çerçevesinde, uzun vadeli elektrik enerjisi alım anlaşma yapma kabiliyeti
TETAŞ tarafından uzun vadeli ESA ile alım garantisi verilmesi, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun
“MADDE 27 – (1) TETAŞ, mevcut sözleşmeler kapsamında imzalanmış olan enerji alış ve satış
anlaşmalarını yürütür. Mevcut imtiyaz ve uygulama sözleşmeleri kapsamında enerji alış ve satış
anlaşmaları imzalayabilir, hükümetler arası anlaşmalar kapsamında elektrik enerjisi ithalat veya
ihracat anlaşmaları imzalayabilir” hükmü ile sınırlandırılmıştır.
Aynı maddenin 2. Bendinde “ TETAŞ, bu Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında elektrik enerjisi ve
kapasitesi alım ve satımına ilişkin ikili anlaşmalar yapar ve yürütür, organize toptan elektrik
piyasalarında faaliyette bulunabilir.” Alıma ilişkin ikili anlaşma kısa vadeli, organize elektrik piyasasında
satışı yapılabilecek anlaşma (bileteral agrement) kast edilmektedir. Ancak elektrik piyasası mevzuatının
hiçbir yerinde, kısa vadeli ikili anlaşma(bileteral agrement) ile uzun vadeli, tam tedarik kapsamında
elektrik enerjisi alım anlaşması (Power Purchase Agrement) ilişkin bir tanımlama ve kısıtlama
bulunmadığından Uzun vadeli ESA yapmasında hukuken bir engel görünmemektedir.
Diğer taraftan, yine aynı maddenin 5. Bendi “Kurul tarafından son kaynak tedarikçisi olarak
yetkilendirilen tedarikçiler, son kaynak tedarikçisi kapsamındaki müşteriler için temin ettiği elektrik
enerjisinin Kurul tarafından her yıl belirlenecek oranı kadarını, TETAŞ’tan temin etmekle yükümlüdür.”
Bununla birlikte 6. bendi “ Dağıtım şirketleri, genel aydınlatma ile teknik ve teknik olmayan
kayıplarından dolayı enerji ihtiyaçlarını TETAŞ’tan temin ederler.” İle TETAŞ elektrik satın almak
zorunda olanlar düzenlenmiştir. Bu kapsamda TETAŞ bugün itibariyle 30 Milyar kWh elektrik enerjisi
satabilmektedir.
Dolayısıyla satış tarafında bir düzenleme getirmeden ticari olarak, bu madde kapsamında TETAŞ’ın,
Yerli kömüre dayalı santral projelerini, uzun vadeli ESA’lar ile finanse edebilmesi mümkün değildir.
TETAŞ uzun vadeli satınalma garantisi; Yerli Kömüre dayalı termik santralın yatırım bedeli, piyasa
fiyatının üzerinde olacağından, mevzuatta yapılacak düzenleme ile alım ve satış ayağının genel
prensipleri belirlenmesi mümkün olabileceğini düşünmekteyim.
Tahsin Bey, size daha önce gönderdiğim bilgi notunda da belirtmiştim diğer bir önerim;
Kamu Özel Sektör Ortaklığı Modeli çerçevesinde, EÜAŞ’ın azınlık hissesine sahip olduğu, finansman
temin edebilecek şirket veya şirketler elektrik üretim şirketi olarak kurulur. Türkiye de kurulacak şirket
EPDK’dan üretim lisansı alarak Organize Elektrik Piyasasında (ikili anlaşma yolu, Gün Öncesi, Gün İçi ve
Dengeleme Güç Piyasası) faaliyet gösterecektir.
Ancak, yatırım geri dönüşümünü sağlayacak süre boyunca devlet tarafından gelir garantisi verilir. Bu
şirketin etkin, verimli ve rekabet ortamında üretim yapmasını zorlamak için gelir üst ve alt sınırı tespit
edilir, belirlenecek dönem sonunda gelir belirlenen alt tavanın altında kalırsa fonlanır, üstünde gelir
ederse fazla kısım devlet tarafından alınması metodu uygulanabilir.
Bunu yöntem, IGA/ HGA ile yapılabileceği gibi mevzatta değişikliğe gitmeden de 6446 sayılı Kanun ve
meri mevzuatımız kapsamında yapılabilir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunun EÜAŞ’ın hak ve yükümlülükleri başlıklı 26. Maddesi “(4) Bakanlığın
uygun görüşü ile EÜAŞ, yeni yapılacak üretim tesisleri için özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişiler ile
ortaklıklar kurabilir” hükmü çerçevesinde kurulacak şirkete ortak olabilir. Şirket seçimi, aranacak
şartlar, verilecek teşvikler ve özellikle gelir garantisinin süresi, dönemi vs. gibi hususlar söz konusu
Kanun kapsamında çıkarılacak yönetmelikle belirlenebilir.
Bu proje, EÜAŞ tarafından ileride Türkiye’deki ucuz maliyetli HES’lerden elde edilebilecek gelirlerle
finanse edilebilir. Ancak, anılan Kanunun 26. Maddesinin 5 bendi “Bakanlık ve Kurum, EÜAŞ’ın etkin bir
üretim kompozisyonu oluşturmasını sağlamak ve üretimden kaynaklanan bir mali yük ortaya
çıkmamasını teminen, enerji piyasasında faaliyet gösteren diğer kamu iktisadi teşebbüslerinin mali
yapılarını olumsuz etkilemeyecek şekilde, Kalkınma Bakanlığının ve Hazine Müsteşarlığının da
görüşlerini almak suretiyle her türlü önlemi almakla yetkili ve yükümlüdür.” çerçevesinde
Bakanlığımızca, Kalkınma Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığın uygun görüşlerinin alınarak çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenebilir.
Bu metod elektrik piyasasına olumsuz bir etki yapmayacak, diğer yatırım modellerinin dezavantajlarını
bertaraf edebilecek, rekabet ortamında faaliyet göstereceğinden teknolojik gelişmelere ayak
uyduracak, piyasada oluşan fiyatlara herhangi bir etki yaratmayacaktır.
Dünyada çok yaygın olmamakla beraber gelişmiş elektrik piyasalarda özellikle Avrupa’da uygulanan
Gelir Garantisi Yatırım modeli; yabancı yatırım şirketlere, finansörlere, bankalara iyi bir şekilde izah
edilerek ve onlardan gelebilecek öneriler doğrultusunda geliştirilerek uygulanabilir. Bu model, özellikle
Otoyol, Havaalanı ve Türkiye’de yapımı devam eden şehir hastaneleri projelerinde uygulanan sistemin
benzeridir.
Arz Ederim.
M. Feridun ALAK