Uluslararası Göç İstatistiklerine ilişkin Birleşmiş Milletler Tavsiye
advertisement
KORUMA GÜNDEMİ KORUMA GÜNDEMİ ÜÇÜNCÜ BASKI Ekim 2003 İÇİNDEKİLER Yüksek Komiser tarafından hazırlanan Önsöz Genel Koruma Gündemi Giriş Taraf Devletler Beyannamesi Eylem Programı HEDEF 1 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün uygulanmasının desteklenmesi HEDEF 2 Geniş göç hareketleri içinde mültecilerin korunması HEDEF 3 Yük ve sorumluluğun daha eşit bir şekilde paylaşılması ve mültecilerin kabulü ile korunması için gerekli olan kapasitenin oluşturulması HEDEF 4 Güvenlikle ilgili kaygıların daha etkin bir şekilde ele alınması HEDEF 5 Kalıcı çözümlere yönelik arayışın iki misline çıkarılması HEDEF 6 Kadın ve çocuk mültecilerin koruma gereksinimlerinin karşılanması Belgelerin Listesi Uluslararası Korumaya dair Genel Kararlar, Sayı 92 (LIII) - 2002 Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararı A/RES/57/187 Konu Dizini Fotoğraflar BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİLER YÜKSEK KOMİSERİ TARAFINDAN HAZIRLANAN ÖNSÖZ Devletleri ve diğer ortakları mülteci koruması konusunda daha geniş çerçevede bir diyaloga dahil etmek üzere Ofisim 2000 yılının sonlarında Uluslararası Korumaya dair Küresel İstişareler başlatmıştır. İstişareler, mevcut uluslar arası koruma rejimini yeniden canlandırırken, yeni sorunlara cevap verme esnekliğini kazandırmaktır. Görüşmeler sonucunda ortaya çıkan Koruma Gündemi BMMYK Yürütme Komitesi tarafından desteklenmiş ve 2002 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nca memnuniyetle karşılanmıştır. Ocak 2001’de Yüksek Komiserlik görevine getirildiğimden bu yana, her geçen gün sürgünde sağlanan korumanın yetersiz olduğu konusunda daha fazla ikna oluyorum. Mülteciler hem korumaya hem de çözümlere ihtiyaç duyuyor. Koruma Gündemi’nde, mültecilere insana yakışır biçimde yeni bir hayata başlama imkanı sağlamak ve uluslararası koruma ihtiyaçlarını çözüme kavuşturmak amacıyla her iki konu da ele alınmaktadır. Günümüzdeki mültecilik durumları ulusalararası topluluğu, daha önce görülmemiş biçimde, mülteciler için küresel yönetişim yapısını iyileştirmeye zorlamaktadır. Koruma Gündemi, ileriye yönelik gerçekçi ve zorlu bir yol sunmaktadır. Gerçekçidir, çünkü Küresel İstişareler ile beslenen geniş ve katılımcı diyalogdan çıkartılan korumaya dair güçlüklere dair ortak bir anlayışı yansıtır. Zorludur, zira, mülteci korumasının iyileştirilmesinin çok taraflı işbirliğinin geliştirilmesi ve mevcut koruma eksiklerini hedefleyen yeni ve pratik düzenlemelerin uygulanmasına dair ortak bir taahhüdü gerektirdiğini dikkate almaktadır. Mevcut koruma rejimini desteklemek ve mültecilerin gerek hukuki gerekse fiziksel anlamda korunmalarını arttırmak için yeni yaklaşımlara ve gereçlere ihtiyaç duymaktayız. Cenevre’de Aralık 2001’de gerçekleşen Bakanlar Toplantısı’nda kabul edilen Taraf Devletler Beyannamesi’nde ve Koruma Gündemi’nde dile getirildiği gibi, 1951 Mülteci Sözleşmesi, uluslararası mülteci koruma rejiminin temel taşıdır, ancak tek başına yeterli değildir. Bu nedenle, Koruma Gündemi Sözleşme’nin üzerine inşa edilmiştir. Ben bunu “Sözleşme Plus” yaklaşımı olarak isimlendiriyorum. “Plus”, Kuzey ve Güney ülkelerinin mülteciler için kalıcı çözümler üretebilmek amacıyla birlikte çalışmaları sayesinde yük paylaşımının iyileştirilmesinin temin edilmesine dair özel anlaşmaların veya çok taraflı düzenlemelerin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Toplu çıkışları ele alacak kapsamlı eylem planları ve menşe, transit ve olası hedef ülkelerin sorumluluklarının daha iyi bir şekilde tanımlanacağı “ikincil hareketlere” ilişkin anlaşmalar bu kapsamda yer almaktadır. Ayrıca, mültecilerin menşe bölgelerde gelişime yönelik yardım almalarını ve mültecilerin yeniden yerleştirilmelerine dair çok taraflı taahhütleri içeren anlaşmalar da buna dahildir. BMMYK Yürütme Komitesi’nin Koruma Gündemi’nin geniş kitlelere dağıtımını ve yürütülmesinde ortakların aktif katılımını sağlamak amacıyla talepte bulunması üzerine bu yayım ortaya çıkmıştır. Gelecek yıllarda Koruma Gündemi’nin uygulanmasının takibi için BMMYK, devletler, hükümetler arası ve hükümet dışı kuruluşlar, gelişmeye yönelik ortaklar ve mülteciler ile güçlü işbirliğinin devamını umut etmektedir. Ruud Lubbers KORUMA GÜNDEMİ GENEL Hükümetler, hükümetler arası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları (STK’lar), mülteci uzmanları ve BMMYK ile 18 ay süren ve Uluslar arası Korumaya dair Küresel İstişareler olarak bilinen görüşmelerin ardından, BMMYK ve Devletler ortak bir Koruma Gündemi kabul etmişlerdir. Gündem, dünya çapında mültecilere ve sığınmacılara yönelik korumanın geliştirilmesine dair zorlu olmasına rağmen pratik bir eylem programıdır. Sadece BMMYK tarafından değil, hükümetler, STKlar ve diğer ortaklarca da somut eylemlere yönelik bir rehber görevi görmesi hedeflenmektedir. Henüz hukuken bağlayıcı bir belge olmamasına rağmen, Gündem, mülteci koruması konusunda üzerinde anlaşmaya varılan hedeflere erişmek için ne gibi adımlar atılması gerektiğine dair geniş bir oybirliğini yansıttığı için önemli bir siyasi ağırlığa sahiptir. Gündem, mültecilerin günümüzde karşı karşıya kaldığı koruma sorunlarının tümüne cevap vermemektedir, öte yandan, çok taraflı taahhüt ve işbirliğinden faydalanacak konu ve eylemlere odaklanmıştır. Birtakım politika istikametlerini teyit etmenin ve BMMYK’nin operasyonel planlarına rehberlik etmenin yanı sıra, Gündem, hükümetlere ve ortak kuruluşlara, uluslar arası koruma rejiminin desteklenmesi ve güçlendirilmesi konusunda üzerlerine düşeni yapma çağrısında bulunmaktadır. Gündem iki kısımdan oluşmaktadır: Taraf Devletlerin Beyannamesi ve bir Eylem Planı. Beyanname, Aralık 2001 tarihinde Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair 1951 Sözleşmesi ve/ya 1967 Protokolü’ne Taraf Devletlerin Bakanlar Toplantısı sonunda kabul edilmiştir. Beyannamenin kabulü ile Taraf Devlerler, 1951 Sözleşmesi’nin geçerliliğini yeniden teyit etmiş ve antlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme ve Sözleşme ve 1967 Protokolü’nde yer alan değer ve ilkeleri destekleme sözü vermişlerdir. KORUMA GÜNDEMİ I. GİRİŞ Devletlerin ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (BMMYK) mültecilerin korunması konusunda karşı karşıya kaldığı sayısız zorluk ve Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesinin 50. yıldönümü dolayısıyla, BMMYK, Aralık 2000’de Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareleri başlattı. Amaç 1951 Sözleşmesinin çerçevesi üzerinde düşünülmesini, çerçeveyi güçlendirmek için harekete geçilmesini ve Devletlerin zorlukları diyalog ve işbirliği içinde ele almasını sağlamaktı. 1 Koruma Gündemi bu istişare sürecinin sonucudur. Mültecilerin olduğu kadar Devletlerin, devletlerarası örgütlerin ve sivil toplum kuruluşlarının (STK) da bu konudaki kaygı ve tavsiyelerini yansıtmaktadır. Gündem, sığınmacı ve mültecilere sunulan uluslararası korumanın güçlendirilmesi ve 1951 Sözleşmesi ile 1967 Protokolünün daha iyi uygulanmasını sağlama amacını güden tavsiyeler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Tavsiye edilen faaliyetlerin kaynağı, 12-13 Aralık 2001’de Sözleşmenin 50. yıldönümünü anmak üzere İsviçre ve BMMYK tarafından ortaklaşa düzenlenen Taraf Devletlerin Bakanlar Toplantısında, 1951 Sözleşmesine ve/veya onun 1967 tarihli Protokolüne Taraf olan Devletler tarafından oybirliğiyle kabul edilen Beyannamedir. 2 Bu Beyannamede 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün kalıcı önemi tanınmakta, ortaya koydukları değer ve ilkelere sahip çıkılacağına dair verilen siyasi taahhüt tekrarlanmakta ve uygulamayı güçlendirme konusunda Devletlere çağrıda bulunulmaktadır. Beyanname aynı zamanda Taraf Devletler ile BMMYK arasında, BMMYK’nin bu araçların uygulanmasını denetleme görevini kolaylaştırıcı, daha yakın bir işbirliği kurulmasına duyulan ihtiyacı ortaya koymaktadır. 3 Beyannamenin dayanak noktası, üzerinde mutabakata varılan temel ilkeler çerçevesinde uluslararası işbirliğinin daha da güçlendirilmesidir. BMMYK’nin Devletler, STK’lar ve diğer koruyucu ortaklar ile birlikte üstleneceği, gelecek yılları da içeren, korumayı artırıcı eylemlerine yol gösteren Koruma Gündemi, bu Beyanname ile bir çerçeveye kavuşmaktadır. 4 II. TARAF DEVLETLER BEYANNAMESİ 1 Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler hakkında daha geniş bilgi için BMMYK’nin websitesindeki ‘Global Consultations’ sayfasına bakınız: www.unhcr.ch. 2 Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesine ve/ya 1967 Protokolüne Taraf olan Devletlerin Bakanlar Toplantısı raporunu (HCR/MMSP/2001/10) BMMYK’nin websitesindeki ‘Global Consultations’ sayfasında bulabilirsiniz: www.unhcr.ch. 3 Mültecilerin Statüsü Hakkındaki 1951 Sözleşmesine ve/ya 1967 Protokolüne Taraf olan Devletlerin Beyannamesini (HCR/MMSP/2001/09) BMMYK’nin websitesindeki ‘Global Consultations’ sayfasında bulabilirsiniz: www.unhcr.ch. 4 Koruma Gündemi, içinde barındırdığı eylemler ile, kurul içinde önemli miktarda destek toplayan bir sürecin sonucudur. Hedef ve amaçları ifade etmekte, mültecilerin uluslararası alanda korunmasını destekleyen eylemleri listelemektedir. Bu çerçevenin geleceğe dönük uygulanmasında bazı durumlarda ek müzakerelere gerek duyulacak ve kaynak bulunması ve tüm ilgili tarafların taahhüdü gerekecektir. Taraf Devletler Beyannamesi, mültecilerin korunması konusunda, geniş kapsamlı uluslararası çerçeve içinde 1951 Sözleşmesi ve onun 1967 tarihli Protokolünün önemine dair anlayışları ortaya koymaktadır. Koruma Gündemi ile birlikte bu Beyanname, hedeflerin, amaçların ve bunları gerçekleştirmek için gereken faaliyetlerin bir çerçevesini oluşturmaktadır. Gündemin ayrılmaz bir bütünüdür. Aşağıdaki paragraflar, kabul edilen asıl metinde olduğu gibi numaralandırılmıştır. Giriş Bizler, Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesine ve/ya onun 1967 tarihli Protokolüne Taraf olan Devletler olarak, İsviçre Hükümeti ile Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (BMMYK) daveti üzerine 12 - 13 Aralık 2001 tarihinde Cenevre’de gerçekleşen ilk Taraf Devletler toplantısında bir araya geldik, 1. 2001 yılının Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesinin 50. Yıldönümü olduğunu dikkate alarak, 2. 1967 Protokolüyle değişikliğe uğradığı haliyle kapsamına giren kişilerin insan hakları dahil olmak üzere hakları ve asgari muamele standartlarını ortaya koyan 1951 sözleşmesinin, mültecilere sağlanan korumanın birincil aracı olarak devam eden önemini göz önünde bulundurarak, 3. Afrika’daki Mülteci Sorunun Özel Boyutlarını da ele alan 1969 Afrika Birliği Örgütü (OAU) Sözleşmesi ve 1984 Cartagena Deklarasyonu dahil olmak üzere bölgesel mültecileri koruma araçlarının; diğer insan hakları araçlarının; 1999 Tampere Avrupa Konseyi Kararlarından itibaren gelişen ortak Avrupa iltica sisteminin; Birleşmiş Milletler Topluluğu ve İlgili Komşu Devletlerdeki Mültecilerin, Yerinden Edilmiş Kişilerin, Diğer İstekdışı Yerinden Edilme Şekillerinin ve Ülkesine Geri Dönenlerin Sorunlarına Dair Bölgesel 1996 Konferansı Eylem Programının önemini göz önünde bulundurarak, 4. Özünde, uygulaması uluslararası örfi hukuka dayanan non-refulman ilkesini barındıran bu uluslararası hak ve ilkeler rejiminin, konu için devam eden önemi ve esnekliğini kabul ederek, 5. Mültecileri barındıran ülkelerin oynadığı olumlu ve yapıcı rolü takdir ederek; özellikle de gelişmekte olan ülkeler ya da geçiş ekonomisine sahip ülkelerin aynı zamanda üstlendikleri ağır yükün bilincinde olarak; zamanında ve güvenli çözümlerin eksikliğinde çoğu mülteci krizinin uzun süreli olabildiğinin farkında olarak, 6. Silahlı çatışmalar, süregelen insan hakları ve uluslararası savaş hukuku ihlalleri; bugünkü yerinden edilme şekilleri, karma nüfus akışları, yüksek sayıda mülteci ve sığınmacı konuk etmenin ve barındırmanın yüksek maliyeti, bununla ilgili insan ticaretinin ve insan kaçakçılığının artması; uluslararası korumaya gerek duyulmayan ya da bu hakka sahip olmayan kişilerin koruma kapsamından hariç tutulması ve iadesi gibi iltica sistemlerinin suiistimalinin engellenmesi ile ilgili sorunlar ve uzun süredir devam eden mülteci sorunlarının çözümsüzlüğü dahil olmak üzere, mültecilere koruma sağlanan bu değişken ortamın karmaşık özelliklerini göz önünde bulundurarak, 7. 1967 Protokolüyle değişime uğrayan 1951 Sözleşmesinin uluslararası mülteci koruma rejiminde merkezi bir yere sahip olduğunu yeniden vurgulayarak; bu rejimin, 1951 Sözleşmesi ile onun Protokolünü güçlendirmek ve tamamlamak üzere uygun bir şekilde daha da geliştirilmesi gerektiğine duyulan inancı dile getirerek, 8. Devletlerin mültecileri koruma altına alma sorumluluğuna duydukları saygının, uluslararası topluluğun tüm üyelerini kapsayan uluslararası bir dayanışma ile güçlendiğini; mülteciler için sağlanan koruma rejiminin, dayanışma ruhu içinde, Devletler arası etkin sorumluluk ve yük paylaşımı ile ve bu amaca adanmış uluslararası işbirliği sayesinde geliştirilebileceğini vurgulayarak, İşleyiş ile ilgili maddeler 1. 1951 Sözleşmesi ve/veya onun 1967 tarihli Protokolü uyarınca yükümlülüklerimizi tamamen ve etkin bir şekilde, bu belgelerin hedef ve amaçları doğrultusunda yerine getirme yönündeki taahhüdümüzü tekrar bildiriyoruz; 2. Mülteci sorununun toplumsal ve insani özelliğinin bilincinde olarak, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 14. Maddesiyle uyum içinde olan, mültecilerin hak ve özgürlüklerine saygı duyulmasını, mültecilerin içinde yer aldıkları ciddi durumu çözmek için uluslararası işbirliğine gerek duyulduğunu vurgulayan, mülteci hareketlerinin nedenlerine değinen, diğerlerine ilaveten, barış, istikrar ve diyalog sayesinde bunun devletler arasında bir sorun olmasını önlemek üzere eylemde bulunulmasını gerektiren bu belgelerde yer alan değer ve ilkeleri koruyacağımıza dair devam eden taahhüdümüzü yineliyoruz; 3. Henüz 1951 Sözleşmesi ve/ya onun 1964 tarihli Protokolüne katılmayan ancak cömertçe fazla sayıda mülteciyi barındırmaya devam eden iltica ülkeleri olduğunu da unutmayarak, bu belgelere bağlılığın evrenselleşmesini sağlamanın önemini kabul ediyoruz; 4. Henüz 1951 Sözleşmesi ve/veya onun 1964 tarihli Protokolüne katılmayan tüm Devletleri mümkün olduğunca çekincesiz olarak bu belgelere taraf olmaya davet ediyoruz; 5. Aynı zamanda, coğrafi çekince koyan Taraf Devletleri coğrafi çekinceyi kaldırmayı düşünmeye davet ediyoruz; 6. İlticanın kuvvetlendirilmesi ve korumanın daha etkin hale gelmesi amacıyla, kadın, çocuk ve yaşlılar gibi hassas durumdaki grup ve bireylere özel özen göstererek, ulusal mülteci mevzuatı, mülteci statüsünün belirlenmesine dair ilgili prosedürler ile sığınmacı ve mültecilere muamele prosedürlerinin bütünüyle kabulü yolu ile, uluslararası standartlara uyan tüm Devletlere önlemler almaya devam etmeleri çağrısında bulunuyoruz; 7. Devletlere, diğerlerine ilaveten, 1951 Sözleşmesinin 1F ve 33 (2) Maddelerini, yeni tehdit ve zorluklar ışığında, dikkatle uygulama yolu ile iltica kurumunun bütünlüğünü sağlamaya dair çabalarına devam etmeleri çağrısında bulunuyoruz; 8. BMMYK’nin, mültecilere uluslararası koruma sağlanması ve kalıcı çözümler üretilmesi konusundaki yetkisi ile çok taraflı bir kurum olarak vazgeçilmez önemini tekrar bildiriyor ve Taraf Devletler olarak, çalışma alanında BMMYK ile işbirliği yapma yükümlülüğümüzü hatırlatıyoruz; 9. Tüm Devletlere, 1951 Sözleşmesinin ve/ya 1967 Protokolünün daha güçlü bir şekilde uygulanması için takip edilmesi gereken yolları belirlemeleri ve Taraf Devletler ile BMMYK arasında yakın işbirliği çerçevesinde BMMYK’nin bu belgelerin hükümlerinin uygulanışını denetleme görevinde BMMYK’ye yardımcı olmaları için çağrıda bulunuyoruz; 10. Tüm Devletlere, Yüksek Komiserliğin yetkisi kapsamındaki kişilerin ihtiyaçlarının bir an önce karşılanması amacıyla, BMMYK tarafından yapılacak finansman temini duyurularına, derhal, önceden bildirilebilir ve yeterli bir cevap vermeleri çağrısında bulunuyoruz; 11. Sığınmacı ve mültecilerin uygun şekilde kabulü, danışmanlık ve bakım hizmetlerini iyi bir şekilde almaları; mültecilerin bütünüyle yararına olacak kalıcı çözümler bulunması; özellikle savunma yoluyla, ırkçılığa, yabancı düşmanlığına ve benzer hoşgörüsüzlüklere karşı mücadelede halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve mülteciler için kamuoyunun desteğini sağlama yolu ile Devletlere ve BMMYK’ye uluslararası mülteci koruması rejiminin bütünlüğünü korumasına yardımcı olunması açısından pek çok sivil toplum örgütünün değerli katkılarını onaylıyoruz; 12. Uluslararası dayanışma ve yük paylaşımı çerçevesinde, özellikle büyük ölçekli mülteci akını ya da uzun süreli mülteci krizi yaşanan gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomisine sahip ülkelerde kapasite oluşturma amacıyla öncelikle bölgesel ve uluslararası seviyede kapsamlı stratejiler üretmek; mültecilerin daha güvenli ve iyi yaşama koşullarına sahip olması, sorunlarının zamanında çözüme kavuşması amacıyla müdahale mekanizmalarını güçlendirmek yolu ile kendimizi mültecilerin daha iyi korunmasını sağlamaya adıyoruz; 13. Mülteci krizinden kaçınmanın en iyi yolunun bu krizin önlenmesi olduğunu, uluslararası korumanın en önemli hedefinin mülteciler için, nonrefulman ilkesine uygun olarak, kalıcı bir çözüm bulunması olduğunu kabul ediyor; mültecilerin güvenliği ve haysiyeti açısından gönüllü geri dönüşün mülteciler için tercih edilen çözüm olduğunu göz önünde bulundurarak, öncelikle gönüllü geri dönüş olmak üzere, uygun ve gerçekleştirilebilir ise yerel bütünleşme ve yerleştirme gibi çözümleri kolaylaştırmaya devam eden Devletleri takdir ediyoruz; 14. İsviçre Devleti ve vatandaşlarına, Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesine ve/veya 1967 Protokolüne Taraf olan Devletlerin Bakanlar Toplantısına yaptıkları cömert ev sahipliği nedeniyle minnettarlığımızı belirtiriz. III. EYLEM PROGRAMI Taraf Devletler Beyannamesini takiben, uygulandığı taktirde birkaç yıllık bir süre içinde mülteci korunmasını ileriye dönük olarak iyileştirmesi beklenen bir Eylem Programı önerilmiştir. Eylem Programının altı hedefi vardır: 1. 1957 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün uygulanmasının güçlendirilmesi; 2. Geniş göç hareketleri içinde mültecilerin korunması; 3. Yük ve sorumlulukların daha adil biçimde paylaştırılması ve mülteci kabulü ve korunması için kapasite geliştirilmesi; 4. Güvenlikle ilgili endişelerin daha etkin olarak ele alınması; 5. Kalıcı çözüm arayışlarının artırılması; 6. Mülteci kadın ve mülteci çocukların korunma ihtiyacının karşılanması. Programın hedefleri birbiriyle ilişkili olup kesişen temalar bulunmaktadır. Bunların arasında, sorumluluk ve yük paylaşımı ile rejimin bir bütün olarak toplumsal cinsiyet ve yaşa duyarlı bir şekilde uygulanması yer almaktadır. Mülteci kadın ve çocuklarla ilgili faaliyetlerin tavsiye edilen şekilde takip edilmesi konusuna özellikle 6. Hedefte değinilmiş olmakla birlikte, bu konu tüm Eylem Programına yayılmış haldedir. 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün uygulanmasının desteklenmesi 1951 Sözleşmesi ve onun 1967 tarihli Protokolünün uygulanması, uluslararası mülteci korunmasının temeli olup, güçlendirilmelidir. İlk etapta, Taraf Devletlerin dayanağı daha dengeli olarak ve tüm coğrafi bölgeleri kapsayacak şekilde genişletilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda mülteci statüsünün belirlenmesi ile ilgili yaklaşımların uyumlaştırılması ve tamamlayıcı koruma türlerinin kullanılması gerekmektedir. Mülteci hareketlerinin kaynağındaki nedenlerle ilgili kararlı müdahaleler, toplu sığınma krizine karşı daha etkin ve tahmin edilebilir müdahaleler, kabul politikalarının iyileştirilmesi ve genel olarak mülteci korumasına daha iyi olanak sağlayan bir çevre, mültecilerin korunması rejiminin daha iyi uygulanmasına katkıda bulunacaktır. 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün uygulanışının daha sıkı bir şekilde denetlenmesi için gereken önlemler alınmalıdır. Aynı zamanda, bölgesel mülteci belgeleri ve kilit öneme sahip insan hakları belgelerine taraf olma ve bu belgeleri uygulama ile mültecilerin daha iyi korunması sağlanabilecektir. Bu genel hedef kapsamında belirlenmiş 12 hedef ve amacın gerçekleştirilmesi için yapılacak olan faaliyetler bulunmaktadır: 1. 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün Evrensel Kabulü ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ BMMYK, 1951 Sözleşmesi/1967 Protokolünün kabulünde ya da bu belgeleri uygularken Devletlerin yaşadıkları sorunlar konusunda, Devletlere yardımcı olmak üzere bu sorunların nasıl aşılacağını da dikkate alarak, bir inceleme yapacaktır. Taraf Devletler, BMMYK’nin, 1951 Sözleşmesi/1967 Protokolüne evrensel katılımı amaçlayan ve devam etmekte olan kabul kampanyasına aktif katkıda bulunacaklardır. Taraf Devletler ve bölgesel örgütler, ikili sözleşmelerinde ve çok taraflı forumlarda kabulü destekleyecekler ve bu tür girişimleri konusunda BMMYK’yi bilgilendireceklerdir. Taraf Devletler, kabul esnasında öne sürdükleri çekinceleri geri çekme konusuna olumlu yaklaşacak ve uygun görüldüğü hallerde coğrafi çekinceyi kaldırmak için çalışacaklardır. Henüz 1951 Sözleşmesinin temel ilkelerini ulusal mevzuatlarına dahil etmeyen Taraf Devletler, ulusal hukuk sistemine göre gerekli olması halinde, bu ilkeleri ulusal mevzuatlarına dahil edeceklerdir. 2. Münferit iltica prosedürlerinin iyileştirilmesi ¾ Devletler, BMMYK’nin Yürütme Kurulu aracılığıyla, önerilen iltica prosedürleri çerçevesine dair eski Yürütme Komitesi kılavuzlarını, ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ Devletlerin uygulamalarında uyumlaştırma sağlayacağını da dikkate alarak, güncelleştirmeyi mütalaa edeceklerdir. 5 Devletler, iltica prosedürlerine erişimi sağlayacak, iltica sistemlerinin; uluslararası korumaya ihtiyaç duymayanların geri dönüşü ve geri kabulüne dair kararlar da dahil olmak üzere, hızlı, uygulanabilir sonuçları olan, etkili ve adil bir karar alma mekanizmasına sahip olduklarından emin olacaktır. Geri dönüş, iltica prosedürlerinin kötüye kullanılmasına karşı ve iltica sistemlerinin bütünlüğünü korumak açısından önemlidir. 6 Henüz iltica konusunda mevzuata sahip olmayan ya da prosedür oluşturmamış Devletler, BMMYK’nin yardımı ve Yürütme Komitesinin kılavuzluğu ile bu mevzuatı ya da prosedürleri oluşturacaktır. Yerleşik iltica prosedürleri bulunan Devletler, uluslararası işbirliğinin somut hali olarak, gerektiğinde maddi ve teknik destek dahil olmak üzere, bu girişimleri en iyi destekleme yolunu düşüneceklerdir. 7 Devletler, gerektiği durumlarda, aile birliği ilkesine gereken ağırlığı vererek ve Çocuk Hakları Sözleşmesi, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına dair Sözleşme ve ilgili BMMYK Kılavuz İlkelerini göz önünde bulundurarak, iltica prosedürlerinde, toplumsal cinsiyet ve yaşa özel tedbirler alacak ya da mevcut tedbirleri geliştireceklerdir; işkence mağdurları ve engelliler gibi özellikle hassas durumdaki kişiler de gerekli tedbirlerden yararlanabilmelidir. 8 Devletler ve BMMYK, kadın ve çocuk sığınmacılar tarafından yapılan başvurularda, cinsiyet ve yaşla ilgili özel boyutları bulunan zulüm çeşitleri dahil olmak üzere, cinsiyet ve yaşa özel durumların, uygun bir şekilde ve hassasiyetle ele alınmasını sağlamak üzere çalışacaklardır. Devletler ve BMMYK, tercihen Yürütme Komitesinde, refakatsiz çocuk sığınmacılar ya da ailesinden ayrı düşmüş çocuk sığınmacıların mülteci statüsüne yönelik artan başvurularından doğan zorluklarla daha iyi başa çıkabilmek için yollar bulmak üzere istişarelerde bulunacaklardır. BMMYK, mülteci statüsü belirleme işlemine dair yetki alanının niteliğini ve tutarlılığını küresel olarak artırabilmek amacıyla daha fazla kaynak tahsis ederken, aynı zamanda yoğunlaştırılmış eğitim faaliyetlerinde ve kurum içi kapasite geliştirme çalışmalarında bulunacaktır. 3. 1951 Sözleşmesinin kapsamına dahil olmayan ancak uluslararası korumaya ihtiyaç duyanlar için tamamlayıcı koruma çeşitlerinin sağlanması ¾ Yürütme Komitesi, yetki alanı çerçevesinde, tamamlayıcı koruma çeşitlerinin üzerine inşa edileceği genel ilkelere, bu korumadan yararlanacak kişilere ve bu korumanın 1951 Sözleşmesi ile diğer ilgili 5 Mülteci statüsü ya da iltica başvurularının açıkça dayanaksız veya suiistimal edilebilir olması sorunu konusunda Bkz. Mülteci Statüsünün Belirlenmesi (A/AC.96/549, paragraf 53.6) hakkında Karar No. 8 (XXVIII) 1977; Karar No. 30 (XXXIV) 1983 (A/AC.96/631, paragraf 97.2). 6 Bkz. Hedef 2, amaç 7. 7 Bkz. Hedef 3, amaç 2. 8 BMMYK’nin Toplumsal Cinsiyete Dayalı Zulüm Kılavuz İlkeleri (HCR/GIP/02/01, Mayıs 2002), BMMYK’nin Mülteci Kadınların Korunmasına dair Kılavuz İlkeleri (Cenevre, 1991), BMMYK’nin Mülteci Kadınlara Yönelik Cinsel Şiddet: Önleme ve Müdahale Kılavuz İlkeleri (Cenevre, 1995 – revize edilmekte) ve BMMYK’nin Mülteci Çocuklar: Koruma ve Bakım Kılavuz İlkeleri (1994). Aynı zamanda Bkz. Hedef 4, amaç 4. uluslararası ve bölgesel belgelerle uyumlu olacağına dair kılavuzları içeren bir Karar üzerine çalışacaktır. ¾ Devletler, öncelikle 1951 Sözleşmesinde yer alan mülteci statüsü ile ilgili esasların incelenmesinin ardından, gerekli olduğu ve uygun görüldüğü durumlarda, tamamlayıcı koruma çeşitlerinin sağlanması ile ilgili olası esasların incelenmesi için tek bir prosedür oluşturmanın yararını gözden geçireceklerdir. 4. Terör eylemlerinden suçlu olanlar dahil, uluslararası mülteci korunması hakkına sahip olmayanların mülteci statüsü dışında bırakılması Devletler, terörle mücadelenin öncelikle ceza hukukunun infazı ile ilgili olduğunu, ancak iltica kanalının kötüye kullanımının da önlenmesinin gerekli olduğunu göz önünde tutarak, Sözleşmenin mülteci statüsü dışında bırakma maddelerini uygulamak amacıyla uygun yasal önlemler dahil bazı tedbirler alacaktır. Bu tedbirlerin içine, Sözleşmenin mülteci statüsü dışında bırakma maddesinin ulusal mevzuata dahil edilmesi, göçmenlik/iltica yetkilileri ile kanun uygulayıcı organlar ve uygun görüldüğü durumlarda BMMYK arasındaki işbirliğinin ve bilgi paylaşımının artırılması; iltica başvurusunda bulunanın 1951 Sözleşmesinin 1 F Maddesi kapsamına girdiğine dair şüphe bulunması durumunda, iltica başvurusunun öncelikli işlemlerinin uzman personel tarafından yapılması girebilir. 9 ¾ Devletler, mülteci statüsü dışında bırakma maddelerini, mülteci statüsü dışında bırakma işlemlerine tabi tutulan bireylerin aile üyeleri tarafından mülteci statüsü elde etmek için yapılan dayanaklı başvuru talebine önyargı ile yaklaşmadan uygulayacaktır. ¾ BMMYK, Mülteci Statüsü Dışında Bırakma Kılavuz İlkelerini (1996) revizyona tabi tutacaktır. ¾ 5. 1951 Sözleşmesi ve denetiminde yakın işbirliği 1967 Protokolünün uygulanmasının Devletler, BMMYK ve STK’ler, BMMYK ve Taraf Devletler arasında, 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünün uygulanışının desteklenmesi ve BMMYK’nın uluslararası mülteci belgelerini denetleme görevini kolaylaştırma konusunda daha sıkı bir işbirliği sağlamak için uygulamaya dönük modeller belirleyecek ve üzerinde çalışacaklarıdır. ¾ Bu bağlamda, Küresel İstişareler sürecinin yakaladığı olumlu rüzgarı koruyabilmek amacıyla, BMMYK, koruma konuları, yeni küresel temalar ve zorluklar ile, özellikle de acil niteliğe sahip belirli koruma durumları konularında üst düzeyde ve katılımcı diyalog sağlanan bir forum oluşturmaya devam edecektir. ¾ 9 Mülteci statüsü dışında bırakma maddeleri uygulanırken, uygun olduğu hallerde, Güvenlik Konseyinin ilgili tüm beyanları dikkate alınacaktır. ¾ Yine bu bağlamda, Devletler koruma kapsamında, özellikle kadın ve çocuklarla ilgili koruma konusuna özel dikkat göstererek, kaydettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları hakkında, Daimi Komitenin düzenli yapılan toplantılarında bilgi vereceklerdir. 6. Mülteci hukukundaki gelişmeler ışığında, 1951 Sözleşmesinin uyumlu bir şekilde yorumlanması BMMYK, Küresel İstişareler çerçevesinde, uzmanların katıldığı yuvarlak masa toplantılarındaki bilgi notlarını ve karar özetlerini yayınlayacaktır. ¾ BMMYK, uluslararası hukuki standartlar, Devlet uygulamaları, içtihatlardan yola çıkarak ve uygun görüldüğü durumda Küresel İstişarelere katılan uzmanların yuvarlak masa tartışmalarında dile getirilen girdileri kullanarak, Mülteci Statüsünün Belirlenmesine Dair Prosedür ve Kriterler El Kitabına ek kılavuzlar oluşturacaktır. ¾ BMMYK, konunun gerektirmesi halinde Devletteki uygulayıcıları da dahil etmek suretiyle, uzmanlar arası tartışmalar düzenlemeye devam edecektir. ¾ BMMYK, Devletler, bölgesel kuruluşlar ve STK’ları ve üniversiteleri içeren diğer ortaklar tarafından düzenlenen ya da üstlenilen mülteci hukuku odaklı girişimlere ve çalışmalara katılmaya devam edecektir. ¾ 7. Ek standartların oluşturulması ¾ Taraf Devletler Beyannamesinde, uluslararası mülteci koruma rejiminin geliştirilmesi gerekliliğinin kabulüne uygun olarak, BMMYK, Yürütme Komitesi Kararları ya da daha ileri aşamalarda belirlenebilecek araçlar gibi daha çok standarda ihtiyaç duyulan alanları belirleyecektir. 8. Mültecilere daha fazla saygı gösterilmesi Devletler, BMMYK ve diğer ilgili aktörler, mültecilere karşı olumlu ve saygılı bir tavır belirlenmesini teşvik edeceklerdir. Bu kapsamda, • Siyasi liderlerin, 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolünü destekleyen temel değerlere arka çıkmasını teşvik edeceklerdir, • Mültecilerin durumu konusunda sivil toplumun duyarlılığını artırmak amacıyla, (mülteci çocuklar ve gençler için el ilanları ve broşürler ve öğretmenler için kılavuzlar dahil) eğitim materyalleri ile birlikte BMMYK tarafından (örneğin Respect, Stereotypes ve Lanterna Magica kampanyaları için) geliştirilen materyaller dahil, halkı bilinçlendirmeye yönelik materyallerin daha etkili ve yaygın bir şekilde dağıtımını yapacaklardır. ¾ Devletler, mültecilerin katılımı ile, mültecilerin yapabileceği olumlu sosyal ve kültürel katkılara odaklanan halkı bilinçlendirme programları geliştirecek, bu programlarda, hoşgörü, çoğulculuk ve ortak değerleri desteklemek üzere ve bir köprü kurabilmek amacıyla kamu hizmeti duyuruları, spor, müzik, eğlence gibi eğitsel araçların daha fazla kullanımını sağlayacaktır. ¾ ¾ Devletler, ırkçılık, ırk ayrımı ve sığınmacılar ile mültecileri hedefleyen yabancı düşmanlığına karşı mücadele etmek üzere önlemler alacaklardır. 9. Kabul konusunda yeterli düzenlemeler ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ Yürütme Komitesi, uluslararası kabul politikaları için, yasal standartlardan faydalanarak, bir Yürütme Komitesi Kararı halinde, temel bir çerçeve benimsemeyi mütalaa edecektir. BMMYK, işkence ve/veya şiddet mağdurları ve engellilerin özel ihtiyaçlarını olduğu kadar toplumsal cinsiyet ve yaşa özel durumları ve özel tıbbi ihtiyaçları olanların durumunu da göz önünde bulundurarak, Sığınmacıların Kabulüne dair Kılavuzlar geliştirecektir. BMMYK, kabul düzenlemelerini denetleyecek, Yürütme Komitesine çeşitli bölgelerdeki koruma durumları konusunda hazırladığı rapora, tavsiyelerin yanı sıra, sığınmacıların karşılaştığı sorunlar dahil olmak üzere gelişmeler hakkında bilgi ilave edecektir. Devletler, uyum içerisinde, sığınmacı ve mültecilerin göz altına alınmasına karşı uygun alternatifler bulmaya çalışacak ve prensipte çocukların göz altına alınmasından kaçınacaktır. Devletler, BMMYK, STK’lar ve diğer ortaklar, refakatsiz çocuk sığınmacılar ya da ailesinden ayrı düşmüş çocuk mülteci ve sığınmacıların gerektiği taktirde geçici olarak aile yanında kalmaları ya da Devlet içinden veya dışından vasiler tayin edilmesi dahil olmak üzere ihtiyaçlarını karşılamak üzere, mülteci topluluklarıyla beraber çalışacaklardır. 10. Toplu Sığınma müdahaleler Krizine karşı daha etkin ve öngörülebilir BMMYK, kendi deneyimleri ışığında en iyi olan uygulamalara eğilerek ve Devletlerin görüşlerini dikkate alarak, toplu akın durumlarında koruma kapsamında gerçekleştirilebilecek müdahaleler üzerine kapsamlı bir araştırma yapacak, 1951 Sözleşmesi ve 1969 OAU Sözleşmesine ek olarak bir başka yetkilendirici metne ihtiyaç duyulup duyulmadığını araştıracaktır. ¾ BMMYK, grup olarak varışta mülteci statüsü belirleme bağlamında ve mülteci statüsü dışında bırakma konusunda prosedür ile ilgili noktaları açığa kavuşturmak amacıyla, kılavuz ilkeler oluşturup bunları dağıtacaktır. ¾ Devletler ve BMMYK, toplu akın durumlarına acil müdahalede, hassas durumdaki gruplar kadar mülteci kadın ve çocukların özel koruma ihtiyaçlarına da hitap eden, topluma dayalı faaliyetlerin de yer almasını sağlayacaktır. 10 ¾ Devletler, Birleşmiş Milletler sistemi, özellikle de BMMYK ile birlikte, uygun görüldüğü durumlarda, gerek ülkelerin kendilerini potansiyel toplu sığınmaya karşı hazırlamaları, gerekse uluslararası toplumun yeterli ve zamanında destek vermesi açısından, erken uyarı ve beklenmedik durum planları üzerinde daha çok çalışılması için destek vereceklerdir. ¾ 10 Bunların arasında ayrılmış çocuklar, engelliler, kronik hastalar, bekar kadınlar, tek ebeveynli aileler, yaşlılar ve işkence mağdurları yer almaktadır. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ 11. Mültecilerle ilgili kayıt ve belgelendirmenin iyileştirilmesi Devletler, Mülteciler ve Sığınmacıların Kayıt Edilmesine dair Kararı (No. 91 (LII) (2001)) göz önünde bulundurarak ve verilerin kullanımı konusundaki gizlilik gerekliliklerini akılda tutarak, topraklarına ayak basan kadın ve erkek mülteci ve sığınmacıları, güvenliklerini artıracak, temel hizmetlere erişimlerini ve dolaşım özgürlüklerini sağlayacak biçimde, mümkün olduğunca hızlı ve teker teker kayıt edeceklerdir. BMMYK, Devletlerle beraber, özellikle gelişmekte olan ev sahibi Devletlerin üstlendikleri mültecilerle ilgili kayıt ve belge hazırlama işlemlerini kolaylaştırmak için, bunun öncelikle bir Devlet sorumluluğu olduğunu göz önünde tutarak, eğitim, ekipman ve materyalle ilgili maddi ve teknik destek sağlanmasına çalışacaktır. Devletler, BMMYK ve ilgili ortaklar, kampta kalan nüfusu ve gönüllü geri dönenleri kayıt edenlerin, cinsiyet ve yaşa duyarlı mülakat teknikleri dahil olmak üzere, yeterli eğitime sahip olmasını sağlayacaktır. Devletler ve diğer ilgili ortaklar, insan kaynaklarının sağlanması aracılığıyla BMMYK’nin kayıt ve belgeleme sistemleri üzerinde devam eden iyileştirme çalışmalarına yardımcı olmak dahil olmak üzere, uzmanlıklarını erişilebilir kılma yollarını arayacaklardır. BMMYK, kayıt ve nüfus verilerinin yönetimi konularında işleyişle ilgili standart ve kılavuzlar yayınlayacak, 1994 Kayıt Rehberini revizyona tabi tutacak, kayıt ve veri yönetimi eğitim modülleri geliştirecektir. Ayrıca BMMYK, Devletlerin uzmanlığı ve insan kaynaklarından da faydalanarak, sahada kayıt desteğini (metodolojiler, sistemler, materyaller, eğitim ve destek misyonları) güçlendirecektir. Devletler ve BMMYK, mülteci ve sığınmacıların kimliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri işlemlerini geliştirmek için, merkezi olarak biyometrik özellikler dahil olmak üzere, yeni teknik ve araçlar kullanacak ve bunları dünya çapında standartlaşmış bir kayıt sisteminin geliştirilmesi amacıyla paylaşacaktır. Devletler, BMMYK’nın desteği ve işbirliğinden yararlanarak, gerekli hallerde, medeni hal (örneğin, doğum, evlenme, boşanma, ölüm) ile ilgili gereken belgeleri hazır tutacaktır. Devletler, BMMYK ve diğer ilgili ortaklar, özel koruma ihtiyacı olan kadınlar, refakatsiz çocuk sığınmacılar ya da ailesinden ayrı düşmüş çocuk sığınmacılar, çocuklu ve tek ebeveynli aileler, engelli mülteciler ve yaşlıları belirlemek ve uygun olduğu durumlarda özel yardım ve koruma düzenlemeleri yapabilmek için kayıt verilerini kullanacaktır. 12. Mülteci hareketlerinin kaynağındaki nedenlerle ilgili kararlı müdahaleler Devletler, silahlı çatışma gibi, temelde yatan nedenlere daha büyük öncelik verecekler, ilgili devletlerarası gündemlerde bu önceliğin yer almasını sağlayacaklardır. ¾ Devletler, mevcut yolları kullanarak, dış, güvenlik, ticaret, kalkınma ve yatırım politikaları bağlamında, mülteci üreten ülkelerdeki gelişmeleri, ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ insan hakları, demokratik değerler ve iyi yönetişime verilen önemin artırılması yönünde etkileyeceklerdir. Devletler, çatışmaların çözümü, savaşın ayırdığı ülkelerde barışı koruma ve barış oluşturma konularındaki Birleşmiş Milletler çalışmalarını destekleyeceklerdir. Uluslararası ve bölgesel insan hakları kuruluşları ve kalkınmada görev alan aktörler, özellikle de insan hakları komisyonu oluşturmak isteyen, yargının ve polis kuvvetlerinin işleyişini iyileştirmek amacıyla tedbirler alan menşe ülkelere maddi ve/ya teknik destek sağlama yolu ile, insan hakları ihlalleri ve gruplar arası çatışmaların neden olduğu mülteci krizine nasıl doğrudan etki edebileceklerini araştırmaya teşvik edileceklerdir. Devletler, erken katılımı göz önünde bulundurarak, Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin 1954 Sözleşmesinin ve Vatansızlık Durumunun Azaltılmasına dair 1961 Sözleşmesinin onaylanmasına tekrar gereken önemi vereceklerdir. BMMYK, Yürütme Komitesi Karar No. 78’i (XLVI) (1995) göz önünde tutarak, Devletlerden vatansızlık durumunu azaltma, vatansız kişilerin korunmasını sağlama konusunda atmış oldukları adımlarla ilgili bilgi alacak ve Yürütme Komitesine bu araştırmanın sonuçları ile vatansız kişilerin durumunu iyileştirmeye yönelik tavsiyeleri bildirecektir. BMMYK, alandaki mevcudiyeti sayesinde, gerektiği hallerde, mülteci akışına yol açabilecek durumları hafifletme konusunda bir katalizör görevi görecektir. Hedef: Geniş göç hareketleri içinde mültecilerin korunması BMMYK’nın mültecilere ve diğer kişilere karşı açıkça tanımlanmış sorumluluklarının kapsamına göçmenler genellikle girmemektedir. Ancak mültecilerin çoğunlukla daha geniş, karışık göç akışları içerisinde hareket ettikleri de bir gerçektir. Uygulanabilir, yasal göç seçeneklerinin yetersizliği; mülteci olmayan kişilerin, önlerindeki tek ihtimal giriş yapmak ve orada kalmak olduğunda, iltica kanalıyla ülkelere girmeye çalışmaları yolunda ek bir teşvik oluşturmaktadır. Mültecilere etkisi ve riskler düşünüldüğünde, mültecilerin, kendilerini tehlikeye atacak ve bir suç teşkil eden ticarete başvurmaları gerekmeden, koruma elde etmeleri çok önemlidir. Dolayısıyla, korumaya ihtiyacı olanların korunma elde etmesi, göç etmek isteyenlerin iltica kanalına başvurmaktan başka seçeneklere sahip olması ve kaçakçıların mevcut giriş imkanlarını kötü amaçla kullanamamaları ve bundan kazanç elde edememeleri için, BMMYK’nin, yetki alanına uygun olarak vereceği destekle, iltica ve göç arasındaki ara birimin çok iyi anlaşılması ve ele alınması gerekmektedir. Geniş göç hareketleri içinde mülteci korunmasını iyileştirmek ve iltica sistemlerinin suiistimalini engellemek için beraberindeki faaliyetler ile birlikte 7 amaç aşağıda belirtilmiştir: 1. Göç yönetimi kavramının geniş bağlamı içinde korumaya erişim dahil olmak üzere sığınmacı ve mültecilerin ihtiyaçlarının daha iyi belirlenmesi ve uygun bir şekilde karşılanması ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ Devletler, ilgili çok taraflı ve sektörler arası istişareleri dikkate alarak, göçü kontrol önlemlerinin, üzerinde mutabakata varılan uluslararası çerçeve kapsamında, koruma ihtiyaçlarının karşılanması için, mülteciler ve uluslararası korumaya ihtiyaç duymayan kişiler arasındaki ayrımı uygun bir şekilde yapabilecek, yeterli koruma önlemleri ile hafifletilmesini sağlayacaktır. Devletler, göç ve iltica konularında, göçü kontrol öncelikleri ve mülteci koruma zorunlulukları arasında uygun dengeyi kurabilecek, istihdam ve aile birleşmesi amaçları için şeffaf ve adil göç politikalarını da içine alabilecek şekilde, tutarlı bir politika gündemi geliştireceklerdir. BMMYK;Devletler, devletlerarası kuruluşlar ve STK’lar için eğitim paketleri ile birlikte, Durdurma Tedbirlerine Yönelik Koruyucu Kılavuz İlkeler geliştirecektir. Yürütme Komitesi, durdurma tedbirleri içinde yer alan koruyucu ilkeler konusunda bir Karar çıkarmayı düşünecektir. BMMYK, Devletler ve diğer aktörler (örneğin Uluslararası Denizcilik Örgütü), sığınmacı ve mültecilerin denizde kurtarılması bağlamında, kurtarma kapsamında, kurtarılanların karaya çıkarılması ve bulunması gereken çözümler de dahil olmak üzere sorumlulukları konusunda ortak anlayışa varmaya çalışacaklardır. Göç yönetiminin geniş bağlamı içinde Devletler, 1990 tarihli Göçmen İşçiler ve Ailelerinin Haklarının Korunmasına dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ile ilgili Uluslar arası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmelerine taraf olmayı düşüneceklerdir. 2. Kaçakçılık ve kaçırmaya çabaların kuvvetlendirilmesi karşı mücadelede uluslararası Devletler, Sınır Ötesi Organize Suçla Müdahaleye Dair 2000 Yılı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve onun Protokollerine (Göçmenlerin, Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Kaçırılmasına Karşı Protokol; Özellikle ve Kadın ve Çocuklara Yönelik İnsan Kaçakçılığını Önleme, Bastırma ve Cezalandırmaya İlişkin Protokol) taraf olmayı düşünecektir. ¾ Devletler, kendi iltica süreçlerinin, kaçırılan insanlardan, özellikle de iltica talebini açıkça temelsiz olmayan gerekçelere dayandıran kadın ve kızlardan gelen başvurulara açık olmasını sağlayacaklardır. ¾ Devletler, insan kaçakçılığı yapanlar ve insan kaçıranlara karşı cezaları yayınlayacaklardır. ¾ BMMYK, kaçırılmış çocukların koruma ihtiyacına odaklanan uzmanlar toplantısı düzenlemek konusunda araştırma yapacaktır. ¾ 3. İltica ve göç arasındaki bağlantı toplanması ve araştırma yapılması üzerine daha iyi veri Devletler, göç akışlarının boyutu, tipi ve oluşumu üzerine daha detaylı, karşılaştırılabilir, toplumsal cinsiyet ve yaşa göre ayrılmış istatistikler oluşturacaklar, sorunun nitel analizin yapacaklar ve bu tür uluslararası hareketlerin nedenleri ve yaygınlığını aydınlatacaklardır. Devletler, özellikle, revize edilmiş Uluslararası Göç İstatistikleri konusundaki Birleşmiş Milletler Tavsiyelerine (New York, 1998) göre verileri bir cetvel haline getirmeyi düşüneceklerdir. ¾ Devletler; kaçakçılık, seyahat güzergahları vb. de dahil olmak üzere, belgelendirilmemiş göç hareketleri ve düzensiz yer değiştirenler hakkındaki bilgilerin toplanması ve paylaşılmasına ilişkin yöntemleri inceleyecektir. ¾ Bu kapsamda, Uluslararası Göç Örgütü (IOM), ilgili Devletler ve hükümetler arası kuruluşlarla istişarelerde bulunarak itici ve çekici etkenler de dahil olmak üzere göç dinamikleri hakkında detaylı bir çalışma gerçekleştirmek üzere teşvik edilecektir. BMMYK ve IOM, yetki alanları içerisindeki bölgeler için gerçekleştirilen benzer çalışmalar ya da yayınlanmış olan mevcut verileri bölgesel ve diğer kuruluşlarlar 11 ile birlikte araştıracaktır. ¾ ¾ 4. Düzensiz ya da ikincil hareketlerin azaltılması BMMYK, ilgili ortaklarla işbirliği içerisinde ve Koruma Sağladıkları Bir Ülkeden Düzensiz Bir Şekilde Göç Eden Mülteci ve Sığınmacı Sorununa 11 Mülteciler, Yerinden Edilmiş Kişiler ve Göçmenler Hakkında Asya Pasifik İstişareleri (APC), Avrupa Konseyi, Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Ekonomik İşbirliği Örgütü (ECO), Avrupa Birliği (EU), Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya İltica, Mülteci ve Göç Politikalarına İlişkin Hükümetler Arası İstişareler (IGC), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (OSCE), Güney Asya Bölgesel İşbirliği Teşkilatı(SAARC) ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) gibi. İlişkin 58 (XL) sayı ve 1989 tarihli Yürütme Komitesi Kararını dikkate alarak, bu tür hareketlerin nedenlerini inceleyecektir. Ayrıca, ilk iltica ülkelerindeki etkin koruma konusunda daha kesin bir şekilde ifade edilen anlayışa dayanarak ve uluslararası dayanışma ile yük paylaşımını göz önünde bulundurarak, bunları belirli durumlar kapsamında ele almak için stratejiler teklif edecektir. ¾ Kapsamlı bir eylem planının parçası olarak BMMYK, menşe ülkeler, transit ülkeler ve nihai varış noktası olan ülkelerle ayrıca IOM de dahil olmak üzere diğer ortaklarla birlikte, belirli düzensiz ve ikincil yer değiştirmeler için kullanılacak bir önlemler paketi üzerinde çalışacaktır. 5. BMMYK ve IOM arasında daha yakın diyalog ve işbirliğinin sağlanması ¾ İltica ve göç arasındaki bağlantıyı daha iyi bir şekilde anlamak ayrıca Devletlerin iltica ve göçle ilgili politika geliştirme çabalarına katkıda bulunacak kuruluşların kapasitelerini arttırmak amacıyla, BMMYK ve IOM, Toplum ilgili Devletler, diğer hükümetler arası kuruluşlar 12 ve Sivil Örgütleriyle istişarelerde bulunacak ve Kasım 2001’de oluşturulan İltica ve Göç Eylem Grubu (AGAMI) çerçevesinde aralarındaki işbirliğini derinleştirecektir. Bu kapsamda, AGAMI, göç/iltica bağlantısı kapsamındaki konuları tespit ve analiz edecek, bu bağlantı hakkındaki anlayışı derinleştirecek, kavramsal 13 konularla belirli operasyonel 14 konuları ele alacak ve bilgi paylaşımını iyileştirecektir. ¾ BMMYK, Devletleri ve diğer ilgili aktörleri AGAMI bünyesindeki istişare sürecinden haberdar edecektir. 6. Muhtemel göçmenlerin yasal göç olasılıkları ve insan kaçakçılığının tehlikeleri hakkındaki bilincinin artırılmasına yönelik bilgilendirme kampanyaları ¾ IOM ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Sivil Toplum Örgütleri gibi diğer ilgili hükümetler arası organlarla birlikte çalışarak ve mevcut ya da geliştirilmekte olan modellere dayanarak, Devletler, mevcut yasal göç kanallarıyla ilgili bilgileri temin etmek, insan kaçakçılığının tehlikeleri hakkında uyarılarda bulunmak ve istekli kişilere ilgili materyalleri temin etmek amacıyla model niteliğinde bir bilgi kampanyası geliştirecektir. Uluslararası koruma sorumluluklarını açıklayan materyaller buna dahil edilecektir. 7. Uluslararası korumaya ihtiyacı olmadığı tespit edilen kişilerin geri dönüşü ¾ Özellikle IOM ve BMMYK gibi ilgili hükümetler arası kuruluşlar ayrıca uygun olan durumlarda Sivil Toplum Örgütleriyle istişarelerde bulunarak 12 Söz konusu kuruluşlar uygun olan durumlarda Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliğini (OHCHR), Uluslararası Çalışma Örgütünü (ILO) ve Göçmenlerin İnsan Haklarına İlişkin Özel Roportörü içermektedir. Terminoloji, araştırma ve veri toplama ayrıca nitel analiz gibi. 14 İnsan ticareti ve kaçakçılığına konu olan kişilerin Devletler tarafından tevkifi, iltica prosedürlerine erişim için koruyucu tedbirler, bilgilendirme faaliyetleri ve halkın bilincini artırıcı faaliyetler ayrıca kamu görevlilerinin eğitimi gibi. 13 Devletler, uluslararası korumaya ihtiyacı olamayan kişilerin insancıl bir şekilde, haysiyeti zedelenmeden, insan haklarına saygı duyularak, aşırı zorlanmayarak ve çocukların yüksek yararına olacak şekilde geri dönüş ve kabulünü iyileştirmek amacıyla, ilgili ikili ve bölgesel geri kabul anlaşmalarını da içeren stratejiler geliştirecektir. ¾ Faaliyetlerini Devletlerin kendi vatandaşlarını geri kabul etmesi yükümlülüğüne dayandırarak, Devletler, IOM ve BMMYK, uluslararası korumaya ihtiyacı olmayan kişilerin hızlı bir şekilde geri dönmesini engelleyen unsurları ortan kaldırmak için uygun olan durumlarda işbirliğinde bulunacaktır. ¾ Yürütme Komitesi, Devletlerin kendi vatandaşlarını kabul etmesi, geri dönüşlerini kolaylaştırması ve ilgili konular hakkındaki yükümlüklerine kılavuzluk eden bir Karar almayı mütalaa edecektir. Notlar: Notlar: Yük ve sorumluluğun daha eşit bir şekilde paylaşılması ve mültecilerin kabulü ile korunması için gerekli olan kapasitenin oluşturulması Taraf Devletler Beyannamesinde, Devletlerin mültecilere karşı sahip oldukları uluslararası koruma sorumluluklarını uluslararası beraberlik çerçevesinde daha fazla yerine getirdikleri, mülteci koruma rejiminin ise sorumluluk ve yükün tüm Devletler arasında paylaşılması esasında verilen uluslararası işbirliği taahhüdüyle kuvvetlendiği belirtilmektedir. Mültecilerle ilgili konularda etkin bir işbirliğinin sağlanması, daha yakın bir diyalogun kurulmasına ve mülteci sorunları ile çözümlerinin çok taraflı bir şekilde “sahiplenilmesi”ne bağlıdır. Eylem Programı baştan sona yük ve sorumlulukların eşit bir şekilde paylaştırılmasını sağlayacak çok taraflı bir yaklaşım gereksinimi esas alınarak oluşturulmuştur. Açık bir şekilde görüldüğü gibi, koruma performansının gelişimi güçlendirilmiş ulusal kapasite ile sağlanmaktadır. Bu nedenle, kapasite oluşturmak için yapılan yatırım, mültecilerin dahil olduğu her türlü yeni acil duruma yapılan düzenli operasyonel müdahalenin daha dahili bir parçası haline getirilmelidir. Sivil Toplum Örgütleri ve sivil toplumun diğer üyeleri, mülteci ve sığınmacıların korunması ve bu kişilere yardım edilmesi ayrıca koruma kapasitelerinin güçlendirilmesi açısından önemli ve doğrudan bir role sahiptir. Mültecilerle ilgili konuların ulusal ve bölgesel kalkınma gündemlerine dahil edilmesi, mültecilere ev sahipliği yapan toplumların uzun vadedeki refahına katkıda bulunup korumaya dayalı çözümleri daha sürdürülebilir kılarken insani yardım ve kalkınma çabaları arasındaki boşluğun daraltılmasına da yardımcı olabilir. Yük ve sorumlulukların daha eşit bir şekilde paylaşılmasını, mültecilerin kabulü ve korunması için bir kapasitenin oluşturulmasını ayrıca sorunlarının kalıcı çözümlere ulaşmasını sağlamak için altı adet amaç, beraberindeki faaliyetlerle birlikte tespit edilmiştir. 1. İlk iltica ülkeleri üzerindeki yükün üstlenilmesi için daha iyi sorumluluk paylaşım düzenlemelerinin yapılması BMMYK, uygun olan durumlarda, önerilen “araç kiti” mekanizmalarını ayrıntılı bir şekilde hazırlayarak ve başlangıç noktası olarak kullanarak toplu iltica krizlerinde sorumluluk paylaşımını iyileştirecek, ayrıca yük paylaşımına dayalı kapsamlı bir yaklaşımı koordine etmek için kullanılabilecek düzenlemeler üzerinde çalışacaktır. ¾ BMMYK ve Devletler, Daimi Komitenin gelişmekte olan ev sahibi ülkelerin kapasitesi ve katkılarını ölçmek için gösterdiği mevcut çabaların sonuçlarını esas alabilecek ve sorumluluk paylaşımıyla ilgili çerçeve düşünceleri ortaya koyacak bir Yürütme Komitesi Kararının uygulanması yönündeki istekliliği ve bu Kararın uygulanabilirliğini inceleyecektir. ¾ Devletler, toplu sığınmaya ve uzun süreli mülteci krizlerine karşı uluslararası müdahalenin istikrarına ve sürdürülebilirliğine katkıda ¾ bulunmak amacıyla, ikili ya da çok taraflı olarak müzakere edilen belirli yük paylaşım anlaşmalarının faydalarını mütalaa edecektir. ¾ Devletler ve BMMYK, fazla sayıda mülteci barındırmanın ekonomik ve sosyal maliyetlerinin mali borçlandırma planlarının şartları ve haklı gösterilmesi açısından nasıl bir rol oynadığının incelenmesi için uluslararası finans kuruluşlarını teşvik edecektir. ¾ Hükümetler arası kuruluşlar ve özel sektörle birlikte Devletler, mültecilere özellikle de gençlere ikincil, mesleki ve üçüncül eğitim olanakları tanıyacak tröst fonlarına (örn. Mülteci Eğitim Tröstü) ya da burs programlarına (örn. Albert Einstein Mülteci Akademik Burs Programı) nasıl daha iyi kaynak temin edilebileceğini araştıracaktır. ¾ Ev sahibi hükümetler, Uzmanlaşmış Birleşmiş Milletler Kuruluşları, Sivil Toplum Örgütleri ve diğer ilgili aktörlerle işbirliği içerisinde BMMYK, özellikle uzun süreli mülteci krizlerinde, mültecilerin ev sahibi ülkelerin ekonomileri, toplumları, çevreleri ve güvenlikleri üzerindeki etkilerini değerlendirecektir. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ 2. Mülteci kabul eden ülkelerdeki koruma kapasitelerini güçlendirmek için daha etkin bir işbirliğinin sağlanması Sivil Toplum Örgütleri ile işbirliği içerisinde BMMYK ve Devletler, mülteci kabul eden ülkelerde ve bölgesel düzeyde koruma kapasitelerini güçlendirmek amacıyla en iyi uygulamalara dayalı sağlam modeller geliştirecek ve uygulayacaktır. Bu modeller, koruma sağlayarak ve çözüm üreterek sığınmacı ve mültecilerin düzensiz olarak göç etmelerini azaltma amacını da taşımaktadır. Bu kapsamda, Devletler, ilk iltica ülkelerinin, temel koruma ihtiyaçlarını karşılayabilme ve öğretim ile mesleki eğitim de dahil olmak üzere gerekli hizmetleri sağlama kapasitesini artıracak şekilde mali ve teknik yardım teminini hedef alacaktır. BMMYK, Eylül 2001’de gerçekleştirilen Küresel İstişareler 15 toplantısında sunulan bildirisine ek olarak verilen kapasite artırma kılavuz ilkelerini ve çerçevesini daha da geliştirecektir. Buna ek olarak, BMMYK, koruma kapasitelerinin güçlendirilmesi konusunda daha istikrarlı bir yaklaşımın benimsenmesine yardımcı bir araç olarak Ev Sahibi Ülkelerde Mültecilerin Korunmasına Yönelik Kapasitenin Güçlendirilmesine dair bir El Kitabı geliştirecek ayrıca bu kitabı personeli ve ortaklarına temin edecektir. Aynı zamanda, bildirinin II. Ekini esas alarak, bu alanda gerçekleştirilen girişim ve faaliyetleri içeren güncellenmiş bir katalog temin edecektir. 16 İlgi düzeyine bağlı olarak BMMYK, belirli ülke ya da bölgeye özgü stratejilerin oluşturulması ve uygulanması amacıyla Devletler ve Sivil Toplum Örgütlerinin katılacağı bölgesel/alt bölgesel çalışmalar düzenleyecektir. BMMYK, kapasitenin güçlendirilmesine yönelik faaliyetlere en çok hangi alanlarda ihtiyaç duyulduğunu tespit edecek, farklı faaliyetler arasında öncelikleri belirleyecek ve desteğe ihtiyacı olan ev sahibi ülkeleri 15 16 Bakınız Ev Sahibi Ülkelerde Koruma Kapasitelerinin Güçlendirilmesi EC/GC/01/19. Ibid. saptayacaktır. BMMYK, ihtiyaçların Devletler, hükümetler arası kuruluşlar, Sivil Toplum Örgütleri, özel sektör ve diğer aktörler tarafından temin edilen somut destek ve ekspertiz ile eşleştirilmesini kolaylaştıracaktır. ¾ Devletler ve Sivil Toplum Örgütleri “twinning” (eşleştirme) projelerinin yayılımını araştıracaktır. 17 ¾ BMMYK, Küresel İstişareler sırasında teknik ve diğer türlü yardım teklifinde bulunan Devletlerle (örn. sınırda çalışan görevlilerin ya da mültecilerin statüsünün belirlenmesi sürecine dahil olan kişilerin eğitimi için) destek tekliflerini teyit etmek için temaslar kuracaktır. Bunlar daha sonra BMMYK tarafından kayıt altında saklanacak ve uygun olan durumlarda tanzim edilecektir. ¾ Yerleştirmeye ilişkin Çalışma Grubu koruma kapasitesi ve yerleştirme arasındaki ilişkiyi incelemeye devam edecektir. 3. Koruma kapsamında Sivil Toplum Örgütleri de dahil olmak üzere sivil toplumla ortaklığın güçlendirilmesi ¾ Devletler, faaliyetleri için açık yasal bir çerçeve oluşturarak Sivil Toplum Örgütlerinin yasal statüsünün nasıl iyileştirilerek uyumlulaştırılacağını inceleyecektir. ¾ BMMYK, koruma ve bilinç artırma kapsamında sadece ev sahibi ve kaynak temin eden hükümetlerle değil (ulusal ve bölgesel meclisler de dahil) aynı zamanda Sivil Toplum Örgütleri, sivil toplumun diğer aktörleri ve erkek, kadın ve çocuk mültecilerle olan işbirliğini güçlendirmeye devam edecektir. ¾ BMMYK ve Sivil Toplum Örgütleri, özellikle Sivil Toplum Örgütlerinin bulunduğu alanlarda koruma sorunlarını tespit etmek ve ele almak için aralarındaki işbirliğini derinleştirecektir. 4. Kendi korunma ihtiyaçlarını karşılamaya yetkilendirilen mülteci toplulukları ¾ Devletler, BMMYK ve diğer ortaklar, acil durum aşamasının başlangıcından kalıcı çözümlerin elde edilmesine kadar özellikle kadın ve çocukların korunmasına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, toplum tabanlı sistem ve ağlar oluşturacak ya da bunları harekete geçirecektir. ¾ BMMYK, toplumu kalkındırma stratejisini 18 geniş çapta yaygınlaştıracak ve bu stratejinin daha iyi bir şekilde anlaşılmasını sağlayacaktır. Buna ek olarak personelini, ortaklarını ve hükümet yetkililerini bu stratejinin uygun bir şekilde uygulanması hakkında eğitecektir. ¾ Yetkilendirilen mültecilerin kendilerinin ve toplumun korunmasına daha fazla katkıda bulunacağını dikkate alarak, Devletler, BMMYK ve ortaklar özellikle kadınlar ve gençler de dahil olmak üzere mültecilerin sahip oldukları beceri ve kapasiteleri kullanmalarını sağlayacak yöntemler üzerinde mütalaa edecektir. 17 Bu projelerde, ulusal idarelerde çalışan devlet memurları, koruma yapıları daha az gelişmiş olan ülkelerin farklı alanlarda ekspertiz oluşturmasına yardımcı olmaktadır. 18 Bakınız Toplumsal Gelişim Yaklaşımının Pekiştirilmesi, EC/51/SC/CRP.6 (15 Şubat 2001). 5. Mültecilerle ilgili konuların ulusal, bölgesel ve çok taraflı kalkınma gündemlerine dahil edilmesi ¾ Devletler, ev sahibi ülkelerdeki mültecilere ve yerel halka eş zamanlı olarak fayda sağlayan programlara kalkınma fonları ya da bu fonların belirli bir yüzdesini tahsis etmeyi mütalaa edecektir. ¾ Devletler, mültecilerin barındığı alanları ulusal kalkınma planlarına dahil etmeyi mütalaa edecektir. BMMYK de çok taraflı ve ikili kalkınma ortaklarını söz konusu girişimlere maddi destek sağlama yönünde teşvik edecek ve faaliyetleri hakkında periyodik raporlar sunacaktır. ¾ BMMYK ve Devletler özel sektörle birlikte yeni finansman sağlama stratejilerini araştıracaktır. 6. Yerleştirmenin yük paylaşımı konusunda daha etkin bir araç olarak kullanılması 19 Devletler, aksi ispatlanıncaya kadar toplu bir şekilde yerinden edilmiş olarak kabul edilen ve 1 F maddesi kapsamına alınmayan mülteciler hakkında daha esnek yerleştirme kriterlerinin ve uygun olan durumlarda geçici insani tahliye programlarının nasıl uygulanabileceğini inceleyecektir. ¾ Yerleştirmeye ilişkin Çalışma Grubu, özellikle diğer kalıcı çözüm olasılıklarının uzak göründüğü ya da mevcut olmadığı hallerde, toplu yerinden edilme durumlarında uygulanacak olan kriterler de dahil olmak üzere, yerleştirmenin olası bir yük paylaşım aracı olarak kullanılmasını daha detaylı bir şekilde inceleyecektir. ¾ Devletler ve BMMYK, örneğin Sivil Toplum Örgütleri ve diğer ilgili ortaklarla olan işbirliğini derinleştirerek yerleştirme kapasitelerinin artırılabileceği yöntemleri inceleyecektir. ¾ 19 5. Hedefe de bakınız. Güvenlikle ilgili kaygıların daha etkin bir şekilde ele alınması Mültecilerin karşılaştığı güvenlik sorunları bir çok şekilde ortaya çıkabilir. Sosyal ve kültürel yapıların ve normların artık işlemez hale gelmesi, aile bireylerinden ayrılma ya da aile bireylerinin ve toplum desteğinin kaybedilmesi ayrıca suç ile şiddet faillerinin cezasını çekmemesi mültecileri özellikle de kadın ve çocukları hassaslaştırmaktadır. Mülteci statüsündeki kadın ve genç kızlar koruma, belge temini ya da yardım karşılığında tecavüz, kaçırılma ve insan kaçakçılığı gibi istismar çeşitlerine ya da cinsel içerikli tekliflere maruz kalmaktadır. Mülteci konumundaki çocuklar özellikle de kız çocukları cinsel sömürü, şiddet ve istismar açısından daha da büyük bir risk altındadır. Mülteci kamplarının silahlı çatışma alanlarına yakın bir yerde bulunduğu durumlarda, gençler de dahil olmak üzere mülteci statüsündeki çocuklar genellikle silahlı gruplar ya da ulusal silahlı kuvvetler tarafından zorla askere alınmaktadır. Toplu mülteci akını ya da kamp veya mültecilerin bulunduğu alanlarda silahlı unsurların mevcudiyeti yukarda, belirtilen sorunları daha da şiddetlendirmekle kalmamakta aynı zamanda mülteciler, mülteci kabul eden Devletler ve ev sahibi toplumlar için ciddi güvenlik kaygıları oluşturmaktadır. Mülteciler ve silahlı unsurlar arasında bir ayrım yapılmasının (ki oldukça büyük bir zorluktur) Devletlerin ve mültecilerin çıkarına hizmet edeceği aşikardır. Mültecilerin, mülteci kamplarının ve mültecilerin barındığı alanların güvenliğinin sağlanması daha genel bir ifadeyle ilticanın sivil karakterinin muhafaza edilmesi için Devletlerin teknik desteğe ve bu duruma özel kaynaklara ihtiyacı olabilir. Güvenlik ile ilgili konuların ele alınmasında kaydedilecek ilerleme, öncelikle iltica ülkesinin taahhüdüne bağlı olacak fakat aynı zamanda söz konusu sorunların tartışıldığı Güvenlik Konseyi, Barışı Koruma Harekatı Departmanı (DPKO) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) gibi silahlı çatışmalarda belirli bir yetkinliğe sahip kuruluşların aktif katılımını da gerektirebilecektir. Güvenlikle ilgili kaygıların daha etkin bir şekilde tartışılması için beraberindeki faaliyetler ile birlikte dört adet amaç belirlenmiştir. ¾ ¾ ¾ ¾ 1. Mültecilerin güvenliğini sağlaması ve mülteci toplumlarından silahlı unsurları ayırması için Devletlere kaynak sağlanması Yürütme Komitesi, ilticanın sivil karakterinin muhafaza edilmesine ilişkin kılavuz fikirleri belirleyecek olan bir Karar kabul ederek politika talimatları temin edecektir. BMMYK, prosedür ve standartları içeren operasyonel kılavuzlar da dahil olmak üzere uygulamaya yönelik araçlar geliştirecek (Devletler, ilgili Birleşmiş Milletler organları ve ICRC gibi diğer ilgili kuruluşlar ile istişare içerisinde) ve mültecilere ilişkin özel olarak belirlenmiş durumlardaki pilot uygulamalarında bu ortaklarla birlikte çalışacaktır. Devletlerin mültecilerin fiziksel güvenliğini sağlamasına yardımcı olmak amacıyla BMMYK, geliştirilmiş bir mülteci güvenlik projesi ile kendi kurumsal kapasitesini geliştirecektir. Devletler, savaşçıların mülteci toplumlarından ayrılması için çaba gösterilmesi de dahil olmak üzere ilticanın sivil karakterinin korunmasına öncelik verilmesinde Yürütme Komitesi tarafından belirlenen kılavuzları esas alarak iyi niyet çerçevesinde çalışacak ve mültecilerin fiziksel güvenliğini sağlayacaktır. ¾ Mülteci güvenliğinin sağlanmasına yönelik uygun bir operasyonel çerçevenin oluşturulması için Devletler, güvenlikle ilgili konularda BMMYK, Barışı Koruma Harekatı Departmanı (DPKO) ve Birleşmiş Milletlerin diğer organları ile işbirliğinde bulunmak için gerekli olan pratik düzenlemeleri araştıracaktır. ¾ Devletler ve BMMYK, emniyetsizliğin ciddi bir sorun teşkil ettiği acil durumlar da dahil olmak üzere mültecilerle ilgili durumlarda insan güvenliğinden sorumlu kişilerin görevlendirilmesine yönelik yedek mekanizmaların oluşturulması için BMMYK’ye maddi destek sağlamanın yollarını araştıracaktır. ¾ Mültecilerle ilgili güvenlik sorunlarının yönetilebilmesi açısından ulusal kapasiteyi güçlendirmek amacıyla BMMYK, ev sahibi hükümetler, kaynak temin eden taraflar ve BMMYK arasındaki ortaklık fırsatlarını tespit edecektir. 2. Genel Sekreterin ve Güvenlik Konseyinin konu hakkında bilgilendirilmesi ¾ Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri ve Güvenlik Konseyi haberdar edilecek ve böylece mültecilerin barındığı alanlardaki ciddi güvenlik sorunları hakkında aktif olarak bilgilendirilecektir. BMMYK, her iki tarafı da düzenli olarak bilgilendirmeye devam edecektir. 3. Mülteci statüsündeki çocuklar da dahil olmak üzere mültecilerin askere alınmasının engellenmesi ¾ Devletler, öğretim ve mesleki eğitime erişimi de sağlayarak, mültecilerin özellikle de çocuk mültecilerin zorla askere alınma riskini azaltacak ve mümkün olduğunca önleyecek somut tedbirler alacaktır. ¾ Çocukların Silahlı Çatışmaya Katılmaları Halinde Hakları Konusundaki Sözleşmenin İhtiyari Protokolünü henüz onaylamamış olan Devletler erken kabul açısından söz konusu Protokolü onaylamayı mütalaa edecektir. ¾ Devletler, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve BMMYK de dahil olmak üzere diğer aktörler, uygun olan durumlarda, mülteci toplumlardaki çocuk askerleri silahsızlandırmak, askerliğine son vermek ve topluma yeniden kazandırmak için özel programlar oluşturacak ve kız ile erkek çocuk askerlerin durumlarını eşit olarak iyileştirecek ve ele alacaktır. 4. Yaş ile toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve cinsel şiddetin önlenmesi ¾ BMMYK, Mülteci Kadınların Korunmasına Dair Kılavuz İlkelerin (Cenevre, 1991)ve Mülteci Kadınlara Yönelik Cinsel Şiddet: Önleme ve Müdahale Kılavuz İlkelerinin (Cenevre, 1995 – revizyonu yapılmaktadır), Yüksek Komiserliğin Mülteci Kadınlara Taahhütlerinin (12 Aralık 2001), Kuruluşlar Arası Daimi Komite (IASC) Cinsel İstismardan Koruma Görev Gücü tarafından geliştirilmekte olan Cinsel İstismardan Koruma ¾ ¾ ¾ ¾ Politikasının tam olarak uygulanmasını sağlamak üzere Devletler ve insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar ile birlikte çalışacaktır. Devletler, BMMYK ve diğer ilgili aktörler, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve istismara karşı, hukuki yollar da dahil olmak üzere, toplumsal cinsiyet ve yaşa dayalı koruma ve müdahale mekanizmalarının ayrıca bir şikayet mekanizması ile uygun personel sorumluluk çerçevesinin, mültecilerle ilgili her türlü programın dahili bir parçası haline getirilmesi için tedbirler alacak ve bunların erkek, kadın ve çocukları hedef alan ilgili eğitim ve bilinç artırıcı programları içermesini sağlayacaktır. 20 BMMYK ve ortakları, kadın ve çocuk mültecilerin cinsel şiddet ve yaş ile toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten korunması için açık bir sorumluluk yapısı oluşturacak ve uygun davranış kurallarının her türlü insani operasyonda uygulanmasını sağlayacaktır. Devletler, uygun hukuki yolları ve rehabilitasyon yöntemlerini sunacak ve Yokohama Küresel Taahhüdünü takip edecektir. 21 Devletler, BMMYK ve diğer insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar, cinsel sömürü, şiddet ve istismar mağduru kişilerin hakları ve ihtiyaçlarına ilişkin olarak eğitim ve kapasite artırma faaliyetleri gerçekleştirecektir. 20 Diğer durumlarda özellikle de çocuk mültecilerin korunması için uygun olabilecek Batı Afrika’daki Çocuk İstismarı Sorununun Ele Alınmasına Yönelik Eylem Çerçevesinin önemli bir tedbirler envanteri olarak kullanılması 21 Yokohoma (Japonya)’da 17-20 Aralık 2001 tarihleri arasında gerçekleştirilen Ticari Cinsel Suistimalle Mücadeleye İlişkin İkinci Dünya Kongresi. Kalıcı çözümlere yönelik arayışın iki misline çıkarılması Bugün dünya çapında milyonlarca mülteci, güvence altına alınması uluslararası korumanın en temel hedeflerinden biri olan vakitli ve kalıcı çözümlere erişim sağlayamamaktadır. Gönüllü geri dönüş, yerel bütünleşme ve yerleştirmenin uygun olan durumlarda, kapsamlı bir yaklaşım haline getirilmesi ve bu yaklaşımın menşe ülkeler, ev sahibi Devletler, BMMYK, BMMYK’nin insani ve kalkınma ortakları, özellikle de Sivil Toplum Örgütleri ve mülteciler arasında sıkı bir işbirliği çerçevesinde uygulanması ile daha fazla uyum sağlanmasına ihtiyaç vardır. Geçici bir müdahale olarak, mültecilerin kendi kendine yeterliliklerinin geliştirilmesi, bağımlılığı önlenmek, mültecilerin girişimleri ve muhtemel katkılarından faydalanmak ve onları kalıcı çözümlere hazırlamak açısından önemli bir araçtır. Kalıcı çözüm arayışının başarısı, büyük oranda kararlı ve sürekli bir uluslararası işbirliğine ve desteğe bağlıdır. Özellikle bekletilen mülteci krizlerinin, öngörülen farklı kalıcı çözümlere yönelik iyi dengelenmiş bir destek paketi ile çözülmesi için ortak eylem çağrısında bulunulmaktadır. Bu kapsamda, Eylem Programında güvenlik ve haysiyetin sağlanması şartıyla gerçekleştirilen gönüllü geri dönüşler mülteciler için tercih edilen bir seçenek olarak süregelmektedir. Aynı şekilde yerleştirmenin de hem hayati bir koruma aracı hem de uluslararası dayanışmayı ve yük paylaşımını sağlayan bir araç olarak kullanılması gerekecektir. Benzer şekilde yerel bütünleşmenin de belirli mülteciler ya da mülteci gruplarının içinde bulunduğu kötü durumu gidermek açısından bir araç olduğu ispatlanmıştır. Kalıcı çözümlere yönelik arayışın iki mislisine çıkarılması için beraberindeki faaliyetlerle birlikte sekiz adet amaç belirlenmiştir: 1. Özellikle bekletilen mülteci krizleri için kapsamlı kalıcı çözüm stratejilerinin gerçekleştirilmesi ¾ Devletler ve diğer ortaklarla işbirliği içerisinde kapsamlı eylem planlarının uygulanabilirliğini araştırmak amacıyla BMMYK, menşe ülkeler, ev sahibi ülkeler, yerleştirme ülkeleri ve mülteciler ile yakın istişarelerde bulunmak suretiyle uygulanacak mevcut kalıcı çözümlerden faydalanarak tüm uzun süreli mülteci krizlerini gözden geçirecektir. ¾ Yerleştirmeye ilişkin Çalışma Grubu, ev sahibi ülkelerdeki kapasite artırımının bir ya da daha fazla kalıcı çözümün takibini ve mülteci hareketlerinden etkilenen bölgeler de dahil olmak üzere yerleşimin daha stratejik bir şekilde kullanılmasını nasıl etkilediğini araştıracaktır. 2. Gönüllü geri dönüş için iyileştirilmiş şartların sağlanması BMMYK ve BMİHYK de dahil olmak üzere ilgili partnerlerle işbirliği içerisinde çalışarak, menşe ülkeler, örneğin çıkarılan aflar, insan hakları güvenceleri ve mülkiyetin iadesini sağlayan tedbirlerle sağlanabilecek kabul edilebilir bir fiziksel, hukuki ve maddi güvenlik çerçevesinde, mültecilerinin geri dönüş ve geri kabul haklarına saygı duymayı taahhüt edecektir. Mülteciler bununla ilgili olarak uygun bir şekilde bilgilendirilecektir. ¾ Yine bu kapsamda, menşe ülkeler, sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasi alanlardaki girişimleri daha aktif bir şekilde araştıracak, özellikle mülteci ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ topluluklarıyla uzlaşma ve diyalogu kolaylaştıracak ayrıca hukukun üstünlüğüne saygı duyulmasını sağlayacaktır. Devletler, menşe ülkelere daha uyumlu ve kapsamlı bir şekilde destek temin edecek ve onlara mültecilerin hukuki, fiziksel ve maddi güvenliğini sağlama yönündeki sorumluluklarını ifa etmeleri için yardımcı olacaktır. Devletler, kadınlar da dahil olmak üzere mültecilerin barış ve uzlaşma süreçlerine katılımlarını kolaylaştıracak ve bu tür anlaşmalarda geri dönüş hakkının tanınmasını ve geri dönüşü, toplumla yeniden bütünleşmeyi ve uzlaşmayı teşvik edici tedbirlerin tasarlanmasını sağlayacaktır. Menşe ve iltica ülkeleri, BMMYK ile işbirliği içerisinde çalışarak, diğerleri arasında üç taraflı anlaşmaların imzalanması, “git ve incele” ziyaretleri gibi geri dönüş kararlarını kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması, mülteciler ve ülkedeki görevliler arasında bilgi değişim oturumlarının gerçekleştirilmesi, benzer güven oluşturucu tedbirlerin alınması ve kaynaklar el verdiği sürece sürekli izlemeye imkan tanımak için BMMYK’nin sahada bulunması gibi yöntemlerle gönüllü geri dönüşü iyileştirecek ve geri dönüşü kolaylaştırmak amacıyla normal ve barışçıl şartların oluşumuna katkıda bulunacaktır. Yürütme Komitesi, gönüllü geri dönüşe ilişkin 40 sayılı Karara (XXXVI) ek olarak hukuki güvenlik konularına ilişkin bir Karar alacaktır. Söz konusu karar mülkiyetle ilgili kaygıları da içerecektir. Devletler ve BMMYK, bir geri dönüş ya da yeniden bütünleşme programına özgü toplumsal cinsiyet ve yaşla ilgili konuların erken bir aşamada tespit edilmesini ayrıca gönüllü geri dönüş programlarının planlanma ve uygulama aşamalarında tamamen dikkate alınmasını sağlayacaktır. Devletler ve BMMYK, gerek kadınlara gerekse erkeklere, geri dönüşle ilgili kararlarını özgür iradeyle ve tamamen bilinçli bir şekilde vermeleri ayrıca Gönüllü Geri Dönüş formunun gizlilik ilkesine tamamen uyularak şahsen imzalamaları için fırsat tanınmasını sağlayacaktır. 3. Geri dönüşü sürdürülebilir kılmak için işbirliğinin güçlendirilmesi BMMYK, ilgili tüm aktörler arasındaki işbirliğini kuvvetlendirici ve güven sağlayıcı tedbirler üzerine daha da odaklanarak 1996 Gönüllü Geri Dönüş El Kitabını güncelleyecektir. BMMYK ve diğer ilgili ortaklar, geri dönüşle ilgili planlama ve programlama faaliyetlerinin uzlaşmayı teşvik edici önlemleri de içermesini sağlayarak ve geri dönüş yapan kişiler, yerinden edilmiş kişiler ve yerel halkın gerekli hizmetlere erişiminde iyileşme kaydederek ayrıca bu kişilerin kamusal hayata katılımını sağlayarak uzlaşma sürecine yardımcı olacaktır. Devletler ve BMMYK, geri dönüşün sürdürülebilirliğine katkıda bulunmak ve geri dönüş için yapılan planlamanın kalkınma ortaklarının erken katılımını içermesini sağlayacaktır. Topluma uyum gösterme kapasitesini artırmak ve uzlaşmaya katkıda bulunmak amacıyla Devletler, BMMYK ve kalkınma ortakları, uygun olan durumlarda ve ortaklık esasında, toplumla yeniden bütünleşme için yapılan yatırımlara ilişkin olarak hem geri dönüş yapan kişilerin hem de yerel halkın yararına olacak ve barınma ile gerekli hizmetlere yeterli önceliği verecek toplum tabanlı bir odak noktası oluşturacaktır. ¾ Geri dönüş yapan kadınlara barınma olanaklarına erişim, mülkiyet ve arazi iadesi konusunda eşit haklar sağlamak amacıyla Devletler çeşitli tedbirler olacaktır. ¾ Devletler, BMMYK ve diğer ortaklar, geri dönüş yapan kişilere menşe ülkede eğitim olanaklarının sunulmasına ve erişimin sürgündeyken görülen öğretim ile mesleki ve diğer türlü eğitimleri kabul eden düzenlemelerle kolaylaştırılmasına öncelik verecektir. 4. Yerel bütünleşmenin kalıcı çözümlere yönelik kapsamlı stratejinin uygun bir parçası olması ¾ Yürütme Komitesi, yerel bütünleşme çözümünü mülteci ihtiyaçlarının niteliklerine, uluslararası ve ulusal hukuki standartlara ve ev sahibi ülkelerin sosyo-ekonomik gerçekliklerine duyarlı bir Karar halinde uygulamak konusundaki çerçeve fikirleri belirleyecektir. Bu kapsamda, mümkün ve uygun olan durumlarda, gerek mültecilerin gerekse yerel halkın ihtiyaçları da dikkate alınarak, yerel bütünleşme konusunda cinsiyet ve yaşa duyarlı bir toplumsal gelişim yaklaşımını teşvik edecektir. ¾ Devletler, belirli bir derecede sosyo-ekonomik bütünleşme sağlamış mülteciler için, sonradan iltica ülkesinin vatandaşı olma fırsatını da içerebilecek güvenli hukuki statü ve ikamet haklarının verilmesini nerede, ne zaman ve nasıl geliştireceğini inceleyecektir. ¾ Devletler, uluslararası ve bölgesel kalkınma aktörleri ile işbirliği içerisinde çalışarak, yük paylaşımı aracılığıyla yerel bütünleşmenin gerçekleştirilmesine katkıda bulunacaktır ve böylece kendi kendine yeterlilik ve yerel bütünleşmeyi destekleyecek gerekli kaynakların, mültecilerin varlığından etkilenen yerel toplumların yaşama kabiliyetini sürdürecek bir şekilde temin edilmesi sağlanacaktır. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ 5. Yerleştirme fırsatlarının yaygınlaştırılması BMMYK, yerleştirme ile ilgili faaliyetlerde bulunan ülkelerin sayıca fazlaştırılmasını ve yerleştirmenin mümkün olduğunca fazla mültecinin faydalanmasına imkan tanıyacak şekilde daha stratejik bir şekilde kullanılmasını sağlayarak ancak bu kapsamdaki kaynakla ilgili unsurları da dikkate alarak korumayı geliştirecektir. Henüz yerleştirme fırsatları sunmamış olan Devletler, yerleştirme alanlarının temin edilmesini aktif bir şekilde mütalaa edecektir. Devletler ve BMMYK, Sivil Toplum Örgütleri ile işbirliği içerisinde, eğitim, “twinning” ve ilgili destek de dahil olmak üzere yeni yerleştirme ülkeleri ile kapasite artırma programları geliştirecektir. Yerleştirme fırsatları sunan Devletler, yerleştirme kotalarını yükseltmeyi, mülteci kabulünü ve daha esnek yerleştirme kriterleri benimsemeyi mütalaa edecektir. 22 Yerleştirmenin daha etkin bir bütünleştirme politikasını takip etmesini sağlamak amacıyla Devletler, mültecilerin ülkenin sosyal, ekonomik ve 22 Bakınız Hedef 3, Amaç 6. kültürel yaşamında özellikle dil eğitimi ve beceri geliştirme de dahil olmak üzere eğitim, iş piyasası, aile birleştirmesi ve vatandaşlıkla ilgili hak ve fırsat eşitliğinden faydalanmalarını sağlamak üzere daimi ikametgah hakkı elde etmesini amaçlayan politikalar uygulayacaktır. 6. Yerleştirmenin hem bir koruma aracı hem de kalıcı bir çözüm olarak daha etkin bir şekilde kullanılması ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ Devletler ve BMMYK, Sivil Toplum Örgütleri ile işbirliği içerisinde çalışarak ve koruma ihtiyaçlarına daha fazla odaklanarak, yerleştirme başvurularının işlenmesine yönelik gereksinimleri kolay ve elverişli duruma getirecektir. Yerleştirme gereksinimi içerisindeki mültecilerin tespitini desteklemek amacıyla Devletler ve BMMYK, merkezi bir biyometrik kayıt sisteminin uygulanabilirliğini araştıracaktır. Bireylerin ya da belirli grupların yerleştirilme ihtiyaçlarını önceden tahmin etmek ve özellikle acil durumlarda yerleştirilme başvurularını daha hızlı bir şekilde işlemek amacıyla Devletler ve BMMYK, mülteci kayıtlarından elde edilen verilerin daha erken analizinin nasıl gerçekleştirilebileceğini araştıracaktır. Devletler ve BMMYK, yerleştirme programlarındaki toplumsal cinsiyetle ilgili koruma gereksinimlerine ve risk altındaki kadınlar kategorisine daha fazla önem verecektir. BMMYK, görevi kötüye kullanma olasılığını asgari düzeye indirmeye ve rüşvet ile sahteciliğin ele alınmasına yardımcı olacak yöntem ve mekanizmaları iyileştirecek ve Yürütme Komitesini bu yönde sarf edilen çabalardan haberdar edecektir. Devletler ve BMMYK, yerleştirme faaliyetleri için her bir coğrafi operasyonda dengeli bir şekilde entegre edilen daha fazla kaynağın mevcut olmasını sağlayacaktır. 7. Mültecilerin kendi kendine yeterliliğinin sağlanması BMMYK ve Devletler, başlangıçtan itibaren mültecilere yönelik yardım programlarının kendi kendine yeterlilik ve yetkilendirme stratejilerini içermesini sağlayacaktır. Bu kapsamda, BMMYK bu tür tedbirler için mali ve teknik desteğin harekete geçirilmesinde katalizör görevi görecektir. ¾ Yine bu kapsamda, cinsiyet ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet olayları da dahil olmak üzere aşırı bağımlılığa ve tembelliğe yol açabilecek ciddi koruma sorunlarını önlemek amacıyla özellikle mülteci kadınların beceri ve potansiyellerini destekleyerek, Devletler, rahatlatıcı stratejileri 23 araştıracaktır. ¾ Devletler, öğretim ve mesleki eğitim olanaklarının ayrıca tarımsal ve diğer gelir sağlayıcı programların kadın ve erkeklere eşit faydalar sağlayacak şekilde yaygınlaştırılmasını mütalaa edecektir. ¾ 23 Mültecilerin ve yerel halkın belirli kalemleri üretme sürecine dahil edilmesi için gösterilen çabalar. (örn. yemeklik yağ, un, battaniye, fırın). Devletler, BMMYK ve insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar, mültecilerin özellikle kadın mültecilerin ve gençlerin ayrıca ev sahibi toplumların kendi kendine yeterlilik programlarının tasarım ve geliştirme aşamalarına dahil olmalarını sağlayacaktır. ¾ Devletler, BMMYK, insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar ve kalkınma ortakları, mültecilerin bulunduğu alanlardaki topluma uyum gösterme kapasitesini güçlendirecek entegre yaklaşımları daha da geliştirmek üzere ev sahibi ülkelerle birlikte çalışacaktır. ¾ Devletlere, ilkeleri somut tedbirlere dönüştürecek uygulamaya yönelik operasyonel araçlar temin etmek amacıyla BMMYK, ulusal istihdam mevzuatının altını çizerek ve kendi kendine yeterlilik stratejilerine yönelik en iyi uygulamaları içeren bir envanter olarak ev sahibi Devletlerdeki mültecilerin ekonomik ve sosyal koşullarına ilişkin bir çalışma başlatacaktır. ¾ 8. Daha önceki ev sahibi ülkelerde mültecilerden etkilenmiş alanların ıslahı ¾ Devletler, BMMYK ve kalkınma ortakları, uluslararası topluluğun daha önceki iltica ülkelerinde mültecilerden etkilenmiş alanların ıslahı için gösterdiği çabaları en iyi hangi şekilde geliştirebileceğini ve bu çabalara nasıl olumlu katkıda bulunabileceğini değerlendirecektir. Notlar: Notlar: Kadın ve çocuk mültecilerin koruma gereksinimlerinin karşılanması Kadın ve çocuk mülteciler, dünyadaki mülteci nüfusunun ve BMMYK programı lehdarlarının büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. Uluslararası topluluk ve BMMYK, kadın ve çocuk mültecilerin korunma şartlarını ve bakımını iyileştirmek için bir çok uluslararası norm, politika ve kılavuz ilke geliştirmiştir. Uygulamada, kaynak kısıtlılığı (gerek mali gerekse insan kaynakları açıdan,) eşit olmayan öncelikler ve hem kurumlar düzeyinde hem de uluslararası topluluk dahilindeki sorumluluklar nedeniyle bu norm, politika ve kılavuz ilkelerin uygulanması açısından halen farklılıklar bulunmaktadır. Kadın ve çocuk mültecilerin korunması BMMYK açısından hem kilit niteliğinde bir faaliyet hem de kurumsal bir önceliktir. Kadın ve çocuk mültecilerin korunması için, haklara dayalı bir çerçeve içerisinde ilerleyen, hedeflenen faaliyetleri içeren ayrıca toplumsal cinsiyetler arasındaki eşitlik ve yaşa karşı duyarlılığın uyumlulaştırılması üzerine kurulan üç uçlu bir yaklaşımın uygulanması gerekmektedir. 24 Koruma ile ilgili olarak kadın ve çocuk mültecilerin karşılaştıkları temel kaygılar birbiri ile ilişkili olup birbirinden bağımsız olarak ele alınamaz. Ayrıca söz konusu kaygılar ilgili tüm ortaklar arasında sıkı bir işbirliğinin mevcudiyetini gerektirmektedir. Kadın ve çocuk mültecilerin korunma ihtiyaçlarını ele almak için gerekli olan belirli faaliyetler Eylem Programının hedef ve amaçlarına yansıtılmıştır. Beraberindeki faaliyetler ile birlikte iki adet ek çerçeve amaç aşağıda belirtilmiştir: 1. Mülteci kadınların korunmasına iyileştirilmesi için alınacak tedbirler yönelik çerçevenin Devletler, BMMYK ve ortaklar, mülteci kadınların mülteci hayatındaki tüm alanlarda karar alma sürecine ve bu kararların uygulanmasına eşit bir şekilde katılımını ve koruma ile toplumsal cinsiyete duyarlı yaklaşımların programların geliştirme, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarında uygulanmasını sağlayacak tedbirler belirleyecektir. ¾ Devletler, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşme (CEDAW) ve bu Sözleşmenin İhtiyari Protokolünü kabul etmeyi mütalaa edecektir. ¾ BMMYK, BMMYK’nin Mülteci Kadınların Korunmasına İlişkin Kılavuz İlkeleri kapsamında yer alan Mülteci Kadın ve Çocukların Değerlendirilmesine İlişkin Kadınlar Komisyonunun kararlarındaki tavsiye kararlarını gözden geçirecek ve uygun olan durumlarda belirli bir takvim dahilinde vakitli ve uygun takibi sağlayacaktır. ¾ 24 Mülteci kadın ve çocuklar adına gerçekleştirilen faaliyetlere ilişkin tavsiye kararları, BMMYK’nin mülteci kadın ve çocuklar kapsamında gerçekleştirdiği faaliyetler hakkında bağımsız olarak yapılan en son değerlendirmelerden, Küresel İstişareler ve diğer toplantılardan, uluslararası insan hakları hukukundan, Yürütme Komitesi Kararlarından, kılavuz ilkelerden ve politikalardan elde edilmiştir. Bakınız Mülteci çocukların hak ve korunma gereksinimlerinin karşılanmasında BMMYK faaliyetlerinin etkisinin bağımsız değerlendirmesi EPAU/2002/02 (Mayıs 2002) ve Mülteci Kadınlara İlişkin BMMYK Politikası ve Mülteci Kadınların Korunmasına ilişkin Kılavuz İlkeler: On Yıllık Uygulamaya İlişkin bir Değerlendirme (Mayıs 2002). BMMYK, Mülteci Kadın ve Çocukların Değerlendirilmesi konusundaki Kılavuz İlkelerin Uygulanmasına Yönelik Kadınlar Komisyonunun ilgili bulgularını da dikkate alarak 1991 tarihli Mülteci Kadınların Korunmasına Dair Kılavuz İlkelerin revizyonunu bitirecektir. ¾ BMMYK, daimi dağıtımı sağlayacak ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Zulme İlişkin Kılavuz İlkelerin, Mülteci Kadınların Korunmasına Dair Kılavuz İlkelerin ve Mülteci Kadınlara Yönelik Cinsel Şiddet: Koruma ve Müdahale Kılavuz İlkeleri uygulanmasını izleyecektir. ¾ BMMYK, Ülke Operasyon Planlarının (ÜOP) ve Yıllık Koruma Raporlarının gerçekleştirilen faaliyetler ve elde edilen sonuçlar hakkındaki detaylı bildirimler de dahil olmak üzere kadın hakları ile ilgili kritik konuları tamamen ele almasını ve uygun olan durumlarda koruma kapsamında ortaklar ve mülteciler ile geliştirilen eylem planlarını içermesini sağlayacaktır. ¾ Devletler, BMMYK ve diğer aktörler toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinin tüm eğitim ve öğrenim programlarına dahil edilmesini sağlayacaktır. ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ 2. Mülteci çocuklar için koruma çerçevesinin iyileştirilmesine yönelik tedbirler Devletler, BMMYK ve ortaklar, uygun olan durumlarda mülteci çocukların ve gençlerin mülteci hayatındaki tüm alanlarda karar alma ve bu kararların uygulanması sürecine eşit bir şekilde katılımda bulunmasını ayrıca koruma ve yaşa duyarları yaklaşımların program geliştirme, uygulama, izleme ve değerlendirme aşamalarında uygulanmasını sağlayacak tedbirler belirleyecektir. Çocuk Hakları Sözleşmesi ve bu Sözleşmenin Çocukların Silahlı Çatışmalara Dahil Olmasına ve Çocukların Satılması, Çocuk Fuhuşu ve Çocuk Pornografisine İlişkin İhtiyari Protokollerini ayrıca 1993 tarihli Çocukların Korunması ve Ülkeler Arası Kabulüne Yönelik İşbirliği Hakkındaki Lahey Sözleşmesini onaylamamış olan Devletler bu Sözleşme ve Protokolleri onaylamayı mütalaa edecek ve söz konusu belgelere taraf olan Devletler bu belgeleri iyi niyet çerçevesinde uygulayacaktır. Devletler, BMMYK ve insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar, mülteci çocukları hakları konusunda bilgilendirmek, koruma sorunlarının tespitine, bunları teskin edici faaliyetlere ve kendilerini etkileyen kararlara katılımlarını teşvik etmek için oluşturulan programlara devam edecek ya da bu tür programlar geliştirecektir. Devletler, BMMYK ve insani yardım konusunda faaliyet gösteren ortaklar, uygun olan durumlarda Çocuk Hakları Sözleşmesine, diğer ilgili insan hakları standartlarına, uluslararası savaş hukuku ve BMMYK’nin mülteci çocukların korunması ve bakımına ilişkin kılavuz ilkelerine dikkat çekerek mülteci çocukların hakları hakkında oluşturulan programlara devam edecek ya da bu tür programlar geliştirecektir. BMMYK, daimi dağıtımı sağlayacak ve mülteci çocukların korunması ve bakımına ilişkin kılavuz ilkelerin uygulanmasını denetleyecektir. BMMYK, yukarıda belirtilen Kılavuz İlkelerin uygulanmasını ölçmek ve Mülteci Çocukların Hakları ve Korunma İhtiyaçları konulu Toplantıda (Mayıs 2002) yapılan bağımsız değerlendirmede alınan tavsiye kararlarını takip etmek için bir izleme süreci oluşturacaktır. ¾ BMMYK, Ülke Operasyon Planlarının (ÜOP) ve Yıllık Koruma Raporlarının gerçekleştirilen faaliyetler ve elde edilen sonuçlar hakkındaki detaylı bildirimler de dahil olmak üzere kadın hakları ile ilgili kritik konuları tamamen ele almasını ve uygun olan durumlarda koruma kapsamında ortaklar ve mülteciler ile geliştirilen eylem planlarını içermesini sağlayacaktır. ¾ BMMYK, UNICEF ve Save the Children ile işbirliğini geliştirecek, Çocuk Haklarına İlişkin Eylem (ARC) projesi çerçevesindeki eğitim ve kapasite gelişimini iyileştirecek ve hükümete, ortaklara ve kendi personeline eğitim verilmesine öncelik verecektir. ¾ Eğitimin önemli bir koruma aracı olduğunu dikkate alarak Devletler, ev sahibi ülkelere ve BMMYK’ne finansman temin ederek mülteci çocukların ilk ve orta öğretime erişimine önem verecektir. Notlar: Notlar: KORUMA GÜNDEMİ EK ULUSLARARASI KORUMAYA İLİŞKİN KÜRESEL İSTİŞARELER İLE İLGİLİ BELGELERİN LİSTESİ A. - “Kitlesel Sığınma Durumlarında Mülteci Koruma” konusunda Üçüncü İzleme Toplantısı, 8-9 Mart 2001 Kitlesel Sığınma Durumlarında Mülteci Koruma: Genel Koruma Çerçevesi, EC/GC/01/4, 19 Şubat 2001 Sığınmanın Sivil Karakteri: Mültecilerin Silahlı Unsurlardan Arındırılması, EC/GC/01/5, 10 Şubat 2001 Kayıt Etme ile İlgili Fiziksel ve Yasal Koruma Konuları, EC/GC/01/6, 19 Şubat 2001 Kitlesel Sığınma Durumlarında Sorumluluk ve Yük Paylaşımı amaçlı Uluslararası İşbirliği Mekanizmaları, EC/GC/01/7, 19 Şubat 2001 Küresel İstişareler- Kitlesel Sığınma Durumunda Mülteci Koruma (8-9 Mart 2011): Başkanın Özeti Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler: Üçüncü İzleme ilk toplantı raporu, EC/GC/01/8/Rev. 1, 28 Haziran 2001 Küresel İstişareler- Üçüncü İzleme ilk toplantı takibi: Kitlesel Sığınmada Mülteciler (Bkz. Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler Güncellemesi Ek II, EC/51/SC/CRP.12, 30 Mayıs 2001) B. “Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci Koruma” konusunda Üçüncü İzleme Toplantısı, 28-29 Haziran 2001 - Mülteci Koruma ve Göç Kontrolü: BMMYK ve IOM Görüşleri, EC/GC/01/11, 31 Mayıs 2001 Sığınma Süreçleri (Adil ve Etkin Sığınma Prosedürleri), EC/GC/01/12, 31 Mayıs 2001 Prosedürlere Erişim, “Güvenli Üçüncü Ülkeler”, “Güvenli Menşe Ülkeler” ve “Zaman Sınırlamaları”, Joanne van Selm, Haziran 2001 Küresel İstişareler- Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci Koruma (28-29 Haziran 2001); Başkanın Özeti Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler: Üçüncü İzleme İkinci Toplantısı Raporu (28-29 Haziran 2001), EC/GC/01/15/Rev. 1, 27 Eylül 2001 Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler- Üçüncü İzleme İkinci Toplantısı Takibi: Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci Koruma, EC/GC/01/20, 18 Eylül 2001 - - C. “Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci konusunda Üçüncü İzleme Toplantısı, 27-28 Eylül 2001 - Muamele Standartları dahil olmak üzere Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Sığınmacıların Kabulü, EC/GC/01/17, 4 Eylül 2001 Tamamlayıcı Koruma Şekilleri, EC/GC/01/18, 4 Eylül 2001 Ev Sahibi Ülkelerde Koruma Kapasitelerinin Güçlendirilmesi, EC/GC/01/19, 4 Eylül 2001 Küresel İstişareler- Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci Koruma (27-28 Eylül 2001); Başkanın Özeti - Koruma” - Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler: Üçüncü İzleme üçüncü toplantısı raporu (27-28 Eylül 2001); EC/GC/02/2, 16 Nisan 2002 Küresel İstişareler- Üçüncü İzleme üçüncü toplantısı takibi: Bireysel Sığınma Sistemleri Bağlamında Mülteci Koruma, EC/GC/02/3, 16 Nisan 2002 D. “Korumaya Dayalı Çözümler Arayışı” ve “Mülteci Kadınlar ve Mülteci Çocukların Korunması” konularında Üçüncü İzleme Toplantısı, 22-24 Mayıs 2002 - Gönüllü Geri Dönüş, EC/GC/02/5, 25 Nisan 2002 Yerel Bütünleşme, EC/GC/02/6, 25 Nisan 2002 Yerleştirmenin Güçlendirilmesi ve Genişletilmesi: İkilemler, Zorluklar ve Olanaklar, EC/GC/02/7, 25 Nisan 2002 Mülteci Kadınlar, EC/GC/02/8, 25 Nisan 2002 Mülteci Çocuklar, EC/GC/02/9, 25 Nisan 2002 Uluslararası Koruma ile ilgili Küresel İstişareler: Üçüncü İzleme Dördüncü toplantısı Raporu EC/GC/02/10, 14 Haziran 2002 Küresel İstişareler- Korumaya dayalı Çözüm Arayışı ve Mülteci Kadınlar ve Mülteci Çocukların Korunması (22-24 Mayıs 2002): Başkanın Özeti E. - - - - Bölgesel Toplantılar Sığınma, Mülteci Statüsü, Kamplar ve Diğer Yerlerin Sivil ve İnsani Özelliğini Koruma konusunda BMMYK Bölgesel Sempozyumu, EC/GC/01/9, 30 Mayıs 2001 (Pretoria, Güney Afrika) Ottawa, Ontario ve Macau’da yapılan, Mülteci Koruma Güvencelerini Önleme Tedbirlerine Dahil eden Balgesel Workshoplar, EC/GC/01/13, 31 Mayıs 2001 (Ottawa, Ontario, Kanada; ve Macau SAR, Çin) Uluslararası Koruma ile İlgili Küresel İstişareler: Budapeşte Bölgesel Toplantısı, EC/GC/01/14, 15 Haziran 2001 (sadece İngilizce) Uluslararası Koruma ile İlgili Küresel İstişareler: San Jose Bölgesel Uzmanlar Toplantısı, 7-8 Haziran 2001 Yeterli Koruma Sağlamak için Bölgedeki İlk Sığınma Ülkelerinin Kapasitesini Güçlendirmek: Kahire’de Bölgesel Toplantı, EC/GC/01/21, 20 Eylül 2001 Nordik Yerleştirme Toplantısı: Çok Yönlü Koruma Aracı olarak Yerleştirme ve Göçle İlişkisi, Oslo, EC/GC/02/4, 16 Nisan 2002 F. Küresel İstişareler Sürecine Destek Olarak Ek Etkinlikler - - Silahlı Çatışma ve Zorla Yerinden Etmeden Etkilen Çocuklarla İlgili AB Semineri- Kalkınma, İşbirliği ve Göç Politikalarına Çocuk Hakları Açıcından Bakış: İsveç AB Dönem Başkanlığı Sonuçları, Norrköpping, 1-2 Mart 2001 Mülteci ve Yerinden Edilen Kadınların Güvenliğini İyileştirmek: Norveç Uluslararası İlişkiler Enstitüsü tarafından yapılan Uluslararası Uzman Seminerinin Politika ve Uygulama Tavsiyeleri, Oslo, 24-25 Ocak 2002 (Seminer Norveç Dışişleri Bakanlığı tarafından başlatılmış ve maddi destek almış ve Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü ve Norveç Mülteci Konseyi ile işbirliği içinde Norveç Uluslararası İlişkiler Enstitüsü tarafından düzenlenmiştir). G. İkinci İzleme- Lizbon Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 3-4 Mayıs 2001 - - - 1951 Sözleşmesi Madde 1C ve 1969 OAU Sözleşmesi Madde I.4 kapsamında Korumanın Sona Erdirilmesi ile ilgili Güncel Konular, Joan Fitzpatrick, Jeffrey ve Susan Brotman, 2001 Mülteci Statüsü Dışında Kalma Uygulaması ile ilgili Güncel Konular, Geoff Gilbert, 2001 Koruma Ne Zaman Gerekli Değildir?- “Sona Erme Koşulları” Mülteci Statüsünün Sona Ermesi ile ilgili Maddelerin Hükümleri: Prensipler ve BMMYK Uygulamaları, 1973-1999, Rafael Bonoan, 24 Nisan 2001 Lizbon Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 3-4 Mayıs 2001, Sonuç Özetleri- Mülteci Statüsünün Sona Ermesi Lizbon Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 3-4 Mayıs 2001, Sonuç Özetleri- Mülteci Statüsü Haricinde Bırakılma, EC/GC/01/2Track/1 (sadece İngilizce) H. İkinci İzleme- Cambridge Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 9-10 Temmuz 2001 - 1951 Mülteci Statüsü Sözleşmesinin Gözden Geçirilmesi: Madde 35 ve diğerleri, Walter Kalin, 2001 Non-refulman (geri göndermeme) İlkesinin Kapsamı ve İçeriği, Görüş, Sir Elihu Lauterpacht CBE QC, Daniel Bethlehem, 20 Haziran 2001 Cambridge Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 9-10 Temmuz 2001, Sonuç Özetleri- Denetim Sorumluluğu Cambridge Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 9-10 Temmuz 2001, Sonuç Özetleri- Non-refulman (geri göndermeme) İlkesi I. İkinci İzleme- San Remo Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 6-8 Eylül 2001 - Toplumsal Cinsiyete Dayalı Zulüm, Roger Haynes, 10 Ağustos 2001 Mülteci Statüsü Belirlemenin bir Unsuru Olarak Dahili Koruma/Yeniden Yerleştirme/Kaçış Alternatifi, James C. Hathaway, Michelle Foster, 2001 Belli bir Sosyal Gruba Mensup Olmak: Analiz ve Sonuç Önerileri, T. Alexander Aleinikoff, 2001 San Remo Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 6-8 Eylül 2001, Özet Sonuçlar- Dahili Koruma/Yeniden Yerleştirme/Kaçış Alternatifi San Remo Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 6-8 Eylül 2001, Özet Sonuçlar- Toplumsal Cinsiyete Dayalı Zulüm San Remo Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 6-8 Eylül 2001, Özet Sonuçlar- Belli Bir Sosyal Gruba Mensup Olmak J. İkinci İzleme- Cenevre Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 8-9 Kasım 2001 - Aile Birleştirmesi ve Mülteci Koruma, Kate Jastram, Kathleen Newland, 2001 Mülteci Statüsü ile ilgili 1951 Sözleşmesi Madde 31: Ceza Vermeme, Gözaltı ve Yargılama, Guy S. Goodwin Gill, Ekim 2001 Cenevre Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 8-9 Kasım 2001, Aile Birleştirme konusunda özet sonuçlar Cenevre Uzmanlar Yuvarlak Masa Toplantısı, 8-9 Kasım 2001, Mülteci Statüsü ile ilgili 1951 Sözleşmesi Madde 31- Revize K. Birinci İzleme- Taraf Devletlerin Bakanlar Toplantısı, Cenevre, 12-13 Aralık 2001 - Taraf Devletlerin Bakanlar Kurulu Toplantısı Hazırlık Oturumu Raporu, HCR/MMSP/2001/03 ve HCR/MMSP/2001/03/Corr. 1 Bakanlar Toplantısı Yuvarlak Masa Görüşmeleri ile ilgili Temel Notlar, HCR/MMSP/2001/04 1951 Sözleşmesine Taraf Devletler Beyannamesi ve/veya Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü, HCR/MMSP/2001/9 1951 Sözleşmesine Taraf Devletler Bakanlar Toplantısı ve/veya Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü Raporu, HCR/MMSP/2001/10 L. Sürecin Tasdiki - - - 1951 Sözleşmesi Kabulünün 50. Yıldönümü hakkında Parlamentolar Arası Birlik Konsey Kararı, Havana, 7 Nisan 2001 Amerika’daki Mülteciler, Geri Dönenler ve Yerinden Edilmiş Kişilerin Korunması ile ilgili Amerikan Devletler Kararı Organizasyonu, San Jose, 5 Haziran 2001, OEA/Ser. P, AG/RES. 1832 (XXXI-O/01) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Cenevre Sözleşmesi 50. Yıldönümü ile ilgili Avrupa Konseyi Tavsiyesi, Strasburg, 27 Haziran 2001, Rec. 1525 (2001) 1951 Sözleşmesinin Kabulünün 50, Yıldönümü ile ilgili Afrika Birlik Kararı Organizasyonu, Lusaka, 11 Temmuz 2001 Mülteci Statüsü hakkında 1951 Sözleşmesinin 50. Yıldönümü ile ilgili Avrupa Birliği Deklarasyonu, Brüksel, 28 Temmuz 2001 Fransa Ulusal Meclisinde Mülteciler tarafından yapılan Paris Çağrısı, Paris, 16 Haziran 2001 M. Mültecilerle Yapılan İstişareler - Yerleştirilen Mültecilerin Kabulü ve Entegrasyonu hakkında Uluslararası Konferans (ICRIRR), Norköpping, 25-27 Nisan 2001 Mülteci Parlamentosu, Fransa Ulusal Meclisi, Paris, 16 Haziran 2001 Mülteci Kadınlarla Diyalog, Cenevre, 20-22 Haziran 2001 - Mülteci Perspektifi, Rouen, 14-16 Eylül 2001 N. Genel - - Mülteci Koruma- Uluslararası Mülteci Hukuku Rehberi, Parlamenterler için Elkitabı No. 2, 2001, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Parlamentolar Arası Birlik Ofisi Küresel İstişareler- “Üçüncü İzleme” Konuları: Seçilmiş Referans Materyali Listesi, EC/GC/01/2, 12 Şubat 2001 Yürütme Komitesi Çerçevesi Bağlamında “Üçüncü İzleme” ile ilgili Çalışma Programı, EC/GC/01/1/Rev.2, 9 Mayıs 2001
