Raporun Türkçe özeti için tıklayınız…

advertisement
2010 YILINDA RAKAMLARLA
AVRUPA SİGORTA PİYASASI
ŞUBAT 2012
İÇİNDEKİLER
Giriş
1. Avrupa’da Toplam Prim Gelişimi
2.
1.1. Hayat Sigortası Primleri
4.
1. 2. Hayat-dışı Sigorta Primleri
5.
1.2.1. Motorlu Taşıt Sigortası
7.
1.2.2. Sağlık Sigortası
9.
1.2.3. Mal Sigortası
10.
1.2.4. Hayat-dışı Branştaki Diğer Sigortalar
10.
2. Sigorta Yoğunluğu ve Sigorta Penetrasyonu
2.1. Sigorta Yoğunluğu
11.
11.
2.1.1. Hayat Sigortası Yoğunluğu
13.
2.1.2. Mal ve Kaza Sigortası Yoğunluğu
14.
2.1.3. Sağlık Sigortası Yoğunluğu
14.
2.2. Sigorta Penetrasyonu
15.
3. Sigortacıların Yatırım Portföyü
19.
3.1. Yatırım Portföyünün Yapısı
20.
3.2. Yatırım Portföyünün GSYİH’ ye Oranı
21.
4. Sigorta Piyasası Aktörleri
22.
4.1. Sigorta Şirketleri
22.
4.2. Çalışan Sayısı
22.
4.3. Dağıtım Kanalları
23.
4.3.1. Hayat Sigortası Dağıtım Kanalları
23.
4.3.2. Hayat-dışı Sigorta Dağıtım Kanalları
24.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
1
Giriş
Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) tarafından hazırlanan “2010 Yılında
Rakamlarla Avrupa Sigorta Piyasası” başlıklı rapor, Avrupa sigorta piyasasının 2010
yılındaki durumunu mercek altına almaktadır. CEA üyesi ülkelerin sigorta piyasalarına ait
2010 yılı verileri ışığında hazırlanan raporda Avrupa sigorta piyasasının prim üretimi, sigorta
şirketlerinin yatırım portföyleri ve sigorta piyasasında önemli rol oynayan şirket ve dağıtım
kanalları hakkında bilgiler yer almaktadır.
Rapor, Avrupa sigorta piyasasının 2010 yılında karşılaştığı zorluklar ve fırsatlara
ilişkin farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır.
1. Avrupa’da Toplam Prim Gelişimi
2010 yılı verileri itibariyle toplam prim gelirlerinin sabit döviz kurunda % 2,5
oranında artarak 1 104 Milyar Euro’ya ulaşması ile birlikte Avrupa sigorta piyasasının devam
eden ekonomik krizden fazla etkilenmediği görülmektedir. 2010 yılı toplam prim gelirlerinin
2009 yılında kaydedilen % 3 oranındaki artışı karşısında azalma göstermesine rağmen
primlerin 2008 yılında sabit döviz kurunda % 6’dan fazla azaldığı dönemle kıyaslandığında
büyük gelişme kaydettiği görülmektedir.
Tablo 1: Avrupa’daki Toplam Primlerde Büyüme 2008-2010
2009 yılında toplam prim gelirlerinde kaydedilen büyüme, tüm prim gelirlerinin %
60’ından fazlasını oluşturan hayat sigortalarından kaynaklanmıştır. Buna karşın, 2010 yılında
hayat (+% 2,5) ve hayat-dışı (+% 2,7) primlerde birbirine benzer oranlarda büyüme
kaydedilmiştir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
2
Grafik 1: Avrupa’daki Toplam Primler 2001–2010 (Milyar Euro)
Swiss Re verileri, küresel sigorta piyasasının da olumsuz ekonomik ortama rağmen
büyüme kaydedebildiğini göstermektedir. Dünya genelindeki prim hacmi 2009 yılındaki %
2,6’lık azalmaya rağmen 2010 yılında % 5,6 oranında büyüme göstermiştir. Swiss Re’ye göre
dünya genelindeki prim hacmi, 2010 yılında 4 339 Milyar Dolar (3 273 Milyar Euro)
olmuştur1. Bölgelere göre toplam prim dağılımına bakıldığında ise 2010 yılında prim
hacminin her bölgede arttığı dikkat çekmektedir. Buna göre prim hacmindeki en yüksek
büyüme oranı Asya’da (2009 yılında +% 8,5 olan prim hacmindeki büyüme oranı 2010
yılında +% 14,5 olmuştur.); en düşük büyüme oranı ise Avrupa’da (bir önceki yıl - % 5,2 olan
büyüme oranı +% 0,4 artış göstermiştir) gerçekleşmiştir. Dünya sigorta piyasasında sahip
olduğu % 37’lik pay ile Avrupa sigorta piyasası 2010 yılında da dünyanın en büyük sigorta
piyasası olmayı sürdürmüştür. Avrupa sigorta piyasasını Kuzey Amerika (% 30) ile Asya
(% 27) piyasaları takip etmiştir.
Grafik 2: Dünya Genelinde Sigorta Primlerinin Dağılımı
2000– 2010 (Milyar Dolar)
1
Swiss Re Sigma No.2/2011 “World insurance in 2011”
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
3
2002 ile 2007 yılları arasında Avrupa’daki prim hacminin dünya genelindeki prim
hacminden daha hızlı büyüme kaydetmesi ile birlikte Avrupa sigorta piyasasının dünya
sigorta piyasasındaki payı % 32’den % 43’e ulaşmıştır. Buna karşın, 2008 ve 2009 yıllarında
Avrupa’daki prim hacminin azalması ile Avrupa sigorta piyasasının dünya sigorta
piyasasındaki payı % 39’a gerilemiştir. Avrupa’nın dünya sigorta piyasasındaki payının
azalması en fazla Asya’nın lehine olmuş; Amerika’nın dünya sigorta piyasasındaki payı ise
azalmaya devam etmiştir. 2010 yılında Avrupa’daki prim hacmindeki artışın Asya’daki artışa
kıyasla daha düşük olması Avrupa’nın dünya prim hacmindeki payının 2 puan azalmasına yol
açmış; Amerika’nın dünya sigorta piyasası içindeki payı ise sabit kalmıştır.
1.1. Hayat Sigortası Primleri
2010 yılında hayat sigortasındaki prim üretiminin bir önceki yıla göre sabit döviz
kurunda % 2,5 oranında artarak 676 Milyar Euro’ya ulaşması beklenmektedir. Avrupa’da
hayat sigortası primlerinin neredeyse % 70’ini elde eden Birleşik Krallık, Fransa, Almanya ve
İtalya Avrupa’nın en büyük hayat sigortası piyasasına sahip ülkeleri olmaya devam etmiştir.
Bu ülkeler arasından üç yıl ardı ardına hayat primlerinde azalma kaydeden Birleşik Krallık
(hayat primlerindeki azalma 2010 yılında -% 6; 2009 yılında -%10; 2008 yılında ise -%27
olmuştur.) dışındaki diğer ülkelerde hayat primlerindeki büyüme oranları Fransa’da % 4;
Almanya’da % 6; İtalya’da ise % 11 olarak gerçekleşmiştir. Genel olarak hayat primlerindeki
artış müşterilerin kriz döneminde daha fazla güvence sağlama talebinden kaynaklanmıştır.
Grafik 3: Avrupa’da Hayat Sigortası Branşındaki Primler
2001–2010 (Milyar Euro)
Birleşik Krallık’ ın yanında CEA üyesi ülkeler arasındaki sadece dört ülke 2010
yılında hayat sigortası prim üretimi büyüklüğünde azalma kaydetmiştir. Bu ülkeler arasında
Hollanda (-% 12), İspanya (-% 6), Yunanistan (-% 8) ve Hırvatistan (-% 2) bulunmaktadır.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
4
Avrupa hayat sigortası primlerinin % 3’ünü elde eden Hollanda’da hayat prim
gelirlerinde kaydedilen düşüş, ekonomik ortam ve bankalar dolayısıyla oluşan rekabet
nedeniyle bireysel hayat poliçesi sayısındaki azalmadan kaynaklanmaktadır. Hayat sigortası
piyasası içinde % 4 paya sahip İspanya ile % 1’den az paya sahip Yunanistan ise ekonomik
koşullar nedeniyle hayat sigortası prim gelirlerinde azalma kaydetmiştir.
Grafik 4: Hayat Sigortası Branşındaki Primlerde
Ülkelere Göre Nominal Büyüme 2007/08 ve 2008/09 (Sabit Döviz Kuru)
2010 yılında hayat sigortası prim üretimi büyüklüğündeki en fazla artışın Romanya
(+% 69) ve Estonya’ da (+% 37) görülmesine rağmen her iki ülkenin Avrupa hayat sigortası
piyasasındaki payları % 1’in altındadır. Romanya’da prim üretimi büyüklüğünde kaydedilen
artışın öncesinde bir önceki yıl % 50 oranında azalma görülmüştü.
Batı Avrupa ülkeleri arasında ise her biri Avrupa hayat sigorta piyasasında % 2 paya
sahip olan Finlandiya ve Portekiz ise sağlık sigortası prim üretimi büyüklüğünde %17 ile %18
oranında artış kaydetmiştir. Finlandiya’daki artış büyük ölçüde geleneksel sigorta
ürünlerinden elde edilen primlerden kaynaklanmaktadır. Finansal istikrarsızlığa karşın
Portekiz’de hayat branşında kaydedilen büyümenin nedeni ise düşük riskli yatırım ürünlerine
olan yönelimdir.
1.2. Hayat-dışı Sigorta Primleri
Hayat-dışı branştaki prim gelirlerinin iki yıl ardı ardına sabit seyir izlemesinin ardından
sabit döviz kurunda % 2,7 oranında artan toplam prim büyüklüğü, 428 Milyar Euro’ya
ulaşmıştır. Hayat-dışı prim büyüklüğündeki bu artış, başta ekonomideki toparlanma olmak
üzere hane halkı ve şirketlerin sigorta ürünlerine yeniden ilgi göstermeye başlaması ile
açıklanmaktadır.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
5
Grafik 5: Avrupa’da Hayat-dışı Sigorta Branşındaki Primler
2001–2010 (Milyar Euro)
Avrupa’da hayat-dışı prim üretimi açısından en büyük paya sahip olmayı sürdüren
ülkeler arasında Almanya (% 21), Birleşik Krallık (% 15), Fransa (% 14) ve Hollanda (% 13)
bulunmaktadır. 2010 yılında tüm bu ülkeler prim üretiminde artış kaydetmiştir.2010 yılında
hayat-dışı prim üretimi büyüklüğünün en fazla artış gösterdiği ülke Birleşik Krallık (2009
yılında -% 0,1 olan prim üretimi büyüklük oranı 2010 yılında +% 7,8’e çıkmıştır) olmuştur.
Diğer üç ülkedeki piyasalarda ise prim üretimi büyüklüğü neredeyse ikiye katlanmıştır.
Hollanda’da prim üretimi büyüklüğü sağlık primleri nedeniyle + % 4; Fransa ve Almanya’da
ise ortalama +% 2,7 olmuştur.
Grafik 6: Hayat-dışı Sigorta Branşındaki Primlerde
Ülkelere Göre Nominal Büyüme 2008/09 ve 2009/10 (Sabit Döviz Kuru)
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
6
2010 yılında CEA üyesi ülkelerin büyük çoğunluğunda hayat-dışı prim üretimi
büyüklüğünün arttığı; İspanya ve İtalya’nın da içinde olduğu sadece on ülkede ise azaldığı
görülmektedir. İspanya’da hayat-dışı prim üretimi büyüklüğünde kaydedilen azalma büyük
ölçüde ekonomik ortamdan kaynaklanmakta iken İtalya’daki düşüş ise iki büyük şirketin
İtalyan Denetim Otoritesi’nin sorumluluğundan çıkması ve İtalya’da Avrupalı şirketlerin
şubesi olarak faaliyet göstermeye devam etmesinin bir sonucudur.
Hayat-dışı prim üretimi büyüklüğünde en fazla artış, Avrupa hayat-dışı sigorta
piyasasında % 1,4 paya sahip Türkiye’de (+ %14) kaydedilmiştir. Bu artış, artan taşıt satışları
sayesinde motorlu taşıt sigortası ile açıklanmaktadır. Doğu Avrupa ülkelerine bakıldığında
ise, sadece bölgedeki en büyük hayat-dışı sigorta piyasasına sahip Polonya ile Estonya’ nın
2010 yılında prim üretimi büyüklüğünde önemli gelişme gösterdiği görülmektedir. Her iki
ülkedeki büyüme önemli ölçüde mal sigortalarından kaynaklanmaktadır.
Grafik 7: Branşlara Göre Hayat-dışı Sigorta Primleri
2010
Avrupa’da hayat-dışı branşta motorlu taşıt sigortası ile sağlık sigortası en büyük paya
sahip sigortalardır. Buna göre hayat-dışı branşta motorlu taşıt sigortası % 29; sağlık sigortası
ise % 25 pazar payına sahiptir. Hayat-dışı primlerinin % 20’sini elde eden mal sigortası ise
üçüncü sırada yer almaktadır. Tahminlere göre hayat-dışı branşta geriye kalan % 26’lık pazar
payı, genel sorumluluk (% 7), kaza (% 7), nakliyat (% 4), hukuksal koruma (% 2) ile kredi ve
seyahat sigortaları arasında paylaşılmaktadır.
2009 yılına kıyasla sağlık ve mal sigortalarının pazar paylarının motorlu taşıt sigortası
ve diğer hayat-dışı branştaki sigortaların aleyhine arttığı görülmektedir.
1.2.1. Motorlu Taşıt Sigortası
Hayat-dışı branşın neredeyse % 30’ unu oluşturan motorlu taşıt sigortası, Avrupa’daki
en büyük hayat-dışı branşıdır. Bir önceki yıla göre % 1,8 azalma gösteren motorlu taşıt
sigortası prim gelirlerinin 2010 yılında sabit döviz kurunda % 1,3 oranında büyüme
göstererek 125 Milyar Euro’ya ulaştığı tahmin edilmektedir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
7
Almanya ve İtalya sahip oldukları % 16’lık pay ile Avrupa motorlu taşıt sigortası
piyasasındaki öncü ülkelerdir. Bu iki ülke Fransa ve Birleşik Krallık ile birlikte Avrupa’daki
motorlu taşıt sigortası primlerinin % 60’ını elde etmektedir.2010 yılında bu ülkelerden
yalnızca İtalya motorlu taşıt sigortası primlerinde (-% 0,8) azalma kaydetmiştir. Piyasadan
çıkış yapan iki büyük şirket tarafından elde edilen primlerin de eklenmesi durumunda
İtalya’daki motorlu taşıt sigortası prim gelirlerinin (+% 3,6) büyüme göstermesi
beklenmektedir. 2010 yılında motorlu taşıt sigortası prim büyüklüğünün Almanya’da % 0,5;
Birleşik Krallık’ ta + % 8,1; Fransa’da ise +% 2,6 oranında arttığı görülmektedir. Almanya’da
beş yıl ardı ardına azalma gösteren motorlu taşıt sigortası prim büyüklüğü 2010 yılında artış
kaydetmiştir.
Buna göre Avrupa’da 2008 yılından itibaren yeni araç trafik tescil kayıtlarında
kaydedilen azalmanın (2008 yılında -% 8; 2009 yılında -% 6; 2010 yılında -% 4)2 2010
yılında motorlu taşıt sigortası üzerinde önemli bir etki yaratmadığı görülmektedir. Genel
olarak motorlu taşıt prim gelirlerindeki artış, olumsuz teknik sonuçları takiben motorlu taşıt
sigortası primlerinin yükselmesinden kaynaklanmıştır.
Grafik 8: Avrupa’da Motorlu Taşıt Sigortası Primleri
2001–2010 (Milyon Euro)
Batı Avrupa’daki ülkeler genelindeki durum incelendiğinde ise Avrupa’da motorlu
taşıt sigortası primlerinin % 8,6’ını elde eden ve beşinci büyük motorlu taşıt sigortası
piyasasına sahip İspanya’da prim büyüklüğü yaklaşık % 6 oranında azalma kaydetmiştir.
Portekiz’de ise 2009 yılında kaydedilen % 8 oranındaki sert düşüşün ardından prim
büyüklüğü 2010 yılında az da olsa (+% 0,4) ilerleme kaydetmiştir.
Avrupa motorlu taşıt sigortası piyasasında % 2,2 oranında pazar payına sahip Türkiye
ise 2010 yılında motorlu taşıt sigortası prim büyüklüğü açısından önemli artış ( +% 17,8 )
kaydetmiştir. Merkez ve Doğu Avrupa ülkeleri arasında % 2 oranındaki pazar payı ile en
büyük motorlu taşıt sigortası piyasasına sahip Polonya’da ise 2009 yılında sabit kalan prim
büyüklüğünün 2010 yılında % 6’dan fazla oranda arttığı görülmüştür.
2
Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
8
1.2.2. Sağlık Sigortası
Hayat-dışı prim üretiminin % 25’ ini oluşturan sağlık sigortası, Avrupa’daki en büyük
ikinci hayat-dışı sigorta branşı olmaya devam etmektedir. 2009 yılında sağlık sigortasında
kaydedilen gerileme 2010 yılında yerini büyümeye bırakmıştır. Buna göre ilk tahminler
doğrultusunda sağlık sigortası prim büyüklüğü sabit döviz kurunda % 6 oranında artış
kaydederek 108 Milyar Euro’ya ulaşmıştır. Sağlık sigortasında görülen yükseliş trendi
yaşlanan nüfus ve artan tıbbi harcamalar sayesinde beslenen tüketici talebi ile
açıklanmaktadır.
Grafik 9: Avrupa’da Sağlık Sigortası Primleri
2001–2010 (Milyon Euro)
2010 yılında Hollanda (% 36) ve Almanya (% 31) sahip oldukları pazar payları ile
Avrupa sağlık sigortası piyasasına hâkim olan ülkelerdir. 2006 yılında yeni sağlık sisteminin
uygulanmaya başlanmasını takiben Hollanda’da bir önceki yıl % 5 oranında artan prim
büyüklüğü, 2010 yılında % 8 oranında artış göstermiştir. Almanya’da ise 2010 yılı için prim
gelirlerinin % 5,7 oranında artması beklenmektedir.
Buna ek olarak % 9 ve % 6’lık pazar payları ile Avrupa’nın üçüncü ve dördüncü
büyük sağlık sigortası piyasalarına sahip Fransa ve İspanya ise prim büyüklüklerinde sırasıyla
% 5,4 ve % 5,5 oranlarında artış kaydetmiştir.2010 yılında İspanya’da sadece sağlık sigortası
primlerinde olumlu gelişme kaydedildiği dikkat çekmektedir.
Batı Avrupa ülkeleri arasında yalnız iki ülkede prim büyüklüğünün gerilediği
görülmüştür. Sağlık sigortası prim gelirleri, Avrupa sağlık sigortası piyasasında % 4 pazar
payına sahip Birleşik Krallık’ ta % 0,9; % 1 paya sahip İsveç’ de ise % 0,4 oranında azalma
göstermiştir. Prim gelirleri, % 2 pazar payına sahip İtalya’da ise sabit kalmıştır.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
9
Avrupa sağlık sigortası piyasasında her biri % 1 pazar payına sahip olan Merkez ve
Doğu Avrupa ülkeleri, Avrupa sağlık sigortası piyasasına ait veriler üzerinde önemli bir etki
yaratmamıştır.
1.2.3. Mal Sigortası
Mal sigortasından elde edilen prim miktarı, hayat-dışı branşta elde edilen primlerin
yaklaşık % 20’sini oluşturmaktadır. Son tahminlere göre, 2010 yılında mal sigortası prim
büyüklüğü sabit döviz kurunda % 2,6 oranında artarak 84 Milyar Euro’ya ulaşmıştır. Bir
önceki yıl prim büyüklüğü artış oranı % 2,1 olarak kaydedilmiştir.
Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa sahip oldukları % 17-% 18 arasındaki pazar
payları ile Avrupa mal sigortası piyasasına hâkim olan ülkelerdir. Bu ülkelerin her biri
yaklaşık 15 Milyar Euro değerinde prim geliri elde etmiştir. 2010 yılında mal sigortası prim
büyüklüğü Birleşik Krallık’ ta % 5,2; Almanya’da % 1,2; Fransa’da ise % 3,7 oranında artış
göstermiştir. % 8 ve % 6 pazar payları ile Avrupa’nın dördüncü ve beşinci büyük mal
sigortası piyasalarına sahip İspanya ve İtalya’nın da prim büyüklükleri sırasıyla % 4,0 ve %
2,1 oranlarında azalmıştır.
Grafik 10: Avrupa’da Mal Sigortası Primleri
2001–2010 (Milyon Euro)
İtalya’daki azalma iki şirketin piyasadan çıkışı; İspanya’da ise ekonomik gerileme ile
açıklanmaktadır. Büyük piyasalarda görülen prim büyüklüğündeki artış ise büyük ölçüde kötü
hava koşulları nedeniyle artan fiyatlardan kaynaklanmaktadır.
1.2.4. Hayat-dışı Branştaki Diğer Sigortalar
Hayat-dışı branştaki diğer sigortalar arasında genel sorumluluk, kaza, nakliyat,
hukuksal koruma ile kredi ve seyahat sigortaları3 bulunmaktadır. 2010 yılında toplam hayatdışı primlerinin % 7’sini genel sorumluluk sigortası primleri ile kaza sigortası primleri
3
CEA tarafından kredi ve seyahat sigortalarına ilişkin veriler temin edilmemektedir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
10
oluşturmaktadır. Toplam hayat-dışı primlerinin % 4’ünü nakliyat sigortası primleri; % 2’sini
ise hukuksal koruma sigortası primleri oluşturmaktadır.
Motorlu taşıt, sağlık ve mal sigortası dışındaki diğer hayat-dışı sigortalardan elde
edilen prim gelirlerinin 2010 yılında 112 Milyar Euro’ya ulaşması ile bu sigortaların krizden
çok fazla etkilenmedikleri sonucu çıkarılmaktadır. Buna göre hayat-dışı branştaki diğer
sigorta primlerinde sabit döviz kurunda % 1,2 oranında büyüme gözlenmiştir.
Grafik 11: Avrupa’da Hayat-dışı Branştaki Diğer Sigorta Primleri
2001–2010 (Milyon Euro)
Avrupa’daki genel sorumluluk sigortasında her biri % 20’lik pazar payına sahip
Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa’da prim büyüklüğünün sabit döviz kurunda % 5 oranında
azaldığı görülmektedir. Kaza sigortası primlerinde ise 2009 yılında kaydedilen % 1
oranındaki azalmaya karşın Avrupa’daki kaza sigortası piyasasının % 45’ini oluşturan
Almanya ve Fransa sayesinde primlerin 2010 yılında +% 2,5 oranında arttığı kaydedilmiştir.
Nakliyat piyasasının % 60’ından fazlasına tek başına hâkim olan Birleşik Krallık’ ta prim
büyüklüğünün yaklaşık % 1 oranında artması beklenmektedir. Hukuksal koruma sigortası
piyasasında % 43’lük pazar payını elinde bulunduran Almanya’da ise prim büyüklüğünün
2010 yılında % 2’ye yakın arttığı tahmin edilmektedir.
2. Sigorta Yoğunluğu ve Sigorta Penetrasyonu
2.1. Sigorta Yoğunluğu
CEA’ nın temsil ettiği ülkelerde 2010 yılında kişi başına sigortaya harcanan ortalama
miktar 1 879 Euro olmuştur. Bu miktar içerisinde 1 150 Euro hayat sigortasına; geriye kalan
729 Euro ise hayat-dışı sigortalara harcanmıştır. 2010 yılında kişi başına sigortaya harcanan
ortalama miktar, 2009 yılında harcanan miktara kıyasla % 3,7 oranında (+68 Euro) artış
göstermiştir. Ancak bu artış sabit döviz kurunda hesaplandığında sadece % 2,1 civarındadır.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
11
Grafik 12: Avrupa’da Kişi Başına Düşen Toplam Prim Miktarı
2009–2010 (Euro)
Kişi başı prim miktarının 190 000 Euro’yu aştığı Lihtenştayn hariç tutulduğunda bile
Avrupa ülkeleri genelinde sigorta yoğunluğunun 2010 yılında ülkeden ülkeye büyük farklılık
gösterdiği görülmektedir. Buna göre kişi başına düşen prim miktarı, Romanya (93 Euro) ve
İsviçre (5 124 Euro) gibi ülkelerde kaydedilen miktarlar arasında değişmektedir. İsviçre’nin
Birleşik Krallık ve Lüksemburg gibi başlıca finans merkezleri arasında bulunması ile birlikte
ülkedeki yüksek sigorta yoğunluğu normal karşılanmaktadır. İskandinav ülkelerinde de
oldukça yüksek sigorta yoğunluğu görülmekle birlikte tüm bu ülkelerde sigorta yoğunluğu en
fazla hayat sigortasında kaydedilmektedir.
Batı Avrupa ülkeleri arasında ise Hollanda 4 699 Euro değerindeki kişi başı prim
miktarı ile İsviçre’yi takip etmektedir. Finansal merkezlerde baskın olan hayat sigortasının
aksine Hollanda’da hayat-dışı sigorta ve özellikle de sağlık sigortası sigorta yoğunluğunun en
fazla olduğu sigortadır.
Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinde poliçe sahiplerinin sigorta ürünlerine ayırdıkları
miktar, CEA ortalamasının en az 850 Euro altında kalmaktadır. Bu ülkeler arasında Slovenya
2009 yılında olduğu gibi 2010 yılında da 1 023 Euro’luk kişi başına düşen prim miktarı ile en
yüksek sigorta yoğunluğuna sahip ülkedir.
Sigorta yoğunluğunun yıllar içerisindeki durumu incelendiğinde, Finlandiya’da sigorta
yoğunluğunun fark edilir şekilde arttığı görülmektedir. Buna göre Finlandiya’da 2010 yılında
kişi başına düşen prim miktarı % 15 oranında artış göstererek 3 486 Euro’ya ulaşmıştır.
Ekonomik duruma rağmen Portekiz’de de sigorta yoğunluğunun % 12 oranında arttığı
görülmektedir. Her iki ülkedeki yükseliş trendi hayat sigortasından kaynaklanmaktadır. 2010
yılında sigorta yoğunluğu açısından aralarında Birleşik Krallık’ ın da bulunduğu altı ülkede
azalma kaydedilmiştir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
12
2.1.1. Hayat Sigortası Yoğunluğu
Belirtildiği üzere, 2010 yılında Avrupa’da kişi başına ortalama 1 150 Euro hayat
sigortasına harcanmıştır. Sabit döviz kurunda bu miktar, 2009 yılında sağlık sigortalarına
harcanan miktara göre % 2 oranında artış (+22 Euro) göstermiştir.
Grafik 13: Avrupa’da Kişi Başına Düşen Hayat Sigortası Prim Miktarı
2009–2010 (Euro)
Buna karşın, hayat sigortası yoğunluğunun ülkeler arasında değişiklik gösterdiği
dikkat çekmektedir. Buna göre Lihtenştayn hariç tutulduğunda hayat sigortasında kişi başına
düşen prim miktarı Finlandiya (2 844 Euro) ile Bulgaristan ve Türkiye (15 Euro) gibi
ülkelerde elde edilen miktarlar arasında değişmektedir.
Genel olarak bakıldığında, hayat sigortası yoğunluğu, finansal merkezler ile
İskandinav ülkelerinde yüksek seviyelerde iken Doğu Avrupa ülkelerinde oldukça düşük
seviyelerdedir. Toplam sigorta yoğunluğunda olduğu gibi hayat sigortası yoğunluğunda da
Slovenya, 320 Euro kişi başına düşen hayat sigortası prim miktarı ile Doğu Avrupa ülkeleri
arasında en yüksek hayat sigortası yoğunluğuna sahip ülkedir.
Sigorta yoğunluğu prim gelirlerindeki artışı yansıtmaktadır. Buna göre Finlandiya ve
Portekiz’de görülen sigorta yoğunluğundaki artış bu ülkelerdeki hayat sigortası prim
gelirlerinin arttığına işaret etmektedir. Finlandiya’da sigorta yoğunluğu önemli bir artışla
İsviçre’deki yoğunluk seviyesini de geri bırakarak Avrupa’da kaydedilen en yüksek seviyeye
ulaşmıştır.
2010 yılında hayat sigortası yoğunluğu yalnızca Birleşik Krallık, Hollanda, İspanya ve
Yunanistan’da azalma göstermiştir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
13
2.1.2. Mal ve Kaza Sigortası Yoğunluğu
2009 yılında Avrupa’da mal ve kaza sigortalarına kişi başına harcanan ortalama miktar
5394 Euro iken 2010 yılında bu miktar 545 Euro’ya yükselmiştir. Buna göre mal ve kaza
sigortalarına kişi başına harcanan ortalama miktar % 1 oranında artış göstermiştir.
Grafik 14: Avrupa’da Kişi Başına Düşen Mal ve Kaza Sigortaları Prim Miktarı
2009–2010 (Euro)
2010 yılında sigorta yoğunluğu açısından ülkeler arasında büyük farklılıkların
görülmediği tek branş mal ve kaza sigortalarıdır. Lihtenştayn dışında mal ve kaza sigortaları
için kişi başına düşen prim miktarının Türkiye (71 Euro) ile İsviçre (1 500 Euro üzeri) gibi
ülkelerde elde edilen miktarlar arasında değiştiği görülmektedir.
Doğu Avrupa ülkeleri arasında Slovenya mal ve kaza sigortalarına en fazla harcama
yapılan ülkedir. Buna göre Slovenya’da mal ve kaza sigortalarında kişi başına düşen prim
miktarı 502 Euro iken sigorta yoğunluğu Avrupa ortalamasının sadece % 8 altındadır.
Mal ve kaza sigortası yoğunluğunda bir önceki yıla göre en çok değişim gösteren
ülkeler İspanya (-%10), ve Birleşik Krallık (+%8) olmuştur. Sonuç itibariyle, 2010 yılında
İspanya’da mal ve kaza sigortası yoğunluğu CEA ortalamasının altında kalmıştır. CEA’ ya
tam üye 32 ülke arasından yalnızca dokuz ülke mal ve kaza sigortası yoğunluğunda küçük
oranda azalma kaydetmiştir.
2.1.3. Sağlık Sigortası Yoğunluğu
2009 yılında 174 Euro olan Avrupa’da sağlık sigortasına harcanan ortalama miktar,
2010 yılında 184 Euro5’ya yükselmiştir. Hayat sigortasında olduğu gibi Avrupa’da sağlık
4
5
Sabit döviz kurunda
Sabit döviz kurunda
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
14
sigortası yoğunluğunun da ülkeden ülkeye büyük değişiklik gösterdiği dikkat çekmektedir.
Avrupa’daki sağlık sigortası sistemlerinin değişik yapılarda olduğu göz önünde tutulduğunda
ülkeler arasındaki yoğunluk farklılıkları şaşırtıcı karşılanmamaktadır. Buna göre 2010 yılında
kişi başına düşen sağlık sigortası prim miktarı Yunanistan ve Polonya’da 2 Euro; Hollanda’da
ise 2 400 Euro civarında kaydedilmiştir.
Grafik 15: Avrupa’da Kişi Başına Düşen Sağlık Sigortası Prim Miktarı
2009–2010 (Euro)
Hollanda’da gözlenen yüksek sigorta yoğunluğu, 2006 yılında uygulanmaya başlanan
özel sağlık sisteminden kaynaklanmaktadır. Sağlık sigortası primlerinin hayat-dışı toplam
prim üretiminin üçte birine sahip olduğu İsviçre ve Almanya ise CEA ortalamasının dışında
kalmaktadır. Kişi başına düşen sağlık sigortası prim miktarı İsviçre’de 825 Euro; Almanya’da
ise 407 Euro’dur. Kişi başına düşen sağlık sigortası prim miktarı sıralamasında Slovenya ise
ortalama yıllık 200 Euro ile dördüncü ülke olmuştur.
2009 ve 2010 yılları arasında sigorta yoğunluğu açısından en büyük değişim
Lüksemburg’da kaydedilmiştir. Buna göre Lüksemburg’da sağlık sigortası prim
büyüklüğündeki artışı takiben sigorta yoğunluğu % 50 oranında artış göstermiştir.
2.2. Sigorta Penetrasyonu
Sigorta penetrasyonu, sigortacılık faaliyetlerini, prim hacminin GSYİH içindeki payı
olarak ölçen bir göstergedir.6 2010 yılında GSYİH’ de +% 3,6; Avrupa sigorta piyasasında ise
+% 2,5 oranında (sabit döviz kurunda) kaydedilen büyüme ile birlikte Avrupa’daki ortalama
sigorta penetrasyon oranı % 8,2 ile büyük ölçüde sabit kalmıştır.
Sigorta penetrasyonu, sigorta sektörünün ekonomiye katkısından ziyade zaman içinde ülkeler arasındaki
farklılıkları göstermektedir.
6
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
15
Grafik 16: Avrupa’da Primlerin GSYİH’ ye Oranı
2009–2010
Sigorta penetrasyon oranı ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Buna göre 2010
yılında Lihtenştayn hariç tutulduğunda Hollanda (% 13,2) ve Birleşik Krallık (% 12,2) en
yüksek sigorta penetrasyon oranına sahip ülkeler iken sigorta penetrasyon oranının en düşük
olduğu ülke ise Türkiye (% 1,3) dir. Hollanda’daki yüksek sigorta penetrasyon oranı hayatdışı sigortalar ve özellikle de sağlık sigortasından kaynaklanmaktadır. Merkez ve Doğu
Avrupa ülkeleri arasında ise Slovenya (% 5,9) en yüksek sigorta penetrasyon oranına sahip
ülkedir.
2009 ve 2010 yılları arasında Avrupa genelindeki sigorta penetrasyon oranı büyük
ölçüde sabit kalmış olmakla birlikte penetrasyon oranının ülkeler arasında farklılık gösterdiği
görülmektedir. Buna göre Birleşik Krallık (- 0,9 puan), Hollanda (- 0,4 puan) ve İspanya (0,4) sigorta penetrasyon oranının azaldığı ülkeler olarak göze çarpmaktadır. Bu ülkelerin her
birinde GSYİH arttığı halde prim büyüklüğü azalma göstermiştir. Buna karşın, prim üretimi
büyüklüğündeki artışın GSYİH’deki artıştan daha yüksek olduğu piyasalarda ise sigorta
penetrasyon oranının arttığı görülmektedir. Buna göre 2010 yılında toplam prim
büyüklüğünün GSYİH’ye oranı % 10,3 olan Finlandiya, sigorta penetrasyonu oranında en
yüksek artışı (+ 1 puan) kaydederek sıralamada İsviçre’nin yerini almıştır. Portekiz’de de
sigorta penetrasyon oranı % 9,5 ‘e yükselmiştir.
2010 yılında hayat ve hayat-dışı branşlardaki sigorta penetrasyon oranı incelendiğinde
ise penetrasyon oranının her iki branşta da sabit kaldığı (hayat % 5,0; hayat-dışı % 3,2)
görülmektedir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
16
Grafik 17: Avrupa’da Hayat Primlerinin GSYİH’ ye Oranı
2009–2010
2010 yılında hayat sigortası penetrasyon oranları İzlanda ve Türkiye (% 0,2) ile
Birleşik Krallık (% 8,6) ve Lihtenştayn (% 160’dan fazla) gibi ülkelerde kaydedilen oranlar
arasında değişmektedir. 2010 yılında Finlandiya’da hayat sigortası prim büyüklüğünün
önemli artış göstermesi ile birlikte hayat sigortası penetrasyon oranı % 8,4’e ulaşmıştır. 2009
ve 2010 yılları arasında Polonya’da sigorta penetrasyon oranının az da olsa düşüş
göstermesine rağmen Polonya tüm Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinde en fazla hayat
sigortası penetrasyon oranına (% 2,2) sahip ülke olmuştur. Buna karşın Merkez ve Doğu
Avrupa ülkelerinin sigorta penetrasyon oranları CEA ortalamasının altında kalmaktadır.
Slovenya, % 2 oranındaki hayat sigortası penetrasyon oranı ile Merkez ve Doğu Avrupa
ülkeleri arasında ikinci sırada yer almaktadır.
Toplam sigorta penetrasyon oranında olduğu gibi hayat sigortası penetrasyon oranında
da en fazla değişiklik kaydeden ülkeler Birleşik Krallık (-1 puan), Hollanda (-0,6 puan),
Finlandiya (+1 puan) ve Portekiz (+0,9 puan) olmuştur.
Önceki yıllarda olduğu gibi Avrupa’da mal ve kaza sigortalarının penetrasyon oranı
birbirine yakın değerlerdedir. 2010 yılında CEA ortalama mal ve kaza sigortaları penetrasyon
oranı % 2,4 ile sabit kalmıştır. Lihtenştayn hariç tutulduğunda en yüksek mal ve kaza
sigortaları penetrasyon oranları Birleşik Krallık (% 3,3), İsviçre (% 2,9), Slovenya (% 2,9)
(motorlu taşıt sigortası nedeniyle) ve Hollanda’da (% 2,9) kaydedilmiştir. En düşük mal ve
kaza sigortaları penetrasyon oranına sahip ülke ise Türkiye (%1’den az) olmuştur.
2009 ve 2010 yılları arasında mal ve kaza sigortaları penetrasyon oranında önemli
değişiklikler kaydedilmemiştir. Buna karşın mal ve kaza sigortaları Birleşik Krallık’ ta
penetrasyon oranında ilerleme gösteren tek ürün kolu olmuştur.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
17
Grafik 18: Avrupa’da Mal ve Kaza Sigortaları Primlerinin GSYİH’ ye Oranı
2009–2010
2010 yılında en yüksek sağlık sigortası penetrasyon oranı % 6,7 ile Hollanda’da (2009
yılında bu oran % 6,4’dür) kaydedilmiştir. 2006 yılında uygulamaya giren sağlık sigortası
sistemi nedeniyle Hollanda’daki sağlık sigortası penetrasyon oranı açık ara farkla diğer
Avrupa ülkelerinin önünde yer almaktadır. Avrupa’da ikinci en yüksek sağlık sigortası
penetrasyon oranına sahip ülke ise % 1,6 ile İsviçre’dir. 2009 yılında olduğu gibi Hollanda ve
İsviçre dışında sadece Almanya ve Slovenya’daki sağlık sigortası penetrasyon oranları CEA
ortalamasının (% 0,8) üzerinde kaydedilmiştir.
Grafik 19: Avrupa’da Sağlık Sigortası Primlerinin GSYİH’ ye Oranı
2009–2010
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
18
2009 ve 2010 yılları arasında Hollanda ve Letonya dışındaki ülkelerde sağlık sigortası
penetrasyon oranlarında değişiklik kaydedilmemiştir. Buna göre sağlık sigortası penetrasyon
oranı Hollanda’da 3 puan artarken Letonya’da ise 0,1 puan azalmıştır.
Merkez ve Doğu Avrupa ülkeleri arasında ise yalnız Slovenya’da hayat-dışı sigorta
penetrasyon oranı CEA ortalamasının üzerinde kaydedilmiştir.
3. Sigortacıların Yatırım Portföyü
Sigortacılar en büyük kurumsal yatırımcılar arasında yer almaktadır. Bankacılık
sektöründe güvenin yeniden tesis edilmesini ve talebin artmasını desteklemek üzere Avrupa
Ekonomik Kurtarma Planı kapsamında alınan istisnai tedbirler sonucu 2009 yılından itibaren
sermaye piyasalarında görülen iyileşmenin ardından 2010 yılında da Avrupalı sigortacıların
yatırım portföylerinin toparlanmaya devam ederek 7 445 Milyar Euro’yu aşması
beklenmektedir. Bu durum yatırım portföylerinde sabit döviz kurunda % 5’den fazla artış
olduğunu göstermektedir.
Hayat sigortası piyasasındaki yatırım varlıklarının toplam yatırım varlıkları içindeki
payı % 80’ den fazladır. Birleşik Krallık (%21), Fransa (%23) ve Almanya (%18)
Avrupa’daki en büyük piyasalara sahip üç ülke olup yalnız bu ülkelerin toplam yatırım
portföyü miktarı, Avrupa toplamının % 62’sine tekabül etmektedir. İtalya ise sahip olduğu %
7’lik pazar payı ile dördüncü büyük yatırımcı konumundadır. Merkez ve Doğu Avrupa
ülkeleri arasında Polonya % 0,5’den az pazar payı ile öncü yatırımcı ülkedir.
2008 yılında yatırım portföylerinde kaydedilen önemli azalma, 2007 yılının son
çeyreğinde hisse senedi piyasalarındaki düşüşün sonucudur. Buna karşın sigorta şirketlerinin
finansal krizi iyi bir şekilde atlatması ile birlikte 2010 yılında yatırım portföyleri 2007
yılındaki seviyelere geri dönmüştür.
Grafik 20: Avrupa’da Hayat ve Hayat-dışı Sigortacıların Yatırım Portföyü
2001–2010 (Milyar Euro)
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
19
3.1.Yatırım Portföyünün Yapısı
Avrupa’da sigortacılar portföylerinin büyük bir kısmını borçlanma senetleri ve diğer
sabit getirili varlıklar ile hisse senedi ve değişken getirili varlıklara yatırmaktadır. Bunların
sigortacıların yatırım portföylerindeki payı % 70’dir.
Grafik 21: Yatırım Portföyünün Yapısı 2000–2009
Buna karşın, 2009 yılında finansal piyasalardaki toparlanmaya rağmen borçlanma
senetleri ve hisse senetleri oranlarının büyük ölçüde sabit kaldığı veya az artış gösterdiği
görülmektedir. Borçlanma senetlerinin sigortacıların yatırım portföyleri içindeki payı % 40
iken hisse senetlerinin payı ise % 32’dir. Bu durum sigortacıların 2009 yılındaki değişken
piyasa şartları nedeniyle yatırım stratejilerinde daha tutucu bir tavır izlediklerini
göstermektedir.
İkrazlar ise üçüncü yatırım çeşidini oluşturmakta olup ikrazların yatırımlar içerisindeki
payı 2000–2009 yılları arasında % 10 ila % 13 olarak kaydedilmiştir. İkrazların yatırımlar
içerisindeki payı 2000–2007 yılları arasında azalma kaydetse de 2008 yılında önemli artış
göstermiştir. 2009 yılında ise ikrazların yatırımlar içerisindeki payı tekrar hafif azalma
göstererek sigortacıların yatırım portföyündeki payı % 12 olmuştur.
2009 yılında bağlı şirketlerdeki yatırımların sabit kaldığı (% 5) ancak bina ve arazi
yatırımlarının kademeli olarak azalma gösterdiği görülmektedir ( 2000 yılında % 5 iken 2009
yılında % 3). Sigortacıların yatırım portföyünde mevduat payının ise 2008 yılına kadar arttığı
daha sonra ise 1 puan (2009 yılında % 2) azaldığı dikkat çekmektedir.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
20
3.2. Yatırım Portföyünün GSYİH’ ye Oranı
Yatırım portföyünün GSYİH’ ye oranı, sigortanın ekonomideki öneminin bir
göstergesidir. Bu oran, sigorta sektörünün gelişiminin ülkeden ülkeye ve yıldan yıla gösterdiği
farklılığı ortaya koyarak bir karşılaştırma imkânı sunmaktadır.
2010 yılında Avrupalı sigortacıların yatırım portföyünün GSYİH’ den daha hızlı
büyüme göstermesi nedeniyle 2009 yılında % 54,6 olan yatırım portföyünün GSYİH’ ye
ortalama oranı 2010 yılında % 55,2’ye yükselmiştir.
Grafik 22: Yatırım Portföyünün GSYİH’ ye Oranı
2009–2010
Sigorta yoğunluğu ve sigorta penetrasyonu gibi göstergelerde olduğu gibi yatırım
portföyünün GSYİH’ ye oranı da ülkeler arasında büyük değişiklik göstermektedir. Buna göre
2010 yılı için tahminler, Lihtenştayn ve Lüksemburg hariç tutulduğunda yatırım portföyünün
GSYİH’ ye oranının % 1,6 (Türkiye) ile % 94,4 (Danimarka) aralığında olduğunu
göstermektedir. Hayat sigortası penetrasyon oranının yüksek olduğu piyasalarda olduğu gibi
Birleşik Krallık ve İsviçre gibi en büyük finans merkezlerinde de yatırım portföyünün
GSYİH’ ye oranı en yüksek seviyededir. Buna karşın yatırım portföyünün GSYİH’ ye
oranının CEA ortalamasının altında olduğu piyasalar ise Merkez ve Doğu Avrupa
ülkelerindeki piyasalardır. Bu ülkelerdeki yatırım portföyünün GSYİH’ ye oranının düşük
olması söz konusu piyasalardaki hayat branşının gelişmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.
Yatırım portföyünün GSYİH’ ye oranı açısından CEA ortalaması 2010 yılında artış
gösterse de ülkeler arasında farklılıklar görülmektedir. Buna göre GSYİH’deki büyümenin
yatırımcı portföyündeki büyümeden daha fazla olduğu ülkelerde yatırım portföyünün
GSYİH’ye oranının azaldığı görülmektedir. Buna göre en sert düşüş, GSYİH’de % 5’den
fazla artışın; yatırımlarda ise % 2,3 oranında azalmanın kaydedildiği Danimarka’da
gerçekleşmiştir (2009 yılında % 101,6 olan yatırım portföyünün GSYİH’ ye oranı 2010
yılında % 94,4’e gerilemiştir.).Diğer yandan yatırım portföyünün GSYİH’ye oranının arttığı
ülkeler arasında Fransa, Finlandiya Malta, İrlanda ve Norveç bulunmaktadır.
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
21
4. Sigorta Piyasası Aktörleri
4.1. Sigorta Şirketleri
Sigorta şirketi sayısının geçen on yıl içerisinde azaldığı görülmektedir. Şirket
sayılarındaki azalma, 1990’lı yılların sonlarında Avrupa Birliği’nde gerçekleşen serbestleşme
ve de-regülasyonun ardından meydana gelen birleşme ve devralma dalgasından
kaynaklanmıştır. Buna karşın CEA’ ya tam üye olan 32 ülkede 2009 yılında 4 900’ü aşan
şirket sayısı, 2010 yılında 5 350’ye ulaşmıştır. Böylece şirket sayısı 2009 yılında % 3
oranında azalmış iken 2011 yılında % 8 oranında artış göstermiştir.
Sigorta şirketi sayısındaki artış, Avrupa’daki toplam sigorta şirketi sayısının %
25’ine sahip Birleşik Krallık’ ta görülen şirket sayısındaki artıştan (2009 yılında 930 olan
şirket sayısı 2010 yılında 1 300’e ulaşmıştır) kaynaklanmaktadır. Bu önemli artışın başlıca
nedeni, hizmet sağlama serbestîsi kapsamında sigorta yapan şirketlerdir.
Grafik 23: Sigorta Şirketi Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı
2010
Sigorta şirketi sayısı sıralamasında Almanya 600 şirket (% 11 pazar payı ile) ile ikinci
sırayı; Fransa ise 440’den fazla sigorta şirketi (% 8 pazar payı ile) ile üçüncü sırayı
almaktadır. Buna karşın her iki ülke de 2010 yılında şirket sayısında % 2 oranında azalma
kaydetmiştir. Avrupa’da prim gelirlerinin yalnız % 3’ünü oluşturan İsveç ise şirket sayısı
açısından dördüncü sırada yer almaktadır. Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinde ise sigorta
şirketi sayısının arttığı veya sabit kaldığı görülmektedir.
4.2. Çalışan Sayısı
Avrupa sigorta sektöründe iki yıl boyunca devam istihdam oranındaki büyüme trendi,
2009 yılında tersine dönerek sektördeki çalışan sayısı % 6’ya yakın oranda azalmakla birlikte
960 000’in altına inmiştir. Bu azalmanın büyük bölümü 2008 yılına kadar sigorta sektöründe
en fazla çalışan sayısına sahip ülke olan Birleşik Krallık’ ta yaklaşık 60 000 çalışanın
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
22
istihdamının sonlanması ile açıklanmaktadır. Bu durum Birleşik Krallık’ taki sigorta
sektöründeki çalışan sayısının % 35 oranında azalmasına neden olmuştur.
2009 yılında Avrupa sigorta sektöründe en fazla kişinin istihdam edildiği ülke 216
500’den fazla çalışan sayısı ile Almanya olmuştur. Sigorta sektöründe istihdam edilen kişi
sıralamasında Fransa, 148 000’e yakın çalışan sayısı ile Birleşik Krallık’ın yerini alarak ikinci
sıraya yerleşmiştir. 2009 yılında sigorta sektöründe çalışan sayısı açısından hem Almanya’da
hem de Fransa’da artış kaydedilmiştir. Hollanda, İsviçre, İspanya ve İtalya’daki sigorta
sektöründe çalışan sayısı ise 46 000 ile 59 000 aralığında bulunmaktadır. 2009 yılında bu
ülkeler arasında yalnızca İtalya’da iş piyasası büyüme kaydetmiştir.
2009 yılına ait verilere göre tam zamanlı çalışan oranı % 86’dan fazla olup bu oran
son 10 yıl içerisinde yavaş bir azalma izlemektedir (2000 yılında tam zamanlı çalışan oranı %
89 idi).
4.3. Dağıtım Kanalları
Sigorta ürünleri dağıtım kanalları incelendiğinde, hayat ve hayat-dışı sigorta dağıtım
kanalları arasındaki ayrımın belirgin olmadığı görülmektedir7.Örneğin bazı aracılar sigorta
ürünlerinin dağıtımında internet veya posta gibi kanalları kullanmaktadır.
4.3.1. Hayat Sigortası Dağıtım Kanalları
Avrupa’da hayat sigortası ürünlerinin dağıtımında kullanılan başlıca dağıtım kanalı
1980’li yıllarda uygulamaya konulan bankasüranstır. Buna göre bankasüransın pazar payı
Belçika (% 42) ve Portekiz (% 87) gibi ülkelerde kaydedilen oranlar arasında değişmektedir.
Grafikte de görüldüğü üzere bankasürans, Güney Avrupa ülkeleri ve Avusturya’da baskın
konumdaki dağıtım kanalıdır. 2009 yılında bu ülkelerde bankasüransın pazar paylarında
önemli artış kaydedilmiştir. Buna göre bankasüransın pazar payının en fazla yükseldiği
ülkeler arasında Avusturya (%52’den % 65’e), Türkiye (% 46’dan % 56’ya) ve İtalya (%
62’den % 74’e) yer almaktadır. Bankasüransın pazar payı acenteler pahasına artış
göstermiştir. 2009 yılında bankasüransın pazar payı Fransa’da ise % 60 ile sabit kalmıştır.
Batı Avrupa ülkeleri arasında en büyük hayat sigortası piyasasına sahip Birleşik Krallık’ ta ise
bankasüransın payının % 15-% 20 arasında olduğu görülmektedir. Merkez ve Doğu Avrupa
ülkelerinde ise bankasürans Polonya dışında yaygın olarak kullanılmamaktadır.
İki geleneksel aracı olan acente ve brokerler arasında acentelerin birçok ülkede hayat
sigortası ürünlerinin dağıtımında büyük payı elde ettiği görülmektedir. Buna göre acentelerin
özellikle Almanya (% 54), Slovenya (% 60), Hırvatistan (% 42) ve Bulgaristan’da (% 62)
yaygın olduğu dikkat çekmektedir. Slovakya’da iki aracı arasında artık ayrım kalmamakla
birlikte 2008 verileri acentelerin daha büyük paya sahip olduğunu ortaya koymaktadır.20082009 yılları arasında ise acentelerin payı Almanya dışında artış göstermiştir. Buna göre 2008
yılında acentelerin payının en fazla artış (%53) gösterdiği ülke Slovenya olmuştur.
Veriler, sadece sigorta şirketlerinde istihdam edilen kişi sayısını belirtmekte olup bağımsız aracı ve dışarıdan
destek alma yoluyla istihdam edilen kişileri kapsamamaktadır.
7
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
23
Grafik 24: Avrupa’da Hayat Sigortası Dağıtım Kanalları
2009
Hayat sigortası ürünlerinin dağıtımında brokerlerin en yüksek paya sahip olduğu
ülkeler arasında Birleşik Krallık (% 72), İrlanda (% 51) ve Belçika (% 33) yer almaktadır.
Hollanda’da ise hayat branşında brokerler, acenteler ile birlikte % 58 pazar payına sahiptir.
Broker ve acentelerin durumunun Birleşik Krallık dışındaki ülkelerde sabit kaldığı
görülmektedir. 2008 yılında Birleşik Krallık’ ta payları 7 puan artan acenteler, bir sonraki yıl
bu puanları kaybetmiş olup İrlanda’da ise önceki yıl 3 puan kaybeden acentelerin pazar payı
yeniden yükselmiştir.
Hayat branşında doğrudan dağıtım kanallarının diğer dağıtım kanallarını geçemediği
görülmektedir. Buna karşın doğrudan dağıtım kanalları Hırvatistan’da % 40 pay ile hâkim
konumda bulunmaktadır. Doğrudan dağıtım kanallarının yaygın olduğu diğer ülkeler arasında
İrlanda (% 39), Slovakya (% 36), Polonya (% 33) ve Hollanda (% 29), yer almaktadır.
4.3.2. Hayat-dışı Sigorta Dağıtım Kanalları
Birçok Avrupa ülkesinde hayat-dışı sigorta ürünlerinin dağıtımı geçtiğimiz yıllarda
olduğu gibi en fazla acente ve brokerler kanalıyla yapılmaya etmektedir. Şirket çalışanları
tarafından doğrudan veya uzak mesafeden yapılan satışlar ise hayat-dışı sigorta ürünlerinin
dağıtımında daha yaygın olmakla birlikte aracılardan sonra ikinci büyük dağıtım kanalıdır.
Slovakya dışındaki ülkelerde hayat-dışı ürünlerin doğrudan dağıtım kanalları ile satışında
fazla bir değişiklik kaydedilmemiştir. Buna göre Slovakya’da doğrudan dağıtım 2009 yılında
brokerlerin aleyhine 9 puan artış göstermiştir.
Hayat branşında olduğu gibi hayat-dışı branşta da acenteler sigorta ürünlerinin
dağıtımında en büyük paya sahiptir Acentelerin 2009 yılında pazar paylarında az da olsa
düşüş kaydedilse de; yaygın şekilde İtalya (% 83), Türkiye (% 69), Slovenya (% 65) ve
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
24
Portekiz’de (% 55) kullanılmaya devam ettiği görülmektedir. Buna karşın brokerler, Belçika
(% 62), İrlanda (% 58) ve Birleşik Krallık (% 57) gibi ülkelerde yaygın olmayı
sürdürmektedir.
Şirket çalışanları tarafından doğrudan veya uzak mesafeden yapılan satışlar ise hayat
branşına kıyasla hayat-dışı branşta daha gelişmiş düzeydedir. Doğrudan satışın en yaygın
olduğu iki ülke ise Hırvatistan (% 69) ve Hollanda (% 49) dır. Hırvatistan ve Hollanda’yı
İrlanda (% 42), Avusturya (% 35) ve Fransa (% 35) gibi ülkeler takip etmektedir.
Avrupa ülkelerinin çoğunda bankasürans hayat sigortası ürünlerinin dağıtımında en
yaygın dağıtım kanalı iken bankasüransın hayat-dışı branşta fazla kullanılmadığı
görülmektedir. Bankasürans özellikle Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinde nadir kullanılan
bir dağıtım kanalı olmakla birlikte bankasüransın dağıtım kanalları içindeki pazar payı en
fazla % 14’dür.Bankasüransın en fazla artış gösterdiği ülke Portekiz iken bankasürans bu
ülkede hayat sigortası ürünlerinin dağıtımında da yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bankasüransın en çok tercih edildiği ülkeler sıralamasında Portekiz’ i Türkiye (% 12) ve
Fransa (% 10) izlemektedir.
Grafik 25: Hayat-Dışı Sigorta Dağıtım Kanalları
2009
© TSRŞB Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi, Şubat 2012
25
Download