Kanser nedir? Kanserden nasıl korunulur?

Kanser nedir?
Nasıl korunulur?
Prof. Dr. Hüseyin Abalı
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı
Adana Hastanesi
Neden Burada Bir Araya
Geldik?
Kanser bir halk sağılığı problemidir!
 2. sırada ölüm sebebi
 Dünya: 7.5 milyon kişi/yıl
 Türkiye: 70 bin kişi/yıl
 Her 3 kişiden 1’i
GLOBOCAN 2008
30 yılda terörden kayıp:
 35-40 bin kişi
Yıllık kanserden kayıp
 70 bin kişi
GLOBOCAN 2008
Sunum
 Kanser nedir?
 Normal vücut ve hücre yapısı
 Kanser nasıl oluşur?
 Kanserden nasıl korunulur?
 Erken tanı için ne yapmalıyız?
 Kanser ve tedavisi hakkındaki yanlış bilinenler
 Tartışma
Kanser nedir?
 100’den fazla hastalık ailesinin ismidir
 Her kanserin ayrı alt türü vardır
 Meme kanserinin 6 çeşidi
 Kanser, hücrelerde DNA'nın hasarı
sonucu hücrelerin kontrolsüz veya anormal bir şekilde
büyümesi ve çoğalmasıdır.
Kanserin ana kategorileri
 Karsinom
 Ciltten ya da iç organların zarlarından oluşur
 Sarkom
 Kemik, kıkırdak, kas, yağ gibi destek dokulardan çıkan tür
 Lösemi
 Kan ve kemik iliği hücrelerinden
 Lenfoma ve myelom
 Bağışıklık sisteminden çıkar
 Merkezi sinis sistemi
 Beyin ve omurilikten çıkar
Davranış biçimi olarak
 İyi huylu
 Uzak uzak organlara gitme kapasitesi yok
 Cerrahi olarak çıkarılınca tekrar etmez
 Kötü huylu
 Uzak organlara gidebilir (metastaz kabiliyeti)
 Cerrahi sonrası tekrar edebilir
 10-100 trilyon hücre
 Hücre sayısı kontrol
altında
Normal vücut
www.encyclopedia.lubopitko-bg.com
Corporation
Hücre ve DNA
www.encyclopedia.lubopitko-bg.com
Corporation
DNA
Deoksiribonükleik asit
 Hücrelerin bilgi deposu
 Hard disk, flash bellek
 Anayasa
 Bütün bilgiler burada
 Göz rengi
 Saç rengi
 Ne zaman öleceğiz
Normal Hücre Bölünmesi
Bir süre sonra durur!
Her gün kanser hücresi oluşur
Kalite kontrol
Ancak kontrol mekanizmaları
tarafından yok edilirler
Kanserli Hücre Bölünmesi ve
Bağışıklık sistemi
Kanser
hücresi
Kanser Nerede Başlar?
DNA’mızda bir hasarla başlar
http://www.skepticalraptor.com/skepticalraptorblog.php/cancer-treatment-centers-america-advertising/
Kanser;
DNA Hasarıyla Başlar
Mutasyon
Kanserleşmeyi tek bir gen
başlatabilir, ama tamamlanması
yetmez
 Ardışık mutasyonların olması gerekir
 Bu zaman alır
 5-10 yıl
Hasarlı DNA’yı nereden alırız?
 Anne-babamızdan (Kalıtsal)
 Sonradan kazanılan hasarlar (Çevresel)
Çevresel
etkenler
Kalıtsal
etkenler
Kanser
Vücudumuzdaki kansere neden
olan faktörler
 Genetik yapımız
 Vücudumuzdaki bazı hormonlar
 Yaşlanmak
 Zayıflamış bir bağışıklık sistemi
Kansere neden olan çevresel
faktörler
Karsinojenler
 Kimyasallar











Sigara
Alkol
Asbest
Arsenik
Gazlar (Radon)
Serbest radikaller
Bazı ilaçlar
Radyasyon
Ultraviyole ışık
Bazı virüs ve bakteriler
Hava kirliliği
Sigara=tütün
Sigara nasıl kanser yapar?
 4000’den fazla kimyasal






Asitler
Alkol aldehitler
Ketonlar
Siyanür
Karbon monoksit
…..
Tütün 10’dan fazla kansere neden
olur!







Akciğer
Dudak
Gırtlak
Ağız
Yutak
Yemek borusu
Mide
•
•
•
•
•
Meme
Böbrek
Mesane
Rahim ağzı
Pankreas
Sigaranın neden olduğu diğer
hastalıklar
 Kalp ve damar hastalıkları
 Kalp damarlarında sertlik
 Kalp krizi
 Beyin damarlarında sertlik
 Felç
 Uzuvlara giden damarlarda sertlik
 Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
 Amfizem
 Bronşit




Üreme sağlığını olumsuz etkiler
Mide ülserleri
Kemik erimesi
…
Tek başına her 5 ölümden birinin
nedeni sigaradır!
İkinci el sigara maruziyeti
 Sigara içenin yanında bulunarak dumana maruz kalmak
 70 tane bilinen kanserojen
 ABD’de yıllık ölüm
 3000 kişi içmediği sigaraya bağlı kanserden ölür!
 46000 bin kişi kalp ve damar hastalıklarından
 Akciğer kanseri riski %20-30 artmakta
Sigara
en önemli
çevresel
kanser nedenidir!
Alkol
Alkol
 Sigara içenlerde daha sık
 Kendisi iritandır
 Kanserojen maddelerin hücrelere girmesini kolaylaştırarak
etkilerini arttırır
 Obeziteyi arttırır
 Bazı vitaminlerin emilimini azaltır
 Bağışıklık sistemini zayıflatır
Alkol kanserojendir!
 Meme kanseri
 Kalın bağırsak
 Ağız
 Yutak
 Yemek borusu
 Karaciğer
Kötü Beslenme
Diyet ve kanser
 Kanser ölümlerinin 3’te biri kötü beslenme alışkanlıkları ve
hareketsiz yaşam nedeniyledir!
 İnsülin ve östrojen gibi bazı hormonların düzeyi artar
 Riski artan kanserler






Meme
Kalın bağırsak
Rahim
Pankreas
Böbrek
Yemek borusu
Kötü beslenme
 Kilolu olacak kadar çok yemek
 Tuz
 Aşırı turşu tüketimi
 Uygun saklanmamış gıdalar
 Tütsülenmiş gıdalar
 Izgaralar
 Yüksek ısıda pişirme
 Çok yağlı gıdalar
 Çok kalorili gıdalar
Hareketsiz yaşam
 Kötü beslenmenin en büyük destekçisi
 Kiloyu arttırır, kilo kanser yapar
 Kilolu insanlar daha kısa yaşar
Güneş ve ultraviyole ışınlar
 Aşırı ve korunmasız güneşlenme
kanserojendir
 Ciltte DNA hasarına neden olur
 Solaryumlar kanserojendir
Bazı virus, bakteriler, parazitler
Virüsler
 Human papilloma virus
 HIV
 Hepatit B
 Hepatit C
 HTLV
 EBV
Bakteriler
 Helikobakter pylori
 Chlamydia trachomatis
Parazitler
 Fasiola hepatika
 Şistosomia Hematobium
Hava kirliği
 İkinci el sigara
 Benzen
 Radon
 Dizel motor gazları
 MTBE (Metil tersiyer Butil Eter
























































































International Agency for Research on Cancer
Group 1: Carcinogenic to humans
Acetaldehyde (from consuming alcoholic beverages)
Acid mists, strong inorganic
Aflatoxins
Alcoholic beverages
Aluminum production
4-Aminobiphenyl
Areca nut
Aristolochic acid (and plants containing it)
Arsenic and inorganic arsenic compounds
Asbestos (all forms) and mineral substances (such as talc or vermiculite) that contain asbestos
Auramine production
Azathioprine
Benzene
Benzidine and dyes metabolized to benzidine
Benzo[a]pyrene
Beryllium and beryllium compounds
Betel quid, with or without tobacco
Bis(chloromethyl)ether and chloromethyl methyl ether (technical-grade)
Busulfan
1,3-Butadiene
Cadmium and cadmium compounds
Chlorambucil
Chlornaphazine
Chromium (VI) compounds
Clonorchis sinensis (infection with)
Coal, indoor emissions from household combustion
Coal gasification
Coal-tar distillation
Coal-tar pitch
Coke production
Cyclophosphamide
Cyclosporine
Diethylstilbestrol
Engine exhaust, diesel
Epstein-Barr virus (infection with)
Erionite
Estrogen postmenopausal therapy
Estrogen-progestogen postmenopausal therapy (combined)
Estrogen-progestogen oral contraceptives (combined) (Note: There is also convincing evidence in humans that these agents confer a protective effect against cancer in the endometrium and ovary)
Ethanol in alcoholic beverages
Ethylene oxide
Etoposide
Etoposide in combination with cisplatin and bleomycin
Fission products, including strontium-90
Formaldehyde
Haematite mining (underground)
Helicobacter pylori (infection with)
Hepatitis B virus (chronic infection with)
Hepatitis C virus (chronic infection with)
Human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) (infection with)
Human papilloma virus (HPV) types 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 (infection with) (Note: The HPV types that have been classified as carcinogenic to humans can differ by an order of magnitude in risk
for cervical cancer)
Human T-cell lymphotropic virus type I (HTLV-1) (infection with)
Ionizing radiation (all types)
Iron and steel founding (workplace exposure)
Isopropyl alcohol manufacture using strong acids
Kaposi sarcoma herpesvirus (KSHV)/human herpesvirus 8 (HHV-8) (infection with)
Leather dust
Magenta production
Melphalan
Methoxsalen (8-methoxypsoralen) plus ultraviolet A radiation
4,4'-Methylenebis(chloroaniline) (MOCA)
Mineral oils, untreated or mildly treated
MOPP and other combined chemotherapy including alkylating agents
2-Naphthylamine
Neutron radiation
Nickel compounds
N'-Nitrosonornicotine (NNN) and 4-(N-Nitrosomethylamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanone (NNK)
Opisthorchis viverrini (liver fluke; infection with)
Painter (workplace exposure as a)
3,4,5,3',4'-Pentachlorobiphenyl (PCB-126)
2,3,4,7,8-Pentachlorodibenzofuran
Phenacetin (and mixtures containing it)
Phosphorus-32, as phosphate
Plutonium
Radioiodines, including iodine-131
Radionuclides, alpha-particle-emitting, internally deposited (Note: Specific radionuclides for which there is sufficient evidence for carcinogenicity to humans are also listed individually as Group 1 agents)
Radionuclides, beta-particle-emitting, internally deposited (Note: Specific radionuclides for which there is sufficient evidence for carcinogenicity to humans are also listed individually as Group 1 agents)
Radium-224 and its decay products
Radium-226 and its decay products
Radium-228 and its decay products
Radon-222 and its decay products
Rubber manufacturing industry
Salted fish (Chinese-style)
Schistosoma haematobium (flatworm; infection with)
Semustine (methyl-CCNU)
Shale oils
Silica dust, crystalline, in the form of quartz or cristobalite
Kanser
önlenebilir
bir hastalık mıdır?
Evet
En az yarısı
önlenebilir!
Kanser tedavisi
Zor
Pahalı
İdeal kanser tedavisi nasıl
olmalıdır
 Hiç gelişmeden önlemek
 Daha küçükken erken evrede tedavi etmek
Kanseri önlemek için
ne yapalım ya da
yapmayalım?
Sigara
uzak duralım!
’dan
Alkol’den uzak
duralım
Sağlıklı
Beslenelim
Hepsinden yiyelim!
Hepsini yemeyelim!
Can boğazdan gelir!
Gider de!
Günde
5 öğün
sebze meyve
Mehmet Acar
Kırmızı et tüketeceksek
 Az yağlısını seçelim
 İşlenmiş eti tercih etmeyelim
 Sucuk, salam, sosis,
İyi üretilmiş/saklanmış yiyecekler
tüketelim
 Yerle temas: Aflatoksin
 Toprakla temas edilerek üretiliyor
 Buğday, isot, ayçekirdeği
 Yiyecekleri buz dolabında saklayalım
 Tuzlu tüketmeyelim
 Turşu az yiyelim
Hasta olmadan önce
sağlıklı beslenme daha
önemlidir!
Virüslerden korunalım
 Hijyen kurallarına dikkat





EBV,
Helikobakter pylori,
Campylobakter jejuni
Şistosomi
Fasiola hepatika
 Korunmasız cinsel ilişkiye dikkat
 HPV
 HIV
 Hepatit B
Virüslerden korunalım
 Çocuklarımızın aşılarını yaptıralım
 Hepatit aşısı
 Tüm çocuklar
 HPV aşısı
 12 yaşından büyük kızlar
Ne kadar yiyelim!
Vücut kitle indeksi
VKİ
VKİ =
Kilonuz (kg)
[Boyunuz (m)] x [Boyunuz (m)]
VKİ ve Sağlıklı Kilo
Zayıf = <18.5
Normal = 18.5–24.9
Kilolu = 25–29.9
Obez > 30
Biraz Hareket İyi Gelir!
Haftada En Az
150 dakika ortalama egzersiz!
Canlı yürüme
Arabamızı biraz uzağa park edelim!
Tuvalete arabayla gitmeyelim!
1-2 kat için asansör kullanmayalım!
İş yeri yakınsa yürüyelim!
Güneşten bilinçli
yararlanalım!
Azı karar, çoğu zarar!
Güneşten nasıl korunuruz!
 Geniş bir şapka
 Uygun kıyafet
 Uzun kollu
 Arkasını göstermeyen
 Saat 10:00-15:00 arası güneşlenmemek
 Güneş koruyucu kremler




SPF 30 ve daha yüksek,
20 dakika önce,
Yeterince
2 saatte bir tekrar
 UV filtreli gözlük
 Çocuklarımız koruyalım
Kanserde erken tanı
Erken tanı
 Tedavi daha kolay
 Daha başarılı
 Bedeli küçük
Erken Tanı İçin Neler
Yapalım?
Meme kanserinde erken
tanı
Yöntemler
1.
Kendi kendine meme muayenesi

2.
20 yaşından sonra ayda bir
Klinik meme muayenesi

3.
40 yaşından sonra yılda bir
Mamografi


40 yaşından sonra yılda bir
Bazı otoriteler 50 yaşından sonra ve 2 yılda bir öneriyor
Kendi kendine meme muayenesi
Mamografi
 Meme kanserinin erken
yakalayabilir.
 Ölüm riskini %30 oranında
azaltıyor.
 Daha erken evrede tedavi
sağlar
 Dah kolay tedavi
 Basit bir yöntem
Mamografiden gelen radyasyon
zararlı olabilir mi?
 Evet olabilir,
Ancak yararı çok büyük olduğu için
gözardı edilebilir
 Kaliteli mamografi cihazında çektirmek gerekir
Akciğer kanserinde
erken tanı
Akciğer kanserinde erken tanı
Düşük radyasyon dozlu spiral bilgisayarlı tomografi
 Yüksek riskli bireylerde
 55-74 yaş
 En az 30 py sigara içmiş
 15 yıldan az bir sürede sigarayı bırakmış
 3 yıl üst üste
 Üzerinde net uzlaşı henüz yok
Kalın Barsak Kanserinde
Erken Tanı
Polip ve kanseri için yöntemler
Erkek ve kadın, >50 yaş
 Fleksibl sigmoidoskopi her 5 yılda bir
ya da
 Kolonoskopi 10 yılda bir
ya da
 Çift-kontrast barium enema 5 yılda bir
ya da
 Sanal kolonoskopi 5 yılda bir
Rahim Ağzı Kanserinde
Erken Tanı
Rahim ağzı kanseri
Smear ve Jinekolojik muayene
 Tarama 21 yaşında başlamalı
 21-29 yaş
 3 yılda bir
 30-65
 5 yılda bir
 Aşılı bile olsa taramaya gelinmeli
Prostat kanserinde erken
tanı
Prostat kanseri
PSA ve rektal muayene
 Yarar zarar oranı belli değil
 Tartışmalı
 Hasta ile birlikte karar verilmeli
 Risk faktörü varsa
 Babasında veya kardeşinde 65 yaşından önce prostat kanseri
 Afrika kökenli
 45 yaşında başlanabilir
Cilt kanseri (melanom)’de
erken tanı
Melanom
 He ay banyodan sonra cildinizi kontrol
edin
 Benlere dikkat




Asimetri
Kenar düzensizliği
Renk değişikliği
Çap
Bilimsel Tedavileri getirdikleri
 Şifa oranı son 30 yılda neredeyse 2’ye katlandı
 Yaşam süreleri bazı kanserlerde 4-5 kez daha iyi
Özet
Kanserlerin önemli bir kısmı basit
önlemlerle önlenebilir
Sigara, alkol, sağlıklı beslenme, egzersiz
Erken tanı hem başarıyı arttırırken,
tedavisini kolaylaştırır
Bilimsel tedaviler hastalarımızın çok
önemli bir kısmının hayatını
kurtarmaktadır
Sağlıklı ve mutlu günler!