Lokal-ileri Prostat Kanseri - EAU Patient Information

Hasta Bilgilendirme Formu
4
3
Türkçe
Lokal-ileri Prostat Kanseri
Altı çizili terimler sözlükte listelenmiştir.
Lokal-ileri prostat kanseri tanısı konulmuş ise,
doktorunuz size kanser tedavisinde; bekle gör, radikal
prostatektomi ya da radyoterapi ve hormonoterapi
kombinasyonu tedavisi tavsiyelerinde bulunabilir.
Her tedavinin kendi avantaj ve dezavantajları vardır.
Seçim sizin bireysel durumunuza bağlıdır.
Bu bölümde, doktorunuzla karar vermeniz gereken
farklı tedavi seçenekleri anlatılmaktadır. Bunlar genel
bilgiler olup, bireysel gereksinimlerinize göre özelleştirilmemiştir. Bireysel önerilerin ülkenize ve sağlık sisteminize bağlı olduğunu unutmayınız.
mesane boynu, üriner sfinkter, rektum ya da pelvik
tabana invaze olmuş demektir (Fig 1 ve 2).
mesane
seminal
vezikül
(er bezleri)
pubik
kemik
Lokal-ileri prostat kanseri
nedir?
Lokal-ileri prostat kanseri, prostat dışına yayılmış
tümör olarak adlandırılmaktadır. Prostat dışında
nereye ve ne kadar uzaklıkta büyümüş olacağına
bağlı olarak T3 ya da T4 tümör olabilir. T3, tümörün
henüz prostat dışına ya da seminal veziküllere
ulaştığı anlamına gelir. T4, tümörün prostat kanseri
tümör
prostat
rektum
(son bağırsak)
Şekil 1: Seminal veziküllere (er bezleri) yayılmış T3 (3.
Evre) prostat tümörü.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 1 / 14
mesane boynu
rektum
(son bağırsak)
tümör
idrar yolu
sfinkteri
Şekil 2: Mesane boynuna, idrar yolu sfinkterine ve rektuma yayılmış. T4 (4. Evre) prostat tümörü.
Tedavi seçenekleri
Local-ileri prostat kanserinde en yaygın tedavi seçenekleri; bekle gör, radikal prostatektomi ve radyasyon tedavisi ile
hormonal tedavinin kombinasyonudur. Hangi tedavi yolunun sizin için uygun olduğu:
•
•
•
•
Tümör özelliklerine
Tıbbi geçmişinize
Yaşınıza
Kişisel tercih ve değerlerinize bağlıdır
Bekle gör; doktorunuz, sağlık durumunu gözlemek için düzenli ziyaretler planlar ve semptom ortaya çıktığında ileri
tedavi önerir. Bu tedavi genellikle radikal prostatektomi, radyoterapi ya da hormonal tedavi uygun olmadığında
endikedir. Bu, yaşınız ya da bu tedavileri sizin için tehlikeli kılabilecek medikal bir durumunun varlığı ile ilişkili olabilir.
Radikal prostatektomi, tamamen prostat ve seminal veziküllerin çıkarıldığı cerrahi tedavidir. Açık ya da laparoskopik
cerrahi olarak gerçekleştirilebilir. Lokal-ileri prostat kanseriyseniz genellikle cerrahi sonrası ek tedaviye ihtiyaç
duyabilirsiniz. Bu radyoterapi, hormonal tedavi ya da bunların kombinasyonu olabilir.
Cerrahiye alternatif olarak doktorunuz kanserinizi iyileştirmek için radyoterapiyi önerebilir. Bu tedavi kanser hücrelerine
zarar verir ve öldürür. Lokal-ileri prostat kanseri için yaygın bir tedavi seçeneğidir. Lokal-ileri prostat kanserinde
radyasyon tedavisi her zaman hormonal tedavi ile kombine edilir.
Hormonal tedavi vücuttaki testosteron üretimini etkiler. Amaç tümörün büyümesini durdurmaktır. Hormonal tedavinin
diğer adı androjen baskılayıcı tedavi’dir (ADT).
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 2 / 14
Bekle Gör
Bekle gör, semptom güdümlü tedavinin bir formudur. Amaç , düzenli olarak sağlık durumunuzu izlemek ve sadece
semptom oraya çıktığında ileri tedaviye başlamaktır. Bu, palyatif bakım yaklaşımının bir parçasıdır. Doktorunuz,
semptomunuz yoksa ve kanda hızlı bir şekilde artan yüksek prostat-spesifik antijen (PSA) düzeyiniz varsa bekle
gör önerebilir. Bekle gör, diğer tedavi seçenekleri için uygun değilseniz ya da değerlerinizden ve tercihinizden dolayı
bekle gör tedavisini diğer tedavilerin üzerinde seçerseniz, tedavi seçeneği olabilir. Sizin bireysel durumunuz için
neyin daha iyi olduğunu doktorunuz ile görüşünüz.
Radikal Prostatektomi
Radikal prostatektomi, lokal-ileri prostat kanseri için bir cerrahi tedavi seçeneğidir. Amaç tümörü olabildiğince
çıkarmaktır. Bu, prostat bezi ve seminal veziküller ile birlikte tümor tarafından etkilenmiş dokuyu çıkarmak şeklinde
yapılmaktadır. İşlem, pelvik alandaki lenf nodlarının çıkarılmasını da içerir. Radikal prostatektomi için genel anestezi
alacaksınız.
Radikal prostatektomi ile tümörü tamamen çıkartmak her zaman mümkün olmayabilir. Bundan dolayı, doktorunuz
size ek olarak radyasyon tedavisi ya da hormonal tedavi önerebilir.
Radikal prostatektomi nasıl yapılır?
Radikal prostatektomi açık veya laparoskopik cerrahi ile yapılabilir. Açık cerrahide, cerrah prostata doğrudan ulaşmak
için karın duvarına veya perine bölgesine cerrahi kesi yapar. Prostat ve seminal veziküller çıkarılır, mesane ve üretra
(idrar kanalı) biraraya getirilir. Doktor, üretra ve mesane iyileşmesi için kateter yerleştirir. Kateter genellikle 7 gün
sonra çıkartılır.
Mesane
seminal vezikül (er bezleri)
tümör
Şekil 3a: Radikal
prostatektomi (prostat
ameliyatı) sırasında
prostat ve seminal
veziküllerin kaldırılması.
mesane
prostat
Şekil 3b: Ameliyat
sonrası mesanenin
pozisyonu.
üretra (dış idrar yolu)
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 3 / 14
Laparoskopik cerrahide, cerrah karnınızın içine küçük plastik trokarlar (kanüller) yerleştirir. Bu trokarlar
aracılığıyla cerrah prostatı çıkarmak için gerekli aletleri karın içine yerleştirebilir. Küçük trokarlardan biri,
monitörde prostatın yüksek kalite görüntüsünü görebilmek için kamera yerleştirilmesinde kullanılır. Laparoskopik cerrahi, robotik cerrahi sistem yardımıyla da
yapılabilir.
çevrelemesi ve dolu mesanenin basıncına karşı
gösterilen dirence yardımcı olması nedeniyle olur.
Prostatınızın çıkartılması, üretranın ne kadar basınca
karşı koyacağına etki yapabilir. STİ’nin iyileştirilmesi
veya tedavisi için çeşitli tedavi seçenekleri vardır.
Bu konuda, İdrar kaçıma EAU hasta bilgilendirme
kılavuzu’nda yer alan prostat cerrahisi sonrası idrar
kaçıma bölümünden, daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Lokalize prostat kanserinin açık veya laparoskopik
radikal prostatektomi ile çıkartılmasının eşit derecede
etkili olduğu görülmektedir.
Cerrahinin diğer yaygın bir riski erektil disfonksiyondur.
Çünkü cerrah prostat dışındaki dokuları da çıkarmalıdır,
orada da damarların ve sinirlerinde hasarlanma ve
çıkarılma riski vardır. Bu da sertleşme probleminin
yaygın nedenidir. Cerrahi süresince cerrah peniste
zarar görmemiş sinirleri korumaya çalışır. Bunun
başarısı tümörün nereye lokalize olduğuna ve
agresifliğine bağlıdır. Gerekirse doktorunuz sertleşme
probleminin tedavisi için öneride bulunabilir. Radikal
prostatektominin temel amacının tümörü çıkartmak ve
sizi tamamen iyileştirmek olduğunu unutmayın.
Ameliyata nasıl hazırlanabilirim?
Doktorunuz ameliyat için nasıl hazırlanacağınız konusunda detaylı bilgi verecektir. Anesteziye hazırlanmak
için cerrahiden önceki 6 saatte sigara dahil herhangi
bir şey yiyilip içilmemelidir. Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız bunu doktorunuzla görüşün. Cerrahiden
birkaç gün önce bu ilaçları bırakmanız gerekebilir.
Doktorunuz ilaçlarınıza tekrar ne zaman başlamanız
gerektiği hakkında önerilerde bulunacaktır.
Ameliyatın yan etkileri nelerdir?
Ameliyattan sonra genellikle 3-7 gün arasında hastaneden ayrılabilirsiniz. Hastanede kalış süresi ülkelere
göre farklılık gösterebilir. Açık radikal prostatektomiden birkaç hafta sonrasına kadar alt karın bölgesinde
hafif ağrı hissedebilirsiniz. Ameliyat sonrası idrar kaçırma ve sertleşme problemleri şikayetleriniz olabilir.
Bu durumlar için tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.
•
•
•
•
Ateş olması
Ağır kan kaybı
Şiddetli ağrı hissi
İdrar yapmakla ilgili problemler varsa, doktorunuza
veya hastaneye derhal gitmeniz gerekebilir.
Pelvik lenf nodlarının çıkartılması lenforeye neden
olabilir. Bu, lenf sıvısının deri altına sızmasıdır. Sıvı
deri hasarına yol açıp enfeksiyona neden olabilir.
Lenfore tedavisi için medikal ekibinizle görüşünüz.
Radikal prostatektomi stres tipinde idrar kaçırmaya
(STİ) neden olabilir. Bu durum, prostatın üretra etrafını
Sayfa XX da Cerrahi sonrası Destek bölümünde,
ameliyat sonrası iyileşme hakkında daha fazla bilgi
edinebilirsiniz.
Tedavinin etkisi nedir?
Radikal prostatektomi lokal-ileri prostat kanseri için
yaygın prosedürdür. Çoğu olguda, tümörü tamamen
ortadan kaldırmak için başka tedaviler gerekir. Radikal
prostatektomi sonrası en yaygın tedaviler radyasyon
ve hormon tedavisidir. Bu tedaviler yan etkilere ya da
yaşam kalitenizde etkilere neden olabilir.
Cerrahi sonrası tedavi
Takipler sırasında PSA düzeyleri prostat kanserinin
tamamen ortadan kalkmadığını gösterirse tümör hücrelerini ortadan kaldırmak için ek tedavilere ihtiyaç duyabilirsiniz. Sizin için hangi tedavi seçeneğinin en iyisi
olduğunu doktorunuzla görüşün.
Takip nasıl olacak?
Prostat kanserine yönelik radikal prostatektomi
sonrasında doktorunuz takip ziyaretlerini sizinle
birlikte planlayacaktır. Rutin takip en az 5 yıl sürer.
Her kontrolde, doktorunuz kanınızdaki PSA düzeyini
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 4 / 14
test edecektir. Bazı durumlarda parmakla rektal muayene (PRM) gerekebilir. Takipler, ameliyat sonrası iyileşmenin
nasıl olduğunun takibi, genel sağlık durumunun kontrolü ve muhtemel kanser nüksünün saptanması için önemlidir.
Radyasyon tedavisi
Radyasyon tedavisi hücrelere zarar verir, öldürür ve kanser hücrelerine saldırı için kullanılır. Eksternal (dışarıdan)
radyoterapi veya brakiterapi (içerden/yakından) ile yapılabilir. Prostat kanseri hücreleri genellikle radyoterapiye yanıt
verir. Radyoterapi, tekniklerindeki gelişmeler nedeniyle, lokal-ileri prostat kanseri için etkili bir tedavi yöntemi haline
geldi. Doktorunuz radikal prostatektomi sonrası radyasyon tedavisini de önerebilir.
Tedavinin sonuçlarını iyileştirmek için doktorunuz radyoterapi ile birlikte hormonal terapiyi önerebilir. Bu prostat
kanseri için bilinen bir kombinasyon tedavisidir. Hormonal terapinin seyri 2-3 yıl sürer.
Radyoterapi nasıl uygulanır?
Radyoterapinin amacı prostattaki kanser hücrelerini öldürmektir. Radyoterapi mesane gibi diğer organlardaki hücreleri
de öldürebileceğinden, radyasyon ışınlarının, esas olarak kansere açık hücreleri hedeflemesi ve diğer dokuların zarar
görmesini sınırlaması önemlidir. Radyasyon tedavisindeki gelişmeler ışınlamanın doğruluğunu artırdı ve daha az yan
etki ile daha yüksek dozda radyasyon verilmesine olanak sağladı.
Standart eksternal radyoterapi kürü yaklaşık haftada 5 gün olmak üzere 8 haftada tamamlanır (Şekil 4). Günlük tek
doz radyoterapi alınır. Tedavi günlük 20 dk. sürer ve hastanede kalmanız gerekmez.
radyasyon ışını
hüzmesi
makine
prostat
rektum (son barsak)
Radyasyon ışınları
Şekil 4b: Dışardan
radyasyon ışını
tedavisi ile kanser
tedavisi.
prostat
Şekil 4a. Radyasyon ışınlarının farklı açılarla prostata etkisi.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 5 / 14
Radyoterapi başlamadan önce size bilgisayarlı tomografi çektirilir. Bu, ışınlanacak alanı ve bunu çevreleyen tedavi
edilmeyecek dokuyu haritalandırmak için yapılır. Son yıllarda görüntü kılavuzluğunda radyoterapi daha yaygın olarak
kullanılabilir hale geldi. Bu tedavi için radyasyon onkoloğu prostata radyasyonu vermek için x-ışını veya bilgisayarlı
tomografi yardımıyla prostatın tam olarak yerini saptar.
Radyasyon tedavisinin diğer bir şekli brakiterapidir. Tedavinin bu türü için, bir radyasyon kaynağı prostat içine direkt
olarak yerleştirilir (Şekil 5). Brakiterapi tek başına lokal- ileri prostat kanseri tedavisinde önerilmez. Genellikle external
radyoterapi ile kombine olarak kullanılır.
mesane
prostat
balonlu katater
(sonda)
radyasyon kaynağı (“seeds”)
kalıp
iğneler
ultrason ucu
rektum
Şekil 5. Brakiterapide radyasyon kaynağı iğnelerin prostata girişi.
Bu işleme nasıl hazırlanabilirim?
Doktorunuz bu prosedüre nasıl hazırlanacağınız hakkında detaylı olarak bilgi verecektir. Her tedavi seansından
önce, işlem öncesi idrar kesenizin uygun dolulukta olduğundan ve rektumun boş olduğundan emin olmak için bir
yeme-içme programı alacaksınız. Herhangi bir ilaç alıyorsanız bunu doktorunuzla görüşün. Genellikle radyoterapi
esnasında kullandığınız ilaçları kesmeniz gerekmez.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 6 / 14
İşlemin yan etkileri nelerdir?
Yaygın yan etkiler idrar yaparken yanma hissi, sık
idrara çıkma ve anüste tahriştir. Bunun nedeni çevre
organların özellikle idrar kesesi ve rektumun da bir
miktar radyasyon almasıdır. Bu bulgular genellikle
tedavinin ortalarında görülür ve tedavi bitiminden
birkaç ay sonra kaybolur.
Radyoterapinin yaygın bir etkisi de, tedaviden birkaç
yıl sonra bile görülebilen, idrar kesesinde ve rektumda
kanamadır. Alt üriner sistemle ilgili şikayetler (AÜSS)
veya sertleşme problemi de yaşayabilirsiniz.
Radyoterapinin rahatsız edici yan etkileri kişiden
kişiye değişir ve bu aldığınız radyoterapi tipi ve genel
sağlık durumunuzla ilişkilidir.
Radyoterapinin yan etkileriyle başa çıkma konusunda
daha fazla bilgi için radyasyon tedavisi için destek
bölümünü okuyunuz.
Radyoterapi sonrası tedavi
Takipler sırasında PSA değerleri prostat kanserinin
tamamen ortadan kalkmadığını gösterirse bütün
tümör hücrelerini ortadan kaldırmak için ek tedaviye
ihtiyaç duyabilirsiniz. Yaygın tedavi seçenekleri:
• Kurtarma radikal prostatektomisi
• Kurtarma brakiterapisi
• Kurtarma hormonoterapisi
Takip nasıl olacak?
Prostat kanserinde radyoterapiyi takiben doktorunuz,
düzenli kontroller için sizinle bir planlama yapar.
Rutin takip en az 5 yıldır. Kontrolleriniz süresince
doktorunuz kan PSA düzeyinizi kontrol eder. Bazı
durumlarda parmakla rektal muayene gerekebilir.
Takipler, tedavi sonrası iyileşmenin nasıl olduğunun
takibi, genel sağlık durumunun kontrolü ve muhtemel
kanser nüksünün saptanması için önemlidir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 7 / 14
Hormonal tedavi
Hormonal tedavi lokal-ileri prostat kanseri için bir tedavi seçeneğidir. Tümörün büyümesini durdurmayı
amaçlar.
tedavisine başlamadan önce bir kardiyoloji uzmanına
görünmenizi önerebilir.
Prostat kanser hücrelerinin büyümesi, androjenler
olarak adlandırılan erkek seks hormonlarına bağlıdır.
Testosteron en önemli androjendir. Angrojenler çoğunlukla testiste üretilir. Hormonal tedavi, androjenlerin üretimini ya da etkisini bloke eder. Bu kastrasyon
olarak bilinir.
Bilateral orşiektomi nasıl yapılır?
Ameliyat sırasında, sırt üstü yatıyor olacaksınız.
Genellikle lokal ya da spinal anestezi alacaksınız.
Bazı durumlarda doktorunuz genel anestezi önerebilir.
Cerrah her iki testisi çıkartmak için skrotuma bir
kesi yapar. Testisleri çevreleyen dokular tamamen
çıkarılmayacağı için skrotum cerrahi sonrasında
tamamen boş gözükmeyecektir.
Hormonal tedavinin diğer adı androjen baskılayıcı
tedavidir (ADT). Bu, cerrahi olarak ya da ilaç tedavisi ile yapılabilir. Cerrahi tedavide testislerin birlikte
çıkarıldığı bilateral orşiektomi işlemi olarak adlandırılır. Cerrahi genellikle lokal anestezi altında yapılır.
İlaç tedavisi LHRH agonist ve LHRH antagonistlerini
içerir, androjenlerin üretimini durdurur. İlaçlar cilt altına ya da kas içine depo enjeksiyon şeklinde de mevcuttur. Anti-androjenler androjen etkisini bloke eden
ilaçlardır. Hap olarak kullanılır. Bu tedavilerin hepsi
kastrasyona neden olur.
İşleme nasıl hazırlanabilirim?
Doktorunuz ameliyat için nasıl hazırlanacağınız konusunda detaylı bilgi verecektir. Anesteziye hazırlanmak için cerrahiden önceki 6 saat boyunca sigara
dahil hiçbir şey yiyip içilmemelidir. Herhangi bir ilaç
kullanıyorsanız bunu doktorunuzla görüşün. Cerrahiden birkaç gün önce bu ilaçları bırakmanız gerekebilir. Doktorunuz ilaçlarınıza tekrar ne zaman başlamanız gerektiği hakkında önerilerde bulunacaktır.
Kastrasyon fiziksel ve duygusal sonuçlara sahiptir.
En yaygınları ateş basması, düşük cinsel dürtü ve
erektil disfonksiyondur. Cerrahi kastrasyonun etkileri
kalıcıdır. Kimyasal kastrasyonda, semptomların bazıları tedavi sonrasında ortadan kaybolabilir. Doktorunuzla herhangi bir endişenizi görüşmek için tereddüt
etmeyin.
Lokal-ileri prostat kanserinde hastalığı iyileştirmek
için standart tedavi hormon tedavisinin ratyoterapi ile
kombine edilmesidir.
İşlemin yan etkileri nelerdir?
Bilateral orşiektomi sonrası komplikasyonlar nadirdir
ve skrotum çevresinde ağrı, kanama, enfeksiyon ya
da gecikmiş yara iyileşmesini içerir. Çoğu vakada
skrotum cerrahiden etkilenmemiş gibi görünecektir.
Cerrahiden 2-3 hafta sonrası için öneriler:
• Ağır egzersizlerden kaçının
• Sıcak banyodan kaçının
• Saunadan kaçının
Bilateral Orşiektomi
Aşağıdaki durumlardan biri oluşursa doktoruna
görününüz:
Bilateral orşiektomi ya da cerrahi kastrasyon,
testislerin birlikte çıkarıldığı bir cerrahidir. Lokalileri prostat kanseri için bir tedavi alternatifidir ve
androjenlerin üretimini durdurmayı amaçlar.
• Ateş yüksekliği
• Ciddi ağrı
• Yara kanamaya başlarsa ya da şeffaf bir sıvı
sızarsa dikkatli olunuz
Cerrahi, lokal anestezi altında yapılabilir. Kardiyovasküler hastalık geçmişiniz varsa doktorunuz hormon
Bilateral orşiektomi kalıcı kastrasyon ile sonuçlanır.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 8 / 14
Bunun fiziksel ve duygusal sonuçları vardır. Doktorunuz ile herhangi bir endişenizi görüşmek için tereddüt
etmeyin. Bununla birlikte diğer tedavi seçenekleri sizin için daha uygun ise tercih edebilirsiniz.
Kimyasal kastrasyon
Şayet cerrahi hormonoterapiyi istemezseniz androjen
üretimini durdurabilen ilaçlar da vardır. En yaygın
ilaçlar LHRH agonistleri ve LHRH antagonistleridir.
Bu ilaçların amacı kimyasal kastrasyon ile tümörün
büyümesini durdurmaktır. Her ilaç grubu farklı şekilde
bunu gerçekleştirir ve farklı şekilde uygulanır.
Kardiyovasküler hastalık hikayeniz varsa doktorunuz
hormonal ilaç tedavisi başlamadan önce bir kardiyoloji
uzmanına görünmenizi önerecektir.
LHRH
Testosteron üretimi beyin tarafından düzenlenir. Beyin diğer hormonları düzenleyen çok
sayıda hormon üretir. Bunlar düzenleyici hormonlar olarak adlandırılır. Androjenlerin spesifik serbestleştirici hormonları, luteinize-hormon
serbestleştirici hormonlar (LHRH) olarak adlandırılır. Prostat kanseri tedavisinde LHRH’ı
etkileyen ilaçlar androjen üretimini durdurmak
için kullanılır.
LHRH agonistleri
LHRH agonistleri Testislerde testosteron üretimini
durdurur. Cilt altına ya da kas içine depo enjeksiyonu
şeklinde uygulanır. Bu enjeksiyonlar 1, 3, 6 veya 12
ay sürebilir. Hangi seçeneğin sizin için daha iyi olduğu
konusunda doktorunuz ile görüşünüz.
Enjeksiyondan sonraki ilk gün, LHRH agonistleri
testosteron düzeylerini düşürmeden önce yükseltir.
Bu alevlenme olarak bilinir. Testosteronda yükselme
tümörde şişmeye neden olabilir. Bazı nadir olgularda
tehlikeli olabilir ve idrar yapma zorluklarına neden
olabilir. Doktorunuz size testosteron düzeyindeki
yükselmeye bağlı zararı önlemek için düşük doz antiandrojen verecektir.
LHRH antagonistleri
LHRH antagonistleri hormonal ilaç tedavisinin yeni
formudur. Alevlenmeye neden olmadıkları için ilk hafta
anti-androjen ile kombine edilmelerine gerek yoltur.
Degarelix en yaygın kullanılan LHRH antagonistidir.
Her ay deri altına enjeksiyon olarak uygulanır.
Anti-androjenler
Anti-androjenler testosteron etkisini bloke eder.
Sonuç olarak tümör yavaş büyür ya da büyümesi
tamamen durur. En yaygın kullanılan anti androjenler;
siproteron asetat, flutamide ve bicalutamide’dir. Hap
olarak hergün alınır.
Siproteron asetat genellikle günlük iki ya da üç
doz şeklinde alınır. Flutamide günde üç kez alınır.
Bicalutamide en yaygın antiandrojendir ve günde bir
kez alınır.
Hormon tedavisinin yan etkileri nelerdir?
Hormon tedavisi erkek hormonlarının üretimin durdurur veya etkilerini bloke eder ve kastrasyona neden
olur. Bedeniniz farklı şekillerde kastrasyona reaksiyon verebilir. Kastrasyonun en yaygın yan etkileri:
•
•
•
•
•
•
Sıcak basması
Düşük cinsel dürtü
Sertleşme problemi
Osteoporoz
Kalp hastalığı riskinde artma
Diyabettir.
Eklemlerde, sırtta, kemiklerde ya da kaslarda ağrı
hissedebilirsiniz.
Hormon düzeylerindeki değişiklikler kanınızı etkileyebilir ve kan basıncınızda yükselme, başdönmesi ve
morarmaya neden olabilir.
İştah ve kilo kaybı kastrasyonun sonuçlarındandır. Bu
diyare, kabızlık ya da hormonal değişikliklerin neden
olduğu kusma ile ilişkili olabilir.
Diğer yan etkiler içinde öksürük, nefes darlığı, baş
ağrısı ve periferal ödem görülebilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 9 / 14
Farklı tedaviler de yan etkilere neden olabilir.
LHRH antagonistleri alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Anti-androjenler memelerinizde şişmeye neden
olabilir. Bu jinekomasti olarak adlandırılır ve bazı
durumlarda ağrılı olabilir. Jinekomastiyi önlemek
için doktorunuz hormon tedavisine başlamadan
önce göğüs kafesine radyoterapi önerebilir. Nadir
durumlarda meme bezlerini çıkartmak için cerrahi
tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz.
Anti-androjenler sıcak basmasını kötü hale getirebilir.
Bu düşük doz östrojen tedavisi ile tedavi edilebilir.
Östrojenler kalp hastalığı riskini arttırır. Flutamide
diyareye neden olabilir.
Hormonal tedavinin yan etkileri ve ne zaman ortaya çıkacağı kişiden kişiye farklılıklar gösterebilir. Bu
genel sağlık durumu ve aldığınız tedavi seçeneği ile
ilişkilidir. Sayfa XX da Hormonoterapi için Destek bölümünde hormon tedavisinin yan etkileri ile nasıl başedilebileceği hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
İngilizce yazılmış
Tedavi aldıktan sonra prostat kanserinin geri gelmesi
olasıdır. Bu nüks olarak bilinir. Kanser prostatta, prostat
çevresindeki dokuda veya pelvik lenf nodlarında ya
da vücudun başka bir yerinde nüksedebilir.
Şayet radikal prostatektomi ile tedavi oldunuz ve
kandaki PSA düzeyleri artıyorsa bu nüksün bir işareti
olabilir. Doktorunuz kurtarma radyasyon tedavisi
önerebilir. Bu işlemde prostatın yerleşmiş olduğu alan
kanser hücrelerini öldürmek için ışınlanır. Radyasyon
tedavisi sizin için iyi bir seçenek değilse doktorunuz
hormon tedavisi önerebilir.
Şayet kanseriniz radyoterapi ile tedavi edilmiş
ise doktorunuz nüksü, radikal prostatektomi
ile tedavi etmeyi önerebilir. PSA düzeyleri hızlı
artarsa veya semptomunuz varsa hormon tedavisi
önerilecektir. Bazı ülkelerde nüksü tedavi etmek
için brakiterapi hormon tedavisine alternatif olarak
uygulanabilmektedir.
Zamanla prostat kanser hücreleri hormonoterapiye
dirençli hale gelir ve kanser tekrar büyümeye başlayabilir. Bu kastrasyona dirençli prostat kanseri olarak
bilinir. Bunun ne kadar sürede gelişeceği kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kastrasyon Dirençli Prostat
Kanseri bölümünde hastalığın bu aşaması ile ilgili
daha çok bilgi bulabilirsiniz.
Ek tedavi
Takiplerde PSA düzeyleri prostat kanserinin tamamen
ortadan kalkmadığını gösterirse tüm tümör hücrelerini
ortadan kaldırmak için ek tedaviye ihtiyaç duyabilirsin.
Yaygın tedavi seçenekleri:
• Yeni hormonal ajanlar
• Kemoterapi
• İmmünoterapidir
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 10 / 14
Destek
Kanser tanısını almanın sizin ve sevdiklerinizin
hayatında büyük bir etkisi vardır. Kanser kendinizi
güçsüz hissetmenize neden olabilir. Bu endişe, öfke,
korku hissine hatta depresyona neden olabilir. Kanser
nedeniyle tedavi olmak ciddi bir durumdur ve işinizi,
sosyal hayatınızı ve cinselliğinizi etkileyecektir.
• Hasta dernekleriyle iletişime geçtiğinizde size
•
•
Destek almak için, hastanede doktorunuza veya
hemşirenize ulaşın ya da aile hekiminizle görüşün.
Size hasta dernekleri, psikolojik destekte bulunabileceklerin iletişim bilgileri veya mali danışmanlık gibi
pratik bilgiler verebilirler.
Yakında bir hasta derneği nasıl
bulunur
Hasta grupları çok yararlı olabilir. Size yakın
birini bulmak için aile hekiminiz, hastanede
hemşire veya bir doktorla görüşün. İntenette
hasta grubu için araştırma da yapabilirsiniz.
Konsültasyona hazırlık
Konsültasyona hazırlık çok yararlı olabilir. Bu,
sorularınızı ve endişelerinizi cevaplamak için size ve
doktorunuza yardımcı olacaktır. Aynı zamanda tedavi
ve olası yan etkilere hazırlanmanız için size yardımcı
olacaktır. Deneyebileceğiniz bazı şeyler aşağıdadır.
• Doktorunuza sormak istediğiniz soruları bir ke-
•
•
•
•
nara yazın. Bu, sormak istediğiniz şeyleri hatırlamanıza yardımcı olacaktır. Soruları yazmanız düşüncelerinizi organize etmenize yardımcı olabilir.
Muayeneye giderken yanınızda birini götürebilirsiniz. Doktorunuzun ne söylediğini ele almak ve
muhtemelen farklı şeylerin hatırlanması için birinin yanınızda olması iyi olacaktır.
Prostat kanserinizin türü hakkında bilgi için soru
sorun.
Doktorunuz anlamadığınız kelimeler kullanıyorsa, açıklama yapmasını isteyin.
Kullandığınız ilaçları ve eğer herhangi bir alternatif ilaç alıyorsanız doktorunuza söyleyin. Bu ilaçların bazıları tedaviyi etkileyebilir.
Konsültasyondan sonra yapabilecekleriniz:
• Kanser tipiniz hakkında daha fazla bilgi için
internette araştırma yapın veya kütüphaneye
gidin. İnternette gördüğünüz tüm bilgilerin nitelikli
olmadığını bilin. Doktorunuz veya sağlık ekibiniz
güvenilir web siteleri önerebilir.
destek olabilir ve bilgi verebilirler.
Tedavinizin muhtemel maliyetini sağlık ekibinizle
görüşün. Sağlık ekibiniz sizi ekonomik durumunuz
veya mali yardım hakkında öneri alabileceğiniz
yerlere veya kişilere yönlendirebilir.
İsterseniz, başka bir uzmandan ikinci bir görüş
alabilirsiniz.
Ameliyat sonrası destek
Ameliyat sonrası ilk günlerde veya haftalarda günlük
aktiviteleriniz için yardıma ihtiyacınız olabilir. Alışveriş,
ev yemeği, temizlik ve bahçe işleri gibi konularda
ailenizden, arkadaşlarınızdan veya komşularınızdan
yardım isteyebilirsiniz. Ayrıca profesyonel ev bakımı
hakkında yardım için sağlık ekibinizle görüşebilirsiniz.
Ameliyattan sonra yorgun olmanız muhtemeldir. Bu
normalden daha yorgun hissedeceğiniz, güçsüz olacağınız, konsantrasyon güçlüğü yaşıyacağınız ve uykudan sonra daha iyi olmayacağınız anlamına gelir.
İnsanların çoğu, ameliyattan sonra 1-2 ay boyunca
yorgunluk yaşar. Yorgunluk ile başa çıkmak için şunları yapabilirsiniz:
• Size enerji veren şeyleri yazın ve gün veya hafta
•
•
•
boyunca onlara öncelik verin.
Bulaşık, temizlik, ya da bahçe işleri gibi ev işlerinde yardım alın.
Gün boyunca bir kaç kez kestirin/kısa uyuklayın.
Mümkün olduğunca aktif olmaya çalışın. Hergün
kısa bir yürüyüş, haftada bir uzun yürüyüşten
daha iyidir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 11 / 14
• Bir gezi veya ziyaret gibi sosyal aktiviteler planlarken, gün boyunca dinlenmek için zamana ihtiyacınız olabileceğini unutmayın. Bunu aileniz,
arkadaşlarınız veya bakıcınızla görüşün böylece
önceden plan yapabilirsiniz. Yorgun hissettiğinizde onlara söylemeniz önemlidir.
Radikal prostatektomi stres tipi idrar kaçırmaya (STİ)
neden olabilir. Bu örneğin; öksürmek, gülmek, koşmak veya ağırlık kaldırmak gibi belirli aktiviteler boyunca idrar kaçıracağınız anlamına gelir. Şikayetlerinize yardımcı bazı ipuçları aşağıdadır:
• En yakın tuvaletin nerede olduğunu bildiğinizden
•
•
•
•
•
emin olmaya çalışın. Evden uzakta olduğunuzda
tuvaletin nerede olduğunu sormaktan asla
korkmayın veya çekinmeyin.
İdrarınızın damlamasıyla ilgili probleminiz varsa
ped veya bunun için bir araç kullanabilirsiniz.
Bu araçlar penis üzerine yerleştirilir ve iç
çamaşırınızla yerinde tutulur.
Koku gidericiler alın. Bunlar hakkında aile
doktorunuz veya eczacınızla görüşün.
Koyu renkli giysiler giyin. Açık renkli giysiler daha
kolay leke gösterebilir
Konforunuz için rahat kıyafetler giyin.
Yedek kıyafet bulundurun.
Bu konu hakkında EAU Hasta bilgilendirme kılavuzunda idrar kaçırma ile birlikte yaşama bölümünde
daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Cerrahi tedavinin diğer yaygın riski sertleşme problemidir. Bu durumun tedavisinde çeşitli seçenekler
vardır. En yaygın olanları; ilaç, enjeksiyon veya protezdir. Sizin için en iyi seçeneğin ne olduğunu doktorunuzla görüşün.
Radikal prostatektomi sonrası STİ veya sertleşme
problemi ile başa çıkmak zor olabilir. Uzun süren psikolojik etkileri olabilir. Cerrahınız, hemşireniz veya
aile hekiminiz ile konuşun, ihtiyacınız olan desteği
bulmanıza yardımcı olabilirler.
Radyoterapi süresince destek
nize devam edebilirsiniz. Tedavi alt üriner sisteminizi ve bağırsaklarınızı etkileyebilir, yorgunluğa neden
olabilir. Yorgunluk her gün hastaneye gitmenizin sonucu olabilir. Şikayetleriniz genellikle birkaç ay sonra
kaybolur.
Cildiniz radyasyondan etkilenebilir. Cildinizin bakımı
için aşağıdakileri yapabilirsiniz:
• Radyoterapi yapılan alanları kaşımaktan ve
•
•
•
•
•
•
•
ovalamaktan kaçının.
Doktorunuza veya hemşirenize cildin tahrişi
ile başa çıkabilmek için hangi tip cilt losyonu
kullanmanız gerektiğini sorun.
Güneşe maruz kalmaktan sakının.
Yüksek faktörlü güneş kremi kullanın.
Pamuk veya keten gibi doğal kumaşlardan
üretilmiş rahat giysiler giyin
Yumuşak bir sabun ve ılık su ile günlük yıkayın
Yıkanmadan sonra nazikçe cildinizi kurulayın.
Saunadan kaçının.
Hormon tedavisi süresince destek
Hormon tedavinin her tipi kastrasyona sebep olur,
vücudunuz farklı yollarla tepki verebilir. Kastrasyonun
en yaygın yan etkisi ateş basmasıdır. Bunu yönetmek
için doktorunuz kilonuzu izlemenizi ve alkollü içeceklerden kaçınmanızı önerecektir. Sıcak basmalarına
maruz kalırsanız:
• Katmanlar halinde giyinin
• Vücuduzun nefes almasına izin veren pamuk ve
•
•
•
•
keten gibi kumaşlar giyin
Hafif battaniye katmanları altında uyuyun ihtiyaç
duyarsanız bazılarını kaldırabilirsiniz
Sıcak banyolar, saunalar ya da jakuzilerden
kaçının
Sıcak ya da baharatlı yiyeceklerden kaçının
Bol su içiniz ve evden çıkarken yanınızda bir şişe
taşıyınız
Sıcak basmaları ya da kastrasyonun diğer sonuçları
ve hormon tedavisinin yan etkileri ile başa çıkmak için
olası tedavi seçeneklerini doktorunuz ile görüşünüz.
Radyoterapi esnasında genellikle günlük aktiviteleri-
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 12 / 14
Takip
Psikolojik destek
Tedavi sonrası doktorunuzla görüşeceksiniz. Bu ziyarette, hem sonuçlarınız hem de takip programınız
değerlendirilecektir. Takip planını sorun, böylece doktorunuzu ne sıklıkla göreceğinizi ve her bir kontrol öncesi ne çeşit testlerin yapılması gerektiğini anlarsınız.
Bu hastalığınızın özelliklerine bağlıdır.
Tedavinizden sonra hastalığınızın seyri, kanserin
sosyal hayatınız, maddi durumunuz veya diğer
konular üzerine etkisi hakkında endişelenebilirsiniz.
Kanserin tekrarlaması hakkında endişenilmesi yaygındır. Kanser tanısı alan çoğu insan, veya sevdikleri,
muhtemelen bu endişe ve kaygılara sahip olacaktır.
Kendinizi endişeli hissediyorsanız, doktorunuzla iletişime geçin ve kanserin nüksetme riskini öğrenin.
Konuşmak için birilerine ihtiyacınız varsa psikolojik
destek için doktorunuzla görüşebilirsiniz. Bir hasta
derneği de size destek sunabilir.
Kontrol öncesi olabilecek sorularınızı aşağı yazın.
Sorabileceğiniz soru örnekleri:
• Kanser yok oldu mu?
• Ek tedaviye ihtiyacım var mı? Eğer öyleyse hangi
seçenekler benim için uygundur?
• Kontrol öncesi hangi testler gereklidir?
• Prostat kanseri ve tedavi hayat kaliteme nasıl bir
Tedavi süresince işten uzak olacaksınız. İşe geri dönmenin en iyi yolu hakkında patronunuzla görüşünüz.
Belki yarı zamanlı veya farklı bir işte çalışabilirsiniz.
etkide bulunacaktır?
Takiplere gitmenizin devamlı olması önemlidir. Bu
sırada, doktorunuz sağlığınızı izler ve muhtemel
tümör nüksünü zamanında saptayabilir. Herhangi yeni
bir belirti farkederseniz doktorunuza söylemelisiniz,
bu prostat kanseriyle ilişkili olabilir. Eğer belirtileri fark
ederseniz, kontrol öncesinde sağlık ekibi ile temasa
geçmekten çekinmeyin.
Yaşam tarzı önerileri
Tedavi sırasında ve sonrasında sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek önemlidir. Düzenli fiziksel egzersiz yapmaya çalışın. Yapmaktan hoşlanacağınız aktiviteler
bulun. Neler yapabileceğiniz konusunda tereddütleriniz varsa, doktorunuzdan sizi fizyoterapiste yönlendirmesini isteyin.
Sebze, meyve ve süt ürünlerinden oluşan dengeli bir
diyet yemeğe çalışın. Diyet ayrıca ekmek patates gibi
nişastalı gıda; pirinç veya makarna; et, balık, yumurta
veya baklagiller gibi proteinden zengin yiyecekler
içermelidir. Daha az şeker, tuz ve yağlı gıda yemeye
çalışın. Herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuzdan
sizi diyetisyene yönlendirmesini isteyin.
Sigarayı bırakmaya çalışın. Bu tedaviden sonra daha
hızlı iyileşmenize yardımcı olabilir.
Sağlık ekibinizle tedavinizin muhtemel maliyetlerini
görüşün. Sizi, ekonomik durumunuz hakkında veya
mali yardım hakkında kişilere veya kuruluşlara yönlendirebilirler.
Tedavinin yan etkileri, sosyal ve ekonomik hayata
tam olarak katılmayı zorlaştırabilir. Hastalığın veya
tedavinin sonucunda günlük yaşamınızdaki değişiklikler, yalnız kalmanıza neden olabilir. Doktorunuz
veya hemşirenizle görüşün, ihtiyacınız olan desteği
bulmanızda size yardımcı olabilirler.
Kanser tanısı hayata farklı açılardan baktırabilir ve
farklı önceliklere sahip olduğunuzun farkına varabilirsiniz. Bu işinizi veya ilişkilerinizi etkileyebilir ve
kafasınız karışık, kararsız hissetmenizi sağlayabilir.
İhtiyacınız olduğu sürece aileniz ve arkadaşlarınızla
konuşun. Yakınlarınızla bu konuları ele alırken kendinizi rahat hissetmiyorsanız, sizi bir psikoloğa yönlendirmesi için sağlık ekibinizle görüşebilirsiniz. Psikolog
size bu duygularla başetmeniz ve istediğiniz veya ihtiyacınız olan değişiklikleri gerçekleştirmeniz için önerilerde bulunabilir.
Kanser tedavisi cinsel hayatınızı etkileyebilir. Depresyon ve yorgunluk hissinin de cinsel hayatınız üzerine
olumsuz etkisi vardır. Eşinizle duygularınızı paylaş-
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 13 / 14
manız önemlidir. Yakın olabilmenin birçok yolu vardır.
Cinsel yönden aktif olmanız zor ise yakınlaşın, birbirinize temas edin, sarılın ve birbirinize yakın olarak
oturun veya uzanın.
Aile ve arkadaşlar için destek
Kanser tanısı sadece hastayı etkilemez, aynı zamanda etrafındaki kişileri de etkiler. Sevilen biri olarak,
birçok farklı yolla destek sunabilirsiniz. Bazen alışveriş, çamaşır, bahçe işleri gibi pratik şeylerle yardımcı
olabilirsiniz.
Doktora birlikte gitmek de yararlı olabilir. Kontrole giderken araç sürmeyi teklif edebilir veya muayene sırasında soruların sorulmasında yardımcı olabilirsiniz.
Muayene esnasında orada olmanız iyi olabilir. Aynı
zamanda daha sonra birlikte görüşebileceğiniz farklı
şeyleri hatırlayabilirsiniz veya diğer detaylara odaklanabilirsiniz. Tedavinin, bakım döneminde sizi nasıl
etkileyeceğini ve psikolojik etkilerini doktora sorabilirsiniz.
Tanı ve tedavi kanser olan herkes için çok duygusal
olabilir. Kanser tedavisi yoğundur ve hayatınız birden
değişebilir. Hastalığın seyri, tedavinin etkileri ve hatta ölüm ihtimali ile ilgili sorular aklınıza gelebilir. Bir
arkadaş veya sevilen biri olarak orada olabilir veya
dinleyebilirsiniz. Cevapları bilmek zorunda değilsiniz.
Birisiyle konuşma ihtiyacınız olduğunu hissederseniz,
destek almak için aile hekiminiz veya sağlık ekibinizle
görüşün. Hasta dernekleri, kanser tanısı almış kişilerin aile üyeleri veya arkadaşları için destek sunabilir.
Eşler için destek
Kanser tanısı ilişkiniz üzerindeki baskıyı artırabilir.
Birbirinizle konuşmanız sıklıkla tedaviye zaman ve
enerji harcanması nedeniyle daha zor hale gelir. Herhangi bir problemi bir doktorla görüşmeye karar verebilirsiniz.
Eşiniz gibi benzer şekilde stres, sinirlilik ve depresyon
yaşayabilirsiniz. Hem duygusal hem de fiziksel tükenmişlik hissedebilirsiniz. Bu, eşinize bakma ve evde
ek iş alma sorumluluğunun sonucu olabilir. Kendinize
zaman ayırdığınızdan, kendi istek ve ihtiyaçlarınızı
da düşündüğünüzden emin olun.
Eşinizin kanser tedavisi cinsel hayatınızı etkileyebilir.
Duygularınızı eşinizle paylaşın. Yakınlaşabileceğiniz
birçok yol var. Birbirinize yakın olun, birbirinize dokunun ve sarılın, birbirinize yakın olarak oturun veya
uzanın.
Yalnız kalmak konusunda endişelenmeniz normaldir.
Birisiyle konuşma ihtiyacı hissederseniz, aile hekiminiz veya ruh sağlığı danışmanınızla görüşün. Hasta
kuruluşları da hastalar için destek sunabilir.
Bu bilgiler Ocak 2015’te güncellendi.
Serilere katkıda bulunanlar:
Bu broşür; EAU Prostat Kanseri Hasta Bilgilendirme’nin parçasıdır.
Hastalık hakkında genel bilgiler içerir. Bireysel tıbbi durumunuz
ile ilgili olarak herhangi bir özel sorunuz varsa doktorunuza veya
profesyonel sağlık kuruluşunuza danışmalısınız. Hiç bir broşür,
doktorunuz ile yapacağınız özel bir görüşmenin yerini alamaz.
Dr. Roderick van den Bergh
Prof. Dr. Zoran Culig
Prof. Dr. Louis Denis
Prof. Bob Djavan
Sn. Enzo Federico Sn. Günter Feick
Dr. Pirus Ghadjar
Dr. Alexander Kretschmer
Prof. Dr. Feliksas Jankevičius Prof. Dr. Nicolas Mottet
Dr. Bernardo Rocco Sn. Maria Russo Bu bilgilendirme; Avrupa Üroloji Derneği (EAU) tarafından, EAU
Uro-Oncology (ESOU), the Young Academic Urologists (YAU),
the European Association of Urology Nurses (EAUN), and Europa
Uomo bölümlerinin işbirliği ile hazırlanmıştır.
Bu broşürün içeriği EAU Kılavuzları ile uyumludur.
Utrecht, Hollanda
Innsbruck, Avusturya
Antwerp, Belçika
Viyana, Avusturya
Trieste, İtalya
Pohlheim, Almanya
Berlin, Almanya
Münih, Almanya
Vilnius, Litvanya
Saint-Étienne, Fransa
Milan, İtalya
Orbassano, İtalya
Ürolojik hastalıklar ile ilgili bu ve diğer bilgilere web sitemizden
ulaşabilirsiniz: http://patients.uroweb.org/tr/
Hasta Bilgilendirme Formu - Lokal-ileri Prostat Kanseri
Sayfa 14 / 14